دولت ترکیه

به گزارش مجاهدت از مشرق، اوضاع در قزاقستان آرام شده و دولت می کوشد تا رفته رفته برای اصلاحات سیاسی و اجرایی، گام هایی بردارد که تامین کننده رضایت نسبی مردم باشد. چرا که در جریان ناآرامی های اخیر در این کشور، خسارات سنگینی به بارآمد، صدها شهروند و نیروی امنیتی جان خود را از دست دادند و پایه های قدرت دولت وابسته به نظربایف، به لرزه درآمد.

یکی از مهمترین تبعات ناآرامی ها و اعتراضات اخیر در قزاقستان، این بود که بسیاری از منسوبین و بستگان نورسلطان نظربایف را ناچار کردند، به عنوان اصلی ترین عوامل تحریک احساسات مردم و نقش آنها در رانت های عظیم سیاسی و اجرایی، از منابع قدرت و کانون های تصمیم گیری، فاصله بگیرند. این قانون شامل خود رهبر قدیمی قزاقستان هم شده است. قاسم جومرت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان، قانونی را تصویب کرد که اختیارات سیاسی نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور سابق را لغو می کند.

پس از آن که اعتراضات در قزاقستان به افزایش قیمت سوخت در اوایل ژانویه به درگیری تبدیل شد، نام نظربایف یک بار دیگر بر سر زبان ها افتاد. همان شهروندانی که مجسمه نظربایف را در برخی شهرها تخریب کردند، نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور بنیانگذار این کشور را به نابرابری درآمد و فساد در کشور متهم کردند.

پس از مداخله کشورهای دوست قزاقستان و فرونشستن اعتراضات، همه نزدیکان نظربایف در سطح ایالتی استعفا دادند. نظربایف نیز از ریاست شورای امنیت دولتی استعفا داد. حالا ظاهراً با اتفاق جدیدی که افتاده، نظربایف، حتی در سایه هم، قدرت چندانی نخواهد داشت.

در بیانیه مرکز مطبوعاتی ریاست جمهوری قزاقستان آمده است که رئیس جمهور قاسم جومرت توکایف قانونی را امضا کرده که به موجب آن، نظربایف به معنای واقعی کلمه، بدون قدرت خواهد بود. قانون مورد بحث، حتی لغو ریاست مادام العمر نظربایف در شورای امنیت و مجلس خلق قزاقستان را پیش بینی کرده است. این قانون همچنین الزام مشورت با نظربایف در مورد ابتکارات مربوط به حوزه های اصلی سیاست خارجی و داخلی کشور را حذف کرد و احتمالاً دیگر کسی نمی تواند بگوید که رئیس جمهور، عروسکی است که نخ های او به دستان رهبر موسس متصل است.

نظربایف که نزدیک به ۳۰ سال بر کشور حکومت کرد، در مارس ۲۰۱۹ از سمت خود استعفا داد و قاسم جومرت توکایف که در آن زمان رئیس مجلس سنا بود، وظیفه رئیس جمهور موقت را بر عهده گرفت. سپس در انتخابات نیز، با حمایت خود نظربایف، رئیس شد اما همه می دانستند که حرف اول و آخر را خود رهبر موسس می زند. حالا این معادله در شرف تغییر است و از این به بعد، این خود توکایف است که باید تصمیم های سخت را بگیرد.

حالا باید دید آیا بدنه هیات حاکمه، دولت، نهادهای سیاسی و اجرایی، نیروهای نظامی و امنیتی که در سه دهه اخیر، همواره تابع بلامنازع خواسته های نظربایف بوده اند، خود را با شرایط جدید وفق خواهند داد یا خیر.

ترکیه و قزاقستان

از همان روزهای نخست که بحران سیاسی و امنیتی در قزاقستان موجب ناآرامی و اعتراضات خیابانی شد، دولت ترکیه به شکل جدی روی این موضوع تمرکز کرد. چرا؟ به این دلیل که قزاقستان و دو چهره مهم به نام های نورسلطان نظربایف و دیپلمات نامدار تیم او یعنی بغداد آمریف، در رونق گرفتن «تشکیلات دولت های ترک» نقشی اساسی ایفا کردند و آنکارا به دنبال آن است که با اتکا به قدرت کاریزماتیک و سازمان دهنده نظربایف و محبوبیت و کاربلدی آمریف، در جغرافیای کشورهای ترک، امکانات و ابزارهای اثرگذاری بیشتری به دست آورد.

آن چه در مواضع و سخنان مقامات ترکیه و همچنین رسانه‌های این کشور نسبت به قزاقستان دیده شد، دربرگیرنده چنین موارد مهمی بود:

الف) دولت اردوغان و مقامات حزب حاکم ترکیه، به شکل بلاشرط و تمام قد از دولت قزاقستان حمایت کردند.

ب) بسیاری از کارشناسان سیاسی و رسانه های منتقد اردوغان، به بیان این موضوع روی آوردند که چرا در مواضع سران ترکیه، هیچ خبری از دعوت به آرامش و اعتدال نیست؟ چرا در شرایطی که توکایف آشکارا به نیروهای تحت امر خود، دستور شلیک به مردم را صادر کرد، ترکیه به ضرورت توجه به مبانی حقوق بشری اشاره نکرد؟

ج) نگرش اردوغان به پرونده ناآرامی های قزاقستان، آن قدر خوشبینانه و عجیب بود که توقع داشت دولت قزاقستان، برای آرام کردن خیابان ها، از ترکیه درخواست کمک نظامی کند. اما شواهد نشان داد که روسیه بازیگردان اصلی است و توکایف نیز بیشترین کمک را از ولادیمیر پوتین دریافت کرد و نیروهای سازمان امنیت جمعی، متشکل از روسیه، ارمنستان، تاجیکستان و ازبکستان به قزاقستان رفتند و کسی به تعارفات آنکارا وقعی ننهاد.

در پایان باید گفت،  رویدادهای اخیر در قزاقستان، این واقعیت را نمایان کرد که ساختار سنتی و قدیمی اقتدار کاریزماتیک نظربایف و خویشاوندسالاری گسترده ای که بر اساس ارتباط نزدیک خانوادگی و فامیلی با رهبر موسس شکل گرفته و بر این کشور سایه افکنده، شانس چندانی برای تداوم فعالیت های خود ندارد.

اما در عین حال، ساختار سیاسی و حزبی قزاقستان نیز، از چنان پتانسیل و موتور محرکه قدرتمند و پویایی برخوردار نیست که بتواند در میان مدت، مجموعه ای از افراد، تکنوکرات ها و رهبران جدید را در این کشور به قدرت برساند.

در نتیجه در شرایط کنونی، می توان به این جمع بندی رسید که دولت توکایف، یک راهکار میانه و بینابینی را برگزیده تا مردم را آرام کند. به این معنی که در ظاهر، دست نظربایف، منسوبین و اقوام و نزدیکان او از قدرت سیاسی و اجرایی کوتاه می شود. اما دست کم در شرایط کنونی، خبری از به وجود آمدن زیرساخت های سیاسی و حقوقی، برای اصلاح ساختار اقتصادی نیست و بعید است که در یک مقطع زمانی چندساله، تحولات قزاقستان، در مسیر سربرآوردن دولت های مردمی و فراگیر پیش برود.

بنابراین بر اساس یک نگرش نسبی و محتاطانه می توان گفت، ناآرامی های اخیر به عنوان نماد مهمی از حساسیت جامعه فقیر قزاقستان به تبعیض و نابرابری، گونه ای از احتیاط و تحفظ را در مقامات قزاقستان به وجود آورده و آنان ناچارند در سالیان آتی، همواره به شکلی رفتار کنند که یک بار دیگر آتش خشم مردم را برافروخته نکنند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق به نقل از آناتولی، وزارت دفاع ترکیه از کشته شدن دستکم سه نظامی این کشور در منطقه عملیاتی پنجه صاعقه واقع در مناطق شمالی عراق خبر داد.

بر اساس این گزارش، وزارت دفاع ترکیه امروز دوشنبه، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: روز گذشته بر اثر انفجار یک بمب دست ساز که توسط تروریست‌ها در منطقه عملیات پنجه-صاعقه جاسازی شده بود، سه نظامی شهید و دو نظامی دیگر نیز زخمی شدند. مجروحان به بیمارستان انتقال یافتند.

این در حالیست که علیرغم اعتراض همیشگی دولت عراق به ورود غیر قانونی و بدون هماهنگی نظامیان ترکیه به خاک این کشور، نظامیان ترکیه همواره به بهانه مبارزه با «پ. ک. ک» به مناطق شمالی عراق، جایی که به گفته دولت ترکیه، محل اختفای اعضای پ. ک. ک است، یورش می‌برند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق،   وزارت خارجه ترکیه کاردار سوئیس در این کشور را به دلیل میزبانی از یک گروه وابسته به گروه تروریستی «پ‌ک‌ک» در شهر «ژنو» فراخواند.

به نوشته روزنامه «حریت» وزارت خارجه ترکیه روز سه شنبه کاردار سوئیس در آنکارا را به دلیل تاسیس دفتر گروه «وای پی جی» (یگان‌های مدافع خلق) وابسته به پ‌ک‌ک فراخواند و مراتب اعتراض دولت ترکیه را به اطلاع وی رساند.

بر اساس این گزارش، وزارت خارجه ترکیه اعتراض کتبی خود را به دلیل افتتاح دفتر این گروه تروریستی در شهر ژنو در سوئیس تقدیم کاردار این کشور کرد.

 در بخشی از بیانیه آمده است، تلاش‌های این گروه تروریستی و گروه‌های وابسته به آن و تبلیغ در کسب مشروعیت  و تبلیغات تروریستی آن‌ها باید فوراً متوقف شود. هیچ تمایزی را نباید بین سازمان‌های تروریستی در مبارزه با تروریسم قائل شد.

وزارت خارجه ترکیه یاد آور شد، ما به کسانی که این گروه‌های تروریستی را پذیرفته اند یادآوری می‌کنیم که ممکن است روزی این آفت به آنها نیز ضربه بزند.

در بخش دیگر این بیانیه آمده است، ترکیه قاطعانه به مبارزه خود با پ‌ک‌ک که از سوی اتحادیه اروپا به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شده است و همچنین گروه‌های وابسته به آن در همه جا ادامه می‌دهد.

یگان‌های مدافع خلق، که گروهی تروریستی مرتبط با نیروهای پ‌ک‌ک (حزب کارگر کردستان ترکیه) هستند  و ترکیه بابت حمایت آمریکا از این تروریست‌های  وابسته به  «پ‌ک‌ک» عصبانی است.

ترکیه مدت‌هاست به بهانه مبارزه با این گروه‌های تروریستی در شمال عراق و سوریه دست به عملیات نظامی زده است که با مخالفت شدید مردم و کشورهای یاد شده مواجه می‌باشد. وزارت دفاع ترکیه چندی قبل اعلام کرد که کماندوهای این کشور ۱۵ شبه نظامی کرد موسوم به «یگان‌های مدافع سوریه»   را در جریان یک عملیات موفق از بین بردند.