جوزپ بورل

به گزارش مجاهدت از مشرق، محمد صرفی طی یادداشتی در روزنامه کیهان نوشت: روز شنبه جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سفر به تهران چهار ساعت با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان پشت درهای بسته گفت‌وگو کرد. پس از آن دو طرف در یک کنفرانس خبری مشترک شرکت کرده و دیدگاه‌های خود را بیان کردند.

مهم‌ترین نکته این کنفرانس خبری آن بود که مذاکرات هسته‌ای برای احیای برجام به زودی آغاز خواهد شد و به گفته برخی منابع، این مذاکرات به میزبانی یکی از کشورهای منطقه – به احتمال زیاد قطر- انجام خواهد پذیرفت.

مذاکرات مربوط به احیای برجام از حدود سه ماه قبل متوقف شد. طرف آمریکایی از همان ابتدا سعی کرد توپ را به زمین ایران ‌انداخته و تهران را مسئول توقف مذاکرات معرفی کند. سیاستی که همچنان نیز ادامه دارد. در همین زمینه یک مقام وزارت خارجه آمریکا در اثنای سفر بورل به تهران گفت: «ما آماده‌ایم تا به سرعت توافقی که برای بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام در وین مذاکره کردیم را نهایی کرده و آن را اجرا کنیم. اما ایران باید خواسته‌هایی را که فراتر از برجام است، کنار بگذارد.»

ادعای آمریکا درباره خواسته‌های فرابرجامی در حالی مطرح می‌شود که اساساً وضعیت امروز توافق هسته‌ای محصول زیاده‌خواهی و باج‌خواهی فرابرجامی دولت آمریکاست. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا به امید دستیابی به اهداف فرابرجامی، از توافق هسته‌ای خارج شد و وزیر خارجه او روز اول خرداد سال ۹۷ طی یک سخنرانی رسمی در بنیاد هریتیج، لیستی مشتمل بر ۱۲ مورد از این خواسته‌ها را اعلام کرد که نیمی از آنها مربوط به نفوذ منطقه‌ای ایران بود؛ از لزوم خروج ایران از سوریه گرفته تا عدم حمایت از حزب‌الله لبنان و انصارالله یمن و حشدالشعبی در عراق. جو بایدن در رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۲۰ خود را منتقد سیاست ترامپ علیه ایران معرفی کرد و وعده بازگشت به برجام را داد اما وقتی به کاخ سفید رفت در عمل همان سیاست را در پیش گرفت و گفت آمریکا به دنبال توافقی قوی‌تر است و منظور خود از توافق قوی‌تر را مهار قدرت موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران اعلام کرد. دقیقاً همان خواب و خیال‌هایی که ترامپ می‌دید!

کمتر از سه هفته پیش (۱۸ خردادماه) شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه پیشنهادی آمریکا و تروئیکای اروپا علیه ایران را تصویب کرد. پاسخ جمهوری اسلامی به این قطعنامه جمع‌آوری برخی دوربین‌های نظارتی آژانس بود تا نشان دهد هرگونه اقدام خصمانه‌ای بدون پاسخ نخواهد ماند.

گرچه برخی تحلیلگران معتقدند این پاسخ می‌توانست و باید به شکلی قوی‌تر داده می‌شد. گروسی در سفر ابتدای سال خود به تهران قول بستن پرونده پی.ام.دی را در خردادماه داده بود. اما این پرونده نه تنها بسته نشد بلکه مستمسکی برای صدور قطعنامه علیه ایران نیز قرار گرفت.

نکته جالب و قابل تامل ماجرا آنجاست که دولت آقای روحانی یکی از دستاوردهای مهم برجام را بستن همیشگی پرونده پی.ام.دی عنوان می‌کردند. حال آنکه این پرونده برای غرب بسته نشده و هرگز نیز بسته نخواهد شد، که اگر آن را ببندند با چه اهرم و بهانه‌ای ایران را متهم و علیه ما فضاسازی کنند؟!

اگرچه راهبرد جمهوری اسلامی هیچ‌وقت ترک میز مذاکره نبوده اما آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در قطر، پیام اشتباهی را به طرف مقابل مخابره می‌کند. آنها گمان خواهند کرد تصمیم تهران محصول اقدام خصمانه آنها در آژانس است و زمینه را برای حرکت‌های خصمانه بعدی هموار می‌کند.

موافقت با ادامه مذاکره با غرب بر سر احیای توافق هسته‌ای، شاید با این تلقی صورت گرفته باشد که ما ترک‌کننده میز مذاکرات نیستیم و پاسخی به تبلیغات آمریکا باشد که سعی می‌کند ایران اسلامی را مسئول و مسبب بن‌بست فعلی جلوه دهد و این تاکتیک روشی برای خنثی‌سازی این نیرنگ باشد! اما آیا از منظر راهبردی هم، چنین است؟ شک و تردید فراوانی در این خصوص وجود دارد.

دولت سیزدهم یکی از سیاست‌های اصولی و کلان خود را جداسازی معیشت مردم از مذاکرات هسته‌ای اعلام کرده است. تصمیم اخیر در سطح کلان به این سیاست اصولی ضربه می‌زند هرچند واقعاً دولت در سطح کلان خود قائل به این جدایی باشد.

دو گروه هستند که علاقه فراوانی به پمپاژ این گزاره غلط دارند؛ «بدون احیای برجام نمی‌توان مشکلات کشور و مردم را حل کرد.» گروه نخست طرف غربی- از آمریکا و تروئیکای اروپا گرفته تا حتی رژیم صهیونیستی- است که به شدت از بی‌اعتبار شدن این گزاره در هراس است. چرا که در این صورت، تحریم به عنوان تنها ابزار آنها برای فشار، تا حد بسیار زیادی کارایی خود را از دست داده و تیغش کند می‌شود.

شاید این سؤال مطرح شود که این یک گزاره ذهنی و روانی است و تحریم یک واقعیت اقتصادی. چطور باور داشتن یا نداشتن به این گزاره، بر یک واقعیت عینی اثر می‌گذارد؟ پاسخ این سؤال طولانی است و در این مجال نمی‌گنجد. پیشنهاد می‌کنیم اگر به پاسخ این سؤال مهم علاقه دارید، کتاب «هنر تحریم‌ها» اثر «ریچارد نفیو» که از او به عنوان معمار تحریم‌های ایران یاد می‌شود را مطالعه کنید.(پی‌دی‌اف کتاب به صورت رایگان در فضای مجازی موجود است.)

نفیو در این کتاب به شکل تفصیلی توضیح می‌دهد که تحریم اگرچه ابزاری اقتصادی است اما موفقیت یا شکست آن در درجه اول روانی و مربوط به جامعه تحت تهاجم است.

گروه دومی که اگر نگوییم بیش از گروه اول به جا انداختن این گزاره علاقه دارند و تمایلشان کمتر هم نیست، جریان غربگرای داخلی است. جریانی که اگرچه ظهور و نفوذ سیاسی آن در ساختار رسمی قدرت با پایان دولت پیشین، تا حد زیادی پایان یافته اما فضاسازی و عملیات روانی آن در سطح افکار عمومی همچنان ادامه دارد. آنان همچنان اصرار دارند که وانمود کنند مسیر برجام برای حل مشکلات کشور مسیر درستی بوده و هنوز هم تنها مسیر پیش روی کشور است.

مسئله برای این جریان، صرفاً یک پرونده فنی و مدیریتی نیست که بتوان به راحتی از نتیجه آن عبور کرد. برجام یک پرونده نمادین و سنگ محک دو نوع تفکر است. تفکری که معتقد است می‌توان به غرب اعتماد و با آن همراهی و همکاری کرد و تفکری که همراهی با غرب را نه تنها فرصت ندانسته بلکه تهدید نیز می‌داند.

مذاکره غیرمستقیم با آمریکا در قطر، هدیه‌ای ناخواسته به دو گروه فوق است. اواسط خردادماه نشریه آمریکایی فارین‌پالیسی در مقاله‌ای با عنوان «حماقت‌های آمریکا در قبال ایران» به بررسی سیاست‌های واشنگتن در تقابل با جمهوری اسلامی پرداخت و بسیاری از آنها را اشتباه و احمقانه توصیف کرد.

این مقاله طولانی با یک جمع‌بندی قابل تامل به پایان می‌رسد و آن هم اینکه علت باج‌خواهی و زیاده‌طلبی آمریکا در برابر ایران آن است که هنوز هم خیلی‌ها در واشنگتن به براندازی جمهوری اسلامی ایران امید واهی دارند و در مقطع فعلی هم برخی اعتراضات معیشتی و صنفی علت این توهم و امید واهی است. تا وقتی آمریکایی‌ها فشار را ابزاری برای مهار، تضعیف و در نهایت براندازی در ایران می‌بینند، مذاکره نه تنها بی‌نتیجه است بلکه این توهم و تلاش خصمانه را تشدید نیز می‌کند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بامداد یکشنبه در توئیتی، خروجی مهم سفر خود به تهران و دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران را تشریح کرد.

بورل در صفحه شخصی توئیتر خود نوشت: «نتیجه مهم سفر من به ایران این بود که ما بن‌بست اخیر را بازگشایی کرده و مذاکرات متوقف‌شده بر سر برجام از سر گرفته می‌شود».

وی شامگاه یکشنبه طی نشست خبری با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر خارجه ایران نیز گفت: «ایران و آمریکا به صورت مستقیم گفت‌وگو نخواهند کرد بلکه من و تیمم من به عنوان هماهنگ‌کننده گفت‌وگوها را تسهیل خواهیم کرد».

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بخش دیگری از اظهاراتش تصریح کرد که محل برگزاری مذاکرات میان ایران-اتحادیه اروپا و آمریکا شهر وین نخواهد بود.

مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از چند ماه پیش دچار وقفه شد. دولت آمریکا از زمان آغاز این مذاکرات به جای پیشنهاد دادن ابتکارهای عملی برای پیشرفت گفت‌وگوها بارها تلاش کرده طرف‌های مختلف را به کند کردن روند مذاکرات و ایجاد مانع بر سر راه آن متهم کند.

کشورهای غربی و به ویژه آمریکا در ماه‌های گذشته، بعد از وقفه در مذاکرات وین، به رویه همیشگی خود در متوسل شدن به عملیات‌های روانی و رسانه‌ای جهت مقصرنمایی ایران و سلب مسئولیت از خود روی آورده‌اند. این کشورها ابتدا با متصل کردن موضوع مذاکرات به جنگ اوکراین ادعا کردند که روسیه مانع از پیشبرد گفت‌وگوها شده است.

بعد از آنکه «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه در جریان سفر «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد که موضوع درخواست ضمانت مسکو برای همکاری‌ با ایران پس از اجرای کامل برجام مانعی برای ادامه گفت‌وگوها نیست، کشورهای غربی به برجسته‌سازی یک موضوع ایران پرداخته و مدعی شدند درخواست تهران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی مذاکرات را به بن‌بست کشانده است.

یکی از دلایل عدم انجام اقدامات لازم از سوی طرف‌های آمریکایی در مذاکرات وین مخالفت‌های نماینده‌های کنگره با سیاست‌های دولت بایدن در خصوص برجام بوده است. از جمله انتقادات این گروه از قانونگذاران آمریکایی این است که برجام به همه حوزه‌های اختلاف آمریکا با ایران از جمله فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران نمی‌پردازد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، رویترز به نقل از دو مقام که یکی از آن‌ها اروپایی و دیگری ایرانی بوده، مدعی شده است که «دو موضوع از جمله مسئله تحریم‌ها همچنان به صورت حل نشده باقی مانده است».

رویترز در این خصوص گزارش کرد، دو مقام آگاه قبل از سفر «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران به این خبرگزاری گفته‌اند که «دو موضوع از جمله در خصوص مسئله تحریم‌ها، همچنان به صورت حل نشده باقی مانده است» که البته وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نه این اظهارات را رد و نه تأیید کرده است.

بیشتر بخوانید:

نامه بیش از ۱۰ سازمان آمریکایی به بایدن برای نجات برجام

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به ایران سفر کرده است، امروز (شنبه) با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت‌وگو کرد.

ادعای رویترز در حالی مطرح شده است که فرانسه نیز که یکی از طرف‌های برجام به حساب می‌آید، روز گذشته (جمعه) ضمن اعلام آمادگی برای نهایی کردن مذاکرات وین برای لغو تحریم‌های یکجانبه علیه جمهوری اسلامی از ایران خواست تا از سفر بورل برای احیای توافق هسته‌ای بهره گیرد.

وزارت امور خارجه فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما آماده‌ایم در خصوص این توافق به نتیجه‌ برسیم و از ایران می‌خواهیم همین حالا که همچنان امکان دارد، از این فرصت دیپلماتیک برای نهایی کردن و به نتیجه رساندن آن استفاده کن. دیپلمات اتحادیه اروپا تلاش خواهد کرد ایران را برای احیای توافق هسته ای متقاعد کند».

سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا هم در بیانیه‌ای روز گذشته در خصوص سفر بورل اعلام کرد: جوزپ بورل به عنوان بخشی از تلاش‌های جاری برای بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به اجرای کامل، در تاریخ ۲۴ تا ۲۵ ژوئن (امروز و فردا) به ایران سفر خواهد کرد. نماینده عالی به عنوان هماهنگ‌کننده برجام با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و سایر همتایان ذیربط ایرانی دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.

این نخستین سفر بورل به تهران در دولت سیزدهم است. «انریکه مورا» معاون بورل پیش از این به تهران سفر کرده بود.

خطیب‌زاده افزود: در این سفر که در چارچوب رایزنی‌های جاری بین ایران و اتحادیه اروپا انجام می‌شود، درباره مناسبات دوجانبه، برخی موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین آخرین وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها بحث و تبادل‌نظر خواهد شد.

امیرعبداللهیان پنجشنبه دوم تیرماه در نشست خبری با سرگئی لاوروف همتای روس خود در تهران ابراز امیدواری کرد که مذاکرات وین در آینده نزدیک از سر گرفته شود و افزود: برنامه‌ریزی‌هایی در دستورکار وزارت خارجه است و امیدواریم با واقع‌بینی طرف آمریکایی بتوانیم در آینده نزدیک به نقطه نهایی توافق برسیم.