دانشگاه تهران

به گزارش مجاهدت از مشرق، چند سالی بین‌شان جدایی افتاده و حالا کنار هم هستند؛ در خانه‌ای ابدی در قدیمی‌ترین قطعه بهشت زهرا(س). فرقی نمی‌کند مرد زودتر رخت سفر بسته باشد یا همسرش؛ کسی که اینجا جا مانده برای عزیز سفرکرده‌اش مزاری جادار تدارک دیده که دیر یا زود او را هم در خودش بپذیرد و دوباره کنار هم باشند.

در قدیمی‌ترین قطعه آرامستان بهشت زهرا(س) شمار مزارهای دوطبقه که زوجین ساکن آن هستند فراوان است؛ مزارهایی دوطبقه با سنگ‌های امروزی که در کنار سنگ قبرهای ساده رنگ‌ورورفته قدیمی دیده می‌شوند. اینجا نخستین قطعه بهشت زهراست؛ جایی که قصه پا گرفتن بزرگ‌ترین آرامستان پایتخت آغاز می‌شود.

یک بهشت سرسبز

تیزی آفتاب دم ظهر، سکوت بهشت زهرا(س) را سنگین‌تر کرده است. برای رسیدن به قطعه یک باید بخش‌های اداری و خدماتی آرامستان و مزارهای جورواجوری را که در قطعات مختلف به چشم می‌خورند یکی یکی پشت سر بگذاری تا به قطعه یک، در ضلع شرقی آرامستان برسی.

تک و توک افرادی که از خروجی باب‌الزهرا در رفت‌وآمدند، تنها رهگذران این قطعه‌اند.

درختان لابه‌لای سنگ مزارها سن‌وسال‌دار و پرسایه هستند و نهال‌های اندکی هم که به تازگی کاشته شده‌اند، نرم نرمک در حال قدکشیدنند.

تعداد مزارهای چندطبقه که سنگ‌های شیک و زیبای امروزی روی آنها گذاشته شده کم نیستند و سنگ قبرهای کوچک قدیمی که اغلب از سنگ‌های مرمر سفید، سبز، خاکستری و قرمز تراشیده شده‌اند لابه‌لای این مزارهای امروزی جا خوش کرده‌اند.

در میان این قبرهای قدیمی کمتر مزاری می‌توان یافت که تصویر فرد مدفون روی آن حک شده باشد. نوشته‌ها هم کوتاه و مختصرند و بازماندگان خوددار این اموات از اشعار و ابیات عاطفی برای نشان دادن احساساتشان کمتر استفاده کرده‌اند، اما مردگانی که سال‌های بعد همسایه و همدمی آشنا پیدا کرده‌اند و یک یا دو تن از نزدیکانشان در قبور ۲ و ۳ طبقه آنها دفن شده‌اند، به رسم مردم امروزی اشعاری جانسوز هم روی سنگ مزارهای نونوارشان حک شده است.

همسرانی که همخانه ماندند

تصاویر و نوشته‌هایی که روی بسیاری از سنگ مزارهای دوطبقه حجاری شده، نشان می‌دهد ساکنان آنها زوج‌هایی همدل و وفادار هستند که یکی از آنها در اواخر سال ۱۳۴۹ یا اوایل دهه ۵۰ از دنیا رفته و پس از آنکه همسرشان دیر یا زود به آنها پیوسته‌اند، بازماندگان‌شان از سنگ‌های گران‌قیمت ایرانی و برزیلی یا سنگ‌های شبق گران‌قیمت برایشان سنگی نو تراشیده‌اند. باد و باران، قبور درگذشتگانی را که همخانه نداشته‌اند و سنگ مزارشان تعویض و نونوار نشده به کلی از بین برده و دیگر حتی نام و نشان متوفیان هم خوانا نیست.

روی بسیاری از سنگ مزارها با کلمه و اشاره‌ای، شرح حال متوفی نوشته شده تا رهگذران بدانند فردی خاص و متفاوت زیر این سنگ خفته است: دکتر سیمین آذری، نظام پزشکی ۱۱…. وفات ۷/۹/۱۳۴۹….آرزو غفارپور، دانشجوی پزشکی دانشگاه تهران، وفات ۱۲/۵/۱۳۴۹….سارا غفارپور فرد کهن تبریزی، فرزند داداشم… م. زهرا باغلوچه لوئی، وفات ۹/۱۱/۱۳۴۹…در بعضی از سنگ‌ها هم در کنار این نوشته‌ها نمادهای تصویری مختلفی مانند چتر، قلم و…حکاکی کرده‌اند تا گویای مهارت متوفی در اموری مانند چتربازی و نویسندگی باشد.

هم‌شکل بودن ورودی آرامگاه‌های خانوادگی که در حاشیه قطعه یک ردیف شده‌اند به این آرامگاه‌ها نظم و نسق خاصی بخشیده و استفاده از آجرهای قزاقی و طرح‌های اسلیمی لاجوردی در طرح محراب سردرها بر زیبایی آنها افزوده‌ است.

اولین متوفی بهشت زهرا چه کسی بود / آیا برای دفن به خانواده او پیکان هدیه دادند؟

بر اساس نوشته روی مزار و شواهد و قرائن موجود، اولین متوفی بهشت زهرا(س) تهران مرحوم «محمدتقی خیال» فرزند علی، متولد سال ۱۳۲۴ بوده که ۲۷ تیرماه سال ۱۳۴۹ از دنیا رفته و به تقدیر روزگار نامش در فهرست اولین‌های تهران به ثبت رسیده است.

«مهین‌دخت خیال» فرزند محمدتقی است سال ها پیش خاطراتی از آن دوران بیان کرده است: «درست یک هفته قبل از اینکه پدرم از دنیا برود، علائم بیماری در او بروز کرده بود و به‌همین‌خاطر او را در بیمارستان شرکت نفت تهران بستری کردیم. در همان روزها بود که به‌طور اتفاقی مطلبی در روزنامه کیهان خواندم که درباره افتتاح بهشت زهرای تهران بود. نمی‌دانم چرا، ولی روزنامه را نگه داشتم. درست ۲۷ تیر ۱۳۴۹ بود که پدرم از دنیا رفت و آن‌موقع بود که به یاد آن آگهی افتادم و با شماره‌ای که داده بودند، تماس گرفتم تا پدرم را در بهشت زهرا (س) دفن کنیم.»

او با سازمان بهشت زهرا تماس می‌گیرد و مراحل دفن اولین ساکن این گورستان طی می‌شود:«هنوز آن روز تلخ را به‌خوبی به یاد دارم. یک ماشین بنز مشکی پر از گل، جنازه پدرم را از مسگرآباد به بهشت زهرا (س) برد و با تشریفات خاصی او را به خاک سپردند. بعدها در نشریات زیادی مثل توفیق نوشته بودند:«به بازماندگان اولین نفری که در بهشت زهرای تهران دفن شده باشد، یک پیکان هدیه می‌دهند»؛ اما این تنها شایعه‌ای بود که دهان به دهان بین مردم چرخید.»

از اولین قبر بهشت زهرا تا سنگ قبر ۴۵۰ میلیونی!

تا پیش از شکل‌گیری بهشت زهرا (س) متوفیان در آرامستان‌های مختلف تهران به خاک سپرده می‌شدند. بهشت زهرا در سال ۱۳۴۹ پذیرای اولین متوفی و به نام محمد تقی خیال در آن دفن شد. قیمت قبر در آن زمان ۱۵۰ تومان بود. قیمت قبر در آن زمان تقریبا برابر با حقوق یک ماه یک کارگر بود.

حالا بهشت زهرا به یکی از بزرگ‌ترین قبرستان‌های جهان تبدیل شده که تاکنون بیش از یک ۱.۷ میلیون نفر در آن دفن شده‌اند و سنگ قبرهای ۴۵۰ میلیونی بر برخی مزارهایش نصب می‌شود.

این ماجراها را در ویدئو زیر می‌بینید.

به گزارش مجاهدت از مشرق، نشست خبری مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با حضور خبرنگاران در ساختمان ستاد مرکزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.

رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با تشریح اقدامات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ۳۲ ماه گذشته و برگزاری ۲۳ نشست با اهالی رسانه‌های تهران و شهرستان‌ها در طول مدتی که دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بود، اظهار کرد: در شروع فعالیت، نخست در بخش زیرساخت نکاتی را مورد توجه قرار دادم. قانون تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، پیگیری آیین‌نامه اجرایی قانون تاسیس نهاد کتابخانه‌ها و دنبال کردن موارد تقنینی از موارد زیرساختی بود که در این دوره پیگیری شد. در ابتدا با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قانون اصلاح نهاد را مطرح کردم. این قانون اصلاح شد و در نوبت طرح در صحن علنی مجلس رسید اما متاسفانه نوبت به تصویب این قانون در صحن مجلس نرسید. این قانون تاسیس کتابخانه‌های عمومی کشور آیین‌نامه اجرایی نهاد کتابخانه‌ها در هیئت‌دولت و امور تقنینی مربوط، به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بود که باید از نظر اجرایی در دولت و مجلس پیگیری می‌شد.

وی افزود: طرح اصلاح قانون تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، به دلیل تراکم طرح‌ها به صحن علنی مجلس یازدهم راه پیدا نکرد. کار کارشناسی مفصلی را با همکاری نهاد کتابخانه‌ها، مرکز پژوهش‌های مجلس و کمسیون فرهنگی مجلس با هدف اصلاح این طرح انجام شد. برای تصویب آن نیازمند طرح مجدد آن در کمیسیون فرهنگی مجلس هستیم. امیدواریم با توجه به حضور تعدادی از اعضای هیئت‌رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس قبل، این طرح در مجلس دوازدهم تصویب شود.

وی با اشاره به آیین‌نامه اجرایی قانون نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در هیئت‌دولت سیزدهم اظهار کرد: با توجه به زمان‌بَر بودن قانون تاسیس نهاد، پیش‌نویس آیین‌نامه اجرایی نهاد کتابخانه‌های عمومی را در دستور کار قرار دادیم. در همین زمینه یک پیش‌نویس نوشته شد و بعد از بررسی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این پیش‌نویس به کمسیون اجتماعی فرهنگی دولت ارسال و کلیات آن تصویب شد.

رمضانی عنوان کرد: در کمسیون اجتماعی و فرهنگی پیش‌نویس و مفاد و کلیات، بحث و بررسی شد، حتی یک‌بار در صحن علنی کمیسیون فرهنگی و اجتماعی هیئت‌دولت مطرح شد اما نکته اساسی این است که اداره امور استخدامی معتقدند، ساختار نهاد کتابخانه‌های عمومی در بخش ساختار استانی باید مستقیم زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت کند و مستقل از نهاد باشد که البته شدنی نیست؛ البته با رای شورای حل اختلاف معاونت حقوقی و انسانی هیئت‌دولت، مسئله ساختاری این قانون حل شد. دوستان در سازمان امور استخدامی معتقدند بخشی از ساختار نهاد کتابخانه‌ها از حیث مدیریتی باید زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد که از نظر نهاد کتابخانه‌ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شدنی نیست که البته این موضوع نیز حل شده است.

پیگیر مسئله معیشت کتابداران هستیم

رمضانی با اشاره به دستور رئیس دولت سیزدهم درباره بحث دسترسی مردم به کتاب و پیگیری، معیشت کتابداران عنوان کرد: مکاتبات مفصلی درباره حقوق کتابداران در سطوح مختلف دولت انجام شد و بخشی از مسایل و احکام امور استخدامی و حقوقی کتابداران، به‌خصوص در حوزه مناطق کمتر توسعه‌یافته، مرزی و جنگی که اعمال نشده بود، لحاظ شد. همه مصوبات دولت و مصوبات سازمان امور استخدامی کشو در بخش احکام به‌طور کامل اجرا شده است اما در بخش مزایا به دلیل تنگناهای مالی مشکلاتی داشتیم اما از نظر پیگیری وضعیت معیشت کتابداران جدیت و تداوم خوبی در این زمینه وجود دارد. در دولت جدید با توجه به شواهد و برنامه‌ها و معرفی آقای صالحی به‌عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارائه برنامه‌های او زمینه پیگیری برنامه‌های کلان و برزمین مانده وجود دارد.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با بیان اینکه بیش از ۱۲ مورد از احکام و مسائل معیشتی کتابداران در قالب احکام امور استخدامی در این دوره لحاظ شده است و آخرین آن افزایش ضریب حقوقی برای همکاران کتابدار بود که انجام شد، عنوان کرد: اخرین مورد در نشست جلسه کاغذ و نشر نمایشگاه کتاب با حضور معاون اول رئیس جمهور بود که موضوع معیشت کتابداران پیگیری شد. بعد از آن نیز دستور آقای مخبر در مقام سرپرست ریاست جمهوری درباره کتابداران انجام شد.

نقش هم استانداران در پیشبرد برنامه‌های نهاد کتابخانه‌ها عمومی

رمضانی با بیان اینکه یکی از اولویت‌های مهم نهاد کتابخانه‌ها شناساندن موقعیت نهاد کتابخانه‌ها به دستگاه‌ها نهادها و مسئولان کشور است، عنوان کرد: جلسات انجمن کتابخانه‌های عمومی در این دوره در سطح استان و شهرستان‌ها به‌طور منظم برگزار شد؛ چراکه این جلسات پیش‌برنده برنامه‌های کتابخوانی و نهاد کتابخانه‌های عمومی است. در برگزاری این جلسات، استانداران نقش مهمی داشتند که با شناخت و ملاقات‌هایی که با استانداران مختلف انجام شد، این مهم نیز پیش رفت.

وی با اشاره به اینکه این حجم از توجه به کتاب و کتابخوانی از سوی رئیس دولت سیزدهم و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بی‌سابقه بود، گفت: همراهی با نهادهای فرهنگی و اجتماعی حاصل نمی‌شد اگر این همراهی‌ها محقق نمی‌شد. شخص رئیس جمهور شهید در گفت‌وگوهای تلویزیونی و بازید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بارها از بحث کتابخانه‌های عمومی یاد کردند اما برای انجام فعالیت‌های فرهنگی چاره‌ای جز شناساندن ظرفیت فرهنگی ازجمله کتابخانه‌های عمومی به مسئولان و دستگاه‌های دیگر نداریم.

رمضانی با اشاره به افزایش عضویت در کتابخانه‌های عمومی اظهار کرد: سال ۱۴۰۰ که همزمان با کرونا بود، ۷۵۵ هزار نفر عضو کتابخانه‌های عمومی بودند اما این رقم سال ۱۴۰۳ به بیش از ۲ میلیون و۵۰۰ هزار نفر رسیده است. در بخش تامین منابع، ابتدای دولت، ۴۵ میلیون کتاب در کتابخانه‌ها داشتیم که به بیش از ۵۵ میلیون رسیده علاوه‌براین هزار و ۶۸۰ کتابخانه نهادی د داشتیم که به ۲ هزار ۷۷۹ کتابخانه نهادی رسیده است. از شهادت آقای رئیسی تاکنون ۲۰ باب کتابخانه به مجموعه کتابخانه‌های کشور اضافه شده است. در شروع دولت، ۶۰ باب سالن مطالعه داشتیم که این تعداد به ۱۳۷ سالن رسیده است.

وی افزود: در ابتدای دولت سیزدهم، ۲۴ باب کتابخانه خصوصی داشتیم که این تعداد به ۴۳ باب افزایش پیدا کرده است. در بخش افتتاح کتابخانه‌های مرکزی، کتابخانه مرکزی بندرعباس، اراک و رشت در مرز تحویل به نهاد کتابخانه‌های عمومی هستند در بخش آمار کتابخانه‌های سیار در ابتدا ۲۴ کتابخانه سیار وجود داشت که این تعداد به ۵۵ کتابخانه سیار رسیده؛ البته با دستور رئیس جمهور و ابلاغ وزیر صمت ۲۰۰ کتابخانه سیار قرار است به ناوگان نهاد کتابخانه‌ها اضافه شود که در آستانه اجرایی شدن قرار دارد.

پیشرفت ۸۰ درصدی طرح‌های عمرانی کتابخانه‌های مرکزی

رمضانی با اشاره به تداوم ساخت همه پروژه‌های عمرانی با پیشرفت بیش از ۵۰ درصدی، گفت: تقریباً ۸۰ درصد کتابخانه‌های مرکزی استان‌ها در آستانه افتتاح هستند. از این کتابخانه‌ها می‌توان به کتابخانه مرکزی اراک، رشت و بندرعباس اشاره کرد که در مرحله تحویل به نهاد کتابخانه‌های عمومی قرار دارند. در دولت سیزدهم، در مجموع ۱۶۲ کتابخانه به مجموع کتابخانه‌های کشور اضافه و ۱۸ کتابخانه نیز بازطراحی و بازگشایی شد.

وی با بیان اینکه متوسط سن مدیران کل استاتی و ستادی کتابخانه‌های عمومی، ۴۴ سال است، گفت: حدود ۲۰ درصد مدیران کل استان‌ها و ۶۰ درصد از همکاران در نهاد کتابخانه‌های عمومی خانم‌ها هستند؛ البته در این بخش نگاهمان جنسیتی نبود و کارآمدی، مهم بود.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به ۳۰ سفر استانی در طول ۳۲ ماه گذشته و دیدار و گفت‌وگو با ۸۰ درصد همکاران اظهار کرد: تقریباً با تمام استانداران، نمایندگان مجلس و ائمه جمعه در قالب چهار هزار ملاقات و بازدیدهای استانی صحبت کرده ام و تلاش کردیم نهاد را به دستگاه های دیگر معرفی کنیم.

رمضانی با بیان اینکه در هیچ دوره‌ای سابقه نداشته جلسات هیئت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور هر فصل به‌طور منظم برگزار شود، گفت: در دولت سیزدهم بعد از ۲۰ سال این جلسات به‌طور منظم برگزارشد. تصویب برنامه بودجه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشوردر هیئت امنای نهاد کتابخانه موجود است و اکنون ۳ سال است که نهاد کتابخانه‌ها برنامه بودجه مصوب دارد و ان‌شالله اجرای این بودجه با تصویب هیئت‌امنا اجرایی شود.

وی افزد: سال ۱۴۰۳ تصویب برش استانی برنامه بودجه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در هیئت‌دولت به تصویب رسید که انشالله نتایج آن را خواهیم دید.

وی با اشاره به فعالیت ۶۰۰ محفل ادبی بزرگسال، ۱۰۰ محفل قرآنی و ۱۰۰ محفل کودک و نوجوان ادبی در کشور در حال فعالیت هستند، گفت: توجه ویژه نهاد کتابخانه‌های عمومی به بحث کتابخانه‌های کودک و نوجوان ازجمله تقویت انتشار کتاب «هُدهُد سفید»، ساخت برنامه هدهد سفید و توجه به منابع حوزه کودک و نوجوان را در کتابخانه‌های عمومی در اولویت قرار دادیم؛ همچنین تلاش کردیم در تامین منابع، نظر کودکان و نوجوانان را در اولویت خرید قرار دهیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افزود: برنامه‌های مختلف ملی استانی و کشوری مانند برگزاری جشنواره هدهد سفید، هفته کتاب، دو سالانه «کارتون کتاب» که به تناوب در کتابخانه‌ها برگزارشد نمونه‌ای از توجه به حوزه‌های مختلف فرهنگ در بخش کتابخانه‌ای است.

رمضانی با اشاره به پیگیری تامین زیرساخت‌های نرم‌افزاری در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: بحث تکمیل شبکه فناوری اطلاعات نهاد در بخش به‌روزرسانی نرم‌افزارهای مدیریتی نهاد کتابخانه‌ها و ایجاد سکو و اپلیکیشن اعضای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که امیدواریم تا دو ماه دیگر به بهره‌برداری برسد ازجمله فعالیت‌های دیگری بود که در این دوره در بخش نرم‌افزاری دنبال شد.

وی با اشاره به رونمایی از نرم‌افزار جامع نهاد کتابخانه‌ها تا دو ما آینده بیان کرد: در این قالب جدید همه ایرانیان با کد ملی، عضو مخزن کتابخانه‌های عمومی کشور می‌شوند و برای دریافت خدمات بیشتر باید علاوه‌بر نرم‌افزار در کتابخانه‌های عمومی فعالیت داشته باشند.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به طراحی وب «جی آی اس» و سامانه جی آی اس که با هدف توسعه عادلانه کتابخانه‌های عمومی کشور طراحی شده، افزود: قرار است نسخه نهایی این سامانه تا شهریورماه با همکاری دانشگاه تهران رونمایی شود. توسعه کتابخانه‌ها براساس سند آمایش سرزمینی هدف این سامانه است؛ مقرر شده در لایه نخست، کتابخانه‌های نهاد و در فاز بعدی همه کتابخانه‌های عمومی به سامانه اضافه شود.

رمضانی با بیان اینکه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور براساس نظر سازمان استاندارد، مسئول اجرای طراحی استاندارد کتابخانه‌های عمومی در کشور است، افزود: نهاد کتابخانه‌ها، اکنون در مرحله طراحی استاندارد برای کتابخانه‌های سیار است.

وی با بیان اینکه نتایج پیمایش عادت مطالعه ایرانیان را در وقت مقتضی منتشر خواهیم شد، ادامه داد: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در بخش پژوهش سند ملی خواندن و پیمایش عادت مطالعه ایرانیان را انجام داد؛ زیرا معتقد است سرانه مطالعه آمار و رقم دقیقی ارائه نمی‌دهد.

دبیرکل نهاد کتاخانه‌های عمومی کشور گفت: در حوزه کتاب و کتابخوانی، عمل به سند ملی خواندن بسیار پیش برنده خواهد بود. درباره ضمانت اجرایی این سند باید گفت، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌مثابه قانون است و ضمانت اجرایی که برای سایر قوانین وجود دارد، برای این سند هم وجود دارد. به نظرم رسانه‌ها و مطالبه‌گری آن‌ها مهم‌ترین عامل عمل به مفاد سند ملی خواندن است. سند ملی خواندن مبتنی بر «نیاز» و «واقعیت» و این تلاقی برای پیشبرد این سند بسیار مهم است.

رمضانی درباره استفاده از ظرفیت خیّران در ترویج کتابخوانی و توسعه کتابخانه‌های عمومی بیان کرد: در طول این دوره ۱۰۴ ساختمان و ۱۲ خودرو سیار به همت خیّران حقیقی و حقوقی به نهاد کتابخانه‌ها واگذار شد. در بحث استفاده از ظرفیت مشارکتی و خیّران، باید ایجاد مراکز مشاوره با همکاری کمیته امداد را یک کار مهم قلمداد کنیم. در بحث آسیب‌های اجتماعی ایجاد مراکز مشاوره، اتفاق مهمی بود که با توجه به قیمت جلسات مشاوره روانشناسی در کشور جلسات مشاوره ازطریق کتابخانه‌ها با قیمت مناسب و دسترسی بیشتر در اختیار مردم قرار بگیرد.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به فعالیت نهاد کتابخانه‌ها در بخش بین‌الملل ازجمله همکاری با ایفلا گفت: در ایفلا ظرفیت خوبی برای همکاری وجود دارد؛ البته برخی از برنامه‌های ایفلا با فرهنگ ما منطبق است و برخی منطبق نیست. سال گذشته در زمینه خواندن یک کرسی در ایفلا به‌دست اوردیم؛ البته برای کسب کرسی‌های موثرتر باید تحرک و فعالیت بین‌المللی بیشتری داشته باشیم؛ برای اینکه به ایران در ایفلا رای بدهند باید در حوزه کتابخانه خودمان و فعالیتمان را بیشتر معرفی کنیم. در بخش معرفی و استفاده از ظرفیت‌ها باید مطالب زیادی ترجمه شود که از این نظر اعلام آمادگی می‌کنیم.

رمضانی با اشاره به اینکه از نظر سرانه مطالعه دچار «خود تحقیری» هستیم، ادامه داد: در جهان از حیث سرانه مطالعه و فضای کتابخانه‌ای و دسترسی در منطقه بسیار پیشرفته هستیم. از نظر تعداد کتابخانه‌ها بعد از ترکیه در منطقه اول هستیم. جمهوری اسلامی در حوزه توسعه کتابخانه یا تمرکزگرا نبوده بنابراین بهترین کتابخانه‌های کشور در روستاها، ایجاد شده‌اند. ۸۰۰ کتابخانه روستایی داریم.

وی با اشاره به سفر به روسیه گفت: می دانیم کتابخانه سن پطرزبورگ روسیه بعد از کتابخانه کنگره حرفی برای گفتن دارد. در این سفر به کتابخانه مرکزی تاتارستان کازان رفتیم، کتابخانه‌ای که در حد یک کتابخانه استانی ایران بود.

رمضانی عنوان کرد: کتابخانه اراک، بزرگترین کتابخانه عمومی در غرب آسیا یا خاورمیانه با ۱۸ هزار متر مربع است. با افتتاح این کتابخانه صاحب بزرگترین کتابخانه عمومی غرب آسیا خواهیم شد؛ البته ضعف‌هایی داریم، مثلاً تهران کتابخانه مرکزی ندارد و در این زمینه مکاتباتی بین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با شهردار تهران انجام شده است.

مهدی رمضانی، دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پاسخ به سوال ایبنا درباره آمار شهرهای فاقد کتابخانه اظهار کرد: در این دوره تلاش کردیم نسبت به کم شدن شهرهای فاقد کتابخانه اقدام شد. در این زمینه نیز مکاتباتی را با آقای مخبر و آقای منصوری در هیئت دولت انجام دادیم تا در مصوبات سفرها این شهرها در اولویت قرار بگیرد. تعداد شهرها از ۱۳۸۹ شهر در تقیسمات کشوری سال ۹۹ به ۱۴۳۱ شهر در سال ۱۴۰۳ رسیده است یعنی ۴۲ شهر به تقسیمات کشوری اضافه شده است. در پایان سال ۱۴۰۰، ۱۳۰ شهر بدون کتابخانه داشتیم و با وجود ۴۲ شهر جدید که به تقسیمات کشوری اضافه شده است، در مجموع ۱۷۲ شهر بدون کتابخانه داریم.

دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اظهار کرد: در تقسیمات جدید کشوری برخی از شهرهای جدید دارای آمار جمعیتی کمی هستند یا برخی روستاها در تقیسمات جدید شهر شده و ما در آنجا کتابخانه داشته ایم که در این آمار نیامده است. برخی دیگر ازشهرها نیز کتابخانه نداشته اند. البته تعدادی از شهرهای بدون کتابخانه نیز در آینده با تکمیل پروژه هیا کتابخانه یا صاحب کتابخانه می‌شوند.

وی درباره نتایج آمار پیمایش ملی «عادت‌های خواندن ایرانیان» خیلی رقم و عدد مشخصی نیست، اظهار کرد: نتایج این پیمایش خیلی متکی بر عد دو رقم خاصی نیست و نیاز به یک جلسه مستقل است تا راجع به آن صحبت شود اما باید بگویم بحث دعوا بر سر رقم سرانه مطالعه به استفاده از نتایج پیمایش عادت مطالعه خواندن تغییر پیدا کند. مثلاً در دنیا میزان مراجعه به کتاب در دسترس افراد ۲۰ درصد است اما این پیمایش مشخص شده میزان مرجعه ایرانیان به کتاب در دسترس مردم ۶۰ درصد است پس وضعیت وخیمی در بحث مطالعه کتاب و خواندن نداریم و فقط باید فضای دسترسی به کتاب فراهم شود. احتمال مراجعه به کتابخانه و مدل خواندن در فضاهای مختلف در این پیمایش رصد شده است. پیمایش مقدمه اجرای سند ملی خواندن است.

رمضانی درباره حضور نداشتن انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران در سند ملی خواندن به عنوان یکی از اعضای کارگروه سند ملی خواندن و احتمال حضور انجمن علمی ارتقای کتابخانه های عمومی در سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید گفت: من تعجب می کنم در این سند اصلاً نامی از یک انجمن علمی مانند انجمن ارتقا کتابخانه های عمومی برده نشده است و اتفاقاً کاری که در این سند شده است این است که انجمن های علمی حوزه کتابخوانی را وارد کردیم.

رمضانی با اشاره به تبصره یک ماده چهار کارگروه سند ملی خواندن گفت: در ماده چهار سند ملی خواندن آمده است که به پیشنهاد جانشین رئیس گروه کارگروه سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید که دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی است و با تصویب کارگروه؛ یک نفر از اعضای انجمن علمی در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی و دو نفر از فعالان آگاه و دغدغه‌مند انقلابی در حوزه نشر و ترویج خواندن دعوت شدند.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با بیان اینکه «سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید» زمینه را برای حضور انجمن‌های علمی فراهم کرده است، گفت: البته درباره حضور انجمن ارتقا کتابخانه‌های عمومی و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی تصمیم‌گیری نشده؛ زیرا جلسات کارگروه سند ملی خواندن تشکیل نشده است؛ البته زمینه حضور اعضای غیرساختاری سند ملی خواندن را فراهم کردیم و این مطلب موید این است که این سند تلاش دارد فضای کتابخوانی را به سمت تخصصی برود.

رمضانی درباره رده‌های پُرامانت کتاب در کتابخانه‌های عمومی در پاسخ به پرسش یکی دیگر از خبرنگاران بیان کرد: ادبیات و شعر در رده اول پرامانت ترین کتاب ها در کتابخانه های عمومی قرار دارد. ۲۶ هزار و ۱۴۱ عنوان کتاب در این حوزه وجود دارد. در بازار فروش کتاب نیز این رده پُرفروش ترین است. در رده بعدی کتاب‌های هنر و سرگرمی قرار دارد. رده‌های دیگر را شعر و رمان عامه‌پسند و کتاب‌های غیردینی است؛ البته یکی از مشکلات دیگرمان این است رمان دینی خوب نداریم پس خرید ادبیات دینی در میان رده‌های دیگر خرید کتاب پُرحجم و قابل توجه نیست؛ البته به یاد داشته باشیم همه کتاب‌ها قابل خرید نیستند. محدودیت مالی و فضا موجب می‌شود ما کتاب‌های را که مطمئن‌تر هستند، خرید کنیم. در این مسیر کار کارشناسی انجام می‌شود و تلاش می‌شود رده پُر امانت کتاب در بازار و کتابخانه‌های عمومی مورد توجه قرار بگیرد.

رمضانی درباره خرید منابع برای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: نیز با اشاره به کتاب‌های منتشر شده در سال، ادامه داد: حدود ۱۱۸ هزار عنوان کتاب در سال منتشر می‌شود که با کسر کتاب‌های کمک‌آموزشی و ادعیه و… حدود ۴۰ هزار عنوان کتاب می‌ماند. برای خرید کتاب‌ها در حالت ایده‌آل بودجه بسیاری می‌خواهیم و از طرف محدودیت فضا و مخزن داریم و با بودجه ۵۰ میلیاردی نمی‌توانیم همه نیازهای مردم را رفع کنیم و کتاب‌های کتابخانه را به‌روز کنیم؛ البته با این وضعیت حتی کتاب‌های خوب بازار را با وجود محدودیت نمی‌توانیم کامل خریداری کنیم.

وی در ادامه اظهار کرد: در اوایل کار دولت در سال ۱۴۰۱ توانستیم حدود ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه تهیه کنیم. با این بودجه از همه ناشران کتاب خریدایر شد و در مخزن قرار گرفت. در سال‌های بعد نیز بودجه خرید کتاب نهاد کتابخانه ها همان حدود حدود ۵۰ میلیارد تومان بود. در طول ۳۲ ماه گذشته ؛۵ میلیون کتاب به منابع کتابخانه هیا عمومی اضافه شده است. در این حوزه جزو شفاف‌ترین ارگان‌ها هستیم. با تخصیص بودجه به کتابخانه‌های عمومی می‌توانیم مسئله گرانی کتاب را حل کنیم و اگر می‌خواهیم سوبسیدی به مخاطب بدهیم، از طریق کتابخانه‌های عمومی خواهد بود.