جنگ جهانی دوم

به گزارش مجاهدت از مشرق، مجموعه «تاسیان» که این روزها حسابی سر زبان‌ها افتاده با وجود ایده اولیه جذاب و تیم قدرتمند، در اجرا به نظر می‌رسد در دام جنجال‌های غیرضروری افتاده است. گویی بازیگران توانمندش قربانی ضعف‌های فیلمنامه‌ شده‌اند و طراحی بصری زیبا، نتوانسته خلأهای روایی را جبران کند. تصویرسازی مهربان از ساواک و تأکید بیش از حد بر مشروب و رقص، نه تنها به ارزش هنری سریال ضربه زده، بلکه آن را به هدفی برای انتقادات تند و توقیف تبدیل کرده است. به نظر می‌رسد اگر سازندگان به جای حاشیه‌سازی، بر عمق‌بخشی به داستان و احترام به تاریخ تمرکز می‌کردند، شاید «تاسیان» می‌توانست به جای یک پروژه ناتمام، اثری ماندگار شود.

عمق داستان؛ یک سریال عامه‌پسند

خط اصلی مجموعه تاسیان، رابطه عاشقانه خسرو (هوتن شکیبا) و شیرین (مهسا حجازی)، در مهر ۱۳۵۶ آغاز می‌شود؛ دوره‌ای که تنش‌های سیاسی و اجتماعی در ایران به اوج خود نزدیک می‌شد. با این حال، سریال به جای استفاده از این بستر غنی برای خلق یک درام چندلایه، صرفاً به یک قصه عاشقانه کم عمق بسنده کرده است. دیالوگ‌های بعضا شعاری و فاقد ظرافت هستند و منطق روایی در برخی از نقاط لنگ می‌زند. برای مثال، ورود خسرو به ساواک بدون هیچ پیشینه یا بررسی امنیتی، نه تنها با واقعیت تاریخی سازگار نیست بلکه حتی در چارچوب داستانی خود سریال نیز توجیه‌پذیر به نظر نمی‌رسد.

شخصیت‌ها نیز از فقدان پیچیدگی رنج می‌برند. خسرو که می‌توانست یک کاراکتر خاکستری و جذاب باشد، به یک عاشق ساده‌لوح تقلیل یافته است. شیرین هم جز معشوقه‌ای زیبا و شکننده، ویژگی خاصی ندارد که مخاطب را به همذات‌پنداری وادارد. شخصیت‌های فرعی، مانند پدر شیرین یا دوستان خانوادگی، صرفاً به عنوان پرکننده‌های صحنه حضور دارند و هیچ تأثیری بر پیشبرد داستان نمی‌گذارند. این ضعف‌ها باعث شده که «تاسیان» به جای یک اثر تاریخی تأثیرگذار، به یک سریال عامه‌پسند و احتمالاً با پایان‌هایی قابل پیش‌بینی تبدیل شود.

بازی بازیگران؛ ترکیبی از نقاط قوت و ضعف

بازیگری در «تاسیان» ترکیبی از نقاط قوت و ضعف است که عمدتاً تحت تأثیر فیلمنامه قرار گرفته‌اند. هوتن شکیبا که به خاطر نقش‌آفرینی‌های درخشانش شناخته می‌شود، در اینجا تلاش کرده با استفاده از میمیک‌های آشنا و لحن گرمش، خسرو را به شخصیتی دوست‌داشتنی تبدیل کند اما نقش او تا حدودی کلیشه‌ای نوشته شده که فرصتی برای هنرنمایی عمیق‌تر نمی‌یابد. مهسا حجازی در نقش شیرین، با چهره معصوم و بازی احساسی‌اش، تا حدی توانسته حس جوانی و شکنندگی کاراکتر را منتقل کند اما به دلیل اندک دیالوگ‌های قوی یا موقعیت‌های دراماتیک، بازی‌اش در سطح باقی می‌ماند.

اما بابک حمیدیان در نقش پدر شیرین، با تسلط بر نقش یک مرد متمول اما محافظه‌کار، لحظاتی از عمق احساسی را به سریال اضافه کرده است. با این حال، بازیگرانی مثل صابر ابر و پانته‌آ پناهی‌ها، که حضورشان در هر پروژه‌ای نویدبخش کیفیت است، در اینجا عملاً بلااستفاده مانده‌اند. نقش‌های کوتاه و کم‌اهمیت آن‌ها، به نظر می‌رسد بیشتر برای پُر کردن فهرست بازیگران بوده تا تأثیرگذاری در داستان. در مجموع به نظر می‌رسد بخشی از بازیگران «تاسیان» قربانی فیلمنامه‌ای هستند که به آن‌ها اجازه درخشش نمی‌دهد.

صحنه و لباس؛ از کت‌وشلوارهای خوش‌دوخت مردان تا پیراهن‌های پُرزرق‌وبرق زنان

اما از نظر بصری، «تاسیان» تلاش قابل تحسینی برای بازسازی دهه ۵۰ شمسی انجام داده است. طراحی لباس‌ها، از کت‌وشلوارهای خوش‌دوخت مردان گرفته تا پیراهن‌های بلند و پُرزرق‌وبرق زنان، با دقت تاریخی و زیبایی‌شناختی طراحی شده‌اند و حس نوستالژی آن دوره را به خوبی منتقل می‌کنند. یونیفرم‌های ساواک نیز با جزئیات واقعی بازسازی شده‌اند و به باورپذیری فضا کمک کرده‌اند. صحنه‌پردازی نیز، به‌ویژه در مهمانی‌ها و خانه‌های اشرافی، چشم‌نواز است؛ استفاده از مبلمان کلاسیک، رنگ‌های گرم و چیدمان‌های پُرجزئیات، حس تجمل و شکوه را به مخاطب القا می‌کند.

با این حال، این زیبایی بصری گاهی به خودنمایی بیش از حد منجر شده است. تمرکز افراطی بر زرق‌وبرق، سریال را از واقعیت‌های روزمره و خشن آن دوره دور کرده و به یک تصویر فانتزی و غیرواقعی تبدیل کرده است. برای مثال، مهمانی‌ها بیش از حد پرزرق‌وبرق و بی‌نقص به نظر می‌رسند، در حالی که در بستر تاریخی دهه ۵۰، حتی در میان قشر مرفه، سادگی و محدودیت‌هایی وجود داشت که در سریال نادیده گرفته شده است. این اغراق، به جای تقویت داستان، به عاملی برای حواس‌پرتی مخاطب تبدیل شده است.

ساده‌سازی یا تطهیر ساواک؟

یکی از جنجالی‌ترین جنبه‌های «تاسیان»، نحوه به تصویر کشیدن ساواک است. این سازمان که در تاریخ ایران به سرکوب، شکنجه و نقض حقوق بشر شناخته می‌شود، در سریال به شکلی عجیب و غیرواقعی مهربان و ساده‌لوح نشان داده شده است. خسرو به عنوان یک مأمور ساواک هیچ ویژگی تهدیدآمیزی ندارد و ورودش به این سازمان به قدری آسان است که گویی یک شغل معمولی را انتخاب کرده است. سایر مأموران نیز بیشتر شبیه به کارمندانی کم‌هوش هستند تا یک نیروی امنیتی مخوف. این تصویرسازی نه تنها با واقعیت تاریخی در تضاد است بلکه حتی در چارچوب دراماتیک سریال نیز توجیهی ندارد.

منتقدان معتقدند که این رویکرد، چه عمدی باشد چه ناشی از سهل‌انگاری، به تطهیر ساواک منجر شده است. آن‌ها استدلال می‌کنند که چنین تصویری، نقش این سازمان در سرکوب مردم و مخالفان را کمرنگ کرده و به نوعی تاریخ را تحریف می‌کند. در مقابل تینا پاکروان کارگردان اثر گفته که هدفشان صرفاً خلق یک شخصیت عاشق‌پیشه بوده، نه تحلیل سیاسی، که البته این توجیه نمی‌تواند ضعف آشکار سریال در مواجهه با یک موضوع حساس تاریخی را بپوشاند و به نظر می‌رسد این ساده‌سازی، به جای خلق یک درام پیچیده، به یک تحریف غیرمسئولانه منجر شده است.

بازسازی تاریخی یا جنجال‌سازی؟

صحنه‌های مشروب‌خوری و رقص در «تاسیان» دیده می‌شود و به یکی از اصلی‌ترین محورهای انتقاد تبدیل شده است. این صحنه‌ها که اغلب در مهمانی‌های اشرافی رخ می‌دهند، با موسیقی تند و حرکات نمایشی همراه هستند و به شکلی زیبا و فریبنده به تصویر کشیده شده‌اند. منتقدان، این عناصر را مصداق ترویج بی‌بندوباری و عادی‌سازی رفتارهای مغایر با ارزش‌های فرهنگی می‌دانند. آن‌ها معتقدند که تکرار این صحنه‌ها، به‌ویژه در پلتفرمی که مخاطبان جوان زیادی دارد، می‌تواند تأثیرات منفی اجتماعی به همراه داشته باشد اما نویسنده و کارگردان اثر درباره این موضوع و در دفاع از سریال گفته که مشروب‌خوری و رقص بخشی از واقعیت زندگی قشر مرفه در دهه ۵۰ بود و حذف آن‌ها به معنای نادیده گرفتن تاریخ است.

البته به نظر می‌رسد مشکل «تاسیان» در نحوه پرداخت به این موضوع است؛ این صحنه‌ها نه تنها بیش از حد تکرار شده‌اند بلکه با چنان اغراق و جذابیتی نمایش داده شده‌اند که از حد بازسازی تاریخی فراتر رفته و به یک شگرد جنجال‌ساز تبدیل شده‌اند. این رویکرد، به جای افزودن به عمق داستان، صرفاً به حاشیه‌سازی و جذب مخاطب از طریق عناصر بصری منجر شده است.

توقیف؛ از محتوا تا سیاست

توقیف «تاسیان» پس از سه قسمت، نتیجه ترکیبی از مسائل محتوایی، فرهنگی و قانونی بود. به طور رسمی، اعلام شد که سریال مجوز تولید و پخش نداشته و محتوای آن با معیارهای فرهنگی همخوانی ندارد اما در پس این دلایل، انتقادات تند برخی رسانه‌ها و مقامات نیز نقش داشت. برخی رسانه‌ها سریال را به تطهیر ساواک، ترویج سبک زندگی غربی و تضعیف ارزش‌های انقلابی متهم کردند.

حالا البته پاکروان، کارگردان سریال، این انتقادات را سازمان‌یافته و سیاسی خواند و تأکید کرد که هدفش تنها روایت یک قصه عاشقانه بوده است اما شواهد نشان می‌دهد که انتخاب موضوع حساس تاریخی، بدون رعایت چارچوب‌های لازم و استفاده از عناصری که به راحتی می‌توانند جنجال‌ساز شوند، راه را برای توقیف هموار کرد. عدم دریافت مجوزهای رسمی نیز بهانه قانونی لازم را به نهادهای نظارتی داد تا پخش سریال را متوقف کنند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه «وال استریت ژورنال» آمریکا در گزارشی با اشاره به دور جدید تهدیدات «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده علیه دانمارک از بابت تملک جزیره گرینلند و تاثیراتی که این مواضع در میان مردم این جزیره داشته، نوشته است: «یورگن بواسن، کارگر ۵۰ ساله که طرفدار دونالد ترامپ است چند روز پیش به فرودگاه شهر نوک، پایتخت گرینلند رفت و کلاهی با طرح جنبش “ماگا” (آمریکا را مجدد بزرگ کنیم) گذاشت تا از هواپیمای دونالد ترامپ که حامل پسر بزرگ او بود استقبال کند. اما بواسن که به سازمان‌دهی سفر دونالد ترامپ جونیور کمک کرده می‌گوید علاقه‌ای به حمایت از مواضع دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا برای خرید این جزیره یخ‌زده ندارد. او می‌گوید: “کسی نمی‌تواند ما را بفروشد.” او به جای آن حامی جنبش استقلال‌طلبی گرینلند است و حالا به طرزی غیرمنتظره مداخله‌های دونالد ترامپ دارد به نفع آرمان آنها کار می‌کند.»

جزیره خودمختار گرینلند بخشی از پادشاهی دانمارک محسوب می‌شود. دولت دانمارک می‌گوید مشکلی با اعطای استقلال کامل به گرینلند در صورت وجود پشتیبانی مردم محلی از آن ندارد و انتخابات و نظرسنجی‌های مدت اخیر در گرینلند نشان می‌دهند که این پشتیبانی وجود دارد.

وال استریت ژورنال در ادامه درخصوص جنبش استقلال‌طلبی در گرینلند نوشته است: «این کارزار در گرینلند همچون بسیاری از دیگر جنبش‌های استقلال طلبی با این ابهام مواجه است که بعد از به دست آمدن آزادی چه اتفاقی می‌افتد. دولت دانمارک اعلام کرده چنانچه گرینلند استقلال پیدا کند دیگر کمک سالانه حدودا ۶۰۰ میلیون دلاری که در اختیار دولت این جزیره می‌گذاشت را ارائه نخواهد کرد؛ مبلغی که معادل نیمی از بودجه مورد استفاده این جزیره بوده و این اخطار باعث به وجود آمدن تردیدهایی از این بابت که گرینلند بعد از استقلال چطور قرار است بودجه خود را تامین کند شده است.»

«اولریک پرام گاد»، یک محقق ارشد در انستیتوی مطالعات بین‌المللی دانمارک اظهار کرد تهدیدات اخیر ترامپ و به راه انداختن جنگ تجاری با دانمارک وضعیت مذاکرات را تغییر داده است. او می‌گوید دولت دانمارک اکنون ممکن است بیشتر متمایل به موافقت کردن با توافقی بر سر جدا شدن گرینلند شامل تداوم پرداخت‌های مالی به این جزیره به منظور هموار کردن مسیر استقلال آن باشد. او بیان داشته است: «پیش‌بینی من این است که دولت دانمارک این استقلال را در عرض چند سال آینده خواهد پذیرفت. یک گرینلند مستقل سپس آزاد خواهد بود که خودش درباره برقراری روابط اقتصادی یا امنیتی خود با ایالات متحده، دانمارک یا هر کشور دیگری تصمیم بگیرد.»

«پله بروبرگ»، رهبر حزب «نالراک»، از احزاب استقلال‌طلب گرینلند، می‌گوید: «چیزی که ترامپ گفته، این است که ما در آمریکا ارزشمند هستیم و او می‌خواهد به ما کمک کند. ما می‌توانیم با کمک کشورهای دیگر مستقل بشویم. اما من میلی به این که ما بخشی از ایالات متحده شویم، ندارم.»

ترامپ ظاهرا پنجشنبه گذشته تلاش کرد بار دیگر بر قصد خود برای تملک گرینلند تاکید مجدد داشته باشد. او ادعا کرد: «مردم گرینلند عاشق این هستند که تبدیل به یک ایالت از ایالات متحده آمریکا شوند. حالا شاید دانمارک از این موضوع خوشش نیاید. اما ما نمی‌توانیم بیش از حد مراعات دانمارک را بکنیم و شاید بالاجبار باید اتفاقاتی در قبال دانمارک و در زمینه تعرفه‌ها بیفتد.»

گرینلند ماه آوریل پیش رو انتخاباتی را برگزار خواهد کرد که می‌تواند جرقه فرآیند استقلال این منطقه که جمعیتی حدودا ۵۷ هزار نفری دارد را بزند. در آخرین انتخاباتی که در این جزیره برگزار شد احزاب استقلال طلب ۸۰ درصد آرا را به دست آوردند.

نخست وزیر گرینلند در آستانه شروع به کار دولت دوم دونالد ترامپ یک سخنرانی به مناسبت سال نوی میلادی برای مردم این جزیره ایراد کرده و در آن گفت پیش نویس قانون اساسی جدید برای این جزیره آماده شده و باید جرقه فرآیند استقلال این جزیره زده شود. «موت اگید»، نخست وزیر گرینلند اظهار کرد: «زمان آن رسیده که گام بعدی را برای کشورمان برداریم. ما باید همچون دیگر کشورهای جهان تلاش کرده تا موانع همکاری را برطرف کرده و به راهمان ادامه دهیم؛ موانعی که می‌توانیم از آنها تحت عنوان غل و زنجیرهای دوران استعمار توصیف کنیم.»

قانونی به سال ۲۰۰۹ تشریح کرده که چطور گرینلند می‌تواند اولین گام را در فرآیند اسقلال خود بردارد: این جزیره باید ابتدا به دولت دانمارک اطلاع دهد، سپس دو طرف باید بر سر توافق جدایی مذاکره کنند و در نهایت این توافق باید به موجب یک همه‌پرسی در گرینلند مورد تصویب قرار بگیرد. دولت گرینلند اخیرا تیمی از کارشناسان حقوقی را مامور کرده که بررسی کنند چطور گام اول را با یک ضرب‌الاجل ۲ ساله اجرایی کنند.

فعالان حامی استقلال در گرینلند مایل به اجرای الگوی «شراکت آزاد» و رابطه‌ای مشابه با رابطه میان جزایر مارشال و ایالات متحده یا جزایر کوک و نیوزیلند هستند.

به نوشته وال استریت ژورنال، تحت این مفهوم گرینلند اجازه تبدیل شدن به یک کشور مستقل و حتی عضویت به عنوان یک کشور در سازمان ملل را پیدا کرده و در عین حال کمک‌های مالی و تضمین‌های امنیتی را از سمت یک کشور شریک ثروتمندتر دریافت می‌کند. در ازای آن این جزیره می‌تواند همکاری‌های تجاری یا امنیتی تقویت شده را پیشنهاد بدهد. بروبرگ گفت، گرینلند می‌تواند یک چنین توافقی را با ایسلند یا کشوری دیگر همچون ایالات متحده آمریکا برقرار کند. او بیان داشت پیدا کردن یک چنین کشور شریکی برای گرینلند به دلیل داشتن منابع طبیعی غنی و مکان راهبردی در حوزه قطب شمال امکانپذیر است.

یک نظرسنجی برگزار شده در سال ۲۰۱۹ نشان داد ۶۸ درصد اهالی گرینلند از اینکه این جزیره زمانی در عرض ۲ دهه آینده از دانمارک استقلال پیدا کند حمایت می‌کنند.

بواسن، یک گرینلندی که از دونالد ترامپ جونیور در زمان سفرش به این جزیره استقبال کرد و با او در هنگام صرف ناهار در یک هتل محلی حضور یافت گفت خواستار برقراری روابط امنیتی قوی‌تر با آمریکا به جهت مقابله با روسیه است.

در این میان تعدادی از سیاستمداران گرینلندی هستند که خواستار پیوند نزدیک این جزیره با دانمارک و اتحادیه اروپا شده‌اند.

به نوشته وال استریت ژورنال، تعدادی از مشاوران دونالد ترامپ در اظهاراتی خصوصی اذعان کرده‌اند که خرید جزیره گرینلند بعید است اما واشنگتن می‌تواند دست به گسترش حضور نظامی و مالی خود در این جزیره بزند.

«پرام گاد»، عضو انستیتوی مطالعات بین‌الملل دانمارک اظهار کرد این ایده که ایالات متحده برای دستیابی به اهداف ژئوپلتیکی خود نیازمند به خرید جزیره گرینلند باشد «دیوانه‌وار» است.

گرینلند بعد از حمله آلمان نازی به دانمارک در زمان جنگ جهانی دوم ابتدا به صورت غیررسمی تحت قیمومیت ایالات متحده قرار گرفت. بعد از پایان جنگ جهانی دوم دانمارک گرینلند را باز پس گرفت اما یک معاهده که در سال ۱۹۵۱ منعقد شد به ایالات متحده مسئولیت‌های قابل توجهی از بابت بخش دفاعی گرینلند از جمله تحت اختیار گرفتن حوزه‌های استقرار پایگاه‌های آمریکایی‌ها را داد. ایالات متحده هم‌اکنون پایگاه فضایی پیتوفیک را در شمال غرب گرینلند در اختیار دارد در حالی که به خاطر آن هیچ اجاره‌ای پرداخت نمی‌کند.

گرینلند به عنوان بخشی از دانمارک، عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است. در سال‌های گذشته ایالات متحده جلوی سرمایه گذاری‌های چینی‌ها در این کشور را گرفته از جمله مانع پیشنهادی برای ساخت باندهای فرودگاهی در آنجا شده است.