داود اوغلو

به گزارش مجاهدت از مشرق، احمد داود اوغلو نخست وزیر و وزیر اسبق امور خارجه ترکیه، در سخنرانی خود در پارلمان ترکیه و در جمع اعضای ائتلاف راه نو، به تندی از اردوغان انتقاد کرد.

داود اوغلو رهبر حزب آینده که روزگاری به عنوان مهمترین مشاور و هدایت‌کننده سیاسی اردوغان به شمار می‌آمد، حالا در صف منتقدین و مخالفین اوست.

اردوغان قبلاً داود اوغلو را با لفظ محترمانه «احمد خوجا» (خواجه به معنی استاد) مورد خطاب قرار می‌داد و کل مسیر سیاست خارجی و داخلی را بر اساس نظریات او تنظیم کرده بود. اما مدت کوتاهی پس از آن که خودش به عنوان رییس جمهور به کاخ رفت و پست نخست وزیری را به داود اوغلو سپرد، با طرح پیشنهاد افزایش اختیارات رییس جمهوری و ضرورت حذف پست نخست وزیری، داود اوغلو را از خود راند.

این سیاستمدار و نظریه‌پرداز محافظه کار ترکیه، حالا در مقام رهبر حزب آینده، از تفکرات و مشی سیاسی اردوغان انتقاد می‌کند و در سخنرانی دیروز خود، برای اولین بار به این نکته اشاره کرد که دولت اردوغان و حزب او، در آستانه نابودی قرار گرفته و کل سیاست‌های دولت در یک مسیر اشتباه پیش می‌رود.

دولت، طوفان را نمی‌بیند

داود اوغلو رهبر حزب آینده، در انتقاد از وضعیت سیاسی – اقتصادی و اجتماعی ترکیه اعلام کرد که اردوغان به عنوان سکاندار و رییس دولت، متوجه هوای طوفانی نشده و خبر ندارد که کشتی در حال غرق شدن است.

او درباره وضعیت کنونی ترکیه گفت: «اردوغان و حزب او کاری کرده اند که اخلاق از دنیای سیاست رخت بربندد. تورم همچنان در اوج است، مردم تحت فشارند و برخی از جانیان و افراد خشن، برای کشتن مخالفین سیاسی، به عنوان مزدور مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما واقعیت این است که مشکل فقط به اینجا ختم نمی‌شود و علاوه بر سیاست داخلی، در حوزه سیاست خارجی نیز بحران‌های بزرگی داریم».

داود اوغلو در ادامه به واقعه حمله به اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق و انتشار خبر احتمال کشته شدن امام اوغلو در زندان اشاره کرده و گفت: «فرد مهاجم، قاتل خطرناکی است که دو فرزند خودش را به راحتی به قتل رسانده است. زندان‌ها دیگر مراکز اصلاح و تربیت نیستند، بلکه به مراکز آموزش مجرمان تبدیل شده‌اند. چرا باید چنین فردی را مانند یک بمب ساعتی آزاد کنید و به خیابان بفرستید؟ من تاکید می‌کنم: صرفاً مجازات فرد مهاجم نمی‌تواند چاره ساز باشد. لازم است تحریک‌کنندگان نیز مجازات شوند. ما از برنامه اقتصادی کشور گرفته تا سیاست خارجی، مدیریت و هر عرصه‌ای که رزیابی می‌کنیم، با نشانه‌هایی روبرو هستیم که آشکارا می‌گویند، ترکیه در مسیر صحیحی نیست و کشتی در حال غرق شدن است».

انتقاد از سیاست خارجی اردوغان

دیروز پس از آن که رسانه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه، با ذوق زدگی خبر تماس تلفنی بین اردوغان و ترامپ را منتشر کردند، علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی، با استفاده از یک عبارت کنایی، اردوغان را به چالش کشید.

اردوغان معمولاً در مورد روسای جمهور روسیه و ترکیه از این عبارات استفاده می‌کند: دوستم پوتین، دوستم ترامپ. باباجان نیز با ادبیاتی کنایی نوشت: «به دوستت ترامپ بگو، کودکان غزه دارند تکه تکه می‌شوند».

داود اوغلو رهبر حزب جهش و دموکراسی نیز درباره سیاست خارجی اردوغان گفت: «حملات هوایی هند به مناطق کشمیر و پنجاب پاکستان همزمان با حملات اسرائیل به غزه و سوریه است. این حملات تصادفی نبوده‌اند. ترکیه نباید در برابر این حملات شنیع علیه غزه، سوریه و پاکستان سکوت کند.»

داود اوغلو در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به آخرین تحولات بخش ترک نشین جزیره قبرس، از سکوت اردوغان در قبال توافقات منطقه‌ای مبنی بر به رسمیت شناختن قبرس جنوبی انتقاد کرد و گفت: «بخش ترک نشین قبرس به عنوان میهن کوچک ما به جزیره‌ای از پول سیاه به ارزش تریلیون‌ها لیره و میلیاردها دلار تبدیل شده است. روابط پول سیاه از طریق سلاطین قمار و شرط‌بندی بین‌المللی انجام می‌شود و چشم پوشی از این اقدام، ترکیه را در عرصه بین‌المللی بی‌اعتبار کرده است. دولتی که به دلیل طمع سود تا این حد در چرخه روابط کثیف قرار گرفته، چگونه از حقوق خود در عرصه بین‌المللی دفاع خواهد کرد؟ متاسفانه، دستگاه اطلاعاتی، بوروکراسی و سیاست خارجی دولت به یک چاه فاضلاب تبدیل شده و درست به همین دلیل است که کشتی در حال غرق شدن است.»

داود اوغلو همچنین در انتقاد از سخنان مهمت شیمشک وزیر امور مالی و دارایی کابینه اردوغان که به تازگی درباره رشد اقتصادی ترکیه و پایان بحران اقتصادی صحبت کرده، چنین گفت: «وزیر ادعا کرده که قیمت‌ها پایین آمده و تورم کاهش یافته! واقعاً از چه نوع کاهشی صحبت می‌کنید؟ مهمت بیگ! به شما توصیه می‌کنم امید واهی نفروشید. این لفاظی‌ها در مورد کاهش تورم با واقعیت تجربه شده توسط مردم مطابقت ندارد. علاوه بر ما سیاستمداران، شهروندانمان نیز به آمار و ارقام دسترسی دارند و علاوه بر این، در زندگی روزمره خود در جریان همه اتفاقات بازار هستند، پس سخن غیر واقع نگویید. اگر در دوران نخست وزیری من در سال ۲۰۱۶ میلادی، به یک باره شاهد کاهش جدی تورم بودیم، مساله فقط اقتصادی نبود و به اعتماد مردم ربط داشت. سرمایه ما در آن دوره، اعتماد شهروندان به دولت بود. روح اقتصاد، اعتماد است و اساس بحران اقتصادی امروز، فقدان اعتماد است. حالا اعتماد از بین رفته و تورم مداوماً در حال افزایش است. افزایش چک‌های برگشتی، بدهی‌های اعتباری و ورشکستگی‌های فعلی، قابل توجیه نیست. شما فقرا را تحت فشار قرار دادید و ذخایر بانک مرکزی ترکیه را افزایش دادید. اما این افزایش موقت، پس از دستگیری امام اوغلو صرف تقویت نرخ ارز شد و دولت، میلیاردها دلار از ذخایر را بر باد داد. چرا من می‌توانم بدون محافظ در کوچه و خیابان قدم بزنم اما اردوغان همیشه گردانی محافظ به همراه دراد؟ دلیل آن ساده است. حساب ما پاک است و سیاست را به ابزار ثروت اندوزی تبدیل نکردیم».

انتقادات رفیق سابق اردوغان از مشی سیاسی و اقتصادی رییس جمهور و حزب حاکم در حالی بیان شده که رهبران احزاب مخالف دولت خواهان برگزاری انتخابات پیش از موعد برای گذار از بحران اقتصادی و سیاسی هستند اما اردوغان اعلام کرده که تا سال ۲۰۲۸ میلادی بر سر مسئولیت خود خواهد ماند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، در حالی که تورم و بحران اقتصادی بی سابقه ترکیه را در نوردیده، موضوع برگزاری انتخابات در فضای سیاسی و اجتماعی این کشور، بسیار برجسته و نمایان شده است. حالا هر کسی از انتخابات حرف می زند.

مخالفین اردوغان می گویند، میلیون ها خانوار ترکیه عملاً در گرسنگی و فقر مطلق به سر می برند و اصلی ترین دلیل این وضعیت، ناکارآمدی و بی کفایتی دولت است و لذا باید هر چه زودتر انتخابات پیش از موعد برگزار شود.

اما سوال اینجاست: چه کسی باید جای اردوغان را بگیرد؟ آیا رهبر حزب جمهوری خلق یعنی کمال کلیچدار اوغلو که عنوان مهمترین مخالف اردوغان و هدایت کننده جبهه مخالفین است، می تواند رئیس جمهور ترکیه شود؟

سه دلیل برتری کلیچدار اوغلو

حزب جمهوری خلق یا ج. ه.پ در سال ۱۹۲۳ میلادی یعنی ۹۹ سال پیش به دست خود مصطفی کمال آتاترک تاسیس شده و چندین دهه قدرت را در دست داشته و بسیار طبیعی است که رهبر این حزب، رئیس جمهور شود.

این مهمترین دلیلی است که می تواند راه رئیس جمهور شدن را برای او هموار کند. دلیل دوم نیز این است که کلیچدار اوغلو، در این سالها، توانسته گسترده ترین ائتلاف احزاب مخالف اردوغان را زیر یک سقف گرد هم بیاورد.

او توانسته در اوج زیرکی، ضرورت کنار زدن اردوغان را به یک هدف ملی مشترک تبدیل کند و مجموعه ناهمگنی از کمالیست ها، ملی گرایان، محافظه کاران، لیبرال ها را در ائتلاف ملت، جمع کند.

بالاخره دلیل سوم این نیز این است که رهبر حزب جمهوری خلق، همواره به پاکدستی، ساده زیستی، فسادستیزی، حضور در کنار مردم و بیان جسورانه انتقادات علیه اردوغان، زبانزد بوده است. حالا باید دید مجموع این صفات برای رئیس جمهور شدن کافی است یا نه.

حزب جمهوری خلق از آغاز تاسیس، یک حزب سکولار و لائیک بوده و همواره علیه شریعت موضع گرفته و اسلامگرایان را تحقیر کرده است. اما در چند سال اخیر، یک تغییر رویه جدی صورت گرفته و در چند مراسم نمادین، ده ها تن از زنان چادری ترکیه را نیز به عضویت خود درآورده است.

کلیچدار اوغلو رهبر حزب، روز چهارشنبه در یک سخنرانی اعلام کرد: «خطاب به همه دین داران می گویم، این همان حزب سابق نیست. ما تغییر کرده ایم و در کنار دین داران هستیم. پس به ما رای بدهید و اجازه ندهید که آکپارتی، به نام اسلام، بیش از این ترکیه را تاراج کند.»

 کلیچدار اوغلو، مردی در شمایل گاندی

کلیچدار اوغلو در سال ۱۹۴۸ میلادی در نظمیه در استان کردنشین درسیم یا تونجلی، در یک خانواده زازای علوی به دنیا آمد. او مدرک لیسانس اقتصاد دارد و مدت ها مدیر بیمه و تامین اجتماعی ترکیه بوده است.

کلیچدار اوغلو یک سیاستمدار کمالیست میانه رو است و همواره از ضرورت صلح و همزیستی مسالمت آمیز و برقراری عدالت حرف می زند. علاوه بر این ویژگی ها، چهره و جثه او نیز به مهاتما گاندی بی شباهت نیست و خیلی ها او را گاندی ترکیه می دانند.

رهبر ج. ه.پ،  برخلاف بسیاری از رهبران احزاب ترکیه، خیلی دیر وارد دنیای سیاست شد. یعنی در سال ۲۰۰۲ و در سن ۵۴ سالگی به حزب جمهوری خلق پیوست، در همان سال از حوزه انتخابیه استانبول به پارلمان راه یافت و خیلی زود، محبوب شد.

کلیچدار اوغلو در سال ۲۰۱۰ میلادی به دنبال انتشار نوار کاست روابط جنسی غیرمشروع دنیز بایکال رهبر وقت حزب، کلیچدار اوغلو سکان حزب را در دست گرفت و در دوران ۱۲ ساله رهبری او، حزبی که عملاً تضعیف شده و در آستانه از هم پاشیدگی قرار گرفته بود، جانی دوباره یافت.

تاکتیک های سیاسی کلیچدار اوغلو در حزب کردها، موجب شد که در انتخابات محلی شهرداری ها، قدرتمندترین یاران اردوغان در استانبول، آنکارا و آدانا شکست بخورند و این سه قلعه مهم به دست کلیچدار اوغلو بیفتد.

اگر چه کلیچدار اوغلو، کُرد زازا و علوی است اما تقریباً هیچگاه در سخنرانی ها و مصاحبه های خود به این مسائل هویتی و عقیدتی اشاره نمی کند. چرا که بدون شک، جناح کمالیست های دوآتشه داخل حزب جمهوری خلق موافق این نیستند که چنین مفاهیمی برجسته شوند.

داود اوغلو چه گفت؟

کلیچدار اوغلو بارها اعلام کرده که اگر حزب او و همچنین رهبران ۵ حزب دیگر جبهه مخالفین اردوغان تصمیم مشترک بگیرند، به عنوان رقیب اردوغان  به میدان می آید و او را شکست می دهد. اما حالا زمزمه هایی درباره مخالفت با نامزدی او شنیده می شود.

چند روز پیش، از احمد داوداوغلو رهبر حزب آینده در یک گفتگوی زنده تلویزیونی پرسیدند: می دانید که کلیچدار اوغلو علوی است. آیا با رئیس جمهور شدن او مشکلی ندارید؟ پاسخ نخست وزیر سابق ترکیه چنین بود: «من به توانایی فرد و لیاقت او می نگرم و دنبال مسائل هویتی نمی روم.»

اگر چه داود اوغلو در پاسخ کوتاه خود، در ظاهر، به نامزدی کلیچدار اوغلو اعتراضی نکرد، اما در عمل، به شکلی جدی و قاطعانه از این موضوع هم دفاع نکرد که علویان نیز می توانند رئیس جمهور شوند.

قانون اساسی چه می گوید؟

بر اساس نص قانون اساسی ترکیه، هیچ منعی برای نامزد شدن کلیچدار اوغلو وجود ندارد و در متن قانون، به این اشاره نشده که نباید یک علوی رئیس جمهور شود. اما واقعیت این است که در تاریخ ۹۹ ساله جمهوری ترکیه، علویان همواره به حاشیه رانده شده و پست بالایی به آنها داده نشده است.

در بررسی ابعاد حقوقی امکان رئیس جمهور شدن یک علوی در ساختار سیاسی ترکیه، باید گفت،  از لحاظ حقوقی مشکل خاصی وجود ندارد اما در میدان عمل، مشکل سر بر می آورد.

جامعه تردید دارد

جالب است که اولین اما و اگر در مورد رئیس جمهور شدن کلچدار اوغلو از جانب معاون شریک او مطرح شد. ابراهیم خلیل اورال معاون رهبر حزب خوب، در مورد رئیس جمهور شدن کلیچدار اوغلو، سخنانی بر زبان آورد که توجه همه رسانه ها و محافل سیاسی آنکارا و استانبول را به سوی خود جلب کرد.

ابراهیم خلیل اورال، معاون خانم مرال آکشنر رهبر حزب خوب است و همه می دانند که آکشنر به عنوان شریک قدرتمند کلیچدار اوغلو در ائتلاف ملت، نقش مهم و بی بدیلی در تعیین رئیس جمهور آینده ترکیه خواهد داشت.

معاون آکشنر در برنامه تلویزیونی میز آنکارا، مهمان فاتح آتیک روزنامه نگار مشهور بود و در مورد نامزدی ریاست جمهوری کمال کلیچدار اوغلو گفت: «من همه مؤمنان و فرقه های دین اسلام را برابر می بینم. زیرا دین من از من می خواهد که چنین رفتاری داشته باشم. علوی ها برادران ما هستند هزار سال است که با علویان و کردها در این سرزمین ها زندگی می کنیم، علویان برادر ما هستند، علوی بودن کلیچدار اوغلو برای من مانعی ندارد، چون آنها را می شناسم، اصولشان را می دانم. اما مگر هدف سیاست، پیروزی و کسب رای نیست؟ ما در یک جامعه مسلمان غالبا سنّی زندگی می کنیم. از نظر جامعه ترکیه، یعنی از نظر قشر مسلمان، که می‌توانیم آن‌ها را سنی بنامیم، نامزدی یک علوی، یک مشکل است. اگر ۶۵ درصد تا ۷۰ درصد ترکیه را دارای مشخصات محافظه‌کارانه دین داران بدانیم، نامزد مشترک آنان لاجرم سنی خواهد بود. رؤسای کل ما در ائتلاف ۶ حزب، کاندیدایی مناسب برای این مشخصات انتخاب می کنند و او را در معرض انتخاب ملت ترکیه قرار می دهند، من در این شکی ندارم.»

ذکر این نکته نیز ضروری است که کلیچدار اوغلو، هیچگاه یک علوی دوآتشه نبوده که درباره علویت و مطالبات علویان، حرفی بزند. اما در هر حال، در صورت نامزد شدن، آماج حملات گسترده ماشین تبلیغاتی عظیمی قرار خواهد رفت که توسط اردوغان و باغچلی، هدایت می شود.