روزنامه آرمان ملی

*********

ایران، در پی دعوت به حضور در اجلاس شرم‌الشیخ و پس از بررسی دقیق ابعاد سیاسی، حقوقی و منطقه‌ای این دعوت، تصمیم به عدم مشارکت در آن گرفت، این تصمیم مبتنی بر اصول سیاست خارجی ایران و در راستای حفظ منافع ملی و منطقه‌ای اتخاذ شد.

برخی روزنامه‌های اصلاح‌طلب با ذهنی ساده از وضعیت موجود اجلاس قاهره را پنجره دیپلماسی خوانده و آن را فرصتی برای مذاکره مستقمی با ترامپ می‌دانند، روزنامه شرق در گزارشی نوشته است:

فرصت‌هایی از این دست، هرچند محدود و پرریسک، نباید از دست برود؛ زیرا غیبت ایران در چنین مجامعی، عملا میدان را برای رقبا و مخالفان باز می‌گذارد تا در غیاب صدای تهران، روایتی یک‌سویه از تحولات خاورمیانه ارائه دهند». به باور او، «حضور سنجیده و حساب‌شده حتی در سطوح میانی، می‌تواند گام کوچک، اما راهبردی در راستای بازگشت تدریجی ایران به صحنه دیپلماسی فعال منطقه‌ای باشد!

روزنامه آرمان‌ملی نیز در گزارشی با عنوان «آزمون دیپلماسی در شرم‌الشیخ» می‌نویسد:

شرکت کردن یا نکردن ایران در اجلاس شرم‌الشیخ تصمیمی است که مستقیماً به وزارت خارجه بازمی‌گردد، اما بر اساس پرس‌وجویی که از مقامات مطلع داشتم، ایران در این اجلاس شرکت نخواهد کرد. از نگاه جمهوری اسلامی، حضور در نشستی که نمایندگان اسرائیل نیز ولو به‌صورت غیرمستقیم حضور دارند، به معنای به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی تلقی می‌شود و با اصول سیاست خارجی ایران مغایرت دارد.

روزنامه هم‌میهن نیز با انتقاد شدید از عدم حضور ایران در ایران نشست به نقل از عمادالدین باقی نوشته است:

وقتی که بدون حضور شما برای منطقه برنامه‌ریزی کردند آنوقت خطر جنگ و تهدید بیشتر خواهد شد و حضور شما ولو در سطح پایین، برای پیشگیری از آن لازم بود. درست است که برای دفع خطر باید قدرتمند شد اما به جز اینکه قدرتمند شدن به اقتصاد قوی، تعامل جهانی و فناوری نیاز دارد طرف مقابل هم خودش را قدرتمند می‌کند. قدرتمند شدن هم به تنهایی کافی نیست. عقل حکم می‌کند که از دیپلماسی نیز به عنوان ابزاری برای قدرتمند شدن و دفع تهدید استفاده شود. ویتنامی‌ها در حالی که زیر بمباران بودند و با آمریکایی‌ها جنگ چریکی می‌کردند مذاکره صلح انجام می‌دادند. این رویه بسیاری از کشورها و ملت‌ها برای مقابله با جنگ و تجاوز قدرت‌های سلطه‌گر بوده است!

برای عدم شرکت تهران در اجلاس شرم‌الشیخ به ۴ مورد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. حضور در اجلاس شرم‌الشیخ به معنای تأیید ضمنی طرح‌هایی است که با منافع ملت‌های منطقه، به‌ویژه مردم فلسطین، در تعارض است. این اجلاس، که با محوریت طرح موسوم به «سازش ابراهیم» برگزار می‌شود، در عمل به عادی‌سازی روابط کشورهای منطقه با رژیم صهیونیستی و پذیرش نقش رهبری آمریکا در منطقه منجر خواهد شد. چنین رویکردی با سیاست‌های اصولی جمهوری اسلامی ایران، که بر حمایت از ملت‌های مظلوم و مقاومت در برابر سلطه‌گری استوار است، همخوانی ندارد.

۲. مشارکت در این اجلاس، به‌منزله مذاکره با حامیان و عاملان جنایات گسترده در غزه و دیگر مناطق است. آمریکا و اسرائیل، با سابقه طولانی در ارتکاب اقدامات غیرقانونی و نقض حقوق بشر، از جمله کشتار جمعی مردم فلسطین و تحمیل جنگ‌های متعدد، نمی‌توانند به‌عنوان شرکای قابل اعتماد در مذاکرات صلح مطرح شوند. حضور ایران در چنین فرایندی به معنای مشروعیت‌بخشی به این اقدامات خواهد بود.

۳. تجربه‌های پیشین، نشان‌دهنده بدعهدی مکرر آمریکا در مذاکرات و توافق‌های بین‌المللی است. نمونه بارز این بدعهدی، خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و اعمال فشارهای غیرقانونی علیه ایران است. همچنین، اسرائیل بارها تعهدات خود در توافق‌های آتش‌بس با کشورهای منطقه را نقض کرده است. این سوابق منفی، اجلاس شرم‌الشیخ را به فرایندی نمایشی و بی‌اعتبار تبدیل می‌کند.

۴. اجلاس شرم‌الشیخ، با توجه به اهداف اعلام‌شده و ترکیب شرکت‌کنندگان، در جهت پیشبرد طرح‌هایی است که به زیان منافع ملت‌های منطقه عمل می‌کند. این اجلاس، به‌جای تمرکز بر حل ریشه‌ای بحران‌ها، به دنبال تحکیم نفوذ آمریکا و اسرائیل در منطقه است. چنین فرایندی با سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران، که بر استقلال منطقه‌ای و حمایت از محور مقاومت تأکید دارد، مغایرت دارد.

بر این اساس، دولت ایران، با تکیه بر اصول سیاست خارجی خود و در راستای حفظ منافع ملی و حمایت از ملت‌های منطقه به‌ویژه مردم فلسطین، تصمیم به عدم حضور در اجلاس شرم‌الشیخ گرفت. با این حال برخی در داخل و خارج تلاش دارند این تصمیم را به فرصت‌سوزی در سیاست خارجی ایران به خصوص در ارتباط با تنش زدایی با آمریکا و بیرون ماندن از ساز و کارهای منطقه‌ای تعبیر کنند!

*********

اجلاس اضطراری سران کشورهای اسلامی و اتحادیه عرب، در دوحه پایتخت قطر برگزار شد. تشکیل این اجلاس اضطراری، به دنبال حمله اخیر اسرائیل به قطر و هدف قرار دادن محل استقرار رهبران و مذاکره‌کنندگان حماس در دوحه در دستور کار قرار گرفت.

روزنامه اعتماد نوشته است که حمله اسراییل به دوحه محکومیت نمادین به دنبال داشت زیرا وابستگی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به امریکا مانع هرگونه بازدارندگی واقعی علیه تل‌آویو می‌شود، در بخشی از این گزارش آمده است:

در روابط بین‌الملل، بازدارندگی حقیقی اهمیت بسیاری دارد، لذا نه ملاقات‌ها و نه نشست‌ها یا محکومیت‌های بی‌ثمر هیچ‌گاه به اهرمی تحت عنوان بازدارندگی دراختیار کشورها تبدیل نخواهد شد. واقعیت این است که تا به امروز هیچ یک از کشورهای عربی خلیج‌فارس به تنهایی یا به صورت گروهی نتوانسته‌اند بازدارندگی واقعی در برابر اسراییل و شخص نتانیاهو ایجاد کنند، بنابراین من شخصا هیچ امیدی به نشست‌های پیش رو، ازجمله جلسات اخیر که تحت عنوان نشست‌های اضطراری برگزار می‌شود، ندارم. این قبیل نشست‌ها صرفا موضوعات حاشیه‌ای هستند و قادر به حل مساله اصلی نخواهند بود.

در بخشی دیگری از این روایت آمده است:

نتانیاهو حتی در میان گروه‌هایی که پشتیبان تمام‌عیارش نبودند نیز حامیان جدی دارد. همچنین نفوذ گروه‌های حامی اسراییل در ساختارهای قدرت امریکا ازجمله در کنگره، کابینه ترامپ و میان جامعه مسیحیان افراطی بسیار گسترده در سال‌های اخیر تقویت شده است. این نفوذ در سطحی قرار دارد که در پنجاه سال گذشته بی‌سابقه بوده و تضمین می‌کند که هیچ تهدید داخلی جدی برای کاهش قدرت یا نفوذ اسراییل در واشنگتن وجود ندارد.

روزنامه آرمان ملی نیز در گزارشی به نقش ایران در دوحه پرداخته و نوشته است:

ایران اگر بخواهد از این شرایط استفاده کند و سازوکار منطقه‌ای ایجاد شود، بخشی مربوط به ایران و بخشی مربوط به کشورهای عربی است. کشورهای عربی علاوه بر ملاحظات تندروهای ضدایرانی و ضدشیعی داخل کشورهای خود ملاحظه تدابیر فراتر یا فراگیرتر با آمریکا را دارند و در سمت ایران هم ایران باید سازوکارهای عملی ارائه دهد. دلیل آن هم افراطیونی هستند که به گونه‌ای در گذشته با اقدامات نه چندان درستی انجام دادند که عملا باعث شده به سختی پیش‌بینی کرد که الان ایران و اعراب در قالب یک تدبیر امنیت منطقه‌ای گردهم بیایند.

در خصوص نشست دوحه بیان ۴ نکته ضروری است:

۱- نشست دوحه به دلیل تهدید مستقیم رهبران عربی از جانب امریکا، بدون نتیجه پایان یافت گفته شده است که به دلیل فشار شدید امریکا به اعضا در بیانیه پایانی اجلاس هیچ اشاره ای به اقدام عملی علیه رژیم نشد که نشان می‌دهد بازدارندگی عربی فقط روی کاغذ اعتبار دارد.

۲- در مذاکرات خصوصی مصر روی تشکیل ائتلاف نظامی و ترکیه روی تحریم تاکید داشتند اما حضور تام باراک سفیر آمریکا در پایتخت قطر این پروژه جدید را تحت تاثیر قرار داد.

۳- رهبران شرکت کننده در اجلاس در مذاکرات خصوصی بر درستی مسیر ایران تاکید داشتند اما در میدان عملی از بیان آن سرباز می‌زنند!

۴- محور قطر، مصرو پاکستان هدف حملات بعدی رژیم است.

*********

تروییکای اروپایی ماشه را فعال کردند و با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل، فرآیند ۳۰‌روزه‌ای را برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران آغاز کردند، اقدام اروپایی‌ها مورد توجه روزنامه‌های اصلاح‌طلب قرار گرفته و برخی نسخه‌هایی چون مذاکره فوری با آمریکا را می‌دهند.

روزنامه آرمان‌ملی در سرمقاله خود خواهان گذار واقع‌گرایانه برای عبور از وضعیت فعلی کرده و نوشته است:

آنچه امروز بعد از اجرای مکانیسم ماشه یا اسنپ بک علیه ایران شکل گرفته، عملا نشان داد که یک جریان افراطی در ایران در سیاست خارجی سوار شده و این جریان به ویژه در طول پنج سال اخیر به گونه‌ای عمل کرد که آن را «آرمانگرایی منفعل» می‌دانم و در سمت مقابل ما دیدیم که درنهایت طرف‌های ایران به رهبری آمریکا، سیاستی را در پیش گرفتند که بنده آن را «واقع‌گرایی فعال» می‌دانم. آرمانگرایی منفعل (passive idealisme) و واقع‌گرایی فعال (Active realism) که هر دوی این عبارات را برای اولین بار به‌کار می‌گیرم.

در بخش دیگری از این یادداشت آمده است:

چون متاسفانه این دو عبارت مبین آن چیزی است که الان در موضوع هسته‌ای ایران و فراتر از آن اختلافات ایران و آمریکا و متحدانش شکل گرفته است. ترامپ از وقتی که روی کار آمد، سعی کرد بخشی از واقعیات را در راستای تقویت توان چانه‌زنی آمریکا تغییر دهد. به همین دلیل این عنوان را واقع‌گرایی فعال می‌دانم که یعنی عمل بر طبق واقعیات ولی آنچه واقعیت‌گرایی فعال می‌دانم یعنی دستکاری کردن واقعیات در راستای تقویت توان چانه‌زنی.

روزنامه اعتماد نیز راه آلترناتو برای اسنپ‌بک را مذاکره فوری با آمریکا خوانده و می‌نویسد:

وضعیت کنونی ایران تهدیدآمیز و خطرناک است ولی به همان اندازه فرصت مناسبی برای انجام تغییراتی است که امید را در دل جامعه ایرانی دوباره زنده کند. تغییراتی که مثل گذشته ابتر و متناقض نباشد که در نهایت، چوب تغییرات را بخوریم ولی از نان آن محروم شویم.با توجه به اینکه ارایه هر پیشنهادی مستلزم داشتن اطلاعات دقیق و تسلط کارشناسی است، لذا صلاحیت دادن چنین پیشنهادی را ندارم و معتقدم که اغلب افراد عادی هم فاقد این صلاحیت هستند و بهتر است از ورود به جزییات پرهیز کنند. ولی ما انتظاراتی هم داریم اینکه شعارهای بی‌اثر ندهید.

مسئله اسنپ‌بک در چند ماه اخیر، یک پروژه رسانه‌ای علیه اذهان و افکار عمومی هم بوده است. هر زبانی که این امر را بیش از حد بزرگ کند، مستقیماً به دشمن کمک کرده و در پروژه او پیش رفته است.

طبق نقشی که برای اروپا تعریف کرده‌اند بعید است که چیزی جز تعطیل کامل صنعت هسته‌ای، کشورهای اروپایی را از این مسیر بازگرداند. همان چیزی که رژیم صهیونی و آمریکا نتوانستند در خلال جنگ تحمیلی ۱۲‌روزه از ایران بگیرند، حالا می‌خواهند از طریق دیپلماسی زور پیگیری شود. علت هم این است که اسنپ‌بک تنها امتیاز و اهرم فشار اروپا در دنیایی است که این کشورهای استعماری سابق و ناتوان امروز در دست دارند.

آنچه ما را از این وضعیت بیرون می‌آورد، ایده‌ای ایجابی و طراحی واقعی است. مذاکره بی‌نتیجه با اروپا یا دست‌وپا زدن در پرونده‌های سطحی و سلبی مانند اسنپ‌بک تنها ما را محدود می‌سازد. باید از گل‌ولای مسائل روزمره خارج شویم و چشم‌اندازی برای آینده میان‌مدت بسازیم، وگرنه این گل‌ولای آن‌چنان ما را در خود فرو می‌برد که جز شکست و افزایش بحران‌ها چیزی عایدمان نمی‌شود.

*********

در روزهای پس از جنگ ائتلاف مساله محور اپوزیسیون داخلی، گذاریون و ساختاری‌ها روز به روز عیان‌تر می‌شود. پس از جنگ ۱۲ روزه، اصلاح‌طلبان ساختاری و جبهه اصلاحات از سویی و برخی اعتدالیون همچون روحانی و ظریف از سوی دیگر با ظاهری مردم‌محور و تحت لوای «آشتی ملی»، به دنبال تغییر پارادایم در سیاست داخلی و خارجی ایران هستند.

روزنامه آرمان ملی در یادداشتی عجیب درباره برگزاری رفراندوم نوشته است:

حق تعیین سرنوشت به‌عنوان قاعده‌ای بدیهی در همه نظام‌های سیاسی پذیرفته شده و همه‌پرسی ابزار مشروعیت‌بخشی و بازسازی اعتماد عمومی است. در ایران نیز تجربه تاریخی نشان داده که مشروعیت نظام سیاسی بر مبنای همه‌پرسی بنا شده است. / در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ مردم با رأی خود جمهوری اسلامی را انتخاب کردند و چند ماه بعد، قانون اساسی جدید نیز به همه‌پرسی گذاشته شد. در سال ۱۳۶۸ بازنگری در قانون اساسی نیز از طریق همه‌پرسی صورت گرفت. اصول ۵۹ و ۱۷۷ قانون اساسی نیز بر ضرورت رفراندوم در مسائل مهم و اصلاحات اساسی تأکید دارند. / در بسیاری کشورها همچون فرانسه، بریتانیا، ترکیه و تونس نیز رفراندوم به‌عنوان سازوکار مشروعیت سیاسی به‌کار گرفته شده است.

در بخش دیگری از این یادداشت آمده است:

با گذشت چهار دهه از تحولات اجتماعی و اقتصادی، نسلی در ایران امروز حضور دارد که در تأسیس یا اصلاح قانون اساسی نقشی نداشته و همین امر فاصله‌ای میان قانون و واقعیت‌های روزمره ایجاد کرده است. ادامه وضع موجود بدون مراجعه به افکار عمومی، چشم‌پوشی از مردم‌سالاری خواهد بود.

روزنامه شرق نیز در گزارشی درباره نیاز به رفراندوم می‌نویسد:

انجام یا عدم انجام رفراندوم باید بر اساس ضرورت و حق قانونی باشد، نه بر مبنای اینکه کدام جناح یا جریان سیاسی آن را پیشنهاد می‌کند. در اصل، رفراندوم ابزاری است برای حل اختلاف دیدگاه‌ها و حتی می‌تواند به سود سیاست‌های رسمی موجود تمام شود، چنان‌که در نمونه‌هایی مانند انتخابات زودرس یا استعفای نخست‌وزیران در برخی کشورها، مردم به ادامه همان سیاست‌ها رأی داده‌اند.

کنش های رادیکال‌ها در میانه جنگ‌ها بس عبرت آموز است، روکش اقدامی به ظاهر ملی برای اقدام ضد ملی، رفراندوم و تشکیل مجلس موسسان همان مبارزه با نظام سیاسی را فریاد می‌زند، مثل فحوای بیانیه جبهه اصلاحات، به نظر می‌رسد که ائتلاف مساله محور اپوزیسیون داخلی، گذاریون و ساختاری‌ها روز به روز عیان تر می شود.

بهره‌برداری فرصت‌طلبانه از بحران‌ها نیز رکن دیگر اپوزیسیون سازی از داخل است که روی مسائلی چون نا ترازی‌ها، مشکلات داخلی مانند کمبود آب، تورم و قطعی برق به‌عنوان بهانه‌ای برای فشار بر حاکمیت و توجیه اصلاحات ساختاری که در خدمت دشمن است، استفاده می‌شود.

این خط اپوزیسیون سازی جدی مؤلفه‌های دیگری نیز دارد، ازجمله همسویی پنهان با دشمنان خارجی و تأکید بر مذاکرات با غرب و کاهش نقش مقاومت که طراحی آن در راستای اهداف آمریکا و اسرائیل برای مهار ایران و حذف نفوذ منطقه‌ای آن است.

*********

با اعلام توقف جنگ میان ایران و رژیم صهیونی پس از ۱۲ روز جنگ، اکنون این پرسش مطرح می‌شود که بازنده اصلی این جنگ چه کسی است؟ بی‌شک یکی از ارکان این پیروزی ایجاد حس مشترک میان ارکان یک جامعه است که این روزها در داخل شهرهای بزرگ و کوچک ایران نمود دارد و آن وحدت ملی است.

روزنامه اعتماد به نقل از شمس‌الواعظین سردبیر سابق برخی روزنامه‌های اصلاح‌طلب درباره اتحاد نوشته است:

رسانه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان به دلیل اینکه بازوی تبلیغاتی دشمن شدند، مورد نفرت جامعه ایران قرار گرفتند. مدیریت این رسانه‌ها به دلیل ریزش‌های اخیر بسیار نگرانند. این موضوع برای مدیران ارشد نظام که اقدام به تصمیم‌گیری در این حوزه‌ها می‌کنند خبر مثبتی است. باید بلافاصله اقدامات لازم صورت گیرد تا مرجعیت از رسانه‌های بیرونی به داخل بازگردد.

در بخش دیگری از این گفتگو آمده است:

این روند باید صورت گیرد تا متوازن و متناسب با موازنه‌هایی که در میدان جنگ به وجود آورده‌ایم در میدان تولید محتوا هم موازنه مدیریت افکار عمومی و حفظ تعادل روانی جامعه ایران صورت گیرد. ما آمادگی داریم با هر توانی که داریم در این زمینه کمک کنیم. ما به غنی‌سازی اتحاد ایرانیان نیاز داریم تا از طریق آن بتوانیم دشمن را به جای خودش بنشانیم.

پس از چند بررسی وضعیت رسانه‌های ضدانقلاب قابل توجه است:

۱- ما برای اولین‌بار است که شاهد این هستیم که رسانه‌های بیگانه در حوزه هویت سوژه‌ها با مشکل مواجه شده است و تنها راه‌حل موجود ساخت سوژه‌های موازی است.

۲- رسانه‌های بیگانه نتوانستند قدرت گنبد آهنین را به نمایش بگذارند قطعاً در چند روز آینده بر روی اتفاقات داخل متمرکز می‌شوند تا بدین‌طریق بتوانند یک پروپاگاندای رسانه‌ای را ایجاد کنند.

این روزها روابط ایران و اروپا وارد فاز قهری شده از این رو باید به سیاست‌های صهیونیستی اروپایی‌ها در قبال حمله اسرائیل به ایران اشاره کرد، روزنامه آرمان‌ملی که از مدافعان همیشگی مذاکره با غرب بوده این‌بار اعتراف تلخی کرده و نوشته است:

اروپا از یک سو تلاش دارد تا خود را در مسیر مذاکره و دیپلماسی قرار دهد ولی این تلاش‌ها بی‌حاصل است زیرا بنا برتجربه ادوار اخیر باید بگوییم که اروپا بدون حمایت‌ها و دستورهای آمریکا تحرکی نخواهد داشت. بعد از خروج دونالد ترامپ از توافق‌نامه برجام اروپایی‌ها چاره‌ای جز انفعال نداشتند و همچنان هم همین سیاست‌ها را در دستور کار قرار داده‌اند. در مورد آخرین تحولات ایران و اروپا با یکی از نماینده‌های مجلس گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. بخشایش در این مورد معتقد است اروپا حتی نمی‌تواند از حیثیت خود در برابر آمریکا دفاع کند!

تجربه شناخت واقعیت اروپا و غرب سخت اما قابل توجه است، اروپا همان جریانی است که بسته مالی اینستکس را پس از خروج رسمی آمریکا و بازگشت تحریم‌ها ترتیب دادند تا ایران را به شکل یکطرفه متعهد به تعهدات برجامی‌اش نگاه دارند و این در حالی است که همان طرف اروپایی هم حاضر به انجام تعهداتش نبود!