خلیج فارس

به گزارش مجاهدت از مشرق، این پرسش که منطقه غرب آسیا پس از تغییرات زلزله وار رخ داده در چه مسیری قرار خواهد گرفت، شاید دشوارترین پرسش این روزها چه در محافل رسانه ای و چه در محیط های دیپلماتیک باشد. نگاه کوتاه مدت به نتیجه تحولات، بسیاری از رسانه های منطقه ای و حتی بین المللی را به سمت تقسیم میدان به برنده و بازنده سقوط بشار اسد سوق داده است. با اینهمه بعید به نظر می رسد که حل و فصل پرونده ای با تاریخچه سوریه توسط یک یا دو بازیگر خاص ممکن باشد.

شورای آتلانتیک در گزارشی در این باره از لنز تغییر جایگاه ترکیه در این پرونده و بهره برداری رژیم اسرائیل از فضای موجود به مجموع تحولات نگاه کرده و ادعا می کند که میزان بهره برداری این دو بازیگر از تحولات میدانی در سوریه به اندازه ای بوده که چند هفته پیش تصور آن ممکن نبود. اکنون این دو متحد ایالات متحده، که روابط دوجانبه آنها از زمان آغاز جنگ غزه در سال گذشته به طرز چشمگیری بدتر شده، در مسیر تصادف در سوریه و فراتر از آن قرار دارند.

ارزیابی اینکه اسرائیل چه انتظاری از تغییرات چشمگیر در خاورمیانه دارد دشوار نیست، زیرا منافع این رژیم در منطقه شناخته شده و متمرکز بر نیاز اسرائیل به امنیت، تمایل به حفظ برتری نظامی و نیاز مداوم به بازدارندگی در مقابل ایران و دیگر اعضای محور مقاومت است. نویسنده این مطلب با اشاره به مجموعه تحولات رخ داده در منطقه در چند ماه اخیر از هدف قرار گرفتن رهبران ارشد حزب الله لبنان تا سقوط حکومت بشار اسد ادعا می کند که رژیم اسرائیل در حال حاضر در قویترین موقعیت امنیتی خود قرار دارد.

تا به حال، جهان به اندازه کافی بر آرزوهای خود ترکیه تمرکز نکرده است، اما رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهور این کشور ابایی از بیان این موضوع ندارد و اخیرا در سخنانی از موضع بالا گفته هر رویداد در منطقه ما و به ویژه سوریه به ما یادآوری می‌کند که ترکیه بزرگ‌تر از خود ترکیه است. ملت ترکیه نمی‌تواند از سرنوشت خود فرار کند. اردوغان آن سرنوشت را به صورت تمدنی توصیف و ترکیه جدید را به عنوان ادامه میراث عثمانی معرفی می‌کند. این مفهوم نه تنها در رژیم اسرائیل بلکه در میان سلطنت‌های خلیج فارس و ایالات متحده نیز نگرانی ایجاد کرده است.

حسن حسن، بنیان‌گذار و سردبیر مجله نیولاینز در گاردین می‌نویسد: «برای عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل، تغییر در دمشق یک تغییر بازی‌کننده است که می‌تواند آن‌ها را در برابر یک رقیب منطقه‌ای قرار دهد.»

او همچنین اشاره می‌کند: «برای سیاستمداران غربی، نگرانی ها به چند دسته تقسیم می شوند. برخی نگران گرایش های اسلامی ترکیه هستند و دغدغه دیگری تبدیل شدن این کشور به بازیگر مرکزی در معادله های خاورمیانه است.»

حسن حسن با طرح این ادعا که معمولا طرف غربی تعریف چالش برانگیزی از قدرت ایران در منطقه دارد می گوید که «ظاهرا تعریف ارائه شده از قدرت فعلی ترکیه در منطقه به این اندازه مورد مناقشه نیست.»

این کارشناس تحولات منطقه در ادامه به تقابل قدرت عربستان سعودی با ترکیه اشاره کرده و می نویسد: «ظهور ترکیه روایت ریاض که خود را به عنوان رهبر بی‌ چون و چرای جهان سنی و تا حدودی در مقابل ایران شیعه معرفی می کند، به چالش می کشد. سیاست های متمایل به اسلام گرایی آنکارا با طیف وسیعی از مسلمانان سنی و اسلام‌گرایان سیاسی همخوانی دارد و جایگزینی برای سلطنت های خلیج فارس ارائه میدهد. در زمانی که رژیم اسرائیل تصور می کند تا حدودی از زیر بار فشار جمهوری اسلامی ایران خارج شده حالا نگرانی جدیدی پیدا کرده که آن اسلام گرایان سنی به رهبری ترکیه هستند.»

شورای آتلانتیک در پایان این نوشتار به سفر دیپلمات های اروپایی و آمریکایی به پایتخت سوریه و دیدار با احمد الشرع، رهبر هیأت تحریر الشام پرداخته و می نویسد: در روز جمعه، باربارا لیف، معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده برای امور خاورمیانه با الشرع دیدار کرد و اعلام کرد که ایالات متحده جایزه ده میلیون دلاری که برای دستگیری او پیشنهاد داده بود را لغو خواهد کرد. الشرع معروف به محمد الجولانی می‌گوید که می‌خواهد کشورش را بسازد و نه اینکه جنگ‌های جدیدی آغاز کند، اما هنوز هم توسط ایالات متحده به عنوان یک تروریست شناسایی شده است.

نویسنده این مطلب برای شورای آتلانتیک در پایان با طرح این سوال که این وضعیت فعلی به کجا خواهد رسید، می گوید: پاسخ این پرسش با توجه به سیال بودن تحولات در میدان سوریه و پیرامون آن مشخص نیست؛ اما آنچه که نسبتا شفاف است این است که ترکیه در مقایسه با سایر بازیگران فعلا دست برتر را در دمشق خواهد داشت. این امر اردوغان را بیشتر از هر زمان دیگری به دستیابی به آرزوی خود برای ایجاد یک حوزه نفوذ که شامل سرزمین‌های سابق عثمانی می‌شود، نزدیک‌تر می‌کند؛ حوزه‌ای که تا لیبی و سومالی ادامه دارد.