دستاوردهای انقلاب اسلامی

گروه استان‌های دفاع‌پرس‌- «رضا کریمی» کارشناس ارشد و فعال رسانه؛ برای‌آنکه دستاوردهای انقلاب اسلامی را بررسی کنیم آمارهای مقایسه‌ای مهمی منتشر شده هست که شاخص‌ترین منبع کتاب صعود چهل‌ساله هست که بر اساس آمارهای بین‌المللی رشد ایران در بعد از انقلاب را نشان می‌دهد. اما آیا دستاورد اصلی انقلاب اسلامی چیست؟ در پاسخ به این پرسش پیشنهاد می‌شود به روایت مهمی تدبر کنید که وقتی آن را بر انقلاب اسلامی تطبیق بدهیم، نکات تأمل برانگیز زیادی دارد: رجُلٌ مِن أهلِ قُمّ یدعو النّاسَ إلى الحقِّ یَجْتَمِعُ مَعهُ قَومٌ کَزُبرِ الحدیدِ لا تُزِلُّهُمُ الرِّیاحُ العَواصِفُ ولا یَمَلّونَ مِن الحَربِ ولا یَجْبُنونَ وعلى اللّه ِ یَتَوکّلونَ والعاقِبَةُ للمُتّقِینَ. (بحار الأنوار: ۶۰/۲۱۶/۳۷). امام کاظم علیه‌السلام فرمود: مردى از قم مردم را به حق فرامى خواند و بر گرد او مردمانى فراهم می‌آیند که چونان پاره‌های آهن استوارند، طوفان‌ها آنها را به لرزه نمی‌اندازد و از جنگ خسته نمی‌شوند و بزدلى نشان نمى‌دهند، به خدا توکّل دارند و فرجام از آنِ پرهیزگاران هست. سند این روایت غریب هست ولی با توثیق منبع اصلی (صاحب کتاب تاریخ قم) و با روایات مشابه می‌تواند پذیرفته شود. علاوه بر این متن روایت فاخر هست.

ویژگی اصلی مرد اهل قم، مردانی هست که گرد او جمع شده‌اند. این نکته‌ای هست که امام خمینی (ره) هم با عبارت فتح‌الفتوح از آن یاد کرده هست: «در قضیهٔ فتح بستان در سال ۱۳۶۰، امام رضوان‌الله علیه پیامی دادند، که در آن پیام، تعبیر «فتح‌الفتوح» بود. بعضی خیال کردند که «فتح‌الفتوح»، جنگ بستان هست؛ اما امام آن را نمی‌گفت؛ امام می‌فرمود: – به این مضمون – «فتح‌الفتوح»، فتح یا ساختن این جان‌های آگاه و بیدار هست. 

واقعاً بزرگ‌ترین فتح جمهوری اسلامی این بود که توانست این جوانان را به این مرحله از عظمت و اعتلای روحی برساند که بتوانند احساس خودباوری کنند و بایستند و در مقابل تهاجم عظیم یکپارچهٔ دنیا، از کشور و از موجودیتشان و از اسلام دفاع کنند؛ که مظهرش جنگ تحمیلی بود و تا الآن هم ادامه دارد. الآن هم ما در مقابل تهاجم دنیا قرار داریم» (رهبر معظم انقلاب؛۱۳۷۷/۰۲/۰۷) نکته جالب اینجاست که یکی از شاخص‌ترین مردان انقلاب اسلامی قرار بود در عملیاتی که پیام فتح‌الفتوح صادر شد شهید شود ولی در آخرین لحظات لقای مرگ این اتفاق نیفتاد تا این مرد بماند و برای جهانیان فتح اصلی را جلوه ببخشد. حاج‌قاسم سلیمانی در نامه به دخترش نوشته که مرگ روزی من را در فتح بستان دید ولی نپسندید و رفت. خدا در فتح بستان حاج‌قاسم را نگه داشت تا حدیث مردانی از پاره‌آهن بیشتر آشکار شود. او از مشهورترین مصادیق فتح‌الفتوح انقلاب اسلامی بود.

اگر در روایت یادشده باز هم تدبر کنیم نکات ظریفی دیده می‌شود. عبارت قرآنی والعاقبه للمتقین که در حدیث زبرالحدید آمده، معانی مختلفی دارد: اول اینکه برای پیروزی انقلاب تضمین شخصی وجود ندارد بلکه شرط پیروزی نهایی تقواست. دوم اینکه: فتح اصلی به دست امام‌زمان محقق می‌شود. به قول رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم: آرمان بزرگ انقلاب ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه) هست.

تدبر بیشتر در کلمات دیگر روایت باز هم نکات دیگری دارد. برای فهم روایت زبرالحدید فهم لطایف قصه ذوالقرنین لازم هست. به‌ویژه آنجا که گفت: اتونی زُبَرَ ٱلحَدِیدِحَتَّى إِذَا سَاوَى بَینَ ٱلصَّدَفَینِ قَالَ ٱنفُخُواْ حَتَّى إِذَا جَعَلَهُۥ ناراً قَالَ ءَاتُونِی أُفرِغ عَلَیهِ قِطراً (کهف ۹۶) با کمک روایت زیرالحدید بعضی دیگر نتایج دیگری گرفته‌اند. در یک کلیپ با عنوان راز سد ذوالقرنین نکات قابل تأمل و جذابی گفته شده هست. در آنجا نتیجه نهایی این هست که می‌گوید منظور امام خمینی از سد آهنین در وصیت‌نامه خود که فرمود: «با رفتن یک خدمتگزار در سدّ آهنین ملت خللی حاصل نخواهد شد»، سد ذوالقرنین هست. اما:-در این کلیپ توجه نشده که ذوالقرنین با وجود درخواست ساخت سد، ردم ساخت نه سد آهنین. ردم مانع معنوی انسانی هست و در این کلیپ هم جنبه‌های معنوی سد مورد توجه بوده ولی همان بی‌توجهی موجب بی‌دقتی در تحقیق صحیح شده هست از جمله اینکه در روایات ردم به تقیه تفسیر شده هست. – مهم‌ترین نکته در ساخت ردم ترکیب آهن و مس هست. هر کس مدعی تشخیص مصداق سد هست باید این ترکیب را توضیح دهد ولی در کلیپ توضیح نداده که ذوالقرنین کی و چگونه به مردان آهنین مس تزریق کرده هست؟ او با فرضیات خود ترکیب آهن و مس را با ظن و گمان خود تفسیر و مصداق‌یابی کرده هست. البته درست فهمیده که آهن مظهر شدت و مس مظهر نرمی هست. اما نرمی فقط در جنگ نرم نیست در حکم نرم بین مردم هم هست.

تفاوت آهن و مس، تفاوت داود و سلیمان هست؛ خداوند گرچه به پدر و پسر حکمت و علم داد، اما پسر را تفهیم کرد و حکم سلیمانی ارفق (نرم‌تر) از حکم داودی بود. – پیونددادن روایت “رجال کزبر الحدید” با قصه ذوالقرنین در اینجا هوشمندانه هست، اما این روایت ظرائفی مانند ذکر آیه والعاقبه للمتقین دارد که در اینجا به آن توجه نشده هست. در مجموع این روایت و امثال رؤیای میرزای نائینی را می‌توان با جامعیت بیشتری تفسیر کرد.

در شرایطی که عاقبت از آن متقین هست، چه باید کرد؟

۱. تدبیر در عین انتظار: تدبر در قصه تدابیر یعقوب برای منتظران ظهور آموزنده هست. یعقوب در انتظار یوسف، برای نحوه رفتن برادران نزد عزیز مصر تدبیر کرد تا با حالت متفرق وارد مصر شوند. ولی گویا می‌دانست این تدبیر تا خدا نخواهد اثرگذار نیست. خداوند هم می‌گوید این تدبیر اثری نداشت جز برآورده شدن حاجت درونی یعقوب: وَ لَمّا دَخَلُوا مِنْ حَیْثُ أَمَرَهُمْ أَبُوهُمْ ما کانَ یُغْنِی عَنْهُمْ مِنَ اَللّهِ مِنْ شَیْءٍ إِلاّ حاجَةً فِی نَفْسِ یَعْقُوبَ قَضا‌ها وَ إِنَّهُ لَذُو عِلْمٍ لِما عَلَّمْناهُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ اَلنّاسِ لا یَعْلَمُونَ (یوسف٦٨). تدابیر منتظران در دوران غیبت همینطور هست و نهایتاً در راه برآورده شدن حاجت اصلی مفید هست یعنی والعاقبه للمتقین. این قصه به ما نشان می‌دهد که به بهانه وعده نهایی خداوند، نمی‌توان منفعل شد و از این تدابیر دست کشید. ولی فقط باید مانند یعقوب گفت: وَ قالَ یا بَنِیَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ وَ اُدْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَةٍ وَ ما أُغْنِی عَنْکُمْ مِنَ اَللّهِ مِنْ شَیْءٍ إِنِ اَلْحُکْمُ إِلاّ لِلّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ عَلَیْهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُتَوَکِّلُونَ (یوسف٦٧).

۲. نقد انحرافات با کمک نقاط قوت انقلاب اسلامی. مثلاً مستند ضدقهرمان در مورد یکی از ملتهب‌ترین آثار شور اولیه انقلاب هست و صراحتاً خودسری‌ها را نقد می‌کند ولی نشان می‌دهد یک جریان اصیل انقلابی با این آسیب مبارزه کرده هست.

۳. فراخوان تفکر در مورد معضلات. مانند فراخوان به اندیشمندان برای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. چرا که نیاز به این الگو برای رسیدن به راه‌های پیشرفت بر اساس مبانی فکری و فرهنگ بومی احساس شده هست و نشان می‌دهد همه راه‌حل‌های موجود راهگشا نیستند و راهکار‌ها همه واضح نشده‌اند.

بنا بر فرمایشات رهبر معظم انقلاب، مرحله اول، «انقلاب اسلامی» و مرحله دوم نیز «تشکیل نظام اسلامی» هست؛ لذا انقلاب اسلامی، هم اکنون از این دو مرحله عبور کرده هست. ایشان مرحله سوم تحقق اهداف انقلاب را «تشکیل دولت اسلامی» می‌دانند و مراحل چهارم و پنجم را «تشکیل کشور اسلامی» و «تمدن نوین اسلامی» دانستند. انقلاب اسلامی هم ¬اینک در گام سوم قرار دارد.

انتهای پیام/

گروه سیاسی دفاع‌پرس، جمهوری اسلامی ایران این روز‌ها که در تدارک جشن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی هست بار دیگر دانش محققان و دانشمندان خود را با رونمایی از دستاورد‌های جدید فضایی به اثبات رساند؛ دانشی که در سایه انقلاب اسلامی و پس از سقوط نظام شاهنشاهی به تدریج شکل گرفت و اکنون در حال شکوفا شدن استعداد‌های جوانان کشورمان قرار دارد.

به عبارت دیگر چنانچه بخواهیم مروری به دستاورد‌های علمی و تحقسقاتی دانشمندان کشورمان داشته باشیم متوجه می‌شویم پس از پیروزی انقلاب اسلامی بواسطه حماست از محققان، توانستیم در عرصه‌های مختلف علمی و تحقیقاتی هم، چون عرصه فضایی به دست آورد‌های شگرفی برسیم؛ دستاورد‌هایی که تا پیش از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ نمود و بارزی نداشت، چون بواسطه استقرار حکومت صد در صد وابسته به آمریکا و غرب، عرصه‌ای برای فعالیت‌های تحقیقاتی و علمی وجود نداشت و چنانچه فردی کوچکترین فعالیتی در حوزه‌های علمی و تحقیقاتی انجام می‌داد نه تنها مورد حمایت قرار نمی‌گرفت بلکه محدودیت‌های زیادی هم اعمال می‌شد.

اما همان گونه که عنوان شد پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دلیل ارزش قائل شدن به این گونه فعالیت ها، جمهوری اسلامی بستر رشد و پیشرفت برای جوانان و علاقمندان به کسب دانش جدید را فراهم کرد که نمونه بارز آن حضور ایران در باشگاه فضایی جهان هست؛ بدین ترتیب برنامه ۱۰ساله فضایی ایران از تبدیل‌شدن به قطب منطقه‌ای فناوری‌های فضایی و درآمدزایی از طریق توریسم فضایی می‌گوید که در آن به توسعه زیرساخت‌های پرتاب و ایستگاه‌های زمینی، سرعت‌بخشیدن به طراحی و ساخت ماهواره‌های مخابراتی، پرتاب ماهواره‌های سنجشی بادقت بیشتر و برنامه‌ریزی برای رسیدن به پرتاب محموله‌هایی با ورزن بالا اشاره شده هست.  

حال به بهانه فرارسیدن فجر پیروزی و رونمایی از دستاورد‌های فضایی جدید، مروری دوباره به موفقیت‌هایی که از ابتدای امسال در حوزه فضایی کشورمان به دست آمده خواهیم داشت.  

چمران ۱:

ماهواره تحقیقاتی «چمران ۱» ۲۴ شهریور سال جاری با ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» که یک ماهواره‌بر سوخت جامد هست و توسط متخصصین نیروی هوافضای سپاه پاسداران طراحی و ساخته شده، پرتاب شد؛ این ماهواره که ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و از نوع ماهواره‌های تحقیقاتی محسوب می‌شود، توسط گروه فضایی صنایع الکترونیک ایران (صاایران) با همکاری و مشارکت پژوهشگاه هوافضا و شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان طراحی و ساخته شده و اکنون در مدار ۵۵۰ کیلومتری زمین با ماموریت تست سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز، قرار دارد.

ظفر ۲:

ظفر ۲ بعد از «نوید»، «تدبیر» و «ظفر۱» چهارمین ماهواره ساخته شده توسط دانشگاه علم و صنعت ایران هست که برای ساخت آن از ۶۴ قطعه با هدف کلی تصویربرداری زمین و مشاهده منابع طبیعی طراحی و ساخته شده و در سال آینده با ماهواره‌بر سیمرغ به مدار زمین-پایین (LEO) پرتاب خواهد شد و می‌تواند تصویربرداری تا ۱۶ متر را انجام دهد.

هدهد:

ماهواره هدهد یک ماهواره با استاندارد ماهواره‌های مکعبی با ۴ کیلوگرم وزن و عمر مداری ۴ سال و ارتفاع مداری ۵۰۰ کیلومتر با کاربرد کشاورزی و نقشه‌برداری و بدون محدوده تصویر رنگی هست و مأموریت آن ایجاد بستر اختصاصی ارائه خدمات اینترنت اشیا بین المللی باند باریک هست. نحوه انجام ماموریت این ماهواره به صورتی هست که پس از دریافت پیام کاربر زمینی آن را ذخیره کرده و در موقعیت مناسب برای کاربر مورد نظر ارسال می‌کند. مزیت استفاده از ماهواره در زمینه ارائه خدمات اینترنت اشیا، یکپارچگی و عدم وابستگی به مرز‌ها و پوشش‌دهی بین المللی هست و توانایی ارائه این خدمات به مناطق دور افتاده، جنگلی و کوهستانی را دارد. بیشترین کاربرد خدمات ماهواره هدهد در بخش‌های کشاورزی، حمل و نقل و تدارکات و محیط زیست خواهد بود.

کوثر:

ماهواره کوثر اولین محصول فضایی شرکت امیدفضا هست که از استاندارد ماهواره‌های مکعبی پیروی می‌کند، زیرا باعث کاهش زمان و هزینه فرآیند ساخت می‌شود. این ماهواره مجهز به دوربین‌هایی در طیف NIR و RGB هست؛ «کوثر» اولین ماهواره ایرانی با وضوح متوسط ۳.۴۵ متر GSD هست که به معنای پیشرفته‌ترین ماهواره تا کنون در ایران آن هم با ماموریت کشاورزی دقیق و نقشه برداری هست.

این ماهواره با ۳۰ کیلوگرم وزن و عمر مداری ۳.۶ سال و ارتفاع مداری ۵۰۰ کیلومتر در ماموریت کشاورزی و نقشه‌برداری کاربرد دارد و محدوده تصویر رنگی آن ۱۵ کیلومتر هست.

فخر ۱:

ارتش جمهوری اسلای ایران برای اولین بار از تاسیس ارتش در ایران موفق شد ماهواره‌ای با نام «فخر ۱» که توسط صاایران و با مشارکت دانشگاه صنعتی مالک اشتر طراحی و ساخته شده بود را با موفقیت توسط ماهواره‌بر سیمرغ وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح که یک ماهواره‌بر با سوخت مایع دو مرحله‌ای هست به فضا پرتاب کند.

«فخر ۱» ماهواره‌ای مکعبی شکل بوده که به منظور پاسداشت از خدمات دانشمند هسته‌ای کشور شهید دکتر «محسن فخری زاده» نام گذاری شده و دارای جرمی کمتر از ۱۰ کیلوگرم هست؛ در واقع این ماهواره یک نانو ماهواره یا ماهواره کوچک هست که تمام زیرسامانه‌های کلیدی بکار رفته در آن شامل رایانه مرکزی، انرژی و مدیریت توان، ارتباطات رادیویی و دینامیک پرواز توسط شرکت‌های دانش بنیان داخلی، بومی سازی شده و برای نخستین بار به فضا پرتاب می‌شود.

هر چند درباره مأموریت اصلی فخر ۱ اطلاعات چندانی در دست نیست، اما طبق برخی اطلاعات و اخبار منتشر شده ارزیابی عملکرد زیرسامانه‌های یاد شده تحت شرایط اقلیم فضا، به منظور بررسی توانایی منظومه ماهواره‌های مکعبی در اجرای مأموریت‌های فضایی تصویربرداری و پایش طیف الکترومغناطیسی، از اهداف ثانویه پرتاب اولین ماهواره ارتش به شمار می‌رود.  

پارس ۲:

ماهواره پارس ۲ که توسط شرکت صنایع الکترونیک ایران و بر مبنای سفارش و نظارت پژوهشگاه فضایی ایران با استفاده از ۸۰ درصد تجهیزات و سامانه‌های بومی طراحی و ساخته شده،  ماهواره‌ای سنجشی با دقت تصویربرداری ۴ متر در حالت سیاه و سفید و ۸ متر در حالت رنگی هست

این ماهواره بر مبنای استفاده حداکثری از قابلیت‌ها و مزایای سکوی ماهواره طلوع ۳ طراحی و ساخته شده و در واقع در طبقه مینی ماهواره‌های شرکت صا ایران، قرار دارد؛  جرم ماهواره پارس ۲ حدود ۱۵۰ کیلوگرم و دارای ابعاد یک در یک در یک و دو دهم متر هست که در حال حاضر سنگین‌ترین ماهواره ساخته شده کشور به شمار می‌رود.

در این ماهواره از دو سنجنده سنجش از دور به طور همزمان استفاده شده که شامل یک محموله اپتیکی با فناوری لنزی و قدرت تفکیک سه متر رنگی و یک محموله اپتیکی با فناوری آیینه‌ای و قدرت تفکیک ۴ متر سیاه و سفید و ۸ متر رنگی هست که در نهایت تصاویر دریافتی با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی پردازش می‌شود و دقت تصاویر ماهواره به بهتر از سه متر می‌رسد که یک گام مهم در مسیر دستیابی به دقت‌های تصویر برداری بسیار بالا تلقی می‌شود.

بیش از ۸۰ درصد تجهیزات و سامانه‌های به کار رفته در این ماهواره بومی بوده و توسط شرکت‌های دانش بنیان داخلی طراحی و ساخته شده هست.

ناوک: 

«ناوک» ماهواره‌ای مخابراتی بوده و از ماهواره‌های کلاس ۲۰ تا ۵۰ کیلوگرم هست که توسط پژوهشگاه فضایی ایران برای انجام تست و آزمون در ارتفاع بالا با هدف آزمون عملکرد صحیح پرتابگر سیمرغ بهینه سازی شده، طراحی و توسعه یافته و در آینده نزدیک به فضا پرتاب خواهد شد. در این مأموریت، پرتابگر سیمرغ وظیفه دارد تا ماهواره ناوک را در یک مدار بیضوی کشیده قرار دهد و شرایط عملیاتی آن را ارزیابی کند.

ماهواره ناوک با وزنی در حدود ۳۴ کیلوگرم و ابعادی برابر با ۴۰ × ۴۰ × ۶۰ سانتی‌متر وظیفه اندازه‌گیری میزان تشعشعات فضایی را بر عهده دارد. همچنین، لینک مخابراتی این ماهواره با ایستگاه‌های زمینی از طریق باند فرکانسی S برقرار خواهد شد که امکان دریافت و ارسال داده‌های مخابراتی را فراهم می‌کند.

یکی از مأموریت‌های مهم ماهواره ناوک، سنجش تشعشعات فضایی هنگام عبور از «کمربند ون آلن» هست. این مأموریت به پژوهشگران فضایی ایران اجازه می‌دهد تا میزان تأثیر تشعشعات فضایی بر تجهیزات الکترونیکی را بررسی کرده و داده‌های ارزشمندی برای توسعه فناوری‌های فضایی مقاوم در برابر این تشعشعات به دست آورند.  
علاوه بر این، ماهواره ناوک برای صحت‌سنجی عملکرد ماژول‌های توسعه‌یافته در پژوهشگاه فضایی ایران نیز طراحی شده هست. در این راستا، عملکرد زیرسیستم‌های مختلف این ماهواره در مدار زمین مورد بررسی و آزمون قرار خواهد گرفت.

همچنین از دیگر مأموریت‌های مهم ماهواره ناوک، آزمون عملکرد الگوریتم‌های کنترلی در مرحله آرام‌سازی ماهواره پس از پرتاب هست؛ این فرآیند به تنظیم و تثبیت موقعیت ماهواره در مدار کمک می‌کند و علاوه بر این برقراری لینک مخابراتی در ارتفاع بالا و ارزیابی عملکرد زیرسیستم موقعیت‌یابی GPS که برای ارتفاعات بالای هزار کیلومتر ارتقا یافته هست را می‌توان از دیگر اهداف این مأموریت به شمار آرود.

تنظیم از عباس جهان تاب 

انتهای پیام/ ۲۶۱

خفقان سیاسی در این دوران به حدی بود که درنهایت دو حزب «مردم» به رهبری «اسدالله علَم» و» ایران نوین» که توسط «حسنعلی منصور» با حمایت شاه تشکیل شده بود، به دستور شاه منحل شد و تنها حزب «رستاخیز» به عنوان تنها حزب کشور معرفی شد. در این حزب هم علیرغم ادعای مردمی بودن، نقش شاه، نقش اصلی بود. در جواب انتقاد به عملکرد شاه و تحمیلی بودن احزاب، شاه مردم ایران را دارای سواد لازم برای شناخت درست و تشکیل حزب از درون مردم ندانست.

محمدرضاشاه هنگام معرفی حزب رستاخیز به عنوان تنها حزب در کشور، به منتقدین گفت: کسی که وارد این تشکیلات سیاسی نشود و مؤمن به این سه اصلی که من گفتم، نباشد، دو راه برایش وجود دارد: یا یک فردی هست متعلق به یک تشکیلات غیرقانونی، یعنی به اصطلاح خودمان توده‌ای، یعنی باز به اصطاح خودمان و با قدرت اثبات، بی وطن [که]او جایش یا در زندان ایران هست یا اگر بخواهد، فردا با کمال میل، بدون اخذ عوارض، گذرنامه در دستش می‌گذاریم و به هر جایی که دلش می‌خواهد، برود؛ چون ایرانی نیست. 

این رویۀ خفقان و سرکوب شدید فعالیت‌های سیاسی، پس از انقلاب اسلامی به کلی تغییر کرده و با رویکردی آزاد اندیشانه زمینۀ فعالیت و بیان آزادانه گروه‌های مختلف فراهم شده هست؛ به گونه‌ای که تا تیر ۱۳۹۷، ۲۴۸ تشکل سیاسی در جمهوری اسلامی به وجود آمده هست که آزادانه و با مجوز قانونی درحال فعالیت هستند.

مردم سالاری 

حکام پهلوی حتی در گفتار خود نیز نشان می‌دادند که کم ارزش‌ترین موضوع در نزد آنها نظر و رأی مردم هست. شاه چنان خود را از مردم بی‌نیاز می‌دید که گاه به صراحت به آنان توهین می‌کرد؛ ازجمله دربارۀ مردم ایران می‌گفت: «این مردم قادر به انجام هیچ چیز نیستند: مثل گوسفندان می‌مانند.

روحیه نخوت و تحقیر مردم ایران نه فقط در رضاشاه و محمدرضا شاه ریشه زده بود، بلکه اغلب درباریان هم به این بیماری مبتلا شده بودند. ملکۀ مادر مردم ایران را مردمی حسود و مذبذب می‌دانست که حتی حکومت کردن بر آنان افتخار نداشت. فرح هم که سعی می‌کرد خود را تافتۀ جدا بافتۀ دربار نشان بدهد، از این امر مستثنا نبود. به روایت علی شهبازی، سرتیپ محافظ شاه، فرح مردم جنوب تهران را کمتر از حیوان می‌دانست. 

در دوران پهلوی، مردم فقط در انتخابات مجلس شورای اسلامی نقش داشتند؛ اگرچه انتخابات محدود انجمن شهر و نمایندگان سنا نیز برگزار می‌شد که تماما با دخالت دربار و ساواک صورت می‌گرفت. در دوران پس از انقلاب اسلامی، تنوع انتخابات بسیار بیشتر از دوران پهلوی شد و مردم به هشت صورت مختلف مشارکت سیاسی کردند. همه پرسی تأسیس جمهوری اسلامی؛ همه پرسی قانون اساسی؛ همه پرسی تقنینی «اصل ۵۹ قانون اساسی»؛ همه پرسی مجلس خبرگان قانون اساسی؛ همه پرسی مجلس خبرگان رهبری؛ همه پرسی ریاست جمهوری؛ همه پرسی مجلس شورای اسلامی؛ همه پرسی شورای اسلامی شهر و روستا از مصادیق حضور مردم در انتخابات هست.

میزان حضور مردم در انتخابات

میزان حضور مردم در آخرین انتخابات مجلس شورای ملی در دوران پهلوی، در سال ۱۳۵۴، ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بوده هست؛ درحالیکه در اولین انتخابات انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ بیش از ۲۰ میلیون نفر و در طول ۴۰ سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، میزان متوسط حضور مردم در انتخابات بیش از ۶۰ درصد بوده هست.

البته برگزاری انتخابات، به تنهایی ارزش نیست؛ بلکه باید آزاد بودن و قانون‌مندی در انتخابات را مد نظر گرفت که در این زمینه کارنامۀ رژیم پهلوی، کارنامه‌ای تیره و تار هست. برای نمونه، رضاخان در سال ۱۳۰۲، در مقام فرماندهی کل قشون، در تلگرافی به والی ایالت فارس دستور داد: «ایالت جمیلۀ فارس در تعقیب تلگراف سابق مقتضی هست قدغن فرمایید که در انتخاب نوبخت از بوشهر مساعدت نشود. حکمت هم که جزو کاندید شهر شیراز هست، از جهرم بفرمایید بشود. راجع به ضیاءالواعظین بایستی هرطور هست، اقدامی بفرمایید که از انتخاب مشارالیه جلوگیری به عمل بیاید.

در دورۀ پهلوی دوم نیز برگزاری انتخابات بسته‌تر و فرمایشی‌تر از پیش تداوم یافت و حتی چند نوبت، مجلس توسط شاه منحل شد. محمدرضا شاه در کتاب «پاسخ به تاریخ» که پس از فرار از ایران نوشته هست، آورده هست: «انگلیسی‌ها این امر را کاملا عادی و طبیعی می‌دانستند که انتخابات در ایران مطابق نظر و خواسته‌های خودشان صورت بگیرد. مثلا در زمان جنگ جهانی دوم انتخابات ایران به این صورت انجام می‌گرفت که مثلا صبح، مستشار سفارت انگلیس با لیستی حاوی هشتاد نامزد نمایندگی مجلس به دیدار نخست وزیر می‌رفت و بعدازظهر همان روز، کاردار سفارت شوروی نام دوازده نفر از نمایندگان موردنظر خود را به نخست وزیر می‌داد. 

اسدالله علَم، از افراد بسیار با نفوذ در دربار پهلوی، در خاطراتش نوشته هست: «دولت ما از انتخابات مجلس گرفته تا انتخابات محلی و انجمن شهر، آزادی را از مردم سلب کرده و ارادۀ خود را تحمیل و نامزد‌های خود را از صندوق بیرون می‌آورد.»
 
مطبوعات و کتاب

یکی دیگر از شاخص‌های آزادی، وضعیت مطبوعات و نشر کتاب هست. در دوان پهلوی تعداد نشریات کاهش شدیدی داشت؛ به طوریکه ۵۴۰ نشریه در اواخر سلطنت احمد شاه، در پایان رژیم پهلوی به ۸۶ نشریه کاهش یافت. به طور متوسط ۲ هزار عنوان کتاب در سال چاپ می‌‎شد که بیشتر آنها از محتوای مناسبی برخوردار نبود. رضاخان که بعد از کودتا همۀ مطبوعات را تعطیل کرده بود، در ۱۷ اسفند ۱۳۰۰ در اعلامیه‌ای بیان کرد: «قلم مخالفین را می‌شکنم و زبان می‌برم.»

همچنین ساواک طی دستوری در ۴ بهمن ۱۳۵۵ خطاب به مطبوعات نوشت: «در هیچ زمینه‌ای نباید شکواییه، انتقاد، گالیه، چه صراحتا و چه تلویحا در مطبوعات چاپ شود.»

روزنامۀ اطلاعات در ۲۰ شهریور ۱۳۲۰ به دنبال اشغال ایران توسط متفقین، در سرمقالۀ خود نوشت: «انتظار مردم ایران از دولتین شوروی و انگلیس در عالم همسایگی و دوستی، بیش از اینها بود.»

دولت انگلیس به این نوشته اعتراض کرد و فروغی نیز در مقام نخست وزیر، دستور توقیف روزنامه را صادر کرد. کار سانسور کلمات به آنجا کشیده شد که وقتی یکی از مأمورین سانسور در عصر رضا شاه در یکی از روزنامه‌ها، این مصرع معروف حافظ را می‌بیند که گفته هست:» رضا به داده بده، وز جبین گره بگشا» فورا به مدیر روزنامه تعرض کرده، روی کلمۀ رضا خط می‌کشد تا نکند منظور، رضاشاه و توهین به او باشد و بالای آن می‌نویسد»

ازجمله محدودیت‌های دیگر، برخورد جدی با کسانی بود که منتقد امور جاری کشور بودند؛ به عنوان مثال، آیتالله سعیدی به جرم نوشتن اطلاعیه‌ای در اعتراض به سفر سرمایه‌داران صهیونیست به ریاست «راکفلر» به ایران در سال ۱۳۴۹، توسط ساواک دستگیر و شکنجه شد و به شهادت رسید.

از دیگر محدودیت‌ها میتوان به ممنوعیت در همراه داشتن بعضی از کتاب‌ها، مثل تحریر الوسیلة امام خمینی (ره) اشاره کرد. سانسور در عصر پهلوی، در کتاب و ادبیات به جایی رسید که استفاده از کلماتی همانند شب، سیاهی، سرما، زمستان، گل سرخ، جنگل، پنجرۀ بسته و شقایق ممنوع شد؛ چراکه مدعی بودند این واژگان در ادبیات انقلابی به‌کار می‌رود. 

از حساسیت‌های سیاسی ـ اجتماعی در دو دهه آخر رژیم پهلوی، می‌توان به این مورد اشاره کرد؛ به کارگیری نام‌ها و لقب‌هایی که ویژۀ خاندان سلطنتی بود یا به آنها اشاره داشت، ممنوع بود؛ هرگونه نقد و انتقاد به حکومت پهلوی و پیشنهاد برای اصلاح وضع موجود در کتاب‌ها؛ حذف نام بعضی افراد و نیز بعضی اسم‌های خاص؛ هرگونه انتقاد به عملکرد بعضی کشور‌ها مانند اسرائیل و ایالات متحد؛ ه نشر هر نوع مطلب پیرامون مفهوم انقلاب و انقلاب‌های صورت گرفته در دیگر کشور‌ها و درکل، هر نوشته‌ای که به نوعی با حرکت‌های اجتماعی ارتباط داشت؛ نشر کتاب به زبان‌های غیرفارسی، مانند عربی، ترکی، کردی و بلوچ، ممنوع بود.

منبع: صعود چهل ساله

انتهای پیام/ ۱۶۱