خانواده

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، تک فرزند بودن به این معنی نیست که کودکان نمی‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند. اغلب تک فرزندان در برقراری ارتباط با هم سن و سالان خود دچار مشکل هستند و نمی‌توانند ارتباط مؤثر و موفقی با هم دوره‌ای‌های خود داشته باشند. اما به هر حال تمام تک فرزندها اینطور نیستند.

بیشتر بخوانید:

مزیت‌های تربیتی در خانواده‌های چندفرزندی

آسیه اناری روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه گفت: تک فرزندی فقط یک مسئله روانشناختی نیست بلکه مسئله‌ای است که اقتصاد دانان، جامعه شناسان، متخصصین علوم سیاسی و برنامه ریزان باید به این موضوع توجه کنند.

وی افزود: از دیدگاه من به عنوان یک روانشناس کودک و نوجوان، ممکن است والدین، دوران کودکی سختی را پشت سر گذاشته و مسائل بسیار زیادی را تجربه کرده باشند و به این دلایل از فرزند دار شدن می ترسند. برخی از والدین هویت های ناشناخته و پخش شده دارند که به دنبال زندگی خود و برآورده کردن ناکامی های کودکی‌شان هستند.

این روانشناس بالینی گفت: علاوه براین موضوعات، پررنگ شدن نقش زنان در جامعه باعث شده است که زنان هم نیروی کار محسوب شوند و هم پای مردان در محیط اجتماعی مشغول به کار شوند و برخی مواقع زنان از طرف جامعه هیچ حمایتی را دریافت نمی کنند. مسائل اقتصادی، تفریحی، اجتماعی و نگهداری فرزندان از جمله مشکلاتی است که خانواده ها با ٖآن دست و پنجه نرم می کنند و باعث روی آوردن به تک فرزندی می شود.

اناری در ادامه افزود: یک مادر شاغل که دست تنها است و کمکی در جامعه برای او تعریف نشده است و حمایت های قانونی و اجتماعی ندارد، شرایط موجود سبب می شود که کار او با مسائل فرزندش تداخل پیدا کند. در نتیجه بسیاری از والدین مخصوصا خانم ها تک فرزندی را پیشه می کنند. دلایل آقایان بیشتر مسائل اقتصادی است و دلایل خانم ها حمایت های روانی و اجتماعی بسیار کم است و ترجیح می دهند که یک فرزند داشته باشند.

بیشتر بخوانید:

مدیریت زمان در خانواده هفت فرزندی چه شکلی است؟

چندین سال قبل، داشتن خانواده‌ای بزرگ رایج بود و این یک فایده محسوب می‌شد. اما با گذشت زمان و با بالا رفتن هزینه‌های زندگی، داشتن خانواده‌ای بزرگ دیگر عملی نبود. در واقع اکنون بیشتر خانواده‌ها تنها به داشتن یک فرزند قانع‌ هستند و بعضی از آن‌ها حتی فرزندی نمی‌خواهند.

تک فرزندی چه پیامدی دارد؟

اناری روانشناس بالینی گفت: به هرحال وقتی که تمام فضای زندگی برای یک فرزند باشد، طبیعتا امکانات بیشتری به فرزند می رسد ودر شرایط بهتری زندگی می کند و این امر سبب خودخواه تر شدن کودک می شود.

معمولا تک فرزندها حمایت بیش تری از طرف والدین خود دریافت می‌کنند که می‌تواند باعث شود تحمل کودک در برابر مشکلات پایین بیاید.

وی در ادامه افزود: البته که پژوهش ها نشان داده است که بچه های تک فرزند از نظر هیجانی و عاطفی بچه های مستقلی هستند و می توانند، استقلال خودشان را حفظ کنند و به دیگران وابستگی چندانی نداشته باشند.

وی گفت: تک فرزندی یک پدیده است که نه می شود به عنوان یک پدیده خوب  و نه یک پدیده بد به آن نگاه کرد. بچه های تک فرزند ممکن است، احساس تنهایی را تجربه کنند.

اناری تاکید کرد: پدر و مادر برای رفع احساس تنهایی باید ارتباطات اجتماعی بیشتری را برای خود و فرزند ایجاد کنند و سعی کنند با این ارتباطات اجتماعی، کمبود آن ارتباط را در خانه جبران کنند. علاوه براین، یکی از مشکلات تک فرزندی این است که قوانین برای آن ها کم رنگ تر می شود و پدر و مادر باید آگاه باشند که قوانین را کمرنگ نکنند.

وی خاطرنشان کرد: والدین به علت داشتن یک فرزند، مدام به فرزندشان توجه زیادی می کنند و تمام نیازهای او را برطرف می کنند و کودک دیگر تلاشی برای رسیدن به اهداف خود نمی کند. پدر و مادر با این روش در کارها و رشد طبیعی فرزندشان دخالت می کنند و اجازه رشد نرمال به کودکشان نمی دهند.

کودکانی که در خانه همبازی نداشته باشند به سمت رایانه و گوشی تلفن همراه و بازی های رایانه‌ای روی می آورند.

معایب داشتن تک فرزندی

اناری معایب تک فرزند بودن را به شرح ذ یل برشمرد:

۱- کودک ممکن است تنها بزرگ شود.

۲- کودک کسی را ندارد که با او بزرگ شود.

۳-والدین کودک تمایل به مراقبت زیاد دارند.

۴-کودک ممکن است از دست والدین خسته شود.

نقش همبازی

اناری، روانشناس بالینی گفت: نقش همبازی در رشد شخصیت کودک بسیار زیاد است و روانشناسان به خانواده ها، چه آن هایی که داری یک فرزند و چه آن هایی که بیش از یک فرزند دارند توصیه می کنند که حتما کودکان را از سن ۳ سالگی وارد مهدکودک کنند. زیرا مهد کودک فضایی است که بچه ها با هم سن و سالان خود بازی می کنند.

اناری افزود: از سن ۳ سالگی به بعد، نقش هم سن و سالان مطرح می شود و کودک زیر ۳ سال ، بازی با هم سن وسالان خود را ندارد و بیشتر مراحل اصلی رشد را می گذراند و از ۳ سالگی به بعد کودک در ارتباط با هم سن و سالان خود بسیاری از مفاهیم انسانی را می‌آموزد و تمرین می کند و همکاری و کار گروهی را یاد میگیرد.

بازی فعالیتی هدفمند و لذت بخش است و برخی از نیازهای کودکان را رفع می‌کند. بازی تاثیرات زیادی در زندگی و شخصیت کودکان دارد و در درمان بسیاری از اختلالات کودکان کمک کننده است. در بازی می‌توان بسیاری از اختلالات افسردگی، پیش فعالی، بدبینی، افسردگی، خجالتی بودن کودکان و … را شناخت و درمان کرد.

دوره کودکی از مهم ترین دوران برای رشد اجتماعی یک انسان است و نقش والدین در اجتماعی شدن کودک بسیار حائز اهمیت است. اگر مرحله رشد اجتماعی کودک به خوبی طی نشود ممکن است ناسازگاری هایی مخصوصا در ارتباط کودک با همسالان دیده شود و سازش کودک با همسالان خود با اختلال روبرو شود.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، مریم داودوندی متخصص مشاوره و روانشناس، اظهار داشت: برخی کودکان بدون هیچ نیت شومی و صرفاً برای جلب نظر و توجه دیگران، به خصوص والدین‌شان اقدام به افشای رازهای خانوادگی می‌کنند. در چنین شرایطی بهتر است برای ایجاد رفتارهای صحیح و به ویژه ارضای نیاز به توجه به طریق مثبت در کودک اقدامات مفیدی انجام شود.

بیشتربخوانید:

یارانه پنهان دولت به محصولات هنری خارجی!

وی تصریح کرد: والدین باید توجه داشته باشند که با فعالیت‌هایی نظیر فعالیت ورزش، نقاشی، داستان‌گویی و…، می‌توان توانمندی‌های کودک را ارتقا داده تا از این طریق تا حدود زیادی مانع جلب توجه به طریق منفی در کودک شوند. از سوی دیگر، می‌توان در زمان‌ها و مکان‌های مختلف و به طرق مختلفی چون تشویق کودک، در آغوش گرفتن، بوسیدن و نوازش کردن، به کودک توجه کرد. توجه بی‌قید و شرط باعث خنثی شدن رفتارهای منفی برای جلب توجه بویژه از طریق افشای راز می‌شود.

این روانشناس با بیان اینکه رازداری را باید از طریق بازی به بچه‌ها آموزش داد، افزود: در قالب بازی، در فضایی کودکانه و صمیمی، با آرامش به آموزش و تفهیم این موضوع مهم و جدی بپردازید. مثلاً صحبتی را بین خود و کودک مطرح کنید که فقط دو نفر شما از آن مطلع باشید، سپس از کودک بخواهید در مورد آن به کسی چیزی نگوید، چرا که آن یک راز است. یا می‌توانید با گچ‌های رنگی روی زمین خانه‌هایی بکشید که هریک متعلق به خانواده یکی از بستگان است. روی هر خانه بایستید و صحبت‌هایی از جانب اعضای آن خانواده داشته باشید که به صورت راز با کودک در میان گذاشته می‌شود. سپس وارد خانه دیگری شوید و درباره خانواده، خانه قبلی گفتگو کنید. اینجاست که باید حواستان باشد درباره رازهای آن خانواده، در این خانه جدید سخن نگویید. اگر کسی افشای راز کند، بازنده خواهد بود. اگر کودک درباره آن رازها با کسی صحبت نکرد، او را تشویق کنید.

داودوندی تاکید کرد: کودکانی که والدین آنها به طور معقول و سنجیده فرزاندانشان را تشویق می‌کنند از اعتماد به نفس بالاتری برخوردارند و همین امر باعث می‌شود تا بچه‌ها برای جلب توجه دیگران اقدام به افشای رازهای خانواده نکنند، به همین دلیل پیشنهاد می‌شود همواره موضوع تشویق در اولویت تربیت کودک باشد.

این روانشناس ادامه داد: هیچ اشکالی ندارد که کودک‌تان را به‌خاطر موفقیت‌هایش تشویق کنید، چراکه باعث شکل‌گیری این ذهنیت در کودک می‌شود که فردی با توانایی‌های خاص است و نیازی به جلب توجه از طرق منفی ندارد.

وی ابراز کرد: برای پیشگیری از کاهش اعتماد به نفس در کودکان با آنها صحبت کنید و به آنها با دقت گوش کنید چرا که بچه‌ها نیاز دارند تا مهم تلقی شوند، آنها نیاز دارند تا حس کنند که مهم هستند. بی شک بالا بردن اعتماد به نفس کودکان باعث می‌شود تا آنها کمتر دست به جلب توجه از طریق منفی مانند افشای رازهای خانوادگی کنند.

این متخصص روانشناس با اشاره به اینکه نزدیکان و اقوام کودک نقش به سزایی در تربیت کودک دارند، افزود: پدر و مادر باید از اطرافیان خود بخواهند وقتی کودک افشای راز می‌کند، به گفته او توجه نکنند و به حرف‌هایش گوش ندهند. اگر کودک جایی برای این کار پیدا نکند، تصمیم به ترک آن رفتار خواهد کرد. همچنین هرگز کودکان را برای کسب اطلاعات از والدین یا خانواده طرفین تحت فشار قرار ندهید.

داودوندی خاطر نشان کرد: کودکان باید در همان سال‌های اولیه کودکی، این موضوع را به خوبی درک کنند که اگر رازهای دیگران را فاش کنند، هیچکس به آنها اعتماد نخواهد داشت و در مقابل، اگر محرم اسرار باشند، مورد اعتماد دیگر دوستان و آشنایان خواهند بود و این موضوعی است که باید از طریق والدین و مشاور به کودک آموزش داده شود.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، نخستین تجربه روزه داری روزه اولی ها برای دختران جوان ۹ ساله و پسران ۱۵ ساله هم به یاد ماندنی و هم شاید با استرس همراه باشد به همین دلیل والدین در این ماه مبارک رمضان وظیفه ای بر عهده دارند تا بچه هایشان را به سمت و سوی صحیح راهنمایی کنند تا به لحاظ جسمی و روحی آماده بهره برداری از برکات این ماه شوند.

اصولا خود دختر و پسران جوان برای روزه داری اشتیاق زیادی دارند و از سال های قبل تجربه روزه های کوتاه و روزه کله گنجشکی را داشته اند به همین دلیل با این بعد دین بیگانه نیستند و قطعا روزه داری پدر و مادر هایشان را هم شاهد بوده اند. 

حال که امسال تجربه ماه رمضان با شیوع ویروس کرونا همراه است ، پدر و مادرها وظیفه سنگین تری برای مراقبت از سلامتی جسمی و روحی فرزندانشان را دارند البته با تعطیل بودن مدارس این مشکل کمتر شده و بچه ها در منازل به سر می برند، به همین دلیل بچه ها به راحتی در کنار والدینشان برای نخستین بار به میهمانی خداوند می روند.

بنابراین طبق گفته متخصصین تغذیه برای شرایط فعلی کرونا اگر مشکلی به لحاظ سلامتی بچه ها ندارند می توانند روزه شان را بگیرند و البته در مصرف مواد غذایی سالم و رعایت میزان مناسب مواد قندی و شیرینی جات برایشان مسئله ای پیش نمی آید.

*استفاده از برکات معنوی سحرها و افطارهای ماه مبارک

بچه های مسلمان از کودکی با حال و هوای جذاب و زیبای سحرها و افطارهای ماه مبارک بزرگ شده اند بنابراین شاید لازم نباشد این حس و حال را به آنها توصیف کنید اما چه خوب است که برای بچه هایتان از تجربیات خودتان در اولین سال های روزه داری تعریف کنید تا آنها هم با احساسات خالص معنوی و روحانی شما شریک شوند و تشویق شوند تا این حس و حال را خودشان تجربه کنند.

گاه از بچه ها بخواهید که مسئولیت بیدار کردن پدر و مادر را در هنگامه سحر برعهده بگیرند همین باعث اشتیاق بیشتر و مسئولیت پذیری شان می شود چرا که بچه ها در سن و سال بلوغ علاقه زیادی به پذیرش مسئولیت ها در منزل دارند و چه خوب است که برخی کارها را از آماده کردن سفره تا بیدار کردن اعضای خانواده به آنها بسپارید.

برخی از بچه ها استرس این را دارند که اگر بیمار شدند یا ضعیف بودند و نتوانستند روزه بگیرند چه اتفاقی می افتد و یا خداوند آنها را مجازات می کند، بهتر است پدر و مادر در این زمینه برای بچه ها شفاف سازی کنند و توضیح دهند که با وجود اینکه فرزندشان به سن تکلیف رسیده اما خداوند مهربان فرموده است که اگر دچار بیماری یا ضعف هستی، لازم به روزه گرفتن نیست.

روزهای اول ماه مبارک شاید نخوردن و نیاشامیدن هفده ـ هجده ساعته برای بچه ها در این فصل سخت باشد و آنها را دچار سختی کند اما برایشان توضیح دهید که به مرور بدن عادت می کند و خوب است که در فاصله بین افطار تا سحر به بچه ها در زمینه تامین آب مورد نیاز بدن ، ویتامین ها و غذای مورد نیاز همراهی کنید و آنها را به حال خود رها نکنید.

*دعا و نیایش به همراه اعضای خانواده 

یکی از نکات مهم ماه رمضان دعاها و نیایش های دسته جمعی با اعضای خانواده است حال که شاید به خاطر کرونا رفتن به مساجد و حسینیه ها سخت تر شده باشد، خوب است از ابتدای ماه مبارک برای دعا و نیایش دسته جمعی در خانه همراه شوید و لذت معنوی آن را به بچه ها بچشانید و از این شرایط خانه را برای روزه اولی ها بدون دغدغه فراهم کنید.

با توجه به ثمراتی که روزه گرفتن به لحاظ سلامتی جسمی و روانی برای انسان دارد ، بهتر است والدین به بچه ها توضیح دهند که روزه از لحاظ معنوی ، اطاعت خدا و نزدیک شدن به او و کنترل امیال نفسانی و به لحاظ جسمانی استراحت دستگاه گوارش و پاک سازی آن را به همراه دارد.

بهتر است والدین از این فرصت ماه مبارک رمضان استفاده کرده و به تحکیم مسائل مذهبی و اعتقادی بچه ها بپردازند و فرصتی  مطالعاتی برای بچه ها در این فراهم کنند تا به دور از گوشی های موبایل و فضای مجازی در این زمینه با هم تحقیق داشته باشند.

درست است که روزه داری از ۹ سالگی بر دختران و ۱۵ سالگی بر پسران واجب می شود اما هر مرجع تقلیدی برای بنیه ضعیف برخی بچه ها در فصل های بهار و تابستان که روزها بلندتر است ، فتوایی دارد که والدین می توانند به آن ها مراجعه  کنند. 

*نکات تغذیه ای مناسب نوجوانان

برای نوجوانانی که سال های اول روزه داری را می گذراند یا سال اولی هستند نکات تغذیه ای زیادی وجود دارد، مثلا اینکه حتما افطارها غذای مقوی همراه شیر و لبنیات مصرف کنند مثل شیر به همراه خرما یا پنیر و گردو ، میوه و آب میوه و مصر زولبیا و بامیه به خاطر شیرینی زیاد کمتر شود و به جای آن از عسل و خرما و مربا تغذیه شود.

یک کارشناس تغذیه نیز معتقد است روزه اولی ها حتما از خوردن نوشابه و مواد غذایی بدون پروتئین خودداری کنند و سعی کنند از غذاهای مقوی در وعده سحری مثل تخم مرغ و خرما مصرف کنند. برای وعده  افطار هم غذاهای آبدار و میوه هایی چون هندوانه و سبزیجاتی مثل کاهو بدون سس مصرف کنند.

نکته مهم تغذیه ای برای روزه اولی ها در فاصله بین افطار تا سحر مصرف میزان کافی آب است که مایعات بدن را تامین می کند. والدین حتما سعی کنند بچه ها هنگام سحر بیدار کنند تا یک وعده غذایی کافی داشته باشند و بدون عجله و خوردن سریع که سیستم گوارششان را دچار مشکل کند، این وعده غذایی مصرف شود.

مصرف سبزیجات، پروتئین ، غذات و نان ها ، میوه و لبنیات در ماه رمضان توصیه می‌شود