دلار آمریکا

به گزارش مجاهدت از مشرق، بخشنامه رسمی وزارت بازرگانی پاکستان در اعلام فهرست کالاهای تجاری برای تجارت تهاتری با ایران بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های چاپی و الکترونیکی این کشور داشته و کارشناسان این طرح را برای کاهش فشار دلار و بهبود وضعیت واردات و صادرات پاکستان موثر دانستند.

مطبوعات پاکستان نوشتند که اجرای رسمی تجارت تهاتر با ایران، روسیه و افغانستان به ویژه هموار شدن واردات فرآورده‌های نفتی از کشور همسایه ایران نوید خبرهای خوش برای جامعه بازرگانی و صنعتی پاکستان است و اینکه دیگر خبری از ارز به ویژه دلار آمریکا نیست و همسایگان نیازهای متقابل را با یکدیگر مبادله می‌کنند.

«محمد صادق» نماینده ویژه سابق نخست وزیر پاکستان در امور افغانستان با ابراز اطمینان از تصمیم دولت اسلام‌آباد در صدور بخشنامه کالاهای مورد نظر برای تجارت تهاتر با ایران و دو کشور دیگر، گفت: این یک گام بلند برای تغییرات معادلات منطقه‌ای است و پیشبرد آن در گروی هماهنگی و همکاری نزدیک تمام طرف‌ها می‌باشد.

وی در حساب کاربری رسمی خود در توییتر نوشت: تجارت تهاتر فشار دلار آمریکا بر مراودات با همسایگان را کاهش داده، تجارت را گسترش و دسترسی آسان مردم ۴ کشور به بازار و کالاهای تولیدی یکدیگر را امکان پذیر می‌کند.

تارنمای خبری «وی نیوز» پاکستان چراغ سبز این کشور برای عملیاتی کردن سازوکار تهاتر با جمهوری اسلامی ایران را گامی مهم برای غلبه بر هژمونی دلار تعبیر کرد و نوشت: تجار و صنعتگران پاکستان با روش آسان تهاتر اکنون می‌توانند نفت خام، گاز مایع و دیگر محصولات شیمیایی را از ایران تامین کنند.

شبکه خبری «HUM NEWS» پاکستان گزارش داد که مرحله جدید در مراوادات تجارت مشترک با ایران آغاز شد و با بخشنامه رسمی وزارت بازرگانی واردات و صادرات بین پاکستان با ایران، روسیه و افغانستان با روش تهاتر آسان می‌شود.

سایت خبری شبکه «جیو» پاکستان نوشت که نفوذ دلار در مراوادات تجاری با ایران کم رنگ می‌شود و با اجرای سازوکار تهاتر دو کشور در مسیر تامین نیازهای متقابل قرار گرفتند. در این گزارش آمده است که شرکت‌های دولتی و خصوصی در پاکستان با تبعیت از قوانین و شرایط ابلاغی از سوی وزارت بازرگانی این کشور، تجارت با ایران به روش تهاتر را توسعه دهند.

روزنامه اردو زبان «جنگ» چاپ شهر راولپندی نیز امروز نوشت که تجارت ایران و پاکستان بدون دخالت دلار به روش تهاتر وارد مرحله جدیدی می‌شود.

روزنامه «دنیا» چاپ شهر اسلام‌آباد امروز گزارش داد که عملیاتی شدن سازوکار تهاتر تشویق منطقه برای هم افزایی و استفاده از ظرفیت‌های متقابل برای دسترسی آسان به نیازهای یکدیگر است. این روزنامه نوشت که اجرای رسمی تجارت تهاتر با ایران و روسیه یک ابتکار خوشایند است که می‌تواند حجم تجارت منطقه‌ای و با کشورهای همسایه را به ۵۰ میلیارد دلار افزایش دهد.

براساس این گزارش، دولت پاکستان روز گذشته فهرست رسمی کالاهای تجاری مشمول سازوکار تهاتر میان دو همسایه را منتشر کرد که بر اساس آن واردات نفت خام و میعانات گازی از ایران به پاکستان تسهیل می‌شود.

وزارت بازرگانی پاکستان امروز با صدور بیانیه رسمی اعلام کرد که احکام قانونی نظارت برای پیشبرد سازوکار تهاتر میان پاکستان با سه کشور ایران، روسیه و افغانستان اعلام شده و دستورالعمل‌های درج شده در این حکم لازم الاجراست.

وزارت بازرگانی پاکستان اعلام کرد که واردات صیفی جات، مرکبات، آجیل، ادویه، مواد معدنی، فلزات، فرآورده‌های نفتی از جمله نفت خام و میعانات گازی (LPG – LNG) ، محصولات شیمیایی، پلاستیک و فولاد از ایران مجاز خواهد بود.

همچنین صادرات لبنیات، غلات، مواد پروتئینی، مرکبات، صیفی جات، اقلام شیرینی، لوازم آرایشی، محصولات بهداشتی، اقلام چوبی، کالاهای نساجی، پوشاک، آلومینیوم، لوازم خانگی، تجهیزات الکترونیکی (به استثنای موتور سیکلت و تراکتور)، ابزار جراحی و لوازم ورزشی از پاکستان به ایران نیز تحت سازوکار تهاتر مجاز اعلام شد.

ناظران اقتصادی در پاکستان با استقبال از شیوه نامه جدید وزارت بازرگانی در راستای تسهیل واردات و صادرات با ایران مطابق با سازوکار تهاتر، معتقدند که با این روش وابستگی به دلار در تجارت دوجانبه کاهش یافته و جلوی فعالیت‌های غیررسمی تجارت و قاچاق نیز گرفته می‌شود.

امسال حجم مبادلات تجاری ایران و پاکستان برای اولین بار از ۲ میلیارد دلار عبور کرد و پیش بینی می‌شود با عزم مقام‌های بلندپایه دو کشور برای افزایش همکاری‌های تجاری به ویژه کمک به تسهیل و روان‌سازی تجارت مرزی در آینده نیز حجم تجارت دوجانبه به رقم ۵ میلیارد دلار افزایش یابد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه امروز پنجشنبه خواستار تشکیل یک نظام مالی بر مبنای واقعیت‌های نظام چند قطبی شد.

ایالات متحده آمریکا از آغاز قرن بیست و یکم از سلطه‌اش بر نظام مالی دنیا جهت جنگ‌افروزی اقتصادی علیه کشورهای مخالف خود استفاده کرده است. از همین روست که دو دانشمند علوم سیاسی آمریکا به نام‌های «ایان برمر» و «کلیف کوپچان» مفهومی به نام «سلاح‌انگاری امور مالی» (Weaponization of Finance) را برای اشاره به سیاست‌های برخی کشورها در استفاده از نظام‌های مالی به عنوان ابزارهایی برای اعمال دیپلماسی زورمندانه علیه کشورهای مخالف ابداع کرده‌اند.

به باور این دو دانشمند، ایالات متحده آمریکا در حال حاضر به جای توسل به مولفه‌هایِ سنتیِ برتریِ امنیتی خود-شامل ائئلاف‌هایی مانند ناتو و نهادهای چندجانبه مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول- به استفاده از نظام مالی به عنوان سلاح‌هایی برای پیشبرد سیاست خارجی و امنیتی خود رو آورده و از تهدیدِ قطع دسترسی به بازارها و بانک‌های این کشور به عنوان اهرم فشار علیه کشورهای مخالف خود استفاده می‌کند.

تحریم‌های سوئیفت، یکی از مصداق‌های سلاح‌انگاری نظام مالی است. ایالات متحده بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ به مرور در قالب سیاست‌هایی به نام «مبارزه با تروریسم» سلطه‌اش بر سامانه سوئیفت را تقویت کرد و اعضای این نهاد را ملزم به رعایت قوانین و سیاست‌های مطلوب واشنگتن کرد. از آن زمان به بعد، ایالات متحده از سلطه‌اش بر سوئیفت به عنوان ابزاری برای تهدید دیگر کشورها استفاده کرده است.

روسیه و چین دو کشوری هستند که با توجه به سوءاستفاده آمریکا از سلطه‌اش بر نظام مالی جهان به دنبال راه‌اندازی سامانه‌های جایگزین به جای نظام مالی دلارمحور هستند. چین از سال ۲۰۱۵، سامانه‌ای به نام «سیستم برون‌مرزی پرداخت برون‌مرزی» (CIPS) راه‌اندازی کرده و در حال گسترش دادن آن است. «سامانه انتقال پیام‌های مالی» (SPFS) هم جایگزین روسیه‌ای سوئیفت است که از سال ۲۰۱۴ ایجاد شده و ۴۰۰ نهاد مالی اکنون به عضویت آن درآمده‌اند.

ولادیمیر پوتین روز پنجشنبه گفت: «می‌توان بر مبنای فناوری‌های ارز دیجیتال نظام جدیدی برای پرداخت‌های بین‌المللی ایجاد کرد که هم راحت‌تر باشند و هم کاملاً برای مشارکت‌کنندگان امن‌تر باشد و مستقل از بانک‌ها و دخالت‌های طرف‌های ثالث باشد.»

رئیس‌جمهور روسیه تصریح کرد نهادهای مالی دنیا بایستی با واقعیت‌های جهان چندقطبی منطبق باشند و بر مبنای اصول دموکراسی عمل کنند.

وی اضافه کرد: «نظام پرداخت بین‌المللی کنون گران است و سیستم حساب و مقررات آن توسط گروه کوچکی از دولت‌ها و شرکت‌های مالی کنترل می‌شود.»

قابلیت تبدیل کردن نظام مالی دنیا به سلاح تحریم از این اصل محوری سر برآورده که معتقد است جهانی‌شدگی مسائل مالی باعث ایجاد زنجیره‌های ارزش جهانی می‌شود که در هر مرحله از تولید نیازمند استقراض و تراکنش‌های برون‌مرزی است. در چنین سیستمی، دسترسی به عوامل تسهیل‌کننده تجارت و استقراض مانند دلار آمریکا، بانکهای بزرگ بین‌المللی و زیرساخت‌های مالی جهانی- یعنی سازمان‌هایی مانند سوئیفت- از نقشی محوری در انجام فعالیت‌های تجاری برخوردار خواهند بود و جزئی تفکیک‌ناپذیر از هر مدل توسعه ملی را تشکیل خواهد داد. تحریم‌های آمریکا در قرن بیست و یکم بر روی همین اصل استوار شده است.

برای سال‌های متمادی، دانشمندان نظریه جهانی‌شدن استدلال می‌کردند که ناهمترازی‌های اقتصادی در میان کشورها به مرور اصلاح خواهد شد و جهانی‌شدگی موجب خواهد شد درگیری میان کشورها به یک امر هزینه‌بر اقتصادی تبدیل شود. اما «هنری فارل» و «آبراهام نیومن» در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۸ این استدلال متقن را مطرح کرده‌اند که نظام مالی دنیا اکنون به یک سیستم «قطب و اقماری» (Hub& Spoke System) تبدیل شده که قطب‌های اصلی آن در قلمرو کشورهای غربی جای گرفته‌اند. بانکهای بزرگ دنیا، دلار آمریکا و زیرساخت‌های مالی جهان تا حد زیادی در قلمرو دولت‌های شمال قاره آمریکا و غرب اروپا قرار دارند و توسط آنها کنترل می‌شوند و همین مسئله به دولت‌های این کشورها اجازه می‌دهد خودِ همین درهم‌تنیدگی اقتصادی را به سلاح علیه کشورهای دیگر تبدیل کنند.

غرب در ماه‌های گذشته این سلاح را به وضوح به سمت روسیه نشانه گرفته است. وزیر دارایی آلمان روز ۱۴ فوریه گفت: «اخراج از سامانه سوئیفت تیزترین شمشیری است که غرب می‌تواند به عنوان تحریم اقتصادی علیه روسیه بیرون بیاورد.».

اما شواهدی در دست است که شمشیر تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه دو لبه است و هر چند در کوتاه‌مدت زخم‌هایی در اقتصاد روسیه ایجاد خواهد کرد در درازمدت به کل نظام تحریم‌ها هم لطمه خواهد زد.