رسانه

گروه فرهنگ دفاع‌پرس ـ رسول حسنی ولاشجردی؛ در گستره وسیع فرهنگ و هنر عباراتی متعددی وجود دارد که شاید در ظاهر ساده‌انگارانه و پیش پاافتاده باشد اما در عمق آن حقیقتی وجود دارد که رمز مانایی پویایی و اثربخشی کالای فرهنگی هست. عبارات ادبیات عامیانه، سینمای عامیانه، شعر عامیانه و در نهایت هنر عامیانه از آن دست مواردی هست که متاسفانه در نوشتار و گفتار منتقدان ایرانی به وفور با کاربرد غلط و منفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

امر عامیانه بودن یک اثر هنری به معنای پیمودن بخش عظیمی از مسیر دشوار جذب مخاطب هست. مگر می‌توان اثر پرمخاطبی یافت که عامه مردم نسبت به آن رغبتی نداشته باشند؟ آثار مهمی مانند «بینوایان» نوشته «ویکتور هوگو»، «زنان کوچک» نوشته «لوییزا می‌الکات»، «کلبه عموم تام» نوشته «هریت بیچر استو» در ادبیات و صد‌ها مثال دیگر نشان از این دارند که صاحبان این آثار از اهمیت مخاطب غافل نبوده‌اند.

هنر عامیانه یا عامه‌پسند بودن عبارتی هست که با عوام‌زدگی اشتباه گرفته می‌شود. در ایران نویسندگانی مانند «ر. اعتمادی»، «نسرین ثامنی»، «احمد محققی»، «فهیمه رحیمی» و … از آن دسته نویسندگانی هستند به ورطه عوام‌زدگی افتادند و شاید در مقطعی مخاطبانی محدود را جذب کردند، اما مانند گلوله برف آب شدند. در مقابل نویسندگانی، چون «نادر ابراهیمی»، «هوشنگ مرادی کرمانی»، «زویا پیرزاد»، «گلی ترقی» و … بودند که به دلیل در نظر گرفتن این اصل که مردم سرمایه مانا و پویای آثارشان هستند، دست به تولید اثر زدند. نتیجه اینکه این مخاطبان هم بر مخاطبان خود تاثیرگذاشته‌اند و هم بر جریان ادبی کشور.

رسانه ملی که در نام خود عموم مخاطبان را لحاظ کرده، نمی‌تواند نسبت به مخاطب بی‌تفاوت باشد. صداوسیما بیش از هر رسانه دیگری باید اصل مهم هنر عامیانه را مانند ستاره قطبی در افق برنامه‌سازی خود داشته باشد چراکه حیات آن به وجود مخاطب وابسته هست. توجه به هنر عامیانه در رسانه ملی خواه‌ناخواه اصل مهم دیگری را به همراه دارد که همان «سرگرمی‌سازی» هست. با نگاه به کارنامه صداوسیما در خواهیم یافت که سریال‌های عامه‌پسند و سرگرم‌کننده نه‌تنها در زمان خود آثار فاخر و اثرگذاری از آب درآمدند بلکه بعد از سپری شدن سال‌ها، همچنان پرمخاطب هستند.

سریال‌های «دایی جان ناپلئون» ساخته «ناصر تقوایی»، «هزاردستان» ساخته «علی حاتمی»، «سربداران» ساخته «محمدعلی نجفی»، «روزی روزگاری» ساخته «امرالله احمدجو»، «امام علی (ع)» ساخته «داوود میرباقری»، «همسران» ساخته «بیژن بیرنگ» و «مسعود رسام»، «زیر تیغ ساخته» «محمدرضا هنرمند» و ده‌ها سریال دیگر در کنار برنامه‌هایی مهم، چون «مسابقه هفته»، «هنر هفتم»، «سیمای اقتصاد ما» و «گزارش هفتگی» بعد از گذشت سال‌ها هنوز حرفی برای گفت دارند. این موفقیت برای رعایت همان اصل سرگرمی‌سازی و مخاطب محوری هست.

متاسفانه این دو اصل در سال‌های اخیر چنان کمرنگ شده که دیگر عموم مخاطبان که سرمایه ذاتی رسانه ملی هستند چندان جدی گرفته نمی‌شوند. به همین دلیل سریال‌های تازه تولید رسانه ملی در مقابل سریال‌های بازپخشی با اقبال کمتری مواجه می‌شود. اگر آن سیاستی که مثلا در تولید آثاری، چون «پایتخت» در فصل‌های پیشین پی‌ریزی شد دنبال می‌شد قطعا با ریزش مخاطب مواجه نبودیم.

نباید از این نکته غافل شد که امروز رسانه مخاطبان خود را انتخاب نمی‌کند بلکه این مخاطبان هستند که رسانه‌ها را انتخاب می‌کنند و در صورت برآورده نشدن نیازهای‌شان به‌راحتی رسانه دیگری را جایگزین می‌کنند. پخش فصل هفتم سریال پایتخت به رغم همه ضعف‌های ساختاری که بر آن مترتب بود، نشان داد که اگر مخاطب، مسائل واقعی خود را در سریال ببیند آن را دنبال خواهد کرد. هرچقدر فاصله مخاطب با آنچه در رسانه ملی می‌بیند کمتر باشد، آمار مخاطبان رشد تصاعدی خواهد داشت.

معضلی که متاسفانه در ساخت سریال‌های این روز‌های رسانه ملی شاهد هستیم آن هست که مخاطب نشانی از خود در آنها نمی‌بیند. پربازدید بودن یک ویدئوی خاص در فضای مجازی دقیقا به این دلیل هست که تولیدکننده آن از عامه مردم هست و برای مردم تولید اثر می‌کند بدون آنکه مدعی خلق معنا باشد. چه رعایت این نکته ظریف خودآگاه باشد چه ناخودآگاه، بر جان مخاطب می‌نشیند و به اصطلاح ویدئوی مورد نظر وایرال می‌شود.

مخاطب ایرانی در دهه شصت و قبل از آن‌ با محدودیت استفاده از وسایل ارتباط جمعی و ممنوعیت ویدئو مواجه بود و از طرفی سالن‌های سینما و تئاتر هم در دسترس نبود و ناگزیر بود که به سمت رادیو و تلویزیون بیاید. اما امروز این ناگزیری در انتخاب رسانه از سوی مخاطب وجود ندارد و این فضای به وجود آمده کار رسانه ملی را دشوار کرده هست. رفع این دشواری، اما کار ممتنعی نیست. ساخت و تولید «پایتخت ۷» نشان داد که رسانه ملی می‌تواند در جذب مخاطب موفق باشد به‌شرط آنکه سرگرمی‌سازی و مخاطب محوری را از قلم نیاندازد.

انتهای پیام/ ۱۶۱

گروه سیاسی دفاع‌پرس: در دنیای امروز که ارتباطات جهانی به سرعت گسترش می‌یابد و اطلاعات در کسری از ثانیه انتقال پیدا می‌کند، رسانه‌ها و مطبوعات به ابزاری قدرتمند برای ایجاد وحدت یا تفرقه میان ملت‌ها تبدیل شده‌اند. این نقش می‌تواند در عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نمایان شود و تأثیرات عمیقی بر همبستگی و تعامل میان جوامع مختلف بگذارد. با این حال، در کنار نقش مثبت رسانه‌ها، نباید از پروژه‌های رسانه‌ای غرب که با اهداف خاصی به دنبال تأثیرگذاری بر افکار عمومی هستند، غافل شد. کشورهای غربی با بودجه‌های کلان و راه‌اندازی شبکه‌های گسترده‌ای، سعی دارند روایت خود را بر افکار عمومی مسلط کنند و به‌ویژه بر جوامع اسلامی تأثیر بگذارند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار کارگزاران نظام در روز ولادت پیامبر اکرم (ص)، بر اهمیت پرداختن رسانه‌ها و مطبوعات به وحدت کشورهای اسلامی تأکید کردند. زیرا نقش این رسانه‌ها در تقویت انسجام امت اسلامی بسیار کلیدی هست و می‌توانند به‌عنوان پل ارتباطی میان ملت‌های مسلمان عمل کرده و اطلاعات و آگاهی‌های ضروری را در حوزه‌های محتلفی مانند سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی باشد تا به درک بهتر مسائل مشترک جهان اسلام کمک کند. اطلاع‌رسانی درباره چالش‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، راهی برای همگرایی مسلمانان و افزایش همکاری‌های بین‌المللی میان کشورهای اسلامی هست. اما در مقابل، رسانه‌های غربی و جریان‌های معاند تحت حمایت غربی ها ، بودجه‌های هنگفتی را برای ایجاد تفرقه در جهان اسلام اختصاص داده‌اند.

یکی از مهم‌ترین پروژه‌های غرب در این زمینه، «اسلام‌هراسی رسانه‌ای» هست که با بودجه‌هایی بالغ بر صدها میلیون دلار در سال، از سوی اندیشکده‌ها، نهادهای دولتی و سازمان‌های رسانه‌ای غربی تغذیه می‌شود. به‌عنوان مثال در سال ۲۰۱۱ اسنادی منتشر شد که نشان می‌داد دولت آمریکا بیش از ۲۰۰ میلیون دلار برای تأمین مالی رسانه‌هایی اختصاص داده که هدفشان تضعیف چهره اسلام و ایجاد اختلاف در جوامع مسلمان بوده هست. در همین راستا، شبکه‌هایی مانند BBC Persian و Iran International با حمایت‌های مالی دولت‌های غربی، به‌طور مستمر به تولید محتوای تفرقه‌افکنانه علیه کشورهای اسلامی، به‌ویژه ایران، مشغول هستند.

نمونه دیگر این پروژه‌ها، حمایت گسترده از فیلم‌ها و سریال‌هایی هست که به تحریف تاریخ اسلام و چهره مسلمانان می‌پردازند. برای مثال، فیلم‌های هالیوودی مانند American Sniper و Zero Dark Thirty به‌طور مستقیم به گسترش اسلام‌هراسی کمک کرده‌اند. این فیلم‌ها نه‌تنها مسلمانان را به‌عنوان تهدیدی برای امنیت جهانی نمایش می‌دهند، بلکه اختلافات مذهبی و فرقه‌ای را نیز برجسته می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد که تنها در یک دهه گذشته، بیش از ۱.۵ میلیارد دلار توسط استودیوهای فیلم‌سازی غربی برای تولید محتوای ضداسلامی هزینه شده هست.

علاوه بر این، جنگ فرهنگی گسترده‌ای که از سوی غرب علیه ارزش‌های اسلامی به راه افتاده، در حوزه‌های مختلفی مانند موسیقی، شبکه‌های اجتماعی و تولید محتوای دیجیتال نیز مشهود هست. برای نمونه، پلتفرم‌هایی مانند «نتفلیکس» و «یوتیوب» به‌طور هدفمند، محتوایی را ترویج می‌کنند که سبک زندگی غربی را به‌عنوان مدل ایده‌آل معرفی کرده و ارزش‌های اسلامی را کم‌رنگ جلوه می‌دهد. گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد که شرکت‌های رسانه‌ای غربی، تنها در سال ۲۰۲۳، بیش از ۷ میلیارد دلار برای تولید محتوای فرهنگی با هدف تغییر ارزش‌های جوامع شرقی، از جمله کشورهای اسلامی، هزینه کرده‌اند.

در چنین شرایطی، رسانه‌های اسلامی باید رویکردی فعال در مقابله با این جریان‌های مخرب اتخاذ کنند. تولید محتوایی که بر اشتراکات مذهبی، فرهنگی و تاریخی مسلمانان تأکید داشته باشد، یکی از مهم‌ترین راه‌های مقابله با این جریان هست. برخی شبکه‌های اسلامی توانسته‌اند در برابر هژمونی رسانه‌ای غرب مقاومت کنند و روایتی مستقل از تحولات منطقه ارائه دهند. تقویت گفتمان تقریب مذاهب و ترویج گفت‌وگوی بین اسلامی، از جمله راهکارهایی هست که می‌تواند از بروز تنش‌ها و درگیری‌های فرقه‌ای جلوگیری کند.

لذا در همین راستا «پرس تی‌وی» را می توان یکی از نمونه‌های این شبکه‌ها، دانست که با تولید برنامه‌های مستند و تحلیلی، سعی دارد تصویری واقع‌بینانه از جهان اسلام ارائه دهد. این شبکه توانسته با پوشش رسانه‌ای دقیق و مستند، بخشی از روایت‌های جعلی رسانه‌های غربی را خنثی کند. به‌عنوان نمونه در جریان جنگ سوریه، پرس تی‌وی با انتشار گزارش‌هایی از واقعیت‌های میدان، نقش مهمی در آگاه‌سازی افکار عمومی ایفا کرد، در حالی‌ که بسیاری از شبکه‌های غربی مانند CNN و Fox News در حال پخش اطلاعات نادرست بودند.

به همین جهت در شرایطی که رسانه‌های غربی سعی دارند اسلام را دینی وابسته به گذشته و فاقد نوآوری معرفی کنند، معرفی پیشرفت‌های علمی، فناوری و فرهنگی مسلمانان می‌تواند تصویری پویا و پیشرو از جهان اسلام ارائه دهد. برای مثال دستاوردهای علمی ایران در حوزه نانو‌ تکنولوژی و هوش مصنوعی، علی‌رغم تحریم‌های سنگین، نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالای کشورهای اسلامی در حوزه علم و فناوری هست.

در نهایت، باید تأکید کرد که رسانه‌ها و مطبوعات در دنیای امروز نه‌تنها ابزاری برای اطلاع‌رسانی، بلکه ابزاری راهبردی در عرصه‌های جنگ نرم، دیپلماسی عمومی و تعاملات بین‌المللی محسوب می‌شوند. اگر رسانه‌های اسلامی بتوانند با یک رویکرد جامع و برنامه‌ریزی دقیق، محتوای تأثیرگذار و متناسب با نیازهای جوامع اسلامی تولید کنند، قطعاً خواهند توانست نقش خود را در تقویت وحدت امت اسلامی و مقابله با جریان‌های تفرقه‌افکن ایفا کنند.

انتهای پیام/۳۸۱

به گزارش مجاهدت از دفاع‌پرس از مازندران، آیت الله «محمدباقر محمدی لائینی» نماینده ولی فقیه در مازندران امروز (پنجشنبه) در دیدار اعضای هیئت رئیسه مجمع عدالت خواهان شاهد استان، اظهار داشت: از دغدغه‌های عدالت‌خواهانه و عدالت‌مندانه شما تشکر می‌کنیم، از پیگیری‌های شما برای تحقق حقوق خانواده‌های شهدا و ایثارگران از دستگاه‌ها نیز تقدیر می‌کنم.

وی افزود: انقلاب اسلامی ما با عدالت تحقق پیدا کرده و شعار آن از گذشته با حکومت عدل علی و در آینده با تحقق عدل مهدی (عج) هست، شهیدان ما هم در این مسیر رفتند جان خود را اهدا کردند، آزادگان سرافراز و جانبازان نیز با همین خواسته رفتند و برگشتند، جز این نه شرعی هست و نه متناسب با حقوق ملت.

آیت الله محمدی لائینی تاکید کرد: این سازمان مردم‌نهاد شما در راستای تحقق شعار انقلاب حرکت می‌کند.

نماینده ولی فقیه در مازندران ادامه داد: رسانه هم ابزار خوبی هست که بتواند به پرسشگری با این موارد بپردازد.

عضو مجلس خبرگان رهبری همچنین خاطرنشان کرد: آنچه که از امنیت و عزت داریم از برکت خون عزیزان شماست، امروز کارمندان باید عکس نزدیکترین شهید را روی میز کار خود بگذارد تا اولا توقعات شهید را برآورده سازند ثانیا از شهید بخواهند که توقعاتش را برطرف کند، فساد اداری در بنیاد شهید باید صفر باشد، بسیاری از مسائل اخلاقی و مالی اصلا نباید مطرح باشد.

انتهای پیام/