خوزه مورینیو

به گزارش مجاهدت از مشرق، تماشای بازی بین تیم‌های استقلال و سپاهان در هفته اول لیگ بیست‌ودوم و در ورزشگاه آزادی لطف خاصی داشت. تقابل دو مربی پرتغالی روی نیمکت دو تیم از جذاب‌ترین بخش‌های این بازی بود. ساپینتو از همان ابتدا با آن خصوصیات منحصربه‌فردش کنار زمین جولان می‌داد و لحظه‌ای آرام و قرار نداشت. در عوض اثری از مورایس نبود. او آرام روی نیمکت سپاهان نشسته بود و حتی به اشتباهات تیمش واکنش نشان نمی‌داد. در نیمه اول نه او، نه دستیارانش یک با هم کنار خط نرفتند. با شروع نیمه‌دوم ورق برگشت. ساپینتو همان بود که بود اما مورایس در این‌سو از جایش برخاست و با آرامش خاصی نکاتی را به بازیکنانش گوشزد کرد. او حتی نحوه قرارگیری بازیکنان در لحظه را به آنها یادآور ‌شد. گویی هم برای ما و هم برای بازیکنانش کلاس درسی دایر کرده بود و نکاتی را به آنها می‌گفت که معلوم بود داغ است و همین چند دقیقه پیش در رختکن برای بازیکنانش تشریح کرده است. مورایس در این بازی هرگز هیجان‌زده نشد و همین آرامش‌ نشان از اخلاق منحصربه‌فرد او دارد. نه اینکه ساپینتو مربی خوبی نباشد یا انتقادی به رفتار او کنیم (رفتاری که مشابهش را مربیان خارجی و داخلی زیادی در فوتبال ما داشتند و دارند) بلکه این مورایس است که خاص است‌.

برای کسی که سال‌های با خوزه مورینیو، آقای خاص فوتبال دنیا کار کرده این حجم از آرامش کمی عجیب است. مورایس در مصاحبه‌ای اظهار داشته است: «هر وقت مورینیو به من اعلام نیاز کند فارغ از هرگونه قراردادی با هر تیمی کارم را رها می‌کنم و به کمک مورینیو می‌روم.» او این‌گونه است و جنبه‌های خاص خود را دارد.

مورایس در سال ۱۹۹۱ و در ۲۶ سالگی کفش‌هایش را آویخت و وارد حرفه مربیگری شد. مربیگری را با تیم جوانان بنفیکا در پرتغال آغاز کرد و سپس حضور در لیگ سوئد، تونس و آلمان را تجربه کرد. سرمربیگری تیم ملی یمن بود و سابقه هدایت چونبوک موتورز و الهلال عربستان را در کارنامه خود دارد و با این دو تیم به قهرمانی کره و عربستان نیز رسیده است. همچنین مورایس در باشگاه‌های پورتو، رئال‌مادرید، چلسی و اینترمیلان دستیار اول ژوزه مورینیو بوده است. همین کارنامه برای این‌که دوران مربیگری زودهنگام او را درخشان کند کافی است.

 جنتلمن پرتغالی

خوزه مورایس به‌عنوان سرمربی ۵۷ ساله تیم سپاهان با رفتار خاص خود همه را متعجب کرده است. این مربی آنچنان آرامشی از خود به نمایش می‌گذارد که گاهی فراموش می‌کنیم او همکار صمیمی پرحاشیه‌ترین مربی دنیا یعنی مورینیوست. به‌واقع شاید ترکیب این دو به‌دلیل همین تضاد جذاب بوده تا جایی که همچنان آنها را به‌سوی هم می‌کشد و چه‌بسا مورینیو باز هم او را فرابخواند.

مصاحبه‌ها و آنچه از زبان مورایس بیرون می‌آید نشان از آگاهی عجیب او دارد. به مصاحبه تلویزیونی اخیر این مربی دقت کنید. او می‌گوید: «من اینجا آمده‌ام که یک‌چیز خاص را به مردم سپاهان بدهم. خیلی حس خوبی است که با تمام توان در اختیار این باشگاه باشم تا به کمک‌ دیگر مربیان ایران هم بیایم. هدف من ارتقای فوتبال ایران هم هست. داشتن حس هیجان بسیار خوب است، البته باید آن را تا پایان فصل ادامه بدهیم.

او از همین حالا برتری خود را بدون کمترین حاشیه به سایرین دیکته می‌کند. ما قبلا مربیان پرتغالی داشتیم که برای القای این حس برتری‌جویی راه دیگری را پیش‌می‌گرفتند و همین هم باعث شد کی‌روش با همه توانایی‌هایش برای خیلی از اهالی فوتبال ما منفور شود. مورایس روش خاص خود را دارد. او دید ما را نسبت به پرتغالی‌ها تغییر داده است. سابقه فوتبال ما با مربیان پرتغالی نشان می‌دهد مورایس هم در نوع خود آقای خاص است. او مثل یک جنتلمن بامتانت خاصی آنچه در سر دارد با الفاظ حساب‌شده القا می‌کند و این راز اوست.»

سابقا امثال تونی اولویرا در تراکتور، کی‌روش در تیم ملی و حتی ساپینتو در استقلال را به‌عنوان مربیان پرتغالی دیدیم. پرتغالی‌ها در دنیا هم همیشه یک پای هیجان‌های فوتبالی بودند. مربیان پرتغالی شاغل در فوتبال ایران حداقل نشان دادند آرامش برایشان معنی ندارد و همواره با رفتارها و حرکاتی خاص ما را شگفت‌زده کرده‌اند. مورایس اما با همه آنها فرق دارد. او جزء معدود مربیان پرتغالی است که آرامش دارد. مصاحبه‌هایی به دور از تنش انجام می‌دهد و با آرامش خاص خود برای آرامش دادن به تیم پرحاشیه سپاهان آماده نشان داده است.

 امتیازی که مورایس به فوتبال ایران می‌دهد

یکی از موضوعاتی که در همین دو هفته اخیر لیگ برتر سرمربی سپاهان را در کانون توجه قرار داده، حضور او در ورزشگاه و تماشای بازی‌های تیم پرسپولیس است. بدون‌شک اگر همزمانی بازی سپاهان و استقلال نبود چه‌بسا در بازی دیگر تیم بزرگ تهران نیز حضور پیدا می‌کرد.

مورایس به‌خوبی لیگ ایران را زیر نظر گرفته و از رقبا شناخت دارد او متوجه است که پرسپولیس یکی از اصلی‌ترین رقباست و به همین دلیل بازی‌های این تیم را از نزدیک تماشا می‌کند. سفر این مربی به تهران برای تماشای بازی پرسپولیس درحالی‌که در تهران ساکن نیست نشان از توجه زیاد به کارش دارد. ما اغلب چنین رفتاری را فقط از مربیان تیم ملی می‌بینیم و کمتر پیش می‌آید که مربی از شهری به شهر دیگر برای تماشای یک بازی سفر کند و اینچنین وقت بگذارد.

البته این موضوع در ایران به دور از انتظار است و با تماشای بازی‌های لیگ‌های اروپایی درمی‌یابید که اغلب مربیان چنین رفتاری دارند و آن را جزء وظایف خود می‌دانند، حتی کارشناسان در استادیوم حضور می‌یابند و در استودیویی در ورزشگاه بازی را تحلیل می‌کنند. آنهایی که به ورزشگاه رفته‌اند خوب می‌دانند تماشای یک بازی از ورزشگاه چه ابعاد فنی گسترده‌تری نسبت به تماشای فیلم بازی یک مسابقه فوتبال دارد و مورایس این را به‌خوبی می‌داند. این مربی می‌توانست روز بعد از بازی خستگی سفر را بهانه کرده و بازی تیم پرسپولیس مقابل ذوب‌آهن را از تلویزیون تماشا کند اما او می‌داند با تماشای فیلم به آنچه می‌خواهد دست نمی‌یابد. از این رو راهی تهران شده، بازی را از نزدیک تماشا می‌کند و به اصفهان برمی‌گردد تا فردا در تمرینات تیمش حضور فعال داشته باشد.

این تازه اول راه مورایس در فوتبال ایران است. او چالش همکاری با تیم سپاهان را درحالی پذیرفت که پیشنهادهای بهتری هم داشت اما گویا او خود این‌گونه چالش‌ها را دوست دارد. رفتارش نشان می‌دهد از مربیگری در ایران و انجام این کار سخت با هدف بزرگی که دارد لذت می‌برد. قطعا دستاورد مورایس برای فوتبال ایران بسیار گرانبها خواهد بود. او در این باره می‌گوید: «تصمیم سختی برای آمدن به ایران داشتم. من آمدم اینجا تا امتیاز خاصی به فوتبال ایران ارائه بدهم. این موضوع می‌تواند اصلی‌ترین دستاورد من در سپاهان باشد.»

 این یک شوخی نیست

همیشه سپاهان یکی از تهاجمی‌ترین تیم‌های ایران بود. از این رو وقتی با مورایس وارد مذاکره شد خیلی‌ها این مذاکره را شوخی تلقی کردند. او با تفکرات دفاعی‌اش می‌تواند در سپاهان با توقعاتی که از این تیم می‌رود، موفق شود؟

این‌ سوال شاید ابتدایی‌ترین چیزی بود که به ذهن همه ما رسید. مورایس از باشگاه سپاهان دیدن کرد و رفت او اما این‌بار در تعامل کامل با باشگاه سپاهان بسیاری از فیلم‌ها و برنامه‌ها را پیگیری می‌کرد. باشگاه سپاهان می‌گوید یارگیری‌ها با نظر مستقیم او انجام شده است! با شناخت ضعیفی که مورایس از فوتبال ایران دارد این ادعا کمی عجیب است اما حداقل می‌توانیم باور کنیم که او به‌محض بازگشت به ایران بازیکنان را به‌خوبی ارزیابی کرد و با اطلاعاتی که درخصوص نفرات مورد نیازش داده بود از خریدها تا حدود زیادی راضی است. در هر حال آنچه سپاهان به‌خدمت گرفت بهترین‌های لیگ بودند و بیش از این چیزی نبود که بخواهد جذب کند.

او اما به‌سرعت نقاط‌ضعف تیمش را شناسایی کرد و بازیکنان را زیرنظر گرفت. ترکیب دفاعی این تیم در بازی اول و در ادامه در بازی هفته دوم نشان داد که دیگر سپاهانی‌ها همچون فصول گذشته نباید دغدغه خط دفاعی داشته باشند. او حتی در اولین اقدام قبل از اینکه دیر شود ضعف‌های رشید مظاهری را شناسایی کرد و متوجه ضعف این دروازه‌بان گرانقیمت در بازی با پا شد و به همین دلیل دستور بازگشت پیام نیازمند به‌سرعت صادر شد.

این روزها در همه‌ جای دنیا دروازه‌بان همچون یک بازیکن دفاعی در بازیسازی تیم از دروازه با مدافعان همکاری می‌کند و دیگر دوره زیر توپ زدن تمام شده است. در لیگ ایران البته کمتر شاهد این موضوع بودیم و اغلب چنین رفتارهایی هم اتفاقی بود. در فوتبال دنیا اما دروازه‌بان یک‌مهره تاثیرگذار است و بیشتر از یک توپ‌گیر روی توانایی‌هایش حساب می‌شود. از این رو مورایس لازم دید دروازه‌بان تیمش روی بازی با پا تمرکز کرده و به تیم در بازیسازی از زمین خودی کمک کند. رشید اما موفق نبود و همین موضوع با شروع لیگ مورایس را وادار به واکنش کرد. او مشکل را با باشگاه در میان گذاشت و خواهان دروازه‌بانی شد که بازی با پا را خوب بلد باشد. بهترین گزینه نیازمند بود. او در دوران حضور در سپاهان چنین عملکردی داشت از این رو به‌سرعت مورد قبول مورایس قرار گرفت و با یک انتقال سریع و قیمتی به سپاهان برگشت و احتمالا به‌زودی جانشین مظاهری می‌شود. این حجم از دقت و توجه از مورایس قطعا در دیگر خطوط تیم سپاهان هم رخ داده و همین است که ترکیب سپاهان در این دو هفته از برترین‌ها و کم‌عیب‌ترین‌ها بوده است.

مورایس به‌تنهایی از پس سپاهان برمی‌آید، از این رو مربی ایرانی نخواسته است. البته او بدش نمی‌آید مربی جدیدی درکنار خود پرورش دهد و از انتقال علمش به او ابایی ندارد. وی در این مورد می‌گوید: «برخی مربیان را زیرنظر گرفتیم تا آنها را انتخاب کنیم. نمی‌توانم قول بدهم که بین مربیان خودم، یک مربی ایرانی بیاورم. من یک قرارداد سه‌ساله دارم و اگر بخواهم یک ایده را انتخاب کنم و یک بازیکن بخواهد دوران مربیگری خود را در اینجا شروع کند، می‌توانم این کار را انجام دهم.»

 گزینه‌ای برای آینده تیم ملی

مورایس همه فاکتورهای یک مربی حرفه‌ای را دارد. بجا صحبت می‌کند، رفتارش حرفه‌ای است و نه برای پول که بیشتر برای ثابت کردن توانایی‌هایش به لیگ ایران آمده. در چنین شرایطی است که فکر می‌کنیم شاید او خیز بلندی برای نیمکت تیم ملی برداشته است. جایی که کی‌روش سال‌ها هدایتش را برعهده داشت قطعا برای مورایس هم جا دارد.