به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ عوامل متعددی داشته است. می‌توان به عنوان یکی از این عوامل به حضور گسترده و متنوع مردم در جریان انقلاب اشاره داشت. تنوعی که طیف وسیعی از اقشار جامعه اعم از بازاری تا نظامی را در برگرفته بود و هرکدام نقش تأثیرگذاری در پیروزی انقلاب ایفا کردند.
نقش هرکدام از این گروه‌ها و اقشار به‌نوبه خود خاص و متمایز است و باید روایت هرکدام آن‌ها را شنید. در میان این گروه‌ها نقش نظامیان در انقلاب اسلامی روایتی خواندنی است. درحالی‌که محمدرضا پهلوی در دوران خود بیشترین سرمایه‌گذاری را در بخش نیروهای نظامی انجام داده بود و به تعبیری رؤیای ژاندارمی منطقه را در سر می‌پروراند؛ هیچ‌گاه تصور نمی‌کرد در جریان انقلاب اسلامی ایران و در مقابل نهضت امام خمینی (ره) ارتشیان از تاج‌وتخت او حمایت نکنند.
اما اتفاقی که رغم خورد خلاف تصورات محمدرضا پهلوی بود. در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ همافران و خلبانان نیروی هوایی ارتش که یکی از بخش‌های مهم و مورد توجه بودند با امام خمینی (ره) بیعت کردند و به انقلاب ملحق شدند. به تعبیر مقام معظم رهبری «حادثه نوزده بهمن یک خط‌شکنی بزرگ بود، یک کار عظیم بود». این کار عظیم شایسته تقدیر است و در سالروز آن بهانه آشنایی بیشتر با خلبانان نیروی هوایی ارتش را فراهم می‌آید. به این منظور تصمیم گرفتیم در سالروز بیعت تاریخی همافران و خلبانان با امام خمینی (ره) با معرفی چند کتاب با بخشی از رشادت‌ها و فداکاری‌های خلبانان در جریان انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس آشنا شویم. آنچه در ادامه می‌آید تنها گوشه‌ای از زحمات آنان است.
مجموعه آسمان (۶ جلدی)
راضیه تجار و دیگر نویسندگان
روایت فتح
انتشارات روایت فتح با انتشار کتاب‌های متنوع در حوزه ادبیات پایداری، جایگاه درخور توجهی میان علاقه‌مندان به این حوزه یافته است. مجموعه «آسمان» یکی از کتاب‌هایِ این انتشارات است که در شش جلد به بیان خاطراتی از زبان همسران شهدایِ نیروی هوایی می‌پردازد. مخاطبان با خواندن این مجموعه با خلق‌وخوی شهدا بیشتر آشنا می‌شوند. اولین کتاب این مجموعه به قلم علی مرج به زندگی شهید عباس بابایی اختصاص یافته است.
«آسمان ۲» دومین کتاب از این مجموعه به قلم زهرا مشتاق است که به زندگی شهید جواد فکوری اشاره دارد. نفیسه ثبات در کتاب «آسمان ۳» روایتی از زندگی شهید علی‌رضا یاسینی را به مخاطبان ارائه کرده است و زهرا مشتاق در کتاب «آسمان ۴» روایتی از زندگی و رشادت‌های شهید عباس دوران را شرح داده است. «آسمان ۵» پنجمین کتاب از این مجموعه به قلم لعیا رزاق‌زاده است که روایتی از زندگی شهید منصور ستاری در آن ارائه شده است. «آسمان ۶» آخرین کتاب از این مجموعه به نویسندگی راضیه تجار نیز به زندگی شهید حمیدرضا سهیلیان پرداخته است.
مجموعه «آسمان» با قلمی ساده و روان و در کتاب‌هایی به‌طور میانگین دارای ۱۰۰ صفحه روایتی خواندنی از شهدا از زبان همسران آن‌ها ارائه کرده است. این ویژگی‌ها به مخاطبان اجازه می‌دهد تا در زمانی اندک با یک الگوی مناسب آشنا شوند. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این مجموعه بخشی از آن را با یکدیگر می‌خوانیم.
«پایت را که از زمین برگیری، آسمان راه‌های بی‌کرانش را نشانت خواهد داد. تو را در بر خواهد گرفت و چونان امانتی لطیف بالا خواهد برد. آن وحشت گنگ و بدوی از ارتفاع، صفیر گلوله‌هایی که با خود طنین مرگ دارند دیگر نخواهدت ترساند. در نگاهت آسمان و زمین به هم می‌پیوندند تا افق شوند؛ جایی برای درآمدن و لاجرم غروب کردن و اگر غروب این‌گونه خونین نباشد، چگونه آفتاب هر صبح طلوعی تازه خواهد داشت؟»
ستاره‌های نبرد
احمد مهرنیا
سوره مهر
اگر صحبت از راهبرد و جنگ در میان باشد. شاهد آن هستیم که برخی از ما به‌خوبی به تشریح جنگ‌های دو تا سه‌هزارساله پیش می‌پردازند. آن‌ها از جزئیات جنگ میان اسپارت و یونان کاملاً آگاهی دارند و حتی افرادی نظیر ژنرال توسیدید در نبرد پلوپونز و این‌که او چه کرده و چه گفته است را می‌دانند؛ اما زمانی که صحبت از هشت‌سال دفاع مقدس به میان آید با این‌که از پایان جنگ تحمیلی کمتر از نیم‌قرن گذشته است ما اطلاعات و اندوخته درخور توجه نسبت به آن نداریم.
جنگ تحمیلی ستاره‌های درخشانی را برای ما به یادگار گذاشته است که هرکدام مسیر را برای ما مشخص می‌سازند. دویست‌وچهارده شهید سرافراز خلبان نیروی هوایی در دوران دفاع مقدس تنها بخشی از ستاره‌های آن دوران هستند. آشنایی با هرکدام از آن‌ها برای ما بسیار جذاب و آموزنده خواهد بود.
«ستاره‌های نبرد» عنوان کتابی است چند جلدی که به همت انتشارات سوره مهر روانه بازار نشر شده است. احمد مهرنیا نویسنده کتاب تلاش کرده است مخاطبان را با تعدادی از ستاره‌های دوران دفاع مقدس آشنا سازد. او با ارائه زندگی‌نامه‌ای از خلبانان دوران دفاع مقدس و خاطراتی هرچند مختصر که به چند قطعه عکس نیز مزین شده است این رسالت را به انجام رسانده. مهرنیا در این کتاب‌ها تلاش می‌کند مخاطبان را با کیفیت مقاومت خلبانان ایرانی در طول هشت‌سال دفاع مقدس آشنا سازد و نشان دهد آنان با وجود امکانات محدود و نبود تجهیزات کافی چگونه از خودگذشتگی و ایثار نشان دادند.
تاریخ شفاهی نقش نیروی هوایی در انقلاب اسلامی
مجید نجف‌پور
مرکز اسناد انقلاب اسلامی
مجید نجف‌پور، نویسنده به همت انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی تلاش کرده است با انتشار کتاب «تاریخ شفاهی نقش نیروی هوایی در انقلاب اسلامی» بخشی از حقایق مربوط به نقش این انقلابیون را شرح دهد. او در ۲۳۲ صفحه و چهارفصل به‌همراه اسناد، مدارک و تصاویر به تقسیم‌بندی موضوعی پرداخته است و در هر فصل از زبان راویان به‌عنوان مهم‌ترین سند در بخش تاریخ شفاهی به بررسی کامل و دقیق حوادث و رویدادها می‌پردازد. در فصل نخست به تاریخچه شکل‌گیری ارتش و در فصل دوم، به قدرت سیاسی و عملکرد ارتش پیش از انقلاب پرداخته شده است. فصل سوم به تأثیر عوامل مختلف در گرایش ارتش به انقلاب اسلامی توجه دارد و فصل چهارم نیز به تحولات ارتش ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس اشاره دارد.
انقلاب اسلامی ایران دستاورهای عظیمی داشته است. به‌عنوان یکی از این دستاوردها، می‌توان به همبستگی میان ارتش و مردم اشاره کرد. همبستگی که مانند سدی محکم در برابر قدرت‌های زمان ایستاد و این ایستادگی را تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران و فردای آن ادامه داد. اغلب سران ارتش در زمان رژیم پهلوی وابسته و مزدور بیگانگان بودند، اما بدنه ارتش از نیروهایِ مردمیِ دلداده به انقلاب شکل گرفته بود. بر همین اساس از آغاز نهضت امام خمینی (ره) قلب کارکنان مسلمان و متعهد ارتش با انقلاب همراه شد.
این همراهی و ایفای نقش آن‌ها زمانی به اوج خود رسید که پس از فرمان تاریخی امام خمینی (ره) مبنی بر پیوستن کارکنان ارتش به مردم، فوج‌فوج از ارتش گریختند و به صف انقلابیون پیوستند و نقشه‌های شوم بیگانگان نظیر انجام کودتا و… را خنثی ساختند. آگاهی از نقش و جایگاه نظامیان در انقلاب اسلامی ایران، بخش اعظمی از واقعه عظیم انقلاب را برای ما آشکار خواهد ساخت.
رقص دلفین‌ها: خاطرات سرهنگ خلبان هوانیروز غلامرضا علیزاده نیلی
حجت شاه‌محمدی
سوره مهر
«پیش از انقلاب، وضع حقوقی خلبانان هوانیروز بسیار خوب بود. اکثر دوستان بهترین منازل را برای سکونت کرایه می‌کردند. تا قبل از ازدواج، هرکس زندگی مرفهی را تدارک دیده بود و آنچه را نیاز داشت از بهترین اجناس خریداری می‌کرد. همین مسئله باعث شده بود، دوستان از یکدیگر توقع داشته باشند تا با سر و وضعی آراسته و شیک با یکدیگر ملاقات نمایند. دنیای متفاوتی داشتیم که در آن از درد و رنج و گرسنگی خبری نبود. امکانات رفاهی هم مزید بر علت بود تا بیش از پیش خود را از طبقه محروم و زحمت‌کش جامعه دور نگه داریم.»
گزارشی که در مورد اوضاع‌واحوال خلبانان در دوران پیش از انقلاب اسلامی با یکدیگر خواندیم بخشی از کتاب «رقص دلفین‌ها» به قلم حجت شاه‌محمدی است که در ۱۳۱ صفحه توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. این کتاب به بیان خاطرات سرهنگ غلامرضا علیزاده نیلی به‌صورت حکایات و قصه‌های کوتاه اختصاص یافته است. کتاب روایت زندگی او را از دوران پیش از انقلاب اسلامی و شروع ناآرامی در پادگان آغاز می‌کند و به ترتیب وقوع زمانی وقایع انقلاب اسلامی و سال‌های بعد از آن پیش می‌رود.
نویسنده کتاب به نسبت موضوعِ روایت، لحن متناسب با آن را اتخاذ کرده است. مخاطب گاه با لحنی رسمی و گاه با جدی و… مواجه می‌شود که این موضوع در درک فضای اتفاقات برای آن‌ها راهگشاست. از عناوین اصلی این کتاب می‌توان از: «با انقلاب»، «شباویز کوچه‌های فقر»، «وصیت»، «دو موشک از دو سو»، «نارنجک‌های دستی»، «فا»، «نماز صاحب‌الزمان (عج)» و… نام برد.
شرح آسمان: زندگی‌نامه، خاطرات خلبان بسیجی شهید ابراهیم (حجت) فخرایی
محمد خسروی‌راد
ستاره‌ها
سیلی محکمی بود، صدایش همه‌جا پیچید! تصورش هم سخت و دشوار است. در زمان حکومت پهلوی که ایران جولانگاه آمریکایی‌ها شده بود یک دانشجوی خلبانی ایرانی به دلیل توهین استاد آمریکایی به دانشجوی ایرانی هم‌دوره‌ای خود به‌صورت او سیلی بزند. این عمل و اتفاق خبر از انسان منحصربه‌فردی می‌دهد. شهید ابراهیم فخرایی، دانشجویی که به‌صورت استاد آمریکایی سیلی زد آن‌قدر برای نویسندگان جذاب بوده است که محمد خسروی‌راد بخواهد وارد هزارتوی ابعاد مختلف و ویژگی‌های شخصیتی او شود و حاصل آن کتابی درباره خاطرات، شرح جانبازی و رشادت‌های این خلبان بسیجی باشد. کتابی که تلاش می‌کند دیگران را با چنین شخصیتی آشنا سازد.
«شرح آسمان» به قلم محمد خسروی‌راد اولین کتاب او در زمینه دفاع مقدس و شهدا نیست. این کتاب به همت انتشارات ستاره‌ها در ۴۳۲ صفحه به چاپ رسیده است. همان‌طور که گفته شد کتاب در مورد زندگی شهیدابراهیم فخرایی خلبانی بسیار شجاع و دلیر است. او از اولین خلبانانی به شمار می‌رود که در ایران زیر نظر استادی آمریکایی آموزش دیده است. نقش او در دوران هشت‌ساله دفاع مقدس که همراه با پروازهای مخاطره‌آمیز بود بر هیچ‌کس قابل کتمان نیست. «شرح آسمان» از پنج فصل تشکیل شده است و عناوین مختلف نظیر، «کلاه ابراهیم»، «پرواز روی زمین»، «حق کُشی»، «یک‌تنه»، «نرمش، هرگز»، «نایب‌الزیاره»، «تفنگ یا بیل»، «یک دنیا جان‌فشانی»، «بوسه امام»، «ازدواج با کبری»، «پشتیبان اقتصاد»، «لقمه از دست آقا»، «حکایت افسر عراقی»، «رفتند و ما ماندیم»، «متن وصیت‌نامه شهید» و… را در بر می‌گیرد.
خلبان وارسته
احمد مهرنیا
سوره مهر
مرور رویدادها و سرگذشت‌های مربوط به یک شخص و یا یک دوره یکی از نافع‌ترین اعمالی است که انسان می‌تواند در طول زندگی خود انجام دهد. خواندن خاطرات انسان‌هایی که نقش تأثیرگذاری در شکل‌گیری تاریخ این مرز و بوم داشتند علاوه بر شناخت یک الگوی مناسب، لذت‌بخش نیز است. در این میان خلبانان ارتش بیش از یک دهه از تأثیرگذارترین افراد در تاریخ پرفرازونشیب ایران معاصر بوده‌اند.
آنان در ابتدا با امام خمینی (ره) بیعت کردند و نقش خود را در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایفا کردند و در ادامه نیز در میدان‌های نبرد علیه متجاوزان در هشت سال دفاع مقدس دین خود را به مردم و اسلام ادا ساختند. محمدجعفر وارسته یکی از این خلبانان شجاع و غیوری است که علاوه بر پروازهای جنگی متعدد، سابقه سال‌ها اسارت را نیز در پرونده خود دارد او یک خلبان وارسته است که خواندن خاطراتش از جذابیتی خاص برخوردار است.
«خلبان وارسته» عنوان کتابی است که به زندگی‌نامه محمدجعفر وارسته پرداخته است. این کتاب به قلم احمد مهرنیا در ۳۰۴ صفحه توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. بعد از مقدمه، کتاب با عنوان «تولد، تحصیل، استخدام» شروع می‌شود، در ادامه نویسنده با عناوینی نظیر «آموزش تکمیلی خلبانی»، «اواخر حکومت شاهنشاهی»، «جنگ تحمیلی علیه ایران»، «شروع اسارت»، «زندان انفرادی جدید، زندان دژبان»، «تنبیه و شهادت»، «پذیرش قطعنامه ۵۹۸»، «بوی آزادی»، «بوسه بر خاک وطن»، «سال‌های بعد از اسارت» و… روایت خاطرات را پیش می‌برد. در بخش‌هایی از کتاب راوی که همان محمدجعفر وارسته است، تعداد مورد توجهی از همکارانش را نام برده است که منجر می‌شود کتاب به‌عنوان یک سند تاریخ شفاهی نیز به شمار آید.
غرش رعد: زندگی‌نامه سرتیپ خلبان عبدالحمید نجفی
محمد معما
عماد فردا
«غرش رعد» عنوان کتابی است از محمد معما که به زندگی‌نامه پر فراز و نشیب سرتیپ خلبان عبدالحمید نجفی پرداخته است. نجفی یکی از خلبانان هشت‌سال دفاع مقدس بود که به آسمان عشق می‌ورزید. او که عاشق آسمان بود خود را به آن می‌سپرد و با آن عشق‌بازی می‌کرد. نجفی در این کتاب از روزهای صاف و ابری زندگی‌اش گفته است.
او می‌گوید در ابتدا می‌خواستم به سمت دانشگاه بروم، اما به یک‌باره نظرم تغییر کرد و به سمت پرواز در آسمان کشیده شدم و راهی آن شدم. او که هیچ‌گاه تصور نمی‌کرد در این راه با گلوله پذیرایی شود و در هر دیدار به استقبال مرگ برود، مردانه سر تصمیم خود ایستاد و از آن پا پس نکشید. در کتاب «غرش رعد» با او همراه می‌شویم تا خاطرات خود را برای ما روایت کند و ما شرحی از ایثار و دلدادگی بشنویم.
کتاب «غرش رعد» در ۳۹۲ صفحه توسط انتشارات عماد فردا به چاپ رسیده است. این کتاب دارای ۹ فصل است که هر کدام از فصل‌ها به بخشی از زندگی خلبان نجفی اشاره دارد. از جمله عناوین این کتاب می‌توان به فصل یکم: کودکی تا دانشگاه، فصل دوم: نیروی هوایی تا انقلاب، فصل سوم: قائله کردستان، فصل چهارم: اولین پرواز برون‌مرزی تا شکستنِ حصر آبادان، فصل پنجم: فتح‌المبین تا تشکیل قرارگاه رعد، فصل ششم: از خیبر تا پنج‌ضلعی، فصل هفتم: از کانال ماهی تا دفاع از شلمچه، فصل هشتم: از کربلای شلمچه تا بازنشستگی، فصل نهم: با یاران سفرکرده اشاره داشت. در پایان نیز آلبومی از تصاویر و بخش معرفی جنگنده‌ها آمده است که مخاطب را با حال‌وهوای خاطرات همراه می‌سازد.
