حق التدریس

به گزارش مجاهدت از مشرق به نقل از دانشگاه آزاد، دیدار نوروزی رئیس و اعضای هیأت رئیسه دانشگاه آزاد اسلامی با کارکنان و مدیران سازمان مرکزی و رؤسای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران در سالن شهیدمطهری برگزار شد.

طهرانچی در این نشست اظهار کرد: مقام معظم رهبری همیشه در آغاز سال رهنمودهای بسیار مهمی دارند و رهنمود مهمی که امسال بر آن تأکید کردند، این بود که باید تحول و تغییرات را با افکارعمومی به اشتراک گذاشت: «مسائل اساسی باید با افکار عمومی مطرح بشود، افکار عمومی با نیازهای اساسی آشنا بشوند؛ [این‌گونه] اندیشه‌ها فعال خواهد شد. اندیشه‌های نو، جوان‌های صاحب فکر درباره مسائل مهمی که با افکار عمومی مطرح می‌شود، فعال می‌شوند، آن را به نصاب لازم می‌رسانند». دانشگاه آزاد اسلامی سند تحول و تعالی دارد اما باید با خانواده دانشگاه و دانشجویان بسیار از تحول و تعالی سخن بگوییم.

وی افزود: سوال این است که چرا تحول از اهمیت برخوردار است؟ اگر تحول نباشد، چه نکته‌ای اتفاق می‌افتد؟ باید جوانان صاحب فکر و خانواده بزرگ دانشگاه با ما همراه باشند. پس گفتمان تحول بخشی از برنامه امسال ماست؛ گفت‌وگو با بدنه، خانواده دانشگاه و دانشجویان و… باید گفتمان تحول را از روی کاغذ به متن حرکتی درآورده و به فعل تبدیل کنیم و مطالبه تحول را در جوانان و حتی در مدارس سما به عنوان یک برنامه مدنظر قرار دهیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری ابتدای سال جدید در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی درخصوص مسئله تحول فرمودند «من حالا امروز این مسئله را مطرح می‌کنم و بعضی از زوایای این مسئله را بحث می‌کنم، [منتها] ادامه بحث و دنباله بحث به عهده‌ شما است؛ به عهده‌ شما جوان‌ها است، به عهده‌ شما صاحبان فکر است، به عهده‌ شما دانشجویان و دانشگاهیان است؛ باید بنشینید بحث کنید».

وی با بیان اینکه برنامه اول دانشگاه آزاد اسلامی برای سال ۱۴۰۲ گفتمان تحول به عنوان یک گفتمان نجات‌بخش است، تأکید کرد: همانطور که دشمن تغییر در ارکان فکری مردم را هدف قرار داده است، ما تغییر را باید با تحول پاسخ دهیم چرا که تغییر را نمی‌توان با سکون پاسخ داد. دشمن می‌خواهد رفتار اجتماعی و سبک زندگی ما تغییر کند و سرمایه سنگینی برای آن گذاشته است به طوری که به راحتی یک خطای کوچک در یک شهرستان را ضریب رسانه‌ای می‌دهد و به متن اجتماع می‌آورد چرا که می‌خواهد تغییرات خود را به مردم دیکته کند. بنابراین تغییر را باید با تحول پاسخ گفت و ما باید به دنبال تحول باشیم.

طهرانچی با بیان اینکه برنامه دانشگاه آزاد اسلامی برای تحول، تبدیل دانشگاه مدرک‌پرداز به دانشگاه جامعه‌پرداز و تمدن‌ساز است، گفت: تمرکز صرف بر h-index و مقالات و بازار فرعی که برای مقاله‌پردازی به وجود آمده، نوعی مدرک‌پردازی است. البته این سخن، نقد مقاله نیست بلکه ضریب دادن به این حوزه اشکال است. در دانشگاهی که استاد آن به دنبال استاد شدن باشد و نه استاد بودن، دانشجوی آن هم به دنبال دکتر شدن خواهد بود و نه دکتر بودن. اما این مسیر چگونه می‌تواند رخ دهد؟ رابطه ارتقای اعضای هیأت علمی با ارتقای توانایی کشور کجاست؟

وی ادامه داد: دانشگاه آزاد اسلامی طی دو سال گذشته به اندازه ۱۷ سال ارتقای اعضای هیأت علمی داشته است. پس به اندازه ۱۷ سال دانشگاه باید ارتقا پیدا کند و به همین میزان باید جامعه توانمند شده باشد. واقعیت این است که باید «دانایی فردی به دانایی سازمانی»، «دانایی سازمانی به توانایی سازمانی» و «توانایی سازمانی به توانایی اجتماعی» ختم شود. سوال اصلی این است که آیا دانشگاه آزاد اسلامی برای این سیر دانایی فردی به توانایی اجتماعی برنامه دارد؟ بله. برنامه ما همان برنامه تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی است که در آن «دانشجو و استاد» دارای یک محور به عنوان پرورشگر قوه عاقله و توسعه دهنده فضای انقلابی، «استاد و دانشگاه» دارای محور دانشگاه کارآمد و پایدار و «دانشگاه و جامعه» دارای محور دانشگاه سرآمد و پاسخگو است.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: هرکدام از محورهای یادشده دارای بسته‌هایی است که باید به آن ملزم باشیم. اجرای این بسته‌ها در ابتدا منجر به انتقال دانایی و توانمند شدن دانشجویان و در ادامه، دانا و توانمند شدن دانشگاه و درنهایت دانا و توانمند شدن جامعه خواهد شد. پس سه محور برنامه تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی، سه محور اساسی است و ۱۰ بسته با عنایت انتخاب شده است.

طهرانچی به ۵ رویکرد و چرخش تحول‌آفرین در برنامه تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کرد و گفت: این رویکردها و تحولات مربوط به نظام‌های آموزش، پژوهش و فناوری، فرهنگی تربیتی، اقتصاد و مدیریت است.

وی خاطرنشان کرد: در سند تحول و تعالی دانشگاه و در حوزه تحول در نظام فرهنگی تربیتی بر «چرخش تحول‌آفرین از ناکارآمدی فرهنگی و تربیتی به اجتماع تربیتی، فرهنگی و هویتی ارزش‌مدار، درون‌زا، پویا و مقوم وحدت علمی با تکیه بر نقش اقطاب اثرگذار مانند معلم، استاد، مدیریت، خانواده و محیط‌های رفاقتی جامعه» تأکید شده که خاص اساتید نیست و خانواده دانشگاه، کارمندان، اساتید و فضای دانشگاه در آن مهم هستند. پس دانشگاه باید سازمان فرهنگی توانمند شود.

طهرانچی با تأکید بر اینکه بیان مسئله یعنی دانایی و حل مسئله یعنی توانایی، گفت: دانشگاه زمانی تواناست که بتواند از دانایی خود درآمد داشته باشد. در این راستا دانشگاه می‌خواهد از اقتصاد شهریه‌محور و مبتنی بر ارزش افزوده املاک به پایداری اقتصادی مبتنی بر درآمدزایی از جریان یادگیری تحول‌آفرین و پژوهش و نوآوری کارآمد همراه با تعالی سازمانی و نگاه از مدیریت جزیره‌ای به مدیریت شبکه‌ای داده مبنا یکپارچه با استفاده حداکثری از سامانه‌سپاری برسد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار داشت: مقام معظم رهبری وقتی از صیرورت دائمی و تحول در دانشگاه سخن می‌گویند، می‌فرمایند یکی از مراکز مهم تقویت قوه عاقله کشور، دانشگاه است و در این فرآیند، ساختن و پرورش دادن قوه عاقله برای اداره کشور، استاد نقش ویژه‌ای دارد. دانشگاه آزاد اسلامی دارای ۲۲ هزار عضو هیأت علمی و ۳۲ هزار استاد حق‌التدریس است. یکی از برنامه‌های جدی امسال این دانشگاه، خداحافظی با مفهوم حق‌التدریس است. باید همه ارکان دانشگاه تلاش کنند که هیأت علمی، یا هیأت علمی پیوسته باشد یا هیأت علمی وابسته و دانشجویان دکتری به عنوان دستیاران تدریس فعالیت کنند. بدین ترتیب یک ارتباط نظام‌مند در دانشگاه به وجود می‌آید.

* تا خرداد دیگر کسی با عنوان حق التدریس با دانشگاه همکاری نخواهدکرد

وی خاطرنشان کرد: استاد وقتی نقش ویژه‌ای دارد که در فعل خود مستقر باشد ولواینکه در هیأت علمی وابسته، کار اصلی استاد جای دیگری است اما بخشی از زندگی او به عنوان هیأت علمی وابسته دانشگاه خواهد بود. این منطق امسال دانشگاه آزاد اسلامی است که تا خردادماه همه مقدمات آن باید حاصل شود تا دیگر کسی به عنوان حق‌التدریس با دانشگاه همکاری نکند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: اکنون در فضای مجازی مفهومی تحت عنوان Coursera مطرح است که در آن ۵۴۰۰ کورس تحصیلی، بسته آموزشی و مهارت‌محور از سوی ۲۷۰ دانشگاه و شرکت معتبر دنیا به مردم آموزش مجازی می‌دهد. یعنی به زودی دانشگاه‌ها تحت تأثیر این فرآیند، جایگاه خود را از دست خواهند داد؛ چون مهارت‌هایی در جامعه لازم است که در دانشگاه‌ها نیست و آنها خودشان را تنظیم می‌کنند. اکنون کسی که دانش برنامه نویسی دارد، نیازی به مدرک دانشگاهی ندارد چرا که با مهارت خود به راحتی می‌تواند در فریلنسر حقوق‌های خوب بگیرد. توانایی از سیستم Coursera تزریق می‌شود و این تحولات هشداری به دانشگاه است.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: سؤالی مطرح می‌شود که دانشگاه آزاد اسلامی چطور می‌خواهد با این سیستم و تحولات به وجودآمده رقابت کند. واقعیت این است که در این سیستم که جدا از جامعه است، امکان رقابت وجود ندارد و به همین دلیل تحول در دانشگاه یک باید است. اولین موضوع بحث فرهنگی است. نباید مقوله تعلیم و تربیت اجتماعی را فراموش کنیم و این مهم از طریق آموزش مجازی حاصل نمی‌شود. دوره همراهی و تربیت اجتماعی در دانشگاه اتفاق می‌افتد؛ پس باید نسبت به آن آماده باشیم. رؤسای واحدهای دانشگاهی و مدیران و مسئولان باید بیانیه نقش دانشگاه در تعلیم و تربیت اجتماعی را بازخوانی کنند.

وی با تأکید بر اینکه دانشگاه آزاد اسلامی می‌خواهد تغییر حالت بدهد، گفت: این تغییر حالت یعنی دانشگاه که معدن دانایی است، باید به جامعه توانایی بدهد و به یکدیگر متصل شوند. دانایی یعنی دانش، توان درک و حل مسئله، ایده‌آرایی و خلق فناوری. توانایی یعنی معرفت، مهارت در عمل و منافع مردم با نوآوری. دانشگاه باید با تربیت نیروی انسانی، حل مسئله، تعالی فردی اجتماعی و تولید فناوری؛ فرد و جامعه را به رشد برساند.

طهرانچی با بیان اینکه بین دانشگاه و جامعه مفهومی تحت عنوان پلتفرم مطرح می‌شود، تصریح کرد: علت اینکه coursera نتوانست آموزش پزشکی را هدف قرار دهد، این است که در آموزش پزشکی یک محیط ضریب تبدیل دانایی به توانایی به نام بیمارستان وجود دارد و یک محیط واسط است که با آموزش مجازی نمی‌شود آن را تجربه کرد. پس دانشگاه آزاد اسلامی نیز به محیط‌های تبدیل دانایی به توانایی نیاز دارد که چندی است این محیط تحت عنوان «سرا» در این دانشگاه به وجود آمده که محیط بین دانشگاه و جامعه است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: یاددهی در دانشگاه ارائه می‌شود و یادگیری در جامعه اتفاق می‌افتد که منجر به حل چالش‌ها و پاسخگویی به مشاغل و افزایش معرفت و مهارت و نوآوری می‌شود. یادهی نیز به افزایش دانش، حل مسئله و ایده‌آرایی می‌انجامد و سرا باید این دو بخش را به یکدیگر متصل و تبدیل کند و این مفهومی است که غربی‌ها به آن پلتفرم می‌گویند که با مفهوم بازار یکی است.

وی با اشاره به وجوه مشترک مفهوم پلتفرم و بازار گفت: بازار دارای کلیت منسجم کالبدی- اجتماعی و محل اجتماع تعاملی خریداران و فروشندگان برای مبادله کالا یا خدمات، مبتنی بر ایجاد یک شبکه ارتباطی و تعاملی با تکیه بر ارتباطات چهره به چهره و انتقال اخبار و اطلاعات در سطوح گوناگون بود و پلتفرم نیز فضایی برای اجتماع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان با هدف برقراری تعامل بین آنها به نحوی که برای هر دو طرف ارزش‌آفرین باشد، ایجاد می‌کند.

طهرانچی افزود: دانشگاه قصد دارد در دوره جدید و پیش رو، جایگاه استاد را از مدرس و ممتحن به هدایتگر و ارزش‌آفرین تغییر دهد و اگر این اتفاق نیفتد، coursera جای دانشگاه را خواهد گرفت. بنابراین دانشگاه باید در شناخت پدیده‌های خلقت، شناخت نیازهای جامعه، در مخاطب القای پرسش و تحریک یادگیری داشته باشد و یاددهی، مداومت در یاددهی، درک مسئله، حل مسئله و تأمین منافع اقتصادی و اجتماعی در دانشگاه صورت گیرد و این مسیر جدیدی است که با coursera قابل جایگزینی نیست.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: نظام آموزش، نظام پژوهش و نظام نوآوری دانشگاه باید تحول یابد و به طور مشخص در سال پیش رو باید سرای تعلیم و تربیت شکل بگیرد که در آن دانشکده‌های تعلیم و تربیت اسلامی در یک سو و مدارس سما (کودکستان و مدارس) در سوی دیگر و صنایع فرهنگی پشتیبان، مدل‌های تربیتی و نظریه‌های تربیتی قرار دارد. در آموزش صنعتی نیز مأموریت داریم که سرای تولید و تأمین (پلتفرم قطعی سازی) را ایجاد کنیم تا دانشگاه بین صنعت و کارگاه‌های کوچک نقش‌آفرین باشد.

* سراهای هنر و رسانه و هوش و داده راه اندازی می‌شود

وی راه‌اندازی سراهای «هنر و رسانه»، «هوش و داده» و «سلامت و امنیت غذایی» را از دیگر برنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۴۰۲ عنوان کرد و گفت: هریک از معاونت‌های دانشگاه آزاد اسلامی مأمور پیاده‌سازی برنامه‌های مختص خود هستند و سراهای نوآوری نیز کمافی‌السابق باید در ریل‌های تعیین‌شده حرکت کنند.

طهرانچی خاطرنشان کرد: حرکت از پژوهشیار به سرای پژوهش، یکی از برنامه‌های جدی دانشگاه آزاد اسلامی در سال جاری است. در حال حاضر پژوهشگران در پژوهشیار حضور دارند و باید در سرای پژوهش جمع پژوهشگران و مشتریان پژوهش به وجود آید و تحول رخ دهد.