روضه‌خوانی

رسانه‌ها سنت مقتل‌خوانی را ترویج کنند

رسانه‌ها سنت مقتل‌خوانی را ترویج کنند


به گزارش مجاهدت از گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، مقتل‌خوانی یکی از آیین‌های مذهبی است که در ایام محرم برای روایت آن چه که در کربلا و روز عاشورا گذشته است استفاده می‌شود و در واقع یکی از شیوه‌های عزاداری و روضه‌خوانی است.

مقتل‌خوانی حتی از روضه هم پیشینه طولانی‌تری دارد و می‌توان گفت به قدمت تاریخ واقعه عاشورا است. تفاوت آن با روضه در این است که مقتل مستقیما به سراغ واقعه عاشورا می‌رود و با جزییات دقیق بیان می‌گردد. در جامعه امروز که هیئت‌های مختلفی در ایام محرم وجود دارند تا عزاداران حسینی در آن شرکت کنند و در میان انبوه روضه‌ها و مداحی‌ها، این سنت دیرینه کمرنگ شده است. حال آن که می‌توان گفت تاثیرگذارترین و نزدیک‌ترین روایت‌ها، روایت از طریق مقتل‌های معتبر است.

در گفت‌وگو با کارشناسان این حوزه به بررسی اهمیت و جایگاه مقتل‌خوانی در تاریخ شیعه و همچنین روش‌های ترویج این مهم، پرداختیم.

در دومین گفت‌وگو از این پرونده به سراغ حجت‌الاسلام سیدحسین مومنی رفته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

این سخنران مذهبی با بیان این که کربلا را باید از سه زاویه مورد واکاوی قرار داد، گفت: اولین زاویه علل و عواملی است که موجب این رخداد شد. باید بررسی کرد که چه شد مردم و امت با این که می‌دانستند امام حسین (ع)، امامشان است او را به بدترین شکل ممکن کشتند. چه بر سر جامعه دینی آمد که حتی برای پیروزی یزید بر امام حسین (ع) نذر کرده بودند. دومین زاویه این است که اتفاقاتی که در روز عاشورا رخ داده است بیان شود. نکته سوم هم این است که باید پیامد‌های عاشورا را مورد بررسی قرار دهیم. باید دقت کرد که پیامد عاشورا عبارت از پاک شدن است. پاک شدن تاریخ، اجتماع و فرد.

وی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری افزود: کربلا مرکب از سه عنصر است؛ عقلانیت، حماسه و عزت، عاطفه و عشق. گاهی اوقات انسان از طریق استدلال جلو می‌رود تا افراد را به سمت دین سوق بدهد. گاهی هم به واسطه حماسه و گاه عاطفه. کربلا هر سه عنصر را دارد. اگر ما بخواهیم صرفا استدلالی به کربلا نگاه کنیم، این نگاه غلط است همانطور که نگاه عاطفی صرف به آن نیز غلط است.

این روحانی با اشاره به اهمیت روایت کربلا و مقتل‌خوانی بیان کرد: اهمیت مقتل‌خوانی آن قدر بالا است که خود ائمه (ع) مقتل خوانده‌اند. بیان این مصیبت‌ها از این جهت اهمیت دارد که بر قلب اثر می‌گذارد. هیج چیزی مانند اتفاقات عاشورا بر قلب اثر مثبت نمی‌گذارد. مسائلی که اتفاق افتاده است اولا باید از زبان ائمه معصومین (ع) روایت شود. در مرحله بعد کسانی که چه در جبهه دشمن و چه در جمع یاران امام حسین (ع) در واقعه عاشورا حضور داشتند.

وی گفت:، ولی عمده مرثیه‌هایی که به دست ما رسیده است و ما بیان می‌کنیم از ائمه (ع) است. اگر این روایت‌ها درست منتقل شود اثر خواهد گذاشت و ما در سال‌های اخیر اثرش را دیده‌ایم. مثلا افرادی که در طول سال شاید تقیدی نداشته باشند، اما در ایام محرم به حرمت امام حسین (ع) تقیدی پیدا می‌کنند و قلب آن‌ها به سمت خدا سوق پیدا می‌کند.

او با بیان این که دشمنان از این تاثیر احساس خطر کرده و کتاب‌هایی تولید کرده‌اند که مورد وثوق نیستند، گفت:، اما کتاب‌هایی وجود دارد که در فرهنگ شیعه قدیم نوشته شده‌اند و مورد تایید علما و بزرگان ما رسیده است. کتاب‌هایی هم که اخیرا نوشته شده مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته و در اختیار افرادی که استفاده می‌کنند قرار گرفته است. کتاب‌هایی، چون «مقتل جامع»، «شهادت‌نامه»، «مقتل مقرم»، «لهوف» و «نفس‌الهموم» کتاب‌های قابل اعتنا، موثق و مستند هستند.

حجت‌الاسلام مومنی در مورد آسیب‌شناسی که در این حوزه صورت گرفته است اظهار داشت:باید بگویم در مقایسه با سایر امور، این مسئله آسیب مورد توجهی نداشته است. هرچند که مادحین، ذاکرین و روضه‌خوان‌ها دور هم جمع شده‌اند و نکاتی اگر بود مورد بررسی قرار داده‌اند و از نکاتی که پیشکسوتان این حوزه گفتند، بهره‌مند شدند.

این کارشناس مذهبی در پایان افزود: توصیه من این است همان اندازه که مادحین و شاعرین برای شعر و نوحه وقت می‌گذارند که بسیار عالی است برای روضه هم وقت بگذارند و نکاتی که در دل روضه‌های ناب وجود دارد استخراج و به مردم بیان کنند. اگر همانطور که در لیالی قدر مراسم‌ها از تمامی شبکه‌های رسانه پخش می‌شود، در روز عاشورا هم مقتل‌خوانی را از تمام شبکه‌های سیما پخش کنند و همانطور که در هیئت‌ها خودمان می‌خوانیم بدون کم و زیاد شدن و در نظر گرفتن مصالح در رسانه ملی پخش شود، این سنت دیرینه ترویج می‌شود.

منبع: ایرنا

انتهای پیام/ ۱۳۴

این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده است

رسانه‌ها سنت مقتل‌خوانی را ترویج کنند بیشتر بخوانید »

تعزیه؛ هنر اصیل ایرانی در تعظیم مفاهیم عاشورایی

تعزیه؛ هنر اصیل ایرانی در تعظیم مفاهیم عاشورایی


گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس: تعزیه، در لغت به معنی سوگواری [تعزیت ]، برپای داشتن یادبود عزیزان از دست رفته، تسلیت، امر کردن به صبر، و پرسیدن از خویشان مرده است؛ ولی در اصطلاح، به گونه‌ای از نمایش مذهبی منظوم گفته می‌شود که در آن عده‌ای اهل ذوق و کار آشنا در مناسبت‌های مذهبی و به صورت غالب، در جریان سوگواری‌های ماه محرم برای باشکوه‌تر نشان دادن آن مراسم و یا به نیت آمرزیده شدن مردگان، آرزوی بهره‌مندی از شفاعت اولیای خدا به روز رستخیز، تشفی خاطر، بازیافت تندرستی، و یا برای نشان دادن ارادت و اخلاص فزون از اندازه به اولیا به ویژه اهل بیت پیامبر علیهم السلام، با رعایت آداب و رسوم و تمهیدهایی خاص و نیز بهره‌گیری از ابزارها و نواها و گاه نقوش زنده برخی از موضوعات مذهبی و تاریخی مربوط به اهل بیت به ویژه واقعه کربلا [امام حسین؛ واقعه کربلا] را پیش چشم بینندگان بازآفرینند.
 
بر خلاف معنی لغوی تعزیه، غم انگیز بودن شرط حتمی آن نیست و ممکن است گاه شادی بخش نیز باشد. بدین معنی که اگر چه هسته اصلی آن گونه‌ای سوگواری و یاد کرد و بزرگداشت خاطره مصائب اندوهباری است که بر اهل بیت و به ویژه امام حسین (ع) و یاران نزدیکش رفته است، اما با گذشت زمان و تحول و تکامل کمی و کیفی و گونه گونی و تعدد آن تعزیه‌هایی در ذم دشمنان دین و خاندان پیامبر (ص) پرداخت شده که نه تنها صفت اندوهبار بودن را از دست داده، بلکه سخت مضحک و خنده آور نیز هستند [تعزیه مضحک].
 
در این میان تعزیه‌هایی تفریحی نیز چهره نمایانده‌اند. که از آن جمله‌اند: تعزیه‌های درةالصدف، امیر تیمور، حضرت یوسف، و عروسی دختر قریش. شیوه برپا کردن آن نیز چنین است که با پایان گرفتن هر مجلس سوگواری یا دسته روی و یا حتی به صورتی جداگانه عده ای شبیه خوان [شبیه] در هر جایی که مناسب تشخیص دهند، می‌ایستند و نوازندگانی که از قبل همراه آنانند به زدن طبل یا شیپور آغاز می‌کنند و در همان میان نیز زمینه را برای برپا کردن تعزیه آماده می‌سازند.
 
این زمینه معمولا عبارت است از شکل دادن دایره‌ای محل نمایش، جای دادن سکوهایی کوچک و بزرگ [تختگاه ] برای مشخص نمودن شأن و مرتبه اشخاص نمایش، و همچنین [علم ] و [کتل]، و نصب پرچمهای سبز و سرخ و سیاه. زدن طبل و شیپور در چنین لحظه و مناسبت‌ها به خودی خود پیام از اجرای نمایش تعزیه می‌دهد. به‌محض گردآمدن عده‌ای تماشاگر شبیه‌خوانی که از شخصیت‌های شناخته شده‌تر نمایش است، ابیاتی چند را به عنوان درآمد برمی‌خواند. مثلا شمر در آغاز کار در حالی که با گام‌های بلند و تند گرد صحنه نمایش را می‌پیماید چندین بار به صدای بلند می‌خواند:
 
الا یاران! نه من شمرم نه این خنجر
مراد از کار ما این است که این مجلس بکا باشد
و سپس معمولا با به اجرا درآمدن پیش‌خوانی نمایش مجلس اصلی آغاز می‌شود. 
 
در این نمایش مذهبی برای عواطف تماشاگران مرزبندی تازه‌ای صورت گرفته و برای خندانیدن و خندیدن جای مشخصی در نظر گرفته شده است.
 
هم از این روست که در این حالت لفظ شبیه‌خوانی را که آغاز نیز متداول بود و مفهوم شکلی از نمایش را افاده می‌کرد، به جای تعزیه که مفهوم تسلیت و سوگواری دارد، به کار می‌برند.
 
 بر پای دارنده اصلی تعزیه را بانی و گرداننده آن را تعزیه گردان، معین البکا یا ناظم البکا و بازیگران آن را شبیه‌خوان یا تعزیه‌خوان و سایر همکاران بر پایی آن را «عمله تعزیه» می‌نامند. 
 
تعزیه؛ یکی از هنرهای مهم اصیل ایرانی است که با تلفیق نمایش، مداحی، روضه‌خوانی و گاها ریتم‌های موسیقی صدها سال فرهنگ عاشورایی را در بین ایرانیان ترویج داده است.
 
چندین سال است که مجموعه‌های مختلف در ایام محرم و صفر این فرهنگ هنری بومی و ایرانی را که در گذشته در محافل عزاداری رونقش داشته است و همواره به عنوان بخشی از آیین مذهبی مورد توجه بوده است را اجرا می‌کنند.
 
هم‌اکنون برای رونق دادن تعزیه ظرفیت‌های زیادی وجود دارد؛ رویداد تئاتر مردمی بچه‌های مسجد که سال‌ها توسط حوزه هنری برگزار می‌شود یکی از ظرفیت‌های مهم کشور در زمینه تئاتر دینی است که می‌توان با رویکرد اجرای تعزیه در هیئات‌های مذهبی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
 
انتهای پیام/ ۱۲۱

این مطلب به صورت خودکار از این صفحه بارنشر گردیده است

تعزیه؛ هنر اصیل ایرانی در تعظیم مفاهیم عاشورایی بیشتر بخوانید »