به گزارش مجاهدت از خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، هشت سال دفاع مقدس صحنه نقش‌آفرینی همه اقشار جامعه برای مقابله با ارتش تا به‌دندان مسلح بعثی بوده که این وحدت همه‌جانبه جامعه، مرهون تدابیر حضرت امام خمینی (ره) است؛ ایشان با هنر خود توانستند جنگ را مردمی کنند؛ چراکه بدون‌شک هیچ قدرتی بزرگ‌تر و غیورتر از مردم، در این کشور وجود ندارد.
کارکنان راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران نیز پابه‌پای همه اقشار مردم، در نهضت انقلاب اسلامی نقش‌آفرینی کرده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با شروع جنگ تحمیلی، ضمن مجاهدت‌های شبانه‌روزی خود و تقدیم شهدای بسیاری، نقشی بی‌بدیل و البته مهم و حیاتی را در دفاع مقدس ایفا کردند که با ورق زدن کارنامه دفاعی ایران در طول این دوران، می‌توان به این نقش مهم پی برد؛ به‌طوری که می‌توان راه‌آهن را یکی از عمده‌ترین عقبه تدارکاتی جبهه‌های جنگ دانست.
جنگ تحمیلی که آغاز شد، بیشترین ظرفیت خطوط راه‌آهن به جابه‌جایی تجهیزات نظامی و حمل و نقل رزمندگان اختصاص یافت؛ حتی راه‌آهن وظیفه حمل و نقل مواد سوختی و دیگر کالا‌های مورد نیاز جنگ را برعهده گرفت. از سویی دیگر در مناطق غیرجنگی نیز امر توسعه و بهبود شبکه ریلی راه‌آهن صورت می‌پذیرفت.
خدمات راه‌آهن به جنگ، به زیربخش‌های «فعالیت‌های ستادی»، «خدمات پشتیبانی»، «جابه‌جایی تجهیرات»، «انتقال محرومین و پیکر‌های مطهر شهدا»، «جابه‌جایی اسرا، رزمندگان و نیرو‌های راه‌آهن»، «کمک‌های نقدی و غیرنقدی پرسنل راه‌آهن»، «انتقال کمک‌های مردمی از سراسر کشور»، «آسیب‌های ناشی از جنگ»، «بازسازی خطوط» و «رشادت‌های بی‌بدیل کارکنان راه‌آهن» قابل تقسیم است.
البته این موضوع نیز نباید ناگفته بماند که مشارکت راه‌آهن در دفاع مقدس، تنها به پشتیبانی و حضور غیرمستقیم در جبهه‌ها محدود نبود. حدود ۱۲ هزار نفر از کارکنان متعهد راه‌آهن، همچون دیگر اقشار مردم از همان روزهای آغازین جنگ به جبهه‌ها شتافتند و مطابق آمار رسمی، ثمره این حضور، تقدیم ۲۴۷ شهید، ۵ مفقودالاثر، ۲۹۰ آزاده و ۱۲۴۱ جانباز به کشور بود.
نقش فعالیت‌های ستادی راه‌آهن در دفاع مقدس
نظم بخشیدن و ساختار دادن به یک مجموعه بزرگ همچون راه‌آهن، مهمترین اتفاق پیش از انجام هرگونه کار اجرایی است. از همین رو پس از پیروزی انقلاب اسلامی، راه‌آهن نیازمند بازتعریف ساختار‌های سازمانی و بهسازی تشکیلات اداری خود شد.
مدیران وقت راه‌آهن با توجه به ضرورت‌های اجتماعی و وقایع معاصرشان ستادها، انجمن‌ها و کمیته‌های مناسب را تشکیل دادند. به‌طور مثال؛ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، کارکنان راه‌آهن با ایجاد کمیته اعتصابات، نظم ساختاری خود را در راستای مبارزه با رژیم پهلوی حفظ کرده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با ایجاد «کمیته خودکفایی» و «ستاد بسیج مستضعفین»، نقش والای خود را در حمایت و پشتیبانی از آرمان‌ها و اهداف والای انقلاب اسلامی ایفا کردند. همچنین در دوران دفاع مقدس نیز با تشکیل ستاد پشتیانی جنگ، به‌منظور سازماندهی امور مربوط به جنگ در چندین کارگروه گام به عرصه پشتبانی مستقیم جنگ نهادند.
حتی راه‌آهن در طول دوران هشت سال دفاع مقدس در بسیاری از حوزه‌هایی که خارج از وظایف سازمانی خود بود نیز ورود کرد ایجاد. ایجاد ساختار‌های سازمانی برای انجام فعالیت‌هایی از قبل ساخت پناهگاه‌ها، اردوگاه‌های نظامی و یا غیرنظامی به‌منظور اسکان جنگ‌زدگان، خانه‌سازی و بازسازی منطق زلزله‌زده و… از جمله اقدامات ستادی راه‌آهن است.
این قبول مسئولیت حتی تا چندی پس از پایان جنگ تحمیلی نیز ادامه یافت. به‌عنوان مثال؛ بخش عمده‌ای از بازسازی مناطق مسکونی به ستاد پشتیبانی جنگ راه‌آهن سپرده شد که بعد‌ها این سازمان به «ستاد بازساری» تغییر نام داد.
خدمات پشتیبانی جنگ
جنگ نابرابری که عراق علیه ایران آغاز کرد، با کمک همه‌جانبه کشور‌های عرب منطقه و ابرقدرت‌های جهانی بود؛ اما از سویی دیگر، ملت ایران تنها و با اتکا به نیرو و توان داخلی در برابر رژیم بعث عراق صف‌آرایی کرد. با این اوصاف پشتیبانی لجستیکی جنگ که از مهمترین دلایل پیروزی نهایی ما بر ارتش صدام بود، توسط نهاد‌ها و سازمان‌های داخلی انجام می‌گرفت، در این میان سهم راه‌آهن بیشتر از هر ارگان و نهاد دیگری بود؛ به‌طور مثال تنها در بخش جاده‌سازی و سنگرسازی، راه‌آهن توسط اکیپ‌های بازسازی خود بیش از ۳۵ کیلومتر جاده را در مناطق جنگی ایجاد و با صد‌ها تن شن و ماسه (در مواقع نیاز روزانه بین ۱۶۰ تا ۱۷۰ واگن) برای جاده‌سازی و سنگرساری به جبهه‌ها منتقل می‌کرد. همچنین در طول هشت سال دفاع مقدس، راه‌آهن ۴ میلیون اصله تراورز برای ساخت سنگر‌های دفاعی رزمندگان ارسال کرد.
واگذاری سوله‌های راه‌آهن به جهاد خودکفایی سپاه یا ساخت پل‌های متحرک، واگذاری ماشین‌آلات سنگین راه‌سازی شامل لودر بولدوزر و کامیون و گریدر از دیگر اقدامات مهم راه‌آهن در پیشتبانی از جنگ تحمیلی بود.
راه‌آهن در دوران دفاع مقدس مخصوصا در ۲ سال آخر آن که جنگ هوایی و بمباران شهر‌ها شدت گرفت، نیاز به پناهگاه دوچندان شد؛ درحالی که تا آن زمان اقدامات جدی در جهت احداث پناهگاه در شهر‌های بزرگ به‌ویژه تهران انجام نشده بود؛ بنابراین ساختمان‌های مقاوم دولتی شناسایی شده و با اندکی تغییرات به‌عنوان پناهگاه در اختیار مردم قرار می‌گرفتند. از همین رو راه‌آهن نیز با در اختیار قرار دادن چند ابنیه مقاوم و بزرگ از جمله ایستگاه مرکزی تهران، ساختمان مرکزی شهید کلانتری، ساختمان هنرستان و چند ساختمان دیگر به اضافه طبقات زیرین ابنیه‌های خود، موجبات نجات جان صد‌ها هموطن در زمان بمباران‌ها و موشک‌باران‌ها شد. علاوه بر این کار، راه‌آهن اقدام به ساخت پناهگاه نیز نمود که از آن جمله می‌توان به ساخت پناهگاه‌هایی در مدارس مناطق مختلف آموزش و پرورش شهر تهران مخصوصا در منطقه ۱۷ اشاره کرد.
راه‌آهن در مجموع ۳۸ پناهگاه برای مدارس ساخت و تحویل آموزش و پرورش داد و بی‌اغراق باید گفت که این خدمات باعث جلوگیری و یا کاهش تلفات جانی شد.
همچنین انتقال خانواده‌های جنگ‌زده از مناطق جنگی به مناطق امن، از دیگر اقدامات راه‌آهن در زمینه پشتیبانی از جنگ بود. علاوه بر این، جابه‌جایی‌ها، ستاد‌های پشتیبانی جنگ، دست به ساخت و ساز اردوگاه‌هایی در اطراف شهر‌های بزرگ زد. اردوگاه‌هایی با تجهیزات لازم و کامل برای اسکان مردم بی‌خانمان ناشی از جنگ، به‌عنوان نمونه، مجموعه رفاهی راه‌آهن در خزرآباد ساری از همان اوایل آغاز جنگ در اختیار جنگ‌زدگان قرار گرفت که حتی چندسال پس از خاتمه جنگ نیز در اختیار آن‌ها باقی ماند. اقدامات راه‌آهن در واگذاری مجموعه‌های رفاهی کارکنان خود به جنگ‌زدگانمصادیق بی‌شماری دارد.
منبع: کتاب «حماسه جاوید»
انتهای پیام/ ۱۱۳
