دانشگاه

مجید ابهری آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه تعلیم و تربیت خبرگزاری فارس در رابطه با آسیب‌های کنکور، اظهار کرد: کنکور یکی از خوان‌های ورود به دانشگاه است. از آ‌نجا که ورود به دانشگاه و اخذ مدرک تحصیلی در شرایط عادی بخش قابل توجهی از سرنوشت فرزندان ما را تأمین می‌کند؛ بنابراین آزمون ورودی به دانشگاه‌ها یا همان کنکور نقش مؤثری در تعیین و تبیین آینده و سرنوشت جوانان دارد. 

وی افزود: کنکور، آزمون آمادگی و ورود به دانشگاه‌هاست که بعضی از افراد و خانواده‌هایی که توانایی مالی بالایی دارند از دوره دبیرستان با زدن تست‌های مختلف و گرفتن آموزگاران خصوصی، خود را برای کنکور آماده می‌کنند تا به دانشگاه برسند. 

این آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی گفت: با توجه به اینکه در ماه‌های اخیر، جامعه گرفتار بیماری کرونا بوده و این بیماری تقریباً تمام فعالیت‌های گروهی و جمعی جامعه را از کار انداخته است باید در این زمینه برنامه‌ریزی‌هایی شود که نه جوانان از سرنوشت خود عقب بمانند و نه دچار مشکلات مختلف شوند.

ابهری اضافه کرد: در کنکور سه محور بسیار مهم و ضروری آمادگی ذهنی، سرعت انتقال و هماهنگی دست و فکر وجود دارد. بسیاری از فرزندان ما تسلط خوبی روی مطالب علمی و دروس خود دارند ولی متأسفانه هنگام انتقال مطالب دچار مشکل می‌شوند که این امر ناشی از استرس و اضطراب حضور در جلسه کنکور است که اتفاقاً این مسأله به عنوان یکی از موانع اصلی ورود به دانشگاه و پذیرش در دانشگاه به شمار می رود.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه امسال به دلیلی شیوع ویروس کرونا، دانش‌آ‌موزان اوقات خود را در خانه سپری می‌کنند و چندان اجازه خروج از خانه و ورود به جامعه را نداشتند متأسفانه امسال نمی‌توانند آمادگی‌های سال گذشته را داشته باشند؛ بنابراین نقش خانواده‌ها، آموزگاران، دبیران و مربیان در این زمینه پررنگ‌تر می‌شود، بنابراین از آنها درخواست می‌شود برای ایجاد آرامش ذهنی در کنکوری‌ها برنامه‌ریزی‌هایی داشته باشند که جوانان به دور از اضطراب و استرس بتوانند دانش‌ خود را روی کاغذ آورده و آزمون را سپری کنند. حتی آموزگاران و دبیران می‌‌توانند در آرامش خانواده‌ها نیز موثر باشند.

* تأثیر تصمیم‌گیری‌های مسؤولان در آرامش روان کنکوری‌ها

این آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی اضافه کرد: در صورتی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه‌ها بتوانند به نوعی کنکور را به تعویق انداخته و اجازه دهند دانش‌آموزان بعد از پایان کرونا در آزمون ورود به دانشگاه شرکت کنند قطعاً کمک بزرگی به فرزندان کشور می‌شود. اما در همین صورت هم، باز عمر از دست رفته این جوانان به مدت یک سال و ورود دیرهنگام آنها به دانشگاه‌ها می‌تواند برای آ‌نها زیان‌هایی داشته باشد. 

ابهری ادامه داد: بنده به عنوان یک رفتارشناس به خانواده‌ها توصیه می‌کنم بدون ایجاد تنش روحی و ذهنی اجازه بدهند که دانش‌آموزان مسیر طبیعی و عادی را طی کنند، به عنوان مثال اگر این افراد وارد دانشگاه شده و مدرک تحصیلی گرفتند اشتغال کجاست، شغل کجاست؟ کار کجاست؟ آنها وارد جامعه شده و سرخوردگی دیگری پیدا می‌کنند که بیکاری با دارا بودن مدرک تحصیلی است. باید تمام این محورها در نظر گرفته شود تا بتوان برای آینده جوان‌ها برنامه‌ریزی منظم و مرتبی تدوین کرد.

* کنکور ملاک سواد دانش‌آموزان نیست

این آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی به آسیب‌هایی که کنکور برای داوطلبان و خانواده‌ها در پی دارد اشاره کرد و گفت: کنکور ملاک سواد دانش‌آموزان نیست؛ چرا که ممکن است در شب آزمون ورودی دانش‌آموزان و داوطلبان دچار مشکلات روحی، جسمی و بیماری شده باشند و نتوانند به طور مطلوب در صحنه آزمون حضور یابند و از آن عبور کنند.

* مافیای کنکور مانع حذف کنکور می شوند

ابهری اضافه کرد: مافیای کنکور در چاپ کتاب‌های به اصطلاح راهنما و تست‌های مختلف درآمد کلان میلیاردی برای خود ایجاد کرده‌اند و بیشتر موانع برداشتن کنکور همین مراکز چاپ کتاب و آ‌ماده‌سازی دانش‌آ‌موزان برای سپری کردن کنکور است. در بسیاری از کشورهای دنیا چنین چیزی اصلاً قابل قبول نیست که در یک روز دانش‌آموزان درس‌های گذشته را از دوران دبیرستان تا به حال را آزمون دهند و آماده شوند. 

* باید وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان در طول دوران تحصیلی در دبیرستان مورد ارزیابی قرار گرفته شود

این  آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی افزود: در تمام دنیا پروسه تحصیلی در دوره متوسطه در نظر گرفته شده و آمادگی تحصیلی‌،‌ ذهنی و فکری دانش‌آموزان مورد ارزیابی قرار گرفته و مبنای ورود آنها به دانشگاه می‌شود نه اینکه در یک روز، در یک ساعت معین تمام دانسته‌های دانش‌آموزان مورد ارزیابی قرار گیرد. پرواضح است که با اضطراب و استرسی که داوطلبان دارند آمادگی آنها قطعیت نداشته و حدود 60 درصد از دانش‌آموزان دچار اضطراب شده که چنین حالت رفتاری باعث عدم پذیرش آنها در دانشگاه‌ها می‌شود. 

وی گفت: باید وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان در طول دوران تحصیلی در دبیرستان مورد ارزیابی قرار گرفته شود و ملاک و مبنای ورود به دانشگاه باشد نه اینکه مجموعه‌ای از دروس را در یک روز و ساعت محدود به صورت سوال‌های چهار جوابی و تستی مورد آزمون قرار دهند تا با عنایت به محورهای گفته شده اضطراب، استرس و ترس از مردود شدن در آزمون و عدم پذیرش آنها در دانشگاه‌ و شرمندگی از خانواده‌ها و اقوام باعث شود از نظر روحی و رفتاری بسیاری از داوطلبان با این تسلط کامل به موارد تحصیلی و درسی از سد کنکور موفق عبور نکنند.

ابهری یادآور شد: خانواده‌ها باید بدانند که ورود به کلاس کنکور ضرورتی برای عبور از خط کنکور نیست؛ بنابراین خانواده‌ها نباید به فرزندان خود فشارهای روحی و عصبی وارد کرده و محیطی آرام آماده کنند که دانش‌آموزان بتوانند با آرامش خاطر مشغول درس خواندن شوند؛ البته مشاوره با بعضی از اقوام و افرادی که از سد کنکور عبور کرده‌اند برای ایجاد تجربه در دانش‌آموزان می‌تواند بسیار مؤثر و مفید باشد. 

وی افزود: مقایسه فرزندان با یکدیگر و سرکوفت و شماتت آنها برای عدم عبور از سد کنکور باعث می‌شود فرزندان دچار آسیب شوند. چرا بسیاری از خانواده‌های ایرانی فکر می‌کنند حتماً باید فرزند آنها دکتر یا مهندس شوند تا بتوانند در جامعه زندگی خود را اداره کنند. بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاه در شرایط حاضر بیکار بوده و قادر به یافتن شغلی برای خود نیستند؛ بنابراین باید توجه داشته باشیم که فشار بی‌هدف به فرزندان برای ورود به دانشگاه و انتخاب رشته‌‌هایی که مورد علاقه والدین است نه فرزندان.

انتهای پیام/

منبع خبر

خبرگزاری فارس ـ گروه تعلیم و تربیت: بومی‌گزینی به این معناست که انتخاب رشته‌های بومی، احتمال قبولی داوطلب در دانشگاه‌های بومی و افزایش می‌دهد. هر رشته‌محل، ظرفیتی دارد که میان سهمیه‌های مختلف تقسیم می‌شود. در گزینش بومی، بخشی از ظرفیت هر رشته محل مخصوص داوطلبان بومی است، بنابراین احتمال قبولی داوطلبان بومی در دانشگاه های بومی بیشتر از دیگران است.

تا قبل از آزمون سراسری سال تحصیلی شخصی 69ـ1368، ظرفیت تمام رشته‌های مختلف تحصیلی بدون توجه به محل تشکیل آنها و محل سکونت داوطلبان، طوری تقسیم شده است که داوطلبان برای ورود به همه رشته‌های تحصیلی عالی از شانس قبولی نسبتاً یکنواختی برخوردار باشند.

موضوع بومی‌گزینی پس از تصویب «کلیات طرح پیشنهادی سازمان سنجش آموزش کشور در مورد گزینش بومی یا آزمون‌شناسی» در جلسه 213 مورخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۶۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی شروع شد.

اسناد و قوانین مرتبط

– مصوبه «کلیات طرح پیشنهادی سازمان سنجش آموزش کشور در مورد گزینش بومی آزمون سراسری» جلسه ۲۱۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۶۹.

– مصوبه «ضوابط مربوط به گسترش بومی‌گزینی در آزمون سراسری دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی» جلسه ۶۲۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ اول مرداد ۱۳۸۷

– مصوبات کمیته مطالعات و برنامه ریزی آزمون سراسری دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی

– در جلسه سی و پنجمین اول بهمن ۱۳۷۷ به ریاست وزیر وقت فرهنگ و آموزش عالی

– جلسه پنجاه و پنجمین ۲۹ اسفند ۱۳۸۶ به ریاست وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری

– جلسه شصتم سوم اردیبهشت ۱۳۸۸ به ریاست وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری

– قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلی تکمیلی و تخصصی مصوبه مجلس شورای اسلامی مورخ ۲۹ فروردین ۱۳۸۹ و اصلاحیه آن مورخ دهم مهر ۱۳۹۲

* چرا بومی گزینی انجام می‌شود؟

اهداف بومی گزینی شامل کاهش مشکلات اقامتی و معیشتی دانشجویان، کاهش مهاجرت‌های درون کشوری، امکان قبولی بیشتر داوطلبان هر بوم به خصوص مناطق محروم، جلوگیری از افت تحصیلی دانشجویان غیر بومی، تخصیص یارانه از قبیل تغذیه و اسکان به دانشجویان، رفع مشکلات دانشگاه در تأمین امکانات اقامتی و معیشتی و کاهش اثرات روانی و اجتماعی منفی ناشی از دوری از محل زندگی و خانواده است.

رشته‌های موجود در دانشگاه‌ها به دو دسته کلی کشوری و بومی تقسیم می‌شوند که روش تقسیم ظرفیت آنها در بین سهمیه‌ها متفاوت است. رشته‌های کشوری شامل رشته‌هایی است که در همه دانشگاه‌های کشور وجود ندارد و تنها در معدودی از دانشگاه ارائه می‌شود. مانند رشته‌های گروه آموزشی هنر. با توجه به ظرفیت بسیار کم این رشته‌ها، گزینش بومی اعمال نمی‌شود و نوع گزینش آنها کشوری است. ظرفیت رشته‌های کشوری، ظرفیت هر رشته محل از نوع رشته های کشوری، بعد از کسب سهمیه ایثارگران ۲۵ و ۵ درصد به نسبت به شرکت کنندگان هر یک از سهمیه‌ها(مناطق یک، دو و سه و خانواده شهدا) به کل شرکت کنندگان در هر گروه آزمایشی تقسیم می‌شود.

رشته های بومی بر اساس میزان پراکندگی آنها در سطح کشور به سه نوع رشته های استانی، ناحیه ای و قطبی تقسیم می‌شوند. در هر رشته محل‌هایی که نوع گزینش آنها بومی شامل قطبی، ناحیه و استانی، بوده پس از کسب ۲۵ درصدی و ۵ درصدی سهمیه ایثارگران، ۸۰ درصد ظرفیت به صورت بومی و ۲۰ درصد از ظرفیت باقیمانده به داوطلبان آزاد اختصاص می‌یابد.

در هر کد رشته محل مربوط به رشته های پرمتقاضی دوره روزانه پس از کسب ۲۵ درصدی و ۵ درصدی سهمیه ایثارگران، ۶۰ درصد ظرفیت به صورت بومی و ۴۰ درصد از ظرفیت باقیمانده به داوطلبان آزاد اختصاص می‌یابد. در پذیرش بومی، نسبت به پذیرفته شدگان به این صورت است که به نسبت تعداد شرکت کنندگان، هریک از سهمیه‌های مناطق(1،2،3 و خانواده شهدا) در بوم منطقه مربوط به تعداد کل شرکت کنندگان آن بوم در هر گروه آزمایشی اختصاص می یابد. پذیرش در همین رشته های پرمتقاضی به صورت بومی یعنی ناحیه‌ای و قطبی است.

رشته‌های پرمتقاضی کنکور سراسری

در کنکور سراسری، بررسی‌ها نشان می‌دهد که 13 رشته پرمتقاضی هستند.

گروه آزمایشی	عناوین رشته‌ها
علوم ریاضی و فنی	مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی معماری و مهندسی صنایع
علوم تجربی	پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی
علوم انسانی	حقوق، روانشناسی و حسابداری

پذیرش دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی

پذیرش در رشته‌هایی که صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی بوده، برای تمام دوره‌ها به صورت کشوری انجام می‌شود. ضمناً بعد از کسر سهمیه ایثارگران ۲۵ و 5 درصد به نسبت شرکت‌کنندگان هر یک از سهمیه‌ها (مناطق1، 2 و 3 و خانواده شهدا) به کل شرکت کنندگان در هر گروه آزمایشی تقسیم می‌شود.

نام دوره	نوع گزینش
روزانه	بستگی به رشته دارد
نوبت دوم(شبانه)	بومی استانی
غیردولتی(غیرانتفاعی) و پیام نور	بومی ناحیه‌ای
مجازی، پردیس خودگردان، ظرفیت مازاد، مشترک	کشوری(بدون بومی‌گزینی)
پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی	کشوری(بدون بومی‌گزینی)
دانشگاه آزاد	کشوری(بدون بومی‌گزینی)

رشته های دارای پذیرش بومی آزمون کنکور سراسری

بومی قطبی	بومی ناحیه‌	بومی استان
دامپزشکی	پزشکی	پرستاری
مهندسی برق	دندانپزشکی	علوم آزمایشگاهی
مهندسی شهرسازی	داروسازی	هوشبری
مهندسی صنایع	مهندسی عمران	اتاق عمل
مهندسی مواد و متالورژی	مهندسی کامپیوتر	مامایی
روانشناسی	مهندسی معماری	آموزش ابتدایی
مدیریت دولتی	مهندسی مکانیک	آموزش کودکان استثنایی
مدیریت صنعتی	حقوق	آموزش الهیات
اقتصاد	حسابداری	آموزش تاریخ
علوم سیاسی	مدیریت بازرگانی	آموزش جغرافیا
مشاوره	گیاه پزشکی	آموزش زبان عربی
جامعه شناسی	اقتصاد کشاورزی	آموزش علوم اجتماعی
علم اطلاعات و دانش شناسی	تکنولوژی پرتوشناسی
فقه و مبانی حقوق اسلامی	زبان و ادبیات عربی
علوم دامی	زمین شناسی
علوم و مهندسی صنایع غذایی	زیست شناسی گیاهی
علوم و مهندسی محیط زیست	شیمی کاربردی
فیزیوتراپی	شیمی محض
کتابداری در شاخه پزشکی	علوم و مهندسی باغبانی
مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی	علوم و مهندسی خاک
تاریخ	مهندسی بهداشت محیط
جغرافیا	مهندسی طبیعت
مترجمی زبان انگلیسی	آموزش زبان و ادبیات فارسی
	زبان و ادبیات فارسی
	زبان و ادبیات انگلیسی
	آمار
	ریاضیات و کاربردها
	علوم و مهندسی آب
	فیزیک
	مهندسی مکانیک بیوسیستم(کشاورزی)

* آسیب‌های بومی‌گزینی

طرح بومی‌گزینی باعث شده است تا دانشگاه‌های کشور از دانشجویان بومی و محلی همان استان و استان‌های همجوار تکمیل شود؛ به شکلی که گاه بیش از ۷۵ درصد و حتی در برخی از دانشگاه‌ها تا ۹۰ درصد دانشجویان پذیرفته شده از داوطلبان هم بوم است.

یکی از آسیب‌های بومی‌گزینی، بازماندن دانش‌آموزان مستعد مناطق کمتر برخوردار از تحصیل در دانشگاه‌ها برتر کشور که عمدتاً در شهر تهران مستقر هستند، است و این موضوع به تشدید نابرابری آموزشی و نابرابری توسعه‌ا‌ی می‌انجامد.

در اسناد و قوانین مربوط به بومی‌گزینی، مهمترین هدف این سیاست، کاهش مشکلات اقامتی و معیشتی دانشجویان بیان شده است. در صورتی که پذیرفته شدن داوطلب در رشته بومی لزوما به معنای عدم نیاز به خوابگاه و سایر امکانات رفاهی دانشگاه نیست. چون اکثر رشته‌های بومی از نوع قطبی و ناحیه‌ای بوده و هر ناحیه یا قطب شامل چند استان است. مثلاً داوطلب استان یزد، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، لرستان، خوزستان و ایلام در یک قرار می‌گیرند.

لذا قبولی آنها در رشته‌های پذیرش بومی قطبی یکسان است بنابراین مشاهده می‌شود چنانچه یک داوطلب در استان ایلام در دانشگاه یزد پذیرفته شود، نیازمند خوابگاه و سایر امکانات رفاهی است و با بقیه دانشجویان خارج از قطب خود که در دانشگاه یزد پذیرفته شده‌اند، از حیث نیازمندی رفاهی و دوری از خانواده و … تفاوت ندارد؛ همچنین گزینش بومی در کوچکترین محدوده جغرافیایی خود، دارای پذیرش بومی استانی است. در حالی که استان‌های کشور به‌گونه‌ای هستند که همه دانشجویان آن نمی‌توانند بین محل سکونت و دانشگاه تردد روزانه داشته باشند و در نتیجه این دانشجویان متقاضی خوابگاه و سایر امکانات رفاهی هستند. به طور مثال دانشجوی ساکن شهر کاشان که در دانشگاه اصفهان پذیرفته می‌شود، نمی‌تواند هر روز بین کاشان و اصفهان تردد داشته باشد و قطعا نیازمند امکانات رفاهی است.

برخی از دانشگاه‌های کشور به دلیل جنبه علمی و اعتبار اجتماعی، طرفداران زیادی دارد و داوطلبان می‌کوشند تا حد امکان وارد این دانشگاه‌ها شوند. پذیرش بومی به خصوص در مورد شهر تهران که بسیاری از دانشگاه‌های برتر در آن واقع است، موجب شانس قبولی پایین‌تر داوطلبان سایر استان‌هاست.

* لزوم بازنگری سهمیه بومی‌گزینی

شورای عالی انقلاب فرهنگی مدتی است که روی موضوع کنکور ورود کرده است؛ 
محمدعلی کی‌نژاد عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه سیصد و چهل و چهارم شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها با تأکید بر اینکه مصوبه بومی‌گزینی برای یک دوره خاص به تصویب رسیده است، گفت: به جای حذف کامل این سهمیه ضرورت دارد بازنگری و اصلاح شود.

وی به لزوم تصمیم‌گیری سریع در مورد سهمیه‌های کنکور سراسری تأکید کرد و افزود: در صورت حذف کامل سهمیه بومی‌گزینی، مشکلاتی نظیر تأمین خوابگاه، بالا رفتن سن ازدواج و… به وجود می‌آید.

جبارعلی ذاکری رئیس دانشگاه علم و صنعت به ضرورت اعمال سهمیه بومی‌گزینی در دانشگاه‌های محلی و منطقه‌ای تأکید کرد و گفت: در راستای عدالت آموزشی سهمیه بومی‌گزینی برای دانشگاه‌های سطح یک نباید اعمال شود و همچنین محمدمهدی غفاری معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم به تفاوت شرایط تعداد مراکز آموزشی زمان تصویب مصوبه سهمیه بومی‌گزینی با حال حاضر اشاره کرد و گفت: در زمان تصویب مصوبه سهمیه بومی گزینی در کل کشور ۴۴۵ مؤسسه آموزشی فعال بوده است و در سال ۱۳۹۶ تعداد مؤسسه آموزشی ۲۶۴۵ است.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از فارس، به نظر می آید در موضوع بومی‌گزینی باید بازنگری صورت گیرد و نهادهای مربوطه در این خصوص ورود کنند تا حق افراد دارای علاقه و استعداد برای تحصیلات عالیه در دانشگاه‌های خوب از بین نرود.
انتهای پیام/

منبع خبر

خبرگزاری فارس ـ گروه تعلیم و تربیت: 60 سال است که در ایران برای جذب دانشجو در دانشگاه‌ها از روش کنکور استفاده می‌شود البته کنکور فراز و نشیب‌هایی داشته است اما تنها روش جذب دانشجو در دانشگاه‌هاست. 

برخی کارشناسان و متخصصان آموزشی و بعضی از روان‌شناسان و جامعه‌شناسان نسبت به این روش جذب دانشجو مخالفند و عنوان می‌کنند که نباید سرنوشت افراد در 4 ساعت تعیین شود؛ ضمن اینکه معتقدند این مدل جذب دانشجو موجب ایجاد مافیای کنکور نیز شده است.

 اما پرسش این است که آیا این روش جذب دانشجو در کشور، بهترین روش است؟ در کشورهای دیگر چگونه دانشجو در دانشگاه‌ها پذیرش می‌شوند؟ برای پاسخ به این پرسش، بهترین راه مطالعات تطبیقی است.

بر همین راستا سری به نظام سنجش و پذیرش دانشجو در کشورهای آمریکا، انگلستان، فرانسه، اسپانیا، ترکیه، چین، فنلاند و ژاپن زدیم و نحوه جذب دانشجو را بررسی کردیم؛ بر اساس تمرکز/عدم تمرکز در فرایند پذیرش دانشجو می‌توان این کشورها را به سه دسته تقسیم کرد.

«متمرکز»، کشورهایی هستند که همه یا بخش عمده‌ای از فرایند پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی آنها تحت نظارت و دخالت مستقیم دولت یا نهادهای تعیین شده توسط آن صورت می‌گیرد. «نیمه متمرکز» کشورهایی هستند که بخشی از فرایند پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی آنها تحت نظارت و دخالت مستقیم دولت و یا نهادهای تعیین شده توسط آن صورت می‌گیرد. «غیر متمرکز» کشورهایی هستند که هیچ بخشی از فرایند پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی آنها تحت نظارت و دخالت مستقیم دولت و یا نهادهای تعیین شده توسط آن صورت نمی‌گیرد.

همچنین نظام سنجش و پذیرش در این کشورها را می‌توان بر اساس برگزاری یا عدم برگزاری آزمون سراسری مستقل از آزمون‌های پایان دوره متوسطه به دو دسته تقسیم کرد.

دسته الف) کشورهایی هستند که یکی از شرایط پذیرش دانشجو در همه یا اکثر مراکز آموزش عالی آنها، شرکت در آزمون‌هایی است که جدا از آزمون‌های پایان دوره متوسطه یا پیش‌دانشگاهی(موسوم به آزمون نهایی) برگزار می‌شوند.

دسته ب) کشورهایی هستند که برای پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی آنها، آزمون‌هایی جدا از آزمون‌های پایان دوره متوسطه یا پیش‌دانشگاهی(موسوم به آزمون نهایی) برگزار نمی‌شود.

* آمریکا

نظام آموزشی و نظام پذیرش دانشجو در آمریکا به طور کلی غیرمتمرکز است، یعنی هر مؤسسه درباره ظرفیت پذیرش، معیارهای موردنظر و فرایند پذیرش تصمیم گرفته و اقدام می‌کند. البته در برخی از دانشگاه‌های مادر، سیاست‌هایی همچون «تأثیر مثبت» و «قانون 10 درصد» از سوی دولت مرکزی یا ایالتی ارائه می‌شود که با توجه به حمایت مالی اعطایی، انتظار می‌رود این سیاست‌ها به اجرا درآیند. 

در آمریکا، آزمون سراسری مرسوم در برخی کشورها مثل ایران، ژاپن و چین برگزار نمی‌شود اما برخی از آزمون‌های استاندارد همچون آزمون استعداد تحصیلی و آزمون مدارس عالی آمریکا را مؤسسات غیرانتفاعی طراحی و برگزار می‌کنند که مراکز آموزش عالی در پذیرش نتایج آن مختار هستند. میزان تکرار این آزمون‌ها به مؤسسه برگزار کننده بستگی دارد که معمولا چند بار در سال برگزار می‌شوند.

مؤسسات آموزش عالی آمریکا بر اساس روند پذیرش به دو دسته «پذیرش آزاد» و «گزینشی» تقسیم می‌شود. در مؤسسات با پذیرش آزاد با توجه به ملاک بودن دیپلم دبیرستان و یا معادل آن و نمرات این مقطع، سنجش را مدارس انجام می‌دهند و مؤسسات آموزش عالی دخالتی در آن ندارند. به طور کلی بخش سنجش، ملاک محور است. در بخش گزینش نیز این مؤسسات بنا به سیاست خود، در اکثر مواقع هیچ محدودیتی برای پذیرش متقاضیان ندارند.  

 در مؤسساتی که گزینشی عمل می‌کنند، علاوه بر دیپلم دبیرستان و یا معادل آن، مجموعه ملاک‌هایی همچون آزمون استاندارد نیز اهمیت دارند. این را مؤسساتی غیر از مؤسسات آموزش عالی برگزار می‌کنند و به هر داوطلب، نمره‌ای تعلق می‌گیرد. هر مؤسسه حدنصاب مورد نظر خود برای برسی تقاضانامه داوطلبان را تعیین می‌کند. در نتیجه بخش سنجش و گزینش این دسته از هم مجزاست. 

در مؤسسات پذیرش آزاد با توجه به اینکه همه متقاضیان پذیرفته می‌شوند، نسبت یک به یک است. در مؤسسات گزینشی با توجه به دولتی یا خصوصی بودن و سطح اعتبار مؤسسه، این نسبت از «سه به یک» تا «چهار به سه» متغیر است. 

* اسپانیا

نظام سیاسی حاکم بر اسپانیا و در نتیجه نظام آموزشی آن بسیار غیرمتمرکز است، قدرت تصمیم‌گیری در بین ایالت‌های خودمختار توزیع شده است و دولت تنها چارچوب و سیاست‌های کلی را تعیین می‌کند. روند فوق در روند پذیرش دانشجو نیز حاکم است. دولت مرکزی، سیاست‌هایی را درباره اصول و شیوه پذیرش دانشجو اعلام کرده است و ایالت‌های خودمختار هرکدام بر اساس این رهنمودها، با همکاری مدارس و دانشگاه‌ها، به برنامه‌ریزی و اجرای مرحله عمومی و اختصاصی پذیرش اقدام می‌کنند.

علاوه بر این هر داوطلب، نمره پذیرش مشخصی خواهد داشت و هر دانشگاه به طور مستقل، متناسب با مستندات وی، در مورد پذیرش یا عدم پذیرش داوطلب تصمیم‌گیری می‌کند. در نتیجه می‌توان نظام پذیرش دانشجو در اسپانیا را از نوع «غیرمتمرکز» دانشت.

در کشور اسپانیا، آزمون سراسری برگزار نمی‌شود. بلکه هر ایالت موظف است آزمون‌های مرحله عمومی و اختصاصی را در محدوده خود برگزار کند. این آزمون‌ها هر سال در دو نوبت برگزار می‌شود که هر نوبت یک آزمون اصلی(مرحله عمومی) دارد و آزمون دیگری نیز (مرحله تخصصی) پیش‌بینی شده تا داوطلبان بتوانند با شرکت در آن، نمرات خود را بهتر کنند. 

با توجه به اینکه آزمون‌های مرحله عمومی و اختصاصی، هر دو بر اساس دروس دوره دوم متوسطه طراحی می‌شوند، دو منظره‌اند. یعنی هم دانش و مهارت‌هایی که داوطلب در دوره دوم متوسطه کسب کرده و هم توانایی و صلاحیت‌های علمی وی برای تحصیل در رشته مورد نظر در دانشگاه را می‌سنجند.

به طور کلی دانش و مهارت‌های کسب شده، ملاک اصلی در مراحل عمومی و اختصاصی پذیرش است. با این وجود در برخی از رشته‌ها به تشخیص دانشگاه و گروه مربوطه، ممکن است آزمون استعداد خاص، توانایی بدنی، توانایی هنری و … نیز ملاک عمل قرار گیرد که به طور جداگانه و در روند پذیرش در دانشگاه ارزیابی خواهند شد. 

البته رقابت اصلی، پذیرش در دوره‌های کارشناسی به ویژه در رشته های پرطرفدار است. از این رو معمولا بخشی از ظرفیت رشته هایی که محبوبیت کمی بین داوطلبان دارند، خالی می‌ماند. از سوی دیگر، نسبت متقاضی به ظرفیت پذیرش در دوره‌های دانشگاهی با دوره‌های حرفه‌ای متفاوت است. با این وجود بر طبق آمار به دست آمده، در دوره‌های دانشگاهی، این نسبت دو به یک و در دوره‌های حرفه‌ای، چهار به یک است.

* ترکیه

نظام آموزش و پرورش ترکیه به شدت متمرکز است و تقریباً همه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ترکیه مطابق قوانین و مقررات وزارت آموزش عالی این کشور فعالیت می‌کنند. از این روز بسیاری از دانشگاه‌ها مشابه هم هستند و انعطاف و آزادی چندانی در تصمیم‌گیری ندارند. از سوی دیگر تنها شیوه پذیرش در مراکز آموزش عالی اصلی به جز مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای که فارغ‌التحصیلان دبیرستان‌های فنی و حرفه‌ای بدون آزمون می‌توانند ادامه تحصیل بدهند، آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌هاست.

دانشگاه‌ها تقریبا هیچ دخالتی در برگزاری این آزمون و نیز تعیین محل قبولی داوطلب ندارند. با این اوصاف نظام گزینش دانشجوی ترکیه در حال حاضر کاملا متمرکز است. آزمون سراسری هر سال یک بار برگزار می‌شود و به طور کلی دو بخش در پذیرش دانشجو قابل تشخیص است؛ بخش اول سنجش است. در این مرحله نیاز پیش‌نیازهای لازم برای ورود به دانشگاه سنجیده می‌شود که مهم‌ترین آنها، «میزان موفقیت داوطلب در دروس دوره دبیرستان» است. یعنی معطوف به گذشته است. بخش دوم گزینش است که در این مرحله مجموعه صلاحیت‌های لازم برای تحصیل در یک رشته خاص به طور کلی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

آزمون سراسری ترکیه بر «سنجش استعداد عمومی» به ویژه در ریاضیات و زبان  تکیه دارد و به نظر می‌آید نه ارتباط چندانی با محتوای دوره دبیرستان دارد و نه ارتباطی با استلزامات تحصیل در دوره‌های آموزش عالی. از این رو هیچ یک از دو بخش «سنجش» و «پذیرش» در آن پررنگ نیست؛ از آنجا که تنها شیوه پذیرش داوطلبان، «آزمون سراسری» است، نمره و رتبه این آزمون نقشی تعیین کننده در موفقیت داوطلبان دارد.

در حال حاضر از هر دو متقاضی، یک نفر به آموزش عالی راه پیدا می‌کند اما نکته قابل تأمل در برآورد نسبت متقاضیان به ظرفیت در آموزش عالی این است که رقابت اصلی بر سر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی باکیفیت است. نکته قابل توجه این است که فقط مراکز عالی فنی‌وحرفه‌ای می‌توانند فارغ‌التحصیلان دبیرستان‌های فنی و حرفه‌ای را بدون آزمون پذیرش کنند. 

* چین 

با توجه به اینکه عمده‌ترین شیوه پذیرش دانشجو در چین، «آزمون سراسری» است و بسیاری از دانشگاه‌های دولتی و خصوصی در سطوح مختلف باید نتایج این آزمون را ملاک پذیرش دانشجو قرار دهند، می‌توان گفت پذیرش دانشجو در چین متمرکز است. به عبارت دیگر چین از جمله کشورهایی است که در پذیرش دانشجو از آزمون سراسری بهره می‌گیرد و می‌توان گفت که این شیوه تقریباً تنها روش پذیرش دانشجو در این کشور است.

در حال حاضر آزمون سراسری در هر سال یک بار به طور ملی و در مدت سه روز برگزار می شود. البته سیاست جدید آموزشی چین در نظر دارد تعداد نوبت‌های برگزاری این آزمون در سال را بیشتر کند. ناگفته نماند در برخی دانشگاه‌ها برای پذیرش دانشجو در ترم دوم هر سال، آزمونی به عنوان آزمون بهاره گرفته می‌شود که به دلایلی با استقبال چندانی روبرو نبوده است در نتیجه این تعداد محدود به همان دانشگاه‌های خاص است.

در چین موفقیت دانش‌آموزان در دروس دوره دوم آموزش متوسطه، پیش نیاز شرکت در آزمون سراسری است. این پیش‌نیاز در طی آزمون‌هایی که در همان دوره برگزار شده، ارزیابی می‌شود. علاوه بر این، داوطلبان برای ورود به دانشگاه باید حد نصاب لازم را در آزمون سراسری کسب کنند و محتوای این آزمون هرچند در حد برنامه درسی دوره متوسطه است اما دروس اجباری آن یعنی زبان چینی، زبان خارجه و ریاضیات جزو موارد ضروری تحصیل در دانشگاه در نظر گرفته شده است و سایر دروس که انتخابی و اختیاری هستند با توجه به علاقه داوطلب و رشته‌ای که قصد ادامه تحصیل آن را دارد، متغیر است.

با توجه به این انحصار پذیرش دانشجو به آزمون سراسری و نیز مواد آزمون و محتوای آن می‌توان نتیجه گرفت که مؤلفه اصلی در ارزیابی داوطلبان در روند پذیرش دانشجو، معلومات و قوه تحلیل آنهاست. با توجه به ارتباط محکمی که میان اعتبار دانشگاه و تضمین آینده شغلی وجود دارد، اغلب افراد تمایل دارند و در دانشگاه‌های معتبرتر ملی پذیرفته شوند و از این رو بیشتر رقابت‌ها برای تصاحب صندلی‌های دانشگاه‌های معتبر است و در مرحله بعدی دانشگاهی رده دوم است. این در حالیست که دانشگاه‌های معتبر فقط حدود ۱۰ درصد کل داوطلبان را می پذیرند.

* ژاپن 

ژاپن آزمون سراسری برگزار می‌کند اما دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در پذیرش این آزمون به عنوان یک ملاک آزادند. بیشتر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی از نظر مالی نسبتاً مستقل از دولت عمل می‌کنند و در نتیجه در پذیرش دانشجو وابستگی به دولت ندارد.

مراکز آموزش عالی که آزمون سراسری سنتاشیکن را به عنوان یکی از مراحل و ملاک‌های پذیرش دانشجو در نظر می‌گیرند، تعیین می‌کند که چه موادی از موضوعات آزمون و با چه ضریبی تشکیل دهنده نمره نهایی داوطلبان باشد. بعه عبارت دیگر مراکز آموزش عالی در مورد چگونگی و میزان تأثیر نمره آزمون سراسری در فرایند پذیرش تصمیم می‌گیرند.

به عبارت دیگر ژاپن از جمله کشورهایی است که به عنوان یکی از مراحل پذیرش دانشجو از آزمون سراسری بهره می‌گیرد. با این همه داوطلب در انتخاب مواد مورد آزمون برای پاسخ دادن، آزاد است. این آزمون هر سال یکبار و طی دو روز در سراسر ژاپن برگزار می‌شود.

در آزمون سراسری تأکید به طور عمده بر «دانش و اطلاعات» است زیرا هدف از این آزمون، ارزیابی موفقیت داوطلب در یادگیری برنامه درسی دوره‌های گذشته به ویژه دوره دوم آموزش متوسطه است و در نتیجه در سؤالات آزمون سراسری، بخشی برای سنجش هوش و خلاقیت در نظر گرفته نشده است. با این همه در سال‌های اخیر علاوه بر سؤالات مکتوب، برای ارزیابی مهارت‌های «ارتباطی و شنیداری» داوطلب، آزمون شنیداری زبان انگلیسی نیز برگزار می‌شود و داوطلبان باید به سؤالات شنیداری در برگه مربوط به پاسخ دهند.

شدیدترین رقابت مربوط به دانشگاه‌های دولتی و معتبر است که در آنها تقریباً از هر 20 تا 30 متقاضی فقط یک نفر پذیرفته می‌شوند که با توجه به فراوانی و تنوع دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، الگوی یکسانی وجود ندارد. 

* انگلستان

آزمون‌های مربوط به صلاحیت‌های ورود به دوره آموزش عالی یعنی گواهینامه‌های عمومی آموزش متوسطه و گواهینامه‌های آموزش سطح پیشرفته به عنوان مهم‌ترین ملاک‌های پذیرش اکثر مؤسسات در سطح ملی است و البته توسط نهادهای غیردولتی برگزار می‌شود و چارچوب سیاست‌های کلی آنها توسط اسناد آموزشی تهیه شده توسط دولت تعیین می‌شود اما از سوی دیگر علی‌رغم ملی بودن آزمون‌ها و گواهینامه‌های اعطایی، در نهایت این مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها هستند که اقدامات و صلاحیت‌های مورد نیاز برای پذیرش در رشته‌های خود را تعیین می‌کنند و در رابطه با پذیرش داوطلبان، آزادانه عمل می‌کنند. بر اساس این توضیحات می‌توان گفت نظام پذیرش دانشجو در انگلیس نیمه متمرکز است.

با توجه به اینکه داشتن «گواهینامه عمومی آموزش متوسطه» که شرکت در آزمون‌های آن اجباری است و به صورت ملی توسط نهادهای اعطای مدرک برگزار می‌شود و داشتن «گواهینامه عمومی آموزش سطح پیشرفته» که شرکت در آن اختیاری است و به صورت ملی توسط نهادهای اعطای مدرک برگزار می‌شود، از جمله مهم‌ترین ملاک‌های نظام پذیرش دانشجو در انگلیس هستند؛ می‌توان گفت در انگلیس، آزمون سراسری با مختصات ویژه خود برگزار می‌شود که منابع اطلاعات موجود، این آزمون سالانه یکبار اجرا می‌شود.

دانش آموزان در آزمون‌های گواهینامه عمومی آموزش متوسطه با کسب حداقل نمره G قبول شناخته می شوند اما ظرفیت هر کدرشته محل محدود و معین است و داوطلبانِ متقاضی آن بر اساس رتبه و امتیاز کسب شده طی یک فرایند پذیرش، انتخاب می‌شوند.

به طور کلی معلومات داوطلبان از محتوای آموزشی دوره متوسطه و دوره تکمیلی ملاک پذیرش آنها اما در برخی از رشته‌های خاص و همچنین در دانشگاه‌های طراز اول، از آزمون‌های استعداد بهره گرفته می شود ضمن اینکه در برخی از رشته‌های خاص، داوطلبان باید توانایی بدنی یا استعداد هنری خود را نیز به نمایش بگذارند.

میزان جذب در دانشگاه‌های طراز اول و همچنین رشته‌های پرطرفدار حدود 10، 12 به یک است و بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در دانشگاه ها و مراکز آموزشی با سطح متوسط و در رشته‌هایی با محبوبیت کمتر، این میزان حدود 3، 5 به یک است.

* فرانسه

مهم‌ترین ملاک پذیرش در مراکز آموزش عالی فرانسه، انواع «گواهینامه باشلیه» و یا معادل آنهاست. این آزمون در پایان دوره دوم متوسطه به صورت سراسری و متناسب با شاخه های تحصیلی این دوره برگزار می‌شود اما در عمده موسسات معتبرتر علاوه بر گواهینامه مذکور، شرایط و الزامات دیگری را نیز می‌طلبد که توسط خودشان تعیین می‌شود. از سوی دیگر مکان‌یابی دوره و مؤسسه آموزش عالی متناسب با تقاضای داوطلبان به صورت متمرکز انجام می‌شود اما دانشگاه‌ها و سایر مؤسسات در مورد پذیرش، تصمیم‌گیرنده نهایی هستند و لذا در مجموع می‌توان نظام پذیرش دانشجو در فرانسه را نیمه متمرکز محسوب کرد.

با توجه به اینکه داشتن گواهینامه باشلیه از جمله مهم‌ترین ملاک‌های نظام پذیرش دانشجو در فرانسه است، می‌توان گفت در این کشور، آزمون سراسری با مختصات ویژه خود برگزار می‌شود که بنا به اطلاعات موجود این آزمون، در هر سال یکبار اجرا می‌شود و دانش‌آموزانی که در برخی دروس نمره قبولی کسب نکنند، می‌توانند در آزمون جبرانی شرکت کنند.

بخش سنجش در نظام پذیرش دانشجو در فرانسه به طور عمده در آزمون‌های گواهینامه باشلیه صورت می‌پذیرد و بیشتر مؤسسات آموزش عالی و فنی‌وحرفه‌ای و رشته‌های کم طرفدار، این گواهینامه را ملاک پذیرش قرار می‌دهند. اما برخی از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و همچنین برخی رشته‌های خاص همچون که پزشکی و دندانپزشکی برای ارزیابی توانایی و صلاحیت‌های لازم برای تحصیل در کدرشته محل مزکور، دوره‌های آمادگی را برگزار می‌کنند که بعد از برگزاری آزمون در پایان این دوره، از میان برترین ها، دانشجویان پذیرفته می‌شوند.

بیشترین تأکید مؤسسات آموزش عالی در پذیرش دانشجو بر جنبه معلومات است اما با توجه به تشریحی بودن آزمون‌ها، به نوعی توانایی‌های تحلیلی و استدلال منطقی داوطلبان نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

تعداد متقاضی به ظرفیت پذیرش بسیار متنوع است. با این حال در رقابتی‌ترین مؤسسات یعنی مدارس مهندسی، این نسبت 12 به یک است البته باید توجه داشت سالانه درصد بالایی از متقاضیان در دوره‌های مختلف پذیرفته می شوند. 

* فنلاند

مراکز آموزش عالی در پذیرش دانشجو کاملا آزادانه و مستقل عمل می‌کنند و خود تصمیم می‌گیرند که در هر رشته، چه ترکیبی از ملاک‌ها مورد توجه قرار گیرد. با این حال از آنجایی که تعداد ظرفیت هر رشته در پی مذاکره این مراکز با دولت و اتحادیه‌های صنفی تعیین می‌شود و یکی از ملاک‌های مهم و مورد توصیه وزارت آموزش و فرهنگ، گواهینامه آزمون‌ نهایی که در پایان دوره دوم متوسطه به طور سراسری برگزار می‌شود، است.  می‌توان پذیرش دانشجو در فنلاند را از نوع نیمه متمرکز دانست.

در پایان دوره دوم متوسطه، آزمونی سراسری به عنوان پایان تحصیلات دوره تکمیلی برگزار می‌شود که آموخته‌های دانش‌آموزان را در دوره مذکور می سنجد. نمرات این آزمون یکی از ملاک‌های مهم در پذیرش دانشجو است. این آزمون در هر سال، دو بار برگزار می‌شود و دانش‌آموزان باید حداکثر در سه دوره متوالی یعنی یک سال و نیم، نمرات قبولی را در بخش‌های زیرمجموعه این آزمون کسب کنند.

با توجه به عدم تمرکز و نظام پذیرش دانشجو در فنلاند، تعیین معیارهای سنجش بر عهده مراکز آموزش عالی مربوط است لذا در هر مرکز، دانشکده و گروه مربوطه، معیارهایی را با توجه به الزامات مورد نیاز برای تحصیل در آن رشته از جمله توانایی‌های تفکر منطقی، توانایی تحلیلی، توانایی هنری، توانایی بدنی، هوش انگیزش و … تعیین می‌کند. با این وجود یکی از معیارهای مهم در روند پذیرش، معلومات وی یعنی آموخته‌های مقاطع قبل، دانش قبلی فرد در ارتباط با موضوعات رشته است.

نسبت تعداد متقاضی به ظرفیت پذیرش در دانشگاه‌ها، پلی تکنیک‌ها و رشته‌های مختلف بسیار متفاوت است. در برخی رشته‌ها همچون زبان انگلیسی این نسبت یک به پانصد یا در هنر یک به صد است اما با این همه در مجموع با احتساب نسبت پذیرفته شدگان به داوطلبان، این نسبت یک به 3 است.

* آیا کنکور در کشور ایران، بهترین راه جذب دانشجو است؟ 

هر کشوری متناسب با شرایط خودش، برای جذب دانشجو در دانشگاه‌ها اقدام می‌کند و مطمئنا مطالعات تطبیقی برای کپی کردن مدل کشورها نیست بلکه باید از تجارب دیگر کشورها استفاده کرد و مدل بومی‌سازی شده در کشور به اجرا درآید.

ابراهیم سحرخیز معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش به خبرنگار فارس می‌گوید: «کنکور باعث شده است که بچه‌هایمان را در مدرسه به جای آماده کردن برای زندگی، برای تست زدن تربیت کنیم».

وی افزود: «بچه ها نه تنها در متوسطه دوم بلکه در متوسطه اول هم به تمرین تست‌زنی می‌پردازند تا بتوانند از سد کنکور عبور کنند چرا که کنکور به روش تستی انجام می‌شود».

حسن ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی که تألیف کتاب‌های درسی را بر عهده دارد، از کنکور گلایه‌مند و در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، این موضوع را بیان می‌کند.

وی پیشنهاد می‌دهد که «پرونده تحصیلی عمیق معنادار برای دانش‌آموزان در طول تحصیل آنها داشته باشیم؛ به‌گونه‌ای که وقتی فارغ‌التحصیل می‌شوند از روی پرونده تحصیلی آنها بتوان داوری کرد که  در کدام رشته درس بخوانند و چگونه درس بخوانند». 

مجلس شورای اسلامی در چندین نوبت به موضوع کنکور ورود کرد و مصوباتی را هم داشت اما همچنان کنکور به عنوان یک معضل در کشور مطرح است. شورای عالی انقلاب فرهنگی هم مدتی است که برای این موضوع ورود کرده است و قرار است به زودی اصلاحاتی به تصویب برسد. جزئیات طرح ساماندهی کنکور در جلسه ستاد نقشه جامع علمی کشور مطرح شد که براین اساس این طرح به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه ‌شده است.

اکنون باید دید سرنوشت کنکور چه خواهد شد و آیا کنکور بهترین روش جذب دانشجو در ایران است؟!

 انتهای پیام/

منبع خبر