روزه داری

به گزارش مجاهدت از مشرق، ماه رمضان با تمام زیبایی ها و فوایدی که دارد ممکن است برای برخی از افراد مانند دیابتی ها دردسر ساز شود. دیابت یا همان بیماری قند خون در جوامع جهانی امروزی شیوع زیادی پیدا کرده است. دیابت بیماری است که مقدار زیادی قند را وارد خون می کند و بدن توانایی ترشح انسولین به اندازه کافی ندارد. به همین دلیل متناسب با نوع دیابت، حالات و وضعیت بدن باید قبل از شروع ماه رمضان، پزشک اجازه روزه داری را به فرد بیمار دهد. روزه داری برای تمام بیماران دیابتی ممنوعیت ندارد و برخی از آنها تحت شرایطی می توانند از فضایل این ماه مبارک بهره مند شوند.

در روزهای ابتدایی ماه رمضان، قندخون افراد سالم در محدوده طبیعی کمی کمتر میشود اما در ادامه به مقدار قبل خود باز می گردد. اما افراد مبتلا به دیابت با توجه به شدت بیماری، تغییرات مختلفی را در سطح کنترل قند خون، نوع و مقدار داروهای مصرفی را انجام می دهند.
علل کاهش قند خون در افراد دیابتی

سابقه بروز افت قندخون قبل از ماه رمضان، تنظیم نکردن دوز داروهای کاهنده قندخون در طول روزه داری، کاهش مصرف مواد غذایی یا حذف وعده سحری و انجام کارهایی که نیاز به فعالیت زیاد بدن دارند در فاصله سحر تا افطار از عوامل مهم در کاهش شدید قندخون بیماران دیابتی در ماه رمضان می باشد.

عوارض گرسنگی و تشنگی طولانی در بیماران دیابتی

افت قند خون

هنگام روز داری، احتمال کاهش قند خون در بیماران دیابتی مخصوصا افرادی که از داروهای ترشح کننده انسولین مانند گلی بنکلامید استفاده می نمایند و یا انسولین تزریق می کنند چندین برابر می شود. از سوی دیگر افزایش قند خون نیز به دلیل کم کردن دارو برای جلوگیری از کاهش قند خون، بیشتر می شود. برای خودداری از هیپوگلایسمی، در بیشتر افراد مبتلا به دیابت،کم شدن دوز داروهای کاهنده قند خون اجتناب ناپذیر است. که در اغلب مواقع موجب به وجود آمدن هایپرگلایسمی و به هم خوردن کنترل قند خون خواهد شد.

غلظت خون

یکی از عوارض مهم تشنگی طولانی مدت، غلیظ شدن خون و استعداد ایجاد لخته های خونی و بسته شدن رگ های مغزی و قلبی می باشد. در افراد دیابتی که دارای میزان قند خون بالاتر از ۱۸۰ هستند، ادرار زیاد و عدم امکان نوشیدن آب منجر به بروز کم آبی پیش رونده می شود. این افراد در صورت گرفتن روزه در ایام گرم سال و انجام فعالیت در طول روز با خطر دهیدراتاسیون ( کم آبی ) مواجه هستند.

خطرات بی آبی بدن

۱. افزایش احتمال لخته شدن خون در رگ های چشم و به دنبال آن نابینایی

۲. افزایش احتمال لخته شدن خون به خاطر زیاد شدن غلظت خون و عوارض بعدی آن شامل سکته های مغزی

۳. ایجاد سنکوپ به دلیل این که بیماران دیابتی همزمان دچار مشکلات اعصاب داخلی قلب و عروق هستند.

دیابت به دو نوع ۱ و ۲ تقسیم می شود:

دیابت نوع ۱

در این نوع دیابت فرد از سنین کودکی به بیماری مبتلا شده و می بایست در چند نوبت در طول شبانه روز انسولین تزریق نماید. به همین دلیل روزه داری برای این افراد قطعا ممنوع است چرا که در صورت تزریق نکردن انسولین، قند خون افزایش پیدا می کند و در نتیجه افزایش خطر هایپرگلایسمی ( کمای ناشی از افزایش گلوکز ) بیشتر می شود. از طرفی، تزریق همزمان انسولین در زمان روزه داری نیز موجب کاهش قند خون و افزایش خطر کمای هیپوگلیسمی (کمای ناشی از افت قند خون) می شود.
دیابت نوع ۲

در دیابت نوع ۲، بیماران در چند نوبت ، تزریق انسولین انجام می دهند بنابراین نباید روزه بگیرند. اما افرادی که انسولین های طولانی اثر تزریق می کنند به مشورت پزشک اجازه گرفتن روزه را دارند. به عبارتی این نوع انسولین ها، در بدن سطح ثابت و خفیفی از انسولین را فراهم می کنند و فرد با افت ناگهانی قند خون مواجه نمی شود. بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، تنها در صورت رعایت رژیم غذایی و استفاده از داروهایی مانند متفورمین، گلوتازون، آکاربوز و… (داروهایی که باعث ترشح انسولین نمی شوند) و کنترل بیماری خود می توانند با رعایت شرایطی خاص روزه بگیرند. این افراد با تقسیم داروهای خود در وعده افطار و سحر و همچنین مصرف زیاد آب و کنترل به موقع قند خون، تحت نظر پزشک روزه می گیرند.

گرفتن روزه برای دیابتی ها یک نعمت است زیرا موجب کاهش استرس و وزن این افراد می شود بنابراین قند خون بهتر کنترل می گردد .استفاده از داروهایی که موجب ترشح انسولین می شوند مانند گلی بنکلامید و گلی کلازید را باید به بعد از وعده افطار و قبل از خوردن غذای اصلی موکول کنند. البته همه این شرایط را پزشک باید تایید کند و قند خون تحت کنترل باشد. یعنی فرد می بایست دارای قند ناشتای کنترل شده و قند ۳ ماهه (Hb A۱C) زیر ۷ باشد و علاوه بر این به بیماری هایی چشمی، قلبی و کلیوی مبتلا نباشد.

در صورت فراموش کردن دارو در وعده سحر چه کار باید کرد؟

داروهای قند خون به سرعت تاثیر نمی گذارند. اگر مصرف دارو در سحر فراموش شود باید در طول روز مدام سطح قند خون کنترل شود تا در صورت کاهش آن و یا افزایش شدید آن، روزه داری ادامه پیدا نکرده و آن را قطع نمود. همچنین داروی فراموش شده را باید در وعده افطار و یا سحر بعدی مصرف نمود.

داروها تأثیر آنی ندارند. بنابراین در صورت فراموش کردن دارو در وعده سحر لازم است که در طول روز قند خون به طور مرتب کنترل شود. در صورت پایین بودن، افت یا افزایش شدید قند خون لازم است روزه داری خاتمه پیدا کند. بیمارانی که دارای قند خون بیش از ۳۰۰ هستند نباید روزه بگیرند زیرا به کم آبی و تکرر ادار دچار می شوند که برای بدن خطرناک می باشد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، احمدرضا درستی مطلق، در ارتباط با تغذیه روزه داران در ماه مبارک رمضان گفت: استفاده از انواع شیرینی و مواد پُرچرب و پُر کالری از افطار تا سحر موجب افزایش وزن می‌شود.

وی افزود: افرادی که از سوزش سر معده و یبوست در ماه رمضان شکایت دارند، از غذاهای پر ادویه، سرخ کرده و غذاهای دیر هضم استفاده نکنند.

درستی مطلق گفت: سبزیجات و آب کافی از افطار تا سحر به رفع یبوست کمک می‌کند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، صرف وعده سحری و سپس ساعت‌های طولانی که بدن هیچ مواد غذایی دریافت نمی‌کند نیاز به انرژی کافی دارد، حالا اینکه چه غذایی در افطار بخوریم تا نیاز بدن را تامین کنیم اهمیت زیادی دارد؛ سازمان جهانی بهداشت، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، متخصصان طب سنتی در این خصوص توصیه‌هایی ارائه کرده اند تا از مزایای روزه داری بهره‌مند شویم…

بنا بر اهمیت این موضوع سازمان جهانی بهداشت نیز توصیه‌هایی در مورد تغذیه در ماه مبارک رمضان ارائه کرده است.

سازمان جهانی بهداشت با انتشار گزارشی بر مصرف غذای سبک و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی و مصرف میوه و سبزیجات در وعده‌های افطارو سحری تاکید کرد.

متن کامل توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت در مورد تغذیه در ایام روزه داری:

۱- مصرف آب را فراموش نکنید. قبل از غذا مقدار زیادی مایعات بنوشید تا دچار کم آبی نشوید. آب و شیر گزینه‌های خوبی از مایعات هستند، اما نوشیدنی‌های حاوی قند و کالری را محدود کنید.

۲- سوپ میل کنید. سوپ‌ها یک انتخاب عالی برای افطار هستند، زیرا بدن شما را هیدراته نگه می‌دارند و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. سوپ‌های غنی از مواد مغذی مانند سبزیجات و غلات را انتخاب کنید و از مصرف سوپ‌های خامه‌ای خودداری کنید.

۴-سبزیجات مصرف کنید. سبزیجات سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر هستند.

۵-کربوهیدرات‌های سالم را انتخاب کنید. وعده افطار باید حاوی کربوهیدرات‌های سالم و پیچیده یعنی سبوس دار باشد. ماکارونی سبوس دار و نان سبوس دار می‌توانند انتخاب‌های خوبی باشند. کربوهیدرات‌های پیچیده منبع عالی فیبر و مواد معدنی و همچنین انرژی هستند.

۶- پروتئین بدون چربی میل کنید. در افطار، مصرف پروتئین‌های بدون چربی سالم مانند گوشت، شیر، ماست، تخم مرغ، پنیر، ماهی و مرغ بسیار مهم است. اینها حاوی انواع اسیدهای آمینه هستند و برای حفظ و تولید توده عضلانی حیاتی هستند.

۷- در وعده غذایی خود عجله نکنید. خوردن بیش از حد یکباره و خیلی سریع غذا، می‌تواند باعث سوء هاضمه و سایر مشکلات معده شود. آهسته غذا خوردن و مصرف وعده‌های کوچکتر، برای سلامت کلی شما بهتر است و بهترین راه برای جلوگیری از افزایش وزن است.

۸-از مصرف غذاهای پرچرب، سدیم و قند در وعده‌های سحر و افطار پرهیز کنید. از خوردن غذاهای سرخ شده نیز خودداری کنید. بجای آن غذاها را بپزید و یا بخارپز و کباب کنید. به جای نمک از گیاهان و ادویه جات استفاده کنید. به جای شیرینی ها، کیک‌ها یا سایر محصولات پخته شده حاوی شکر تصفیه شده یا شیرین کننده‌های مصنوعی، از میوه‌هایی استفاده کنید که حاوی قندهای طبیعی هستند.

* طب ایرانی نیز با توجه به قدمت چندین هزارساله خود و تاکیدی که بر اصلاح سبک زندگی و حفظ تندرستی دارد برای بهره مندی هرچه بیشتر روزه داران از برکات این ماه پرخیر توصیه‌های بسزایی دارد.

میر غضنفری پژوهشگر طب سنتی توصیه می‌کند: هنگام افطار بدن نیاز به یک منبع انرژی به شکل گلوکز دارد که کاهش قندخون در ساعات روزه داری را جبران کند بنابراین مصرف یک لیوان آب گرم، چای کمرنگ و یا یک لیوان شیرگرم همراه با خرما یا عسل در شروع افطار، استفاده از غذاهای سبک مثل فرنی، شیربرنج، نان و پنیر وسبزی که یکی از عادات خوب غذایی ایرانی است و انواع سوپ کم چرب، آش کم حبوبات و سبک، حلیم بدون روغن که منبع خوبی از مواد نشاسته ای، فیبر، پتاسیم و منیزیوم غذای مناسبی برای افطاردر این ایام است و بسیار برای تامین انرژی مورد نیاز می‌تواند کمک کننده باشد.

*گاهی روزه داران بدلیل تغییر در سبک غذایی دچار مشکلات گوارشی می‌شوند. طب سنتی توصیه می‌کند تغذیه‌های متناسب با مزاجشان انتخاب کنند.

رضایی زاده متخصص طب سنتی می‌گوید: غذایی که با شما سازگار است، نفخ نمی‌کنید و خوب هضم می‌شود و ترش نمی‌کنید؛ باب طبع خود انتخاب کنید.

وعده افطار و شام جدا مصرف شود

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: توجه به مواد غذایی مصرفی به هنگام سحر و افطار و شام در ماه مبارک رمضان می‌تواند به حفظ یک الگوی صحیح غذایی در این ماه کمک کند.

دکتر احمد اسماعیل زاده گفت: بهتر است وعده شام و افطاری یکی نشود؛ چراکه افطار سنگین به معده و دستگاه گوارش فشار می‌آورد. با جدا کردن وعده افطار و شام از یکدیگر نیز باید حجم غذای مصرفی در وعده افطار و وعده شام سبک باشد؛ بعد از صرف شام و در واقع قبل از خواب نیز مصرف یک عدد میوه فصل توصیه می‌شود.

وی افزود: روزه داران می‌توانند با مصرف غذای سبک در وعده افطار، شام نیز میل کنند و یک اصل کلی در مورد تغذیه آن است که تمامی گروه‌های اصلی غذایی (۵ گروه نان و غلات، سبزی ها، میوه ها، لبنیات و گوشت ها) باید در سه وعده سحری، افطار و شام به مقدار کافی دریافت شود.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با تاکید بر نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در فاصله افطار تا سحر، خاطرنشان کرد: متاسفانه دیده می‌شود که برخی از افراد بدون سحری روزه می‌گیرند که این برخلاف اصول تغذیه‌ای بوده و توصیه می‌شود که وعده سحری به مقدار کافی و مناسب میل شود.

دکتر اسماعیل زاده تصریح کرد: توصیه می‌شود در وعده سحری دو عدد خرما، شیر، نان سبوس دار (سنگک، تافتون، بربری، نان جو کامل و سایر نان‌های سبوس دار، دو عدد گردو، یک عدد تخم مرغ و دو عدد میوه فصل استفاده شود.

وی ادامه داد: استفاده از لیموترش تازه در وعده سحری به منظور پیشگیری از احساس تشنگی در ساعات بعدی روز مفید است.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: استفاده از خوراک‌های حبوبات (مثل عدسی) به همراه آب نارنج یا آب لیمو نیز از انتخاب‌های غذایی مناسب به هنگام سحر است؛ چراکه حبوبات دارای کربوهیدرات‌های کمپلکس و فیبر زیاد به همراه املاح و ویتامین‌ها هستند و قند خون را به تدریج افزایش داده و در نتیجه بر سطح انسولین خون اثرات نامطلوبی نمی‌گذارند و ساعات زیادی افراد را سیر نگه می‌دارند؛ جهت پیشگیری از نفخ و یا احتمالا ناراحتی‌های گوارشی بهتر است چند ساعت قبل از مصرف، حبوبات را در آب خیس کرده و آب آنها را دور ریخته و سپس حبوبات را در غذا مصرف کنیم.

روزه داری علاوه بر پاکسازی روح، عامل پاکسازی بدن است.