خیام

به گزارش مجاهدت از خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، نمایش بزرگ میدانی «صدای پای عشق» همزمان با کنگره ملی بزرگ‌داشت ۲۵۳۲ شهید دیار سلسله الذهب (نیشابور بزرگ) به کارگردانی حمید حسین‌خانی و نویسندگی جواد زرندی از ۱۹ تا ۲۶ مهرماه از ساعت ۱۸ تا ۲۰ در بلوار جانبازان ضلع جنوبی ورزشگاه انقلاب اجرا می‌شود و مجری این طرح برعهده ابراهیم بهادری است. 

بهادری بومی‌گرایی را مهم‌ترین برجستگی نمایش «صدای پای عشق»  دانست و با تاکید براینکه برای اولین‌باری است که در این سطح و فضا نمایش بزرگ میدانی در شهرستان‌ها اجرا می‌شود، اظهار داشت: استفاده از ظرفیت یک شهرستان در اجرای نمایش میدانی اولین بار است که صورت می‌گیرد. ما در این نمایش در فضایی 12 هکتاری برنامه برگزار می‌کنیم و از ظرفیت‌های شرستانی استفاده کرده‌ایم. 

او با بیان اینکه نمایش «صدای پای عشق»  در حاشیه کنگره ملی بزرگ‌داشت ۲۵۳۲ شهید دیار سلسله الذهب در حال برگزاری است، تصریح کرد: ما در این نمایش برای انعکاس درست شخصیت شهید عبدالحسین برونسی گریزی به عملیات نبردهای دوران دفاع مقدس داریم. لذا بهره‌گیری هنر برای انعکاس وقایع مربوط به نیشابور و دوران دفاع مقدس و مدافعان حرم در این نمایش ویژه و برجسته است. 

مجری نمایش بزرگ میدانی «صدای پای عشق» از برگزاری کارگاه آموزشی برای هنروران بومی شهر نیشابور و بهره‌گیری از ظرفیت هنرمندان جوان را نکته دیگری دانست که در این رویداد نسبت به آن اهتمام صورت گرفته است و گفت: در نمایش بزرگ میدانی «صدای پای عشق» روزانه ۱۰ تا ۱۵ هزار مخاطب حضور پیدا می‌کنند و در این نمایش برای اولین‌بار بومی‌گرایی را در نمایش پُررنگ کردیم و سعی کردیم تمام اتفاقات تاریخی از شیعه شدن مردم نیشابور تا دوران دفاع مقدس و مدافعان حرم را روایت کنیم.

در ادامه، حمید حسین‌خانی درباره این نمایش با بیان اینکه برای اولین‌بار است که چنین کار نمایشی را در این سطح با حجم عظیمی از پروداکشن بومی‌سازی می‌کنیم، افزود: معمولاً در نمایش‌های میدانی که در برخی از شهر‌ها اجرا می‌شود چند موضوع مثل فاطمیه و عاشورا محور قرار می‌گیرد، اما ما در نیشابور برای اولین‌بار آمدیم و قصه تاریخ نیشابور را به‌صورت اپیزود به‌تصویر کشیدیم و قصه‌های مختلفی که مردم نشنیده بودند را تصویری کردیم.

او به ابعاد تکنیکی این نمایش اشاره کرد و گفت: به‌لحاظ تکنیکال و نوع ارائه نمایش متفاوتی با سایر کار‌ها است و گروه فرم و حرکت را در نمایش خیلی تقویت کردیم و عوامل کار همگی از درجه یک‌های سینما و تئاتر هستند و سعی شد در نهایت یک کار نو ارائه شود. روایت ما از زمان سقیفه و داستان شیعه شدن مردم نیشابور کار را شروع می‌شود و سپس قتلگاه امام حسین (ع) و حمله به نیشابور و قصه‌هایی مثل بی‌بی شطیطیه، ورود امام رضا (ع) به نیشابور، خیام و عطار و تقویم جلالی و فضل ابن شاذان نمایش داده می‌شود.

کارگردان صدای پای عشق با تاکید براینکه در موضوع نمایش میدانی برای اولین‌باری است که یک شهر موضوع قرار داده شده است و قصه‌های آن تصویری می‌شود. یک‌سری از کارکتر‌های این قضه مثل فضل ابن شاذان و بی بی شطیطیه و شیخ حسن جوری را مردم نمی‌شناختند؛ این شخصیت‌ها کسانی بوده‌اند که در تاریخ نیشابور فعالیت‌های سنگین داشته‌اند و در مقابل مغلول‌ها حضور داشته‌اند و ما برای اولین‌بار به‌صورت تخصصی برای آن‌ها قصه نوشته‌ایم و این ویژگی خاص این نمایش نسبت به دیگر کارهاست که تماماً درباره نیشابور روایت می‌شود.

حسین‌خانی به بخش ویژه دفاع مقدس این نمایش اشاره کرد و با بیان اینکه روایت‌هایی را از شهید برونسی، شهید شوشتری و شهید قاجاریان برای مخاطب در این نمایش خواهیم داشت، درباره ابعاد جلوه‌های ویژه این نمایش تصریح کرد: برای اولین‌بار جلوه‌های ویژه در این نمایش به‌صورت خاص به‌کار گرفته شده است؛ ما در صحنه‌ای مربوط به یک اتفاق انتحاری بازیگر را در صحنه داریم، که منفجر می‌شود. یا در قسمت دیگری آر پی جی روی صحنه شلیک می‌شود که این همه یک صحنه جلوه ویژه است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه و رزرو بلیط خود به سامانه https://hamaseyaran.ir/ticket مراجعه نمایند. «صدای پای عشق» توسط کانون فرهنگی هنری پیشگامان رسانه انقلاب با مسوولیت ابراهیم بهادری تهیه و روی صحنه خواهد رفت.

مشاور پروژه: محمدامین نجار؛ طراح‌صحنه: سجاد مهریان؛ طراح‌دکور: مجید چمبریان؛ طراح‌جلوه‌های ویژه میدانی: رضا ترکمان؛ طراح حرکت: علی براتی؛ دستیار یک کارگردان و برنانه‌ریز: مسعود حاتمی‌کوجانی؛ طراح صدا: حمید حسین‌خانی؛ طراح‌نور: علیرضا کریمی‌منش؛ ویدئومپینگ: خشایار نشوی؛ طرح‌لباس: زهرا لنگری؛ طراح جلوه‌های بصری: جعفر عمارلو؛ طراح‌گریم: سمیه ارقبایی؛ مدیر تولید: سعید لطف‌آبادی؛ طراح‌پوستر: محمود محروقی.

انتهای پیام/ 121

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ اکبر صفرزاده؛ تأثیرپذیری خیام از آیات قرآن بیشتر از آنکه جنبه ظاهری داشته باشد جنبه محتوایی، مفهومی و ریشه‌ای دارد. تسلط بی‌چون و چرای او برعلوم قرآنی، کیهانی و شعر و ادب پارسی او را به درجه‌ای از علوم و معرفت و جهان‌بینی دینی رسانده که توانسته با قدرتی بی‌بدیل از ظاهر مذهبی، ریا و تزویر و تمامی سیاه چاله‌هایی که اهل خرافه به نام دین تراشیده‌اند عبور کند و مخاطب را با خود به جایی ببرد که می‌توان با یقین گفت که آنجا هسته اصلی و مرکزی دین است.

برای فهم خیام باید همان راهی را رفت که او پیمود؛ باید از ظاهر عبور کرد تا به باطن رسید. ظاهر اشعار خیام ضد دین است و با تکیه بر این ظاهر می‌توان او را شاعری ضد دین و یا حتی ملحد قلمداد کرد، اما در پس این ظاهر گستاخ و بی‌پروا و منتقد که همه چیز را با سوال‌های تلخ و بنیادین موارد هجمه قرار می‌دهد تفکری است به شدت دینی و متاثر از قرآن.

غنای شعر خیام متأثر از قرآن است. روح قرآن در اعماق اشعار خیام موج می‌زند. زیبایی و جذابیت اشعار او به دلیل تاثیری است که او از قران گرفته است. روح انسان به طور فطری و غریزی با آن چیزی ارتباط برقرار می‌کند که آن چیز بویی از حق تعالی داشته باشد که اگر این طور نبود ما هیچ گاه هیچ تمایلی نسبت به اشعار خیام، حافظ، فردوسی، سعدی و مولوی یا دیگر آثار هنری زیبا و فاخر دنیا نداشتیم.

آیه ۲۳ سوره حدید: تا [با یقین به اینکه هر گزند و آسیبی و هر عطا و منعی فقط به اراده خداست و شما را در آن اختیاری نیست]بر آنچه از دست شما رفت، تأسف نخورید، و بر آنچه به شما عطا کرده است، شادمان و دلخوش نشوید، و خدا هیچ گردنکش خودستا را [که به نعمت‌ها مغرور شده است]دوست ندارد.

خیام دراین باره می‌گوید: از دی که گذشت هیچ از او یاد مکن/ فــردا که نیامدست فــریاد مکــن/ بـــرنامده و گذشتــه بنیاد مکن/ حالی خوش باش و عمر بر باد مکن؛ و در جایی دیگر می‌گوید:‌ای دل غم این جهان فـــرسوده مخور/ بیهـــوده نه‌ای غمان بیهوده مخور/، چون بود و گذشت و نیست نابوده پدید/ خوش باش و غم بوده و نابوده مخور.

آیه ۶ سوره فرقان: بگو: این کتاب را آن خدایی فرستاده که از اسرار آسمان‌ها و زمین آگاه است (و شما از این انکار و کفر و گناه باز گردید که) هم او البته بسیار آمرزنده و مهربان است. آیات ۸ الی ۱۱ سوره طارق: بی تردید خدا بر بازگرداندن انسان [پس از مرگش]تواناست، روزی که راز‌ها فاش می‌شود. پس انسان را [در آن روز در برابر عذاب]نه نیرویی است و نه یاوری.

خیام در این باره می‌گوید: اسـرار ازل را نه تو دانی و نه مـــن/ وین حرف معّما نه تو خوانی و نه من/ هست از پس پرده گفتگوی من و تو/، چون پرده برافتد نه تـو مانی و نه من.

آیه ۳۸ سوره مدثر: هر نفسی در گرو عملی است که انجام داده است. آیه ۲۱ سوره طور: و آنان که ایمان آوردند و فرزندانشان هم در ایمان پیرو ایشان شدند ما آن فرزندان را به آن‌ها برسانیم و از پاداش عمل آنان هیچ نکاهیم. هر نفسی در گرو عملی است که اندوخته است.

خیام در این باره می‌گوید: گــر من ز می‌مغانه مستم هستم / گر کافـر و گبر و بت پرستم هستم/ هــر طایفه‌ای به من گمانی دارد/ من زان خودم هرآنچه هستم هستم.

آیه ۴ سوره تین: ما انسان را در نیکوترین صورت (در مراتب وجود) بیافریدیم. آیه ۷ سوره شمس: و قسم به نفس ناطقه انسان و آن که او را نیکو به حد کمال بیافرید. آیه ۱۹ سوره روم: زنده را از مرده بیرون مى ‏آورد و مرده را از زنده بیرون مى ‏آورد و زمین را بعد از مرگش زنده مى‏ سازد و بدین گونه [از گورها]بیرون آورده مى ‏شوید. آیه ۵۶ سوره یونس: خداست که زنده می‌کند و می‌میراند و باز همه به سوی او بازگردانده می‌شوید.

خیام دراین باره می‌گوید: جامی است که عقل آفرینش می‌زد / صد بوسه ز مهر بر جبینش می‌زد/ این کوزه گر دهر چنین جام لطیف/ می‌سازد و باز بر زمینش می‌زد.

آیه ۱۴ سوره الرحمن: انسان را خدا از خشک گلی مانند گل کوزه گران (بدین حسن و زیبایی) آفرید. آیه ۲۶ سوره حجر: و ما انسان را از گِلی خشک که برگرفته از لجنی متعفّن و تیره رنگ است، آفریدیم.

خیام در این باره می‌گوید: دی کوزه گری بدیدم اندر بازار / بر پاره گلی لگد همی زد بسیار/ و آن گل به زبان حال با او گفت / من، چون تو بوده ام مرا نیکو دار.

انتهای پیام/ 121

به گزارش مجاهدت از گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، «یوسفعلی میرشکاک» پژوهشگر و منتقد ادبی در نشست درس‌گفتارهای خود پیرامون شاهنامه‌خوانی با تأکید براینکه انسان به‌واسطه‌ هویت، انسان است، اظهار داشت: شاهنامه، خدای‌نامه و کلاً موالی قدیم ما و آن‌چه از قبلِ ورود مدرنیته داشته‌ایم و باقی مانده حتی آنجایی که جز سخافت نمی‌بینیم، نه‌فقط شاهنامه بلکه دیوان سوزنی سمرقندی نیز به‌یک معنا وجهی از هویت این قوم است.

وی با بیان اینکه طی چند سال گذشته هیچ وقت خودم را سانسور نکرده و همواره بدون ممیزی سخن گفته‌ام، افزود: انسانِ بدون هویت ایرانی کسی است که باوجود گرسنگی همسایه‌اش پولش را در جهت شرکت در کنسرت تتلو در آنتالیا خرج می‌کند. خیلی‌ها از نظام ناراحت‎ند؛ بله اصلاً این نظام از حیث اقتصادی بلد نبوده است چه کار کند اما اگر انسانِ ایرانی می‌توانست هویتش را بازیابی کند مشکلی پیش نمی‌آمد چراکه اولین‌باری نیست که این قوم و سرزمین دچار مشکل اقتصادی و سیاسی و… شده است. هویت جمعی مردم ایران در گذشته باعث می‌شد قحطی محض پیش نیاید. با این وجود این مردم بخاطر هویت مشخص‌شان که قومی و دینی بود، از بحران‌های بزرگ رد ‌شدند.

این منتقد ادبی به درگیری صفاریان با سامانیان و آشوب‌های عظیم آن در شرق و غرب و شمال و جنوب ایران اشاره کرد و ادامه داد: با وجود این درگیری‌ها فشاری به مردم وارد نمی‌شد. هنگامی که غزنویان با سامانیان مشکل پیدا می‌کنند و درگیری‌های زیادی شکل می‌گیرد باز قوم ایرانی برمدار هویتشان می‌گردند. ۲۰۰ ـ۳۰۰ سال جنگیدن ایرانیان با اعراب با چه چیزی بود؟ یعنی با تکیه بر چه منش و بینشی بود و چه چیزی در جانشان بود که توانستند آن همه سال در برابر فرهنگ مقابل مبارزه کنند؟ در تحویل قدرت از غزنویان به سلجوقیان اوضاع پریشانی وجود داشته است اما مردم رد می‌شدند و حکومت‌ها با هم درگیر بودند لذا مشکل، مشکلِ قدرت بوده است نه مردم.

میرشکاک خطاب به جوانان و با تأکید براینکه از چشم‌انداز من مشکل امروز هویت است، گفت: گذشتگان با عرب روبرو بودند و امروز ما در برابر غرب هستیم. تا قبل مشروطه و مدرنیته هویت واحد داریم اما سپس هویت‌مان دوپاره یا کلاً بی‌هویت می‌شویم یا برای اینکه از گزند مدرنیته در امان باشیم خودمان را به‌صورت تصنعی به گذشته هزار ساله و ده‌هزار ساله پرت می‌کنیم.

این شاعر به تشریح ویژگی‌های تکنولوژی پرداخت و با بیان اینکه تکنولوژی همواره انسان را به‌سمت خاصی هدایت می‌کند که پیش از آنکه غرق آن شویم باید آگاه باشیم، گفت: ما بخاطر تکنولوژی است که مصرف کننده شده‌ایم درحالی که در جمهوری اسلامی به غرب «نه» می‌گویم اما این فقط در گفتار است چراکه در کردار هنوز نتوانسته‌ایم نه بگوییم.

وی تحقق مدنیت دینی را مقدمه بازگشت به هویت دینی دانست و اظهار داشت: هرجایی که تکنولوژی ورود پیدا کند به‌نفع خودش جا باز می‌کند و این مسئله را که اغلب مشکلات ما از آن سرچشمه می‌گیرد جماعت موجود متوجه نشده‌اند و این درحالی است که ما غرق در سرمایه‌داری بین‌المللی و امپریالیسم هستیم درشرایطی که قصد درگیری با آمریکا را داریم که شدنی نیست.

میرشکاک با تأکید براینکه ما با آرمان‌گرایی و محال‌اندیشی انقلاب کردیم، گفت: اگر امروز نمی‌توانیم خودمان را جمع کنیم بخاطر آن است که هویت قومی و دینی‌مان ناخواسته روبروی هم ایستاده‌اند درحالی که این مسئله‌ای کاذب است چراکه هویتی قومی که با هویت دینی درگیر باشد کاذب است چون هویت قومی و دینی پشت‌و روی یک سکه‌اند.

این محقق و پژوهشگر، عدم دیالوگ و ارتباط‌گیری با نسل جدید را مشکل نسل اول انقلاب دانست و ادامه داد: ویرانی زبان به ویرانی هویت منجر می‌شود و من با خودم قرار گذشته‌ام شاهنامه بگویم چون شاعران گذشته حکیم بودند و کسی که با آن اُنس بگیرد متوجه می‌شود چگونه حافظ، مولانا و خیام و هرکسی که چشم‌انداز خاصی دارد از آن بیرون آمده است؛ عظمت این کتاب به‌قدری است که ۱۴۰۰ سال اجازه نداده است این مردم فارسی‌زبان، عرب شوند.

وی گفت: باید بدانیم چه کسی هستیم، چراکه هر فرد از یک‌سری زیرساخت همچون عقل، عاطفه، خیال، زبان، حکمت و.. شکل گرفته‌ که در او تجلی پیدا می‌کند. آن فرد ایرانی که در آمریکا زندگی می‌کند با این فرض که ضد جمهوری اسلامی باشد نیز ایران و تهران را دوست دارد و اگر تیم فوتبال ایران با آمریکا بازی کند باز طرفدار ایران است و این ناخودآگاه است. غفلت از این ناخودآگاهی، ناخودآگاهی را مضاعف خواهد کرد و بخواهیم یا نخواهیم یک حادثه باید رخ دهد تا بفهمیم ایرانی هستیم یا نیستیم.

میرشکاک شعر «این وطن مصر و عراق و شام نیست/ این وطن، شهریست کان را نام نیست» را خواند و گفت: وطن ساحت وجودی توست. همه ایرانیان بخاطر پیروزی تیم فوتبال ایران برابر آمریکا خوشحال شدند اما کسی نیست بپرسد چرا هویت ما فقط در فوتبال می‌جُنبد درحالی که در اقتصاد، سیاست، هنر و اندیشه نیازمند هویت هستیم.

این منتقد بر لزوم بازیابی هویت تأکید کرد و گفت: باید بتوانیم در عین تمدن، مثل انسانِ ایرانیِ قرن ششم، قرن هفتم و قرن هشتم واجد هویتی باشیم که دین و قومیت در آن همسو باشند تا بر مشکلی همچون حمله مغول غلبه کنیم.

وی عنوان کرد: در ایرانیان شهیدانی همچون سیامک تا یزدگرد و سیاوش وجود دارد؛ قوم ایرانی برای سیاوش تعزیه‌ای داشته است که هرساله برگزار می‌شده است و اگر امروز می‌بینیم محرم اینقدر برای این قوم اهمیت دارد بخاطر آن است که قوم ایرانی سراپا خاطره سوگ بوده است درحالی که اعراب خاطره سوگ ندارند. ایرانی ستودن دارد و سعی می‌کند مدام با جهان مُردگان در ارتباط باشد لذا اگر کارکرد «شاهنامه» در جهان کنونی و مدرن امکان نداشته باشد یا شاهنامه را جوری نفهمیم که به‌درد زندگی و گرفتاری‌های امروزمان بخورد، همان بهتر که هیچ‌کاری به کار آن نداشته باشیم.

میرشکاک با انتقاد از اظهارنظر شفیعی کدکنی که معتقد است کارکرد اجتماعی شاهنامه از دست رفته است، با تأکید براینکه شاهنامه کارکرد اجتماعی دارد، گفت: کسی که هشت سال جنگ یا دو سال و دوماه آن را تجربه کرده است داستان شاهنامه را می‌فهمد.

انتهای پیام/ 121