به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، بنیانگذار این نظام مردمی از روز صدور فرمان تاسیس در سال ۱۳۵۸ تا روز رحلت و ترک جهان مادی در سال ۱۳۶۸ بر این باور بودند که «مملکتی که ۲۰ میلیون جوان دارد، باید ۲۰ میلیون ارتش داشته باشد.»
این گزارش بدون هر گونه اظهار نظر، تفسیر یا تحلیلی صرفا مبتنی بر مطالعه آثار مکتوب و گوش دادن به سخنرانی های رهبر فقید انقلاب اسلامی در پی نشان دادن جایگاه بسیج مستضعفان در دکترین و نگاه استراتژیک رهبر فقید انقلاب اسلامی در حوزه های نظامی و دفاعی است البته از سخنان مقام معظم رهبری و سایر دلسوزان نظام در باب جایگاه و ویژگی های بسیج مد نظر بنیانگذار فرزانه انقلاب اسلامی نیز بهره برده شده است.
جوانه بسیج در اندیشه بنیانگذار
جرقه شکلگیری بسیج مستضعفان به عنوان مردمی ترین ارتش جهان در اندیشه امام خمینی (ره) براساس خاطرات برخی یاران و شاگردان ایشان به سالهای دور یعنی دهه ۱۳۴۰ و نهضت مشروطه و حوادث پس از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ برمی گردد.
حجت‌الاسلام محمدعلی رحمانی از همراهان رهبر فقید انقلاب اسلامی در نوفل لوشاتو و مسؤول بسیج مستضعفان در دوران دفاع مقدس در خاطره ای زمان مطرح شدن ایده تشکیل بسیج از سوی امام راحل را سالهای ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲ دانست.
وی در گفت و گو با تسنیم گفت: در سالهای ۵۱ و ۵۲ جمعی از شاگردان امام دور هم جمع شدند و در خصوص اینکه اگر انقلاب اسلامی به رهبری امام به پیروزی برسد، چه باید کرد و آیا باید نیروی مسلح جدیدی تشکیل داد، بحث و تبادل نظر کردند و در پایان مذاکرات حجت‌الاسلام شهید محمد منتظری نظرات جمع‌بندی شده را به اطلاع امام رساند. نقل به مضمون امام امت هم فرمودند: «من اشتباهی را که آقای دکتر مصدق مرتکب شدند به هیچ نحوی مرتکب نخواهم شد. آنان به زاهدی و دوستان ایشان، به زاهدی تانک‌سوار اعتماد کردند و این خطا بود. به حول و قوه‌ی الهی برای حفظ نظام و سرزمین ملت شریف ایران «بسیج» را تشکیل خواهم داد.»
رحمانی همچنین یادآوری کرد: ایده تشکیل بسیج طبق گفته امام «برگرفته از تجربیات تاریخ صدراسلام» بود. ایشان می‌فرمودند که «پیامبر اکرم (ص) برای مقابله با مشرکین و کفار از نیروی مردمی استفاده کرد و آنان را بسیج کرد.»
حجت الاسلام شهید فضل‌الله مهدی‌زاده محلاتی معروف به فضل‌الله محلاتی، نماینده امام خمینی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در خاطره ای از جایگاه بسیج در اندیشه امام (ره) سخن گفت و افزود: «پس از ورود امام به ایران، یکی از روسای انجمن حجتیه خدمت امام رسید و گفت ما ۱۵ هزار جوان آماده و خوب تربیت کرده‌ایم که فرزندان امام زمان (عج) هستند و برای اداره دولت آینده در اختیار شما قرار می‌دهیم. امام فرمودند که «من نیازی به آدم‌های مارک‌دار ندارم.» پس از آن امام رو به دکتر محمود بروجردی دامادشان، گفتند: «من در اندیشه تشکیل بسیجم.»
سخنانی که در حکم تاسیس بسیج بود
بنیانگذار انقلاب اسلامی در چهارم آذر ۱۳۵۸ در جمع پرسنل سپاه پاسداران تهران خطاب به پاسداران حاضر در مراسم بر اهمیت شناخت موقعیت و شرایط زمانی مطرح کردن مسائل کشور تاکید کردند و در آخرین فراز سخنانشان بر تشکیل ارتش ۲۰ میلیون نفری تاکید کردند و بدین ترتیب فرمان تشکیل بسیج مستضعفان را صادر کردند.
ایشان در این سخنان تاکید کردند: «اگر یک ملت که همه جوانهایش مجهز باشند به همین جهازی علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند، مجهز به جهازهای مادی هم باشند، سلاحی هم باشند و یاد گرفته باشند، همچی نباشند که یک تفنگی دستشان آمدند ندانند با آن چه بکنندش. باید یاد بگیرید و یاد بدهید رفقایتان را. جوانها را یادشان بدهید. و همه جا باید این طور بشود که یک مملکت بعد از یک چند سالی بشود یک کشوری با ۲۰ میلیون جوان که دارد ۲۰ میلیون تفنگدار داشته باشد. ۲۰ میلیون ارتش داشته باشد و این یک همچه مملکتی آسیب بردار نیست و الآن هم الحمدلله آسیب بردار نیست. الآن هم ما پشتیبانمان خداست و ما برای او نهضت کردیم. برای پیاده کردن دین او نهضت کردیم. و خدا با ماست.»
امام خمینی در دوم آذر ۱۳۶۷ یعنی سه ماه و نیم بعد از پایان غائله جنگ تحمیلی هشت ساله علیه جمهوری اسلامی ایران، درباره چرایی اصرارشان بر تشکیل ارتش ۲۰ میلیونی این چنین سخن گفتند: «در حوادث گوناگون پس از پیروزی انقلاب خصوصاً جنگ، بودند نهادها و گروههای فراوانی که با ایثار و خلوص و فداکاری و شهادت طلبی، کشور و انقلاب اسلامی را بیمه کردند ولی حقیقتاً اگر بخواهیم مصداق کاملی از ایثار و خلوص و فداکاری و عشق به ذات مقدس حق و اسلام را ارائه دهیم، چه کسی سزاوارتر از بسیج و بسیجیان خواهند بود. … چه در جنگ و چه در صلح بزرگترین ساده اندیشی این است که تصور کنیم جهانخواران خصوصاً امریکا و شوروی از ما و اسلام عزیز دست برداشته اند؛ لحظه ای نباید از کِید دشمنان غافل بمانیم. در نهاد و سرشت امریکا و شوروی کینه و دشمنی با اسلام ناب محمدی- صلی اللَّه علیه و آله و سلم- موج میزند.»
ایشان ادامه دادند: «ملتی که در خط اسلام ناب محمدی- صلی اللَّه علیه و آله – و مخالف با استکبار و پول پرستی و تحجرگرایی و مقدس نمایی است، باید همه افرادش بسیجی باشند و فنون نظامی و دفاعی لازم را بدانند. چرا که در هنگامه خطر ملتی سربلند و جاوید است که اکثریت آن آمادگی لازم رزمی را داشته باشد. خلاصه کلام، اگر بر کشوری نوای دلنشین تفکر بسیجی طنین انداز شد، چشم طمع دشمنان و جهان خواران از آن دور خواهد گردید والا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند». صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۴
فرماندهان بسیج، ۳ روحانی و ۴ نظامی
پس از این سخنرانی بود که مقدمات تشکیل بسیج مستضعفان به وجود آمد و اولین دوره مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ تشکیل این نیرو را به‌طور قانونی رسمیت داد.
این نیروی مردمی در ابتدای تشکیل نیروی مقاومت بسیج نام داشت اما در سال ۱۳۸۷ و در پی اجرایی شدن طرح تحول در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به سازمان بسیج مستضعفین تغییر نام داد.
فرماندهان این نیرو از ابتدای تاسیس تا پایان دفاع مقدس بر عهده سه روحانی به نامهای امیر مجد، احمد سالک و محمدعلی رحمانی بود اما از سال ۱۳۶۸ به این سو بر عهده سرداران سپاه گذاشته شد. طی ۳۱ سال گذشته علیرضا افشار، سیدمحمد حجازی، محمدعلی جعفری و محمدرضا نقدی فرماندهی سازمان بسیج مستضعفان را عهده‌دار بوده اند.
برداشت رهبران انقلاب از بسیج
تشکیل بسیج در نظام جمهوری اسلامی ایران یقینا از برکات و الطاف جلیه خداوند تعالی بود که بر ملت عزیز و انقلاب اسلامی ایران ارزانی شد.
امام خمینی (ره) بسیج را شجره طیبه و درخت تناور و پر ثمری می دانستند که شکوفه های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق میدهد.
ایشان در وصف این نیروی مردمی بیان کردند: «بسیج مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته های رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سر دادهاند. بسیج میقات پابرهنگان و معراج اندیشه پاک اسلامی است که تربیت یافتگان آن، نام و نشان در گمنامی و بی نشانی گرفته اند. بسیج لشکر مخلص خداست که دفتر تشکل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده اند. من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه میخورم و از خدا میخواهم تا با بسیجیانم محشور گرداند، چرا که در این دنیا افتخارم این است که خود بسیجی ام
آیت الله سید علی خامنه ای رهبر معظم انقلاب هم در توصیف بسیج بیان کردند: «… اگر بخواهیم بسیج را در یک تعریف کوتاه معرفی کنیم باید بگوییم: بسیج عبارت است از مجموعه‌ای که در آن پاکترین انسانها، فداکارترین و آماده به کارترین جوانان کشور، در راه اهداف عالی این ملت و برای کمال رساندن و به خوشبختی رساندن این کشور جمع شده‌اند … بسیج عبارت است از تشکیلاتی که در آن افراد متفرق و تنها، به یک مجموعه عظیم و منسجم، به یک مجموعه آگاه، متعهد، بصیر و بینا به مسایل کشور و به نیاز ملت، تبدیل می‌شوند. مجموعه‌ای که دشمن را بیمناک و دوستان را امیدوار و خاطر جمع میکند؛ در حقیقت همه انسان‌های مؤمن، آگاه، بصیر، عاشق، متعهد و علاقه‌مند و آگاه به کار، در هر میدانی از میدان‌ها هستند که برای ملت مفید است، جزء بسیج‌اند؛ لذا بسیج یک نام مقدس است.»
جایگاه بسیج در نظام سیاسی ایران
حجت الاسلام والمسلمین سیداحمد خمینی یادگار امام سه سال بعد از سخنان رهبر فقید انقلاب اسلامی در هفتم آذر سال ۱۳۷۰ در جمع بسیجیان نواحی مختلف استان تهران، گفت: «تقویت و گسترش بسیج، بیمه کنندۀ دستاوردهای انقلاب اسلامی است. وجود پرارزش نیروی مقاومت بسیج، بیمه کنندۀ دستاوردهای گرانقدر انقلاب اسلامی است و تنها با پشتوانۀ قوی و مستدام بسیج، بقا و استقلال این نظام مقدس اسلامی تضمین خواهد شد باید با همدلی و تکیه بر ایمان سرشار الهی بهای زیادی برای بسیج قائل شویم تا در مواقع حساس، بسیج با آمادگی و دلگرمی وارد عمل شود.»
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در سخنانش درباره نقش و منزلت بسیج در هفته بسیج سال ۱۳۶۷، گفته بودند: «بسیج باید مثل گذشته و با قدرت و اطمینان خاطر به کار خود ادامه دهد. امروز یکی از ضروری ترین تشکل ها، بسیج دانشجو و طلبه است. طلاب علوم دینی و دانشجویان دانشگاهها باید با تمام توان خود در مراکزشان از انقلاب و اسلام دفاع کنند و فرزندان بسیجی ام در این دو مرکز، پاسدار اصول تغییرناپذیر «نه شرقی و نه غربی» باشند.»
ایشان ادامه دادند: «امروز دانشگاه و حوزه از هر محلی بیشتر به اتحاد و یگانگی احتیاج دارند. فرزندان انقلاب به هیچ وجه نگذارند ایادی امریکا و شوروی در آن دو محل حساس نفوذ کنند. تنها با بسیج است که این مهم انجام میپذیرد. مسائل اعتقادی بسیجیان به عهده این دو پایگاه علمی است. حوزه علمیه و دانشگاه باید چهارچوبهای اصیل اسلام ناب محمدی را در اختیار تمامی اعضای بسیج قرار دهند. باید بسیجیان جهان اسلام در فکر ایجاد حکومت بزرگ اسلامی باشند و این شدنی است، چرا که بسیج تنها منحصر به ایران اسلامی نیست، باید هسته های مقاومت را در تمامی جهان به وجود آورد و در مقابل شرق و غرب ایستاد.»
امام (ره) یادآور شدند: «شما در جنگ تحمیلی نشان دادید که با مدیریت صحیح و خوب میتوان اسلام را فاتح جهان نمود. شما باید بدانید که کارتان به پایان نرسیده است، انقلاب اسلامی در جهان نیازمند فداکاری های شماست و مسئولین تنها با پشتوانه شماست که میتوانند به تمامی تشنگان حقیقت و صداقت اثبات کنند که بدون امریکا و شوروی می‌شود به زندگی مسالمت آمیز توأم با صلح و آزادی رسید. حضور شما در صحنه ها موجب می‌شود که ریشه ضد انقلاب در تمامی ابعاد از بیخ و بن قطع گردد.»
رهبر فقید انقلاب اسلامی خطاب به مسوولان کشور هم هشدار دادند: «من دست یکایک شما پیشگامان رهایی را میبوسم و میدانم که اگر مسئولین نظام اسلامی از شما غافل شوند، به آتش دوزخ الهی خواهند سوخت. بار دیگر تأکید میکنم که غفلت از ایجاد ارتش ۲۰ میلیونی، سقوط در دام دو ابرقدرت جهانی را به دنبال خواهد داشت. من از تمامی بسیجیان خصوصاً از فرماندهان عزیز آن تشکر میکنم و از دعای خیر برای این فرزندان باوفای اسلام غفلت نخواهم نمود. خداوند شهدای عزیز و گمنام بسیج را به نعمت همجواری اهل بیت- علیهم السلام- متنعم و جانبازان عزیز را شفا و اسرا و مفقودین عزیز را سالماً به اوطانشان بازگرداند و هر روز بر عظمت و شوکت این نهاد مقدس و مردمی که پیروان اسلام عزیز و حضرت بقیة اللَّه الاعظم- ارواحنا لمقدمه الفداء- هستند بیفزاید.»
مهمترین کلمات رهبر انقلاب درباره بسیج
می توان بسیج را به حق مکتبی‌ترین و مردمی‌ترین نیروی مقاومت جهانی نامید
بسیج، عبارت است از مجموعه‌ای که در آن، پاکترین انسانها، فداکارترین و آماده‌به‌کارترین جوانان کشور، در راه اهداف عالی این ملت و برای به کمال رساندن و به خوشبختی نائل کردنِ این کشور، جمع شده‌اند
بسیج به معنی حضور و آمادگی در همان نقطه‌ای است که اسلام و قرآن و امام زمان ارواحنافداه و این انقلاب مقدّس به آن نیازمند است؛ لذا پیوند میان بسیجیان عزیز و حضرت ولی عصر ارواحنافداه – مهدی موعود عزیز – یک پیوند ناگسستنی و همیشگی است
همه باید بدانند که در دوران دفاع مقدس چه معجزات عظیمی از حضور مؤمنانه و پر تلاش نیروهای بسیجی در صحنه‌های جنگ اتفاق افتاد؛ این را باید همه بدانند
مطمئن باشید اگر حضور بسیج مستضعفین در هشت سال دفاع مقدس نبود، امروز سرنوشت کشور چیز دیگری بود
تا بسیج هست، نظام اسلامی و جمهوری اسلامی از سوی دشمنان تهدید نخواهد شد؛ این یک رکن اساسی است
عرصه‌ی بسیج یک عرصه‌ی عمومی است؛ نه مختص یک قشر است، نه مختص یک بخشی از بخشهای جغرافیائی کشور است، نه مختص یک زمانی دونِ زمان دیگری است؛ نه مختص یک عرصه دون عرصه‌ی دیگری است. در همه‌ی جاها، در همه‌ی مکانها، زمانها، عرصه‌ها و در همه‌ی قشرها، این وجود دارد. این معنای بسیج است
بسیج دانشجویی یکی از ارزنده‌ترین یادگارهای امام راحل بزرگوار ما است
بسیج به کیفیت بخشیدن روزافزون به خود نیازمند است و این حلقات «صالحین»، از کارهای بسیار خوب و برجسته است و در طریق همین تکمیل بسیج قرار دارد که ان‌شاءالله روز به روز باید آن را کاملتر کرد
از جمله اساسی ترین کارهایی که بر عهده‌ی بسیج است و در بافت درونیِ هویت بسیج دخالت دارد، عبارت است از حمایت و دفاع از اصول مسلم اسلامی
جوانی که در نیروی مقاومت بسیج به عنوان یک نیروی بسیجی، خود را خدمتگزار اهداف انقلاب و آرمانهای اسلامی میداند، باید چنان خود را بسازد که مثل شمعی پروانه‌ها را به دور خود جمع کند و سازندگی علمی، اخلاقی، معنوی، فکری و سیاسی داشته باشد
اخلاص و معنویت بسیجی و ارتباط با خدا در بسیجی، یک خصوصیت عمده است
بسیج نگاه میکند ببیند که این حرکت عمومی انقلاب و نظام از مسیرِ درست منحرف نشود؛ مراقب است که انحراف به وجود نیاید؛ هر جا انحرافی مشاهده شد، بسیج در مقابل آن می ایستد. این از جمله‌ی خصوصیاتی است که مربوط به بسیج است
آنچه که برای همه‌ی ما، برای همه‌ی بسیجیان عزیز، برای جوانها در هر نقطه‌ای از این عرصه‌ی عظیم که مشغول کار هستند، باید به عنوان شاخص مطرح باشد، عبارت است از این سه عنصر: بصیرت، اخلاص، عمل بهنگام و به اندازه. این سه عنصر را همیشه با یکدیگر توأم کنید و در نظر داشته باشید
بسیجیان در قبال پیچیدگی اوضاع توانسته‌اند در ذهن خود و فکر خود و شخصیت خود پیچیدگی ایجاد کنند و بشناسند؛ قضایای سال ۸۸ این را نشان داد
بسیج تنها تا آن روز پیروز است که در یک دست بسیجی «قرآن» و در دست دیگرش «سلاح» باشد
راز پیروزی مسلمین و وحشت و هراس دشمنان و معاندین از مسلمین در برافراختن پرچم قرآن است. بسیج باید مطیع مسجد، حامی مسجد، عامل به قرآن و حافظ قرآن باشد
