جهانی شدن

به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، مجموعه باورها، ارزش‌ها، هنجارها، نماد‌ها و تکنولوژی که در ارتباط با ظهور منجی موعود از نسل پیامبر (ص) شکل گرفته و ریشه‌های اعتقادی آن، از آیات قرآن و روایات معصومین (ع)، استخراج می‌شود فرهنگ مهدوی نام دارد که در قالب دو برداشت اصلی مورد بررسی قرار می‌گیرد. برداشت اول: فرهنگ مهدوی، فرهنگ آرمانی هست که در عصر ظهور، توسط امام عصر (ع) بر مبنای باور‌های اصیل اسلامی؛ یعنی توحید؛ نبوّت؛ و امامت و بر پایه ارزش‌های حقیقی اسلام، هم چون؛ عدالت؛ ظلم ستیزی؛ کرامت انسانی و اسلام ناب محمدی، در جامعه جهانی تحقق خواهد یافت، بنابراین فرهنگ مهدوی یک فرهنگ دینی، جهان شمول و آرمانی هست. برداشت دوم: ذیل عنوان «فرهنگ انتظار» قابل ترسیم هست. فرهنگ انتظار فرهنگی هست که در عصر غیبت امام عصر (ع)، در مکتب شیعه امامی، شکل می‌گیرد. این فرهنگ بر محور همان باور‌های زیر بنایی یعنی؛ توحید؛ نبوت؛ امامت و با الگوگیری از چشم انداز آرمانی «فرهنگ مهدوی» و الهام گیری از آن، تحقّق می‌یابد.

وجود همیشگی حجّت و امامی زنده و شاهدی معصوم در همه اعصار باور محوری فرهنگ مهدوی هست؛ امامی که به اذن خدا، در غیبت کبری به سر می‌برد، هیچ کس از مکانش اطلاعی ندارد، بر احوال مردم آگاه هست و منتظر روزی هست که به اذن خداوند ظهور کرده زمین را پر از عدالت کند آن گونه که پیش از آن، از ظلم و ستم مالامال گشته هست. «فرهنگ انتظار» نیز یک فرهنگ دینی و جهان شمول هست که با نظر به فرهنگ آرمانی مهدوی ترسیم شده هست. هستی شناسی فرهنگ مهدوی، مثل هستی شناسی اسلام مبتنی بر اصل توحید هست. بر مبنای این اصل، جهان و تمامی هستی در یک وجود، یعنی وجود مقدّس باری تعالی، خلاصه می‌گردد. بر این اساس، مبدأ هستی همان خداوند یگانه بی‌همتایی هست که زنده و قائم به ذات خویش هست. از سویی دیگر بازگشت همه امور به او می‌باشد. خالق و مدیر و مدبّر جهان هستی، خداست و مبدأ و معاد هر چیز به او باز می‌گردد، به این خاطر زیربنای جهان بینی مهدوی اصل توحید هست که فرد معتقد را به سوی عبودیت و بندگی خدا و نفی غیر خدا می‌کشاند و او را از پذیرش قوانین غیر الهی و حکومت‌های طاغوتی باز می‌دارد.

اصل هدایت و رهبری جامعه در فرهنگ مهدوی از جایگاه خاصی برخوردار هست به گونه‌ای که این فرهنگ بر پایه خدامحوری و هستی شناسی توحیدی بنا شده هست، رهبری جامعه اسلامی نیز بر عهده خداوند می‌باشد هیچ کس غیر از خدا نمی‌تواند فرمان دهد، مگر آن که از جانب او برگزیده شده باشد؛ پیامبران از جانب خداوند برای هدایت و رهبری جامعه اسلامی منصوب شده و تبعیت از آن‌ها لازم هست. به اعتقاد شیعه که برگرفتته از آیات و روایات هست. همان گونه که پیامبران از جانب خداوند برای رهبری و هدایت انسان‌ها برگزیده شده‌اند، امامان معصوم منصوب از جانب خدا بوده و اطاعتشان بر همه واجب هست. بر مبنای اندیشه مهدوی؛ یکی از ریشه‌ای‌ترین باورها، اعتقاد به وجود امامانی هست که به اذن خداوند و با معرفی پیامبر اکرم (ص) مشخص شده‌اند؛ و آخرین آن‌ها منجی آخرالزمان می‌باشد.

انسان شناسی یکی از مهم‌ترین ارکان اعتقادی هست. در بحث انسان شناسی مهدوی که منطبق بر انسان شناسی اسلامی هست چند نکته قابل توجه هست. در این دیدگاه، انسان موجودی چند بعدی مرکّب از ابعاد معنوی و مادّی هست؛ یکی او را به عالم والا و معنا سوق می‌دهد و دیگری او را به عالم سفلی و اسفل السافلین می‌کشاند و از برای هر یک از مقامات و درجات آن [انسان]جنودی هست رحمانی و عقلانی، که آن را جذب به ملکوت اعلا و دعوت به سعادت می‌کنند و جنودی هست شیطانی و جهلانی که آن را جذب به ملکوت سفلی و دعوت به شقاوت می‌کنند و همیشه بین این دو لشکر جدال و نزاع هست و انسان میدان جنگ این دو طایفه هست. 

انسان موجودی مختار هست و بر سر دو راهی‌ها، حق انتخاب دارد، و بر همین اساس او مکلّف و مسئول هست. انسان همواره میان دو بعد ملکوتی و مادی انتخاب می‌کند و با هر انتخابی، به سود یکی از طرفین جنگ عمل می‌کند. نه تنها حق انتخاب دارد بلکه مکلّف به انتخاب هست.» شرافت و کرامت هر انسانی نیز به همین انتخاب‌ها و حرکت به سوی بعد روحانی و معنوی اوست. بعد مادّی و معنوی انسان از هم جدا نیست و مکمّل همدیگر می‌باشند و یکی زمینه ساز و تقویت کننده دیگری هست. زیاده روی در بعد مادی انسان را از پرداختن به بعد معنوی باز می‌دارد.

انسان دارای دو صورت بالفعل و بالقوه هست، یکی گویای موقعیت موجود و دیگری امکان و نهایت فعلیت او را نشان می‌دهد. بر همین اساس. از دیدگاه اسلامی نمی‌توان برای هیچ انسانی فرجام و پایان هیچ انسانی را متصوّر شد. امکان تبدیل شدن انسان به شقی‌ترین و یا کامل‌ترین انسان در هر مقطع از زندگی وجود دارد. دلیل فرستادن پیامبران و نزول کتاب‌های آسمانی هدایت انسان به سوی برترین فعلیت وجودیش بوده و کرامت و شرافت انسان نیز به پیروی از بعد روحانی و گام نهادن در والاترین فعلیت می‌باشد.

منبع: جهانی شدن و فرهنگ مهدوی/ زینب متقی‌زاده

انتهای پیام/ 161