ریاض

به گزارش مجاهدت از مشرق، روزنامه معاریو، چاپ سرزمین اشغالی، امروز (جمعه) در گزارشی به گفت‌وگوی تلفنی روز گذشته حسین امیر عبداللهیان با «ایمن الصفدی» وزیر خارجه اردن پرداخت و بهبود مناسبات میان تهران و امان را موجب نگرانی رژیم صهیونیستی دانست.

به نوشته المیادین، معاریو نوشت که وزرای خارجه ایران و اردن بر دیدار مستقیم با یکدیگر در سریع‌ترین زمان ممکن تأکید کردند و امیر عبداللهیان نیز گفت که تهران آماده توسعه روابط دو جانبه و همکاری‌ها میان دو کشور است.

به نوشته این روزنامه عبری‌زبان دو طرف قرار است ارتباطات خود را با هدف توسعه روابط و همکاری در زمینه ثبات و امنیت منطقه ادامه دهند.

معاریو افزود: «این موضوع به خصوص پس از توافق میان تهران و ریاض، موجب نگرانی اسرائیل شده است».

در این راستا یک پژوهشگر امنیت داخلی رژیم صهیونیستی نیز به معاریو گفت که توافق میان ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری روابط با میانجی‌گری چین برای تهران یک دستاورد دیپلماتیک بود.

پیش از این نیز خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشته بود که توافق میان تهران و ریاض، رژیم اسرائیل را تا حد زیادی نگران کرده است، به شکلی موجب می‌شود تا این رژیم در منطقه تنها بماند.

«یوئیل جوزانسکی» کارشناس حوزه کشورهای عربی خلیج فارس نیز به روزنامه معاریو گفت که توافق مذکور ضربه قابل توجهی به تلاش‌های تل آویو در سال‌های اخیر باری ایجاد بلوک ضد ایرانی در منطقه به شمار می‌رود.

وی افزود: «اگر خاورمیانه را به عنوان یک بازی حاصل جمع صفر در نظر بگیرید، در میان رقابت شدید ایران و اسرائیل، پس پیروزی دیپلماتیک برای ایران خبر بسیار بدی برای اسرائیل است».

روزنامه اسرائیلی «هاآرتص» نیز در همین زمینه نوشت که این توافق موجب فعال شدن ایران در میان کشورهای عربی می‌شود و می‌تواند ثمره خود را در برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهای دیگر همچون مصر نشان دهد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، تصاویر دیدار بشار اسد، رئیس جمهور سوریه با امیر فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان به سرعت در رسانه‌های مختلف دنیا پخش شده است. از سویی دیگر رهبران حماس بعد از ۷ سال سردی روابط با دولت سعودی عازم ریاض پایتخت این کشور شدند تا با دولتمردان سعودی و بن سلمان دیدار کنند. این تغییر ۱۸۰ درجه‌ای در سیاست خارجی عربستان-بخصوص سرعت عادی‌سازی روابط- این سؤال را ایجاد کرده است که چه عواملی باعث شده است که عربستان در سیاست منطقه‌ای و بین‌المللی خود تجدید نظر کند؟

از زمان تشکیل دولت سوم سعودی تاکنون، این رژیم همواره با تکیه بر اقتصاد نفتی و ارتباط با غرب، سیاست محافظه کارانه را در پیش می‌گرفت تا جایی که این سیاست باعث شد عربستان از جنگ‌ها و تنش‌های منطقه‌ای تا قبل از سال ۲۰۱۱ دور بماند. این امر باعث شد رشد اقتصادی این کشور شکوفا شود. شهرهای عربستان بخصوص شهرهای مدرنی همچون جده و ریاض به عنوان شهرهای درجه اول جهان عرب معرفی شدند.

از سویی دیگر براساس این رویکرد، عربستان روابط گسترده با همه کشورهای اسلامی و گروه‌ها از جمله گروهای مقاومت داشت و روی آنها تأثیر می‌گذاشت. برای مثال عربستان روابط بسیار بالایی با جنبش اسلامی حماس داشت؛ همچنین تا قبل از سال ۲۰۰۶ و حتی بعد از آن با حزب‌الله و سایر گروه‌های فلسطینی روابط گسترده داشت؛ در سوریه سرمایه گذاری‌های مختلف انجام داده بود و بهترین روابط را با دولت اسد پسر و پدر داشت و حتی در جنگ‌های ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ وام‌های بلاعوض به دولت سوریه پرداخت کرده بود.

روابط عربستان با بازیگران سنتی جهان عرب از جمله الجزایر، تونس، مصر و عراق در بهترین دوران قرار داشت، تا جایی که این کشورها عربستان را به عنوان برادر بزرگ‌تر با توجه به بافت فرهنگی و حضور حرمین شریفین پذیرفته بودند. عربستان تا قبل از سال ۲۰۱۱ به عنوان رهبر جهان عرب دیده می‌شد و رقابت جدی با ایران و ترکیه برای رهبری جهان اسلام داشت. اما این امر با تحولات سال ۲۰۱۱ به کلی فرو ریخت و با اتخاذ رویکرد تهاجمی و تجدید نظر طلبانه، گسل بزرگی در روابط عربستان با کشورهای جهان عرب، کشورهای اسلامی و محور مقاومت ایجاد شد.

اما با گذشت ۱۲ سال از تحولات بهار عربی، شکست‌های پی در پی عربستان سعودی در این تحولات، بخصوص شکست در یمن و سوریه باعث شد که به دلایل اقتصادی، امنیتی، ژئوپلیتیکی و سیاسی در سیاست خود تجدید نظر کند.

عوامل اقتصادی

یکی از مؤلفه‌های اصلی که باعث ایجاد تغییر در سیاست خارجی عربستان شده است مؤلفه اقتصاد است. عربستان در حال حاضر در راستای چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود به دنبال تبدیل شدن به یک دولت مدرن و قرار گرفتن در ردیف قدرت‌های برتر اقتصادی است. سند چشم‌انداز ۲۰۲۰ این کشور، در بُعد اقتصادی، بر افزایش عایدات غیرنفتی از ۱۲ میلیارد به ۴۶۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ و ۲۶۶میلیارد دلار در سال ۲۰۳۰ با اتکا بر فروش بخشی از سهام شرکت آرامکو و ساختن صندوق سرمایه ۲ هزار میلیارد دلاری، بهبود سهم و نقش شرکت‌های کوچک و متوسط در اقتصاد، کاهش نرخ بیکاری، افزایش درآمدها از طریق جذب گردشگر، تأکید بر مبارزه با فساد و شفاف‌سازی استوار است.

چنین راهبردهایی، نیاز به تأمین امینت برای سرمایه‌گذاری در کشور پهناوری همچون عربستان دارد. اما از سال ۲۰۱۵ عربستان خود را وارد باتلاق جنگ یمن کرد که دستاوردی جز بی‌ثبات‌سازی عربستان و حمله به آرامکو نداشت. از سویی دیگر منازعه با ایران همواره باعث می‌شد که تهدید ایران عامل مهمی در عدم سرمایه‌گذاری خارجی به حساب بیاید.

بنابراین بن سلمان به خوبی این را فهم کرده بود که چشم‌انداز ۲۰۳۰ بدون تأمین امنیت راه به جایی نخواهد برد.

عوامل فرهنگی-مذهبی

عربستان با داشتن حرم امن الهی، همواره خود را ام القرای جهان اسلام معرفی می‌کرد و پادشاه سعودی خود را خادم الحرمین ارزیابی می‌کرد؛ امری که تقریباً در اکثر کشورهای اسلامی و عربی پذیرفته شده بود. اما اتخاذ رویکرد رادیکال بخصوص پس از تحولات بهار عربی باعث شد که کشورهای اسلامی و عربی از در خصومت و منازعه با این کشور به در آیند که نمونه‌های آن را در رقابت و جنگ‌های نیابتی طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ می‌توان مشاهده کرد.

از سویی دیگر عربستان تا چند سال گذشته، با وجود محافظه کاری همواره سعی می‌کرد در مورد مسأله فلسطین، سیاست حمایت از آرمان قدس را داشته باشد و روابط سازنده‌ای با گروهای فلسطینی بخصوص حماس و فتح برقرار کرده بود. تغییر رویکرد عربستان نسبت به مسأله فلسطین و نزدیکی به رژیم صهیونیستی بخصوص پس از معاهده آبراهام، باعث تیرگی روابط این کشور با کشورهای عربی و اسلامی شد؛ پرستیژی که عربستان در گذشته داشت، در حال حاضر ندارد. بنابراین این کشور به دنبال احیای پرستیژ از دست رفته‌اش در میان کشورهای عربی و کشورهای اسلامی است.

عوامل سیاسی

عربستان این را فهم کرده است که در جنگ‌های نیابتی نمی‌تواند حریف ایران شود و ایران توانسته است در عراق، سوریه و یمن عربستان را شکست دهد. بنابراین منازعه با ایران دستاوردی برای عربستان نخواهد داشت؛ بخصوص اگر رویکردهای رادیکال اتخاذ شود. از سویی دیگر عربستان تغییرات جاری در نظام بین‌الملل را درک کرده است؛ قدرت روبه‌رو رشد چین و گرفتاری امریکا و ناتو در باتلاق اوکراین باعث شده است این کشور به دنبال تغییر در سیاست خارجی خود باشد.

قدرت‌های بزرگ بخصوص چین، زمانی عربستان را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای خواهند پذیرفت که بتواند ایفای نقش سازنده در تحولات منطقه داشته باشد و امنیت انرژی را تأمین کند. بنابراین عربستان برای همراه شدن با تغییرات بین‌المللی نیاز به تغییر در سیاست خارجی خود دارد که نمونه بارز آن نزدیکی به ایران و عادی‌سازی روابط با این کشور است. ایران بازیگری بسیار استراتژیک در خاورمیانه محسوب می‌شود که نمی‌توان بدون توجه به آن معادلات این منطقه را تغییر داد؛ تجربه‌ای که عربستان در ۴۰ سال اخیر نظاره گر آن بوده است.

عوامل ژئوپلیتیکی

اساساً در منطقه خاورمیانه، بازیگران ژئوپلیتیک و امنیتی پررنگ هستند و تحولات ژئوپلیتیکی در سیاست خارجی کشورها تأثیرگذار است. عربستان تا قبل از سال ۲۰۱۱ از مزیت ژئوپلیتیکی استفاده لازم را می‌کرد؛ قرار گرفتن بر بستر آب‌های آزاد و اتصال دریایی به آفریقا و خلیج فارس مزیت مناسبی برای این کشور محسوب می‌شد. اما با تهاجمی شدن عربستان، این مزیت‌ها چه در خلیج فارس با حضور ایران و چه در دریای سرخ و خلیج عدن با حضور انصارالله به یک تهدید استراتژیک تبدیل شد.

بنابراین عربستان برای استفاده از مزیت ژئوپلیتیکی خود و عدم تهدید مرزها، باید روابط خود را با دو طرف قدرت در بستر دریا بهبود دهد. اساساً بیش از ۹۰ درصد تجارت نفتی و غیرنفتی عربستان از بستر دریا صورت می‌گیرد و می‌بایست تهدید در این بستر را رفع کند.

در مجموع عربستان با ارزیابی از تغییرات جاری در نظام بین‌الملل و شکست در طرح‌ها و راهبردهای خود در منطقه بخصوص باتلاق یمن، در حال تغییر در روابط خارجی خود با کشورهای مختلف است. امری که در کوتاه مدت و میان مدت مطلوب به نظر می‌رسد، اما در بلندمدت به نوع کنش‌های عربستان بستگی دارد.

منبع: روزنامه ایران

به گزارش مجاهدت از مشرق، «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در تحقق آمال و آرزوهایش در عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی شکست خورده و روابطش با کشورهای عربی که توافقنامه‌های صلح «ابراهیم» را امضا کرده‌اند نیز دچار ضعف و سستی شده است. دلیل آن نیز، افزایش عملیات‌های مقاومت در اراضی اشغالی و شلیک همزمان ده‌ها موشک به سوی شهرک‌های صهیونیست‌نشین از جبهه‌های لبنان، سوریه و جنوب فلسطین طی ده روز اخیر است.

روزنامه «رأی الیوم»، در سرمقاله خود، با پرداختن به این موضوع نوشت: نتانیاهو که امید داشت نخستین سفرش پس از دستیابی به رأی اعتماد کنست، به ابوظبی به عنوان پایتخت امارات باشد، خود را فردی «مطرود» از سوی کشورهای عربی و نیز در سطح بین‌المللی یافت و حتی از سوی نزدیک‌ترین همپیمانانش یعنی آمریکا، طرد شد.

بر اساس این گزارش، نتانیاهو روز گذشته در هنگام دیدار با «لیندسی گراهام» سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در تل‌آویو که از ریاض به فلسطین اشغالی سفر بوده بود، بار دیگر «آرزوهایش» در عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی را تکرار کرد و گفت: «ما این صلح با عربستان سعودی را می‌خواهیم زیرا یک گام بزرگ در مسیر پایان دادن به درگیری عربی – اسرائیلی محسوب می‌شود.

در چنین فضایی، شاهد سفر سناتور گراهام به ریاض و سپس فلسطین اشغالی هستیم که گواه تلاش‌های آمریکا برای توسعه روابط با عربستان سعودی که اخیرا به سردی گراییده، هستیم.

این سناتور جمهوری‌خواه روز دوشنبه پیش (۲۹ فروردین)، ویدویی از دیدار خود با نتانیاهو در توییتر منتشر کرد و در آن از گفت‌وگوهای اخیرش با محمد بن سلمان ولی‌عهد عربستان سعودی خبر داد و نوشت: «به سعودی‌ها گفتم که ما خواهان توسعه روابط دوجانبه هستیم. باید این کار را به گونه‌ای انجام دهیم که اطمینان خاطر دوستان‌مان در اسرائیل هم جلب شود».

گراهام ۲۲ فروردین جاری با سفر به عربستان سعودی با ولی‌عهد،‌ وزیر دفاع،‌ وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی این کشور دیدار کرده بود.

به نوشته رأی الیوم، «سناتور گراهام یکی از برجسته‌ترین اعضای سنا در حمایت از تروریسم و نژادپرستی اسرائیل در حزب جمهوری‌خواه و یکی از نزدیک‌ترین سناتورهای نزدیک به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، به منظور میانجی‌گری برای دستیابی به دو هدف به عربستان سعودی رفت؛ نخست: تلاش برای احیای روابط رو به وخامت میان رهبری عربستان و جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و دولتش، و دوم: فریب عربستان سعودی با دستیابی به قراردادهای تسلیحاتی مدرن با آمریکا در قبال عادی سازی روابط با [رژیم] اشغالگر.
بر اساس این گزارش، نتانیاهو که از نظر داخلی و خارجی تحت محاصره قرار دارد، درک نمی‌کند که که موجودیت او در حال حاضر در ضعیف‌ترین وضعیت قرار دارد و به گفته “اسحاق بریک” ژنرال بازنشسته ارتش اسرائیل، مانند سگی شده که پارس می‌کند و گاز نمی گیرد، و دیگر جرأت حمله به خاک نوار غزه یا پاسخ به موشک‌هایی که از جنوب لبنان شلیک می‌شود را ندارد و جنگنده‌هایش مزارع موز و لیمو را بمباران می‌کنند و ادعا می‌کنند که در سایه یکپارچگی میدانها و جبهه‌های متعدد مقاومت، زیرساخت‌های آن‌ها را هدف قرار می‌دهند.

نویسنده در ادامه تصریح می‌کند: «عربستان سعودی که این روزها میزبان هیأت رهبری در حماس است و به محور چینی، روسی می‌پیوندد و کاملا به آمریکا پشت می‌کند، در دوران دولت ترامپ و جرد کوشنر که اسرائیلی‌تر از اسرائیلی‌ها بود، با رژیم اشغالگر، عادی‌سازی نکرد و در مقابل کلیه فشارهای موجود با طفره‌رفتن‌های عامدانه،مقاومت کرد. حال این دولت در زمانی که دولت بایدن در اوکراین و به زودی در تایوان شکست‌های بزرگی را متحمل می‌شود و سلاح تحریم‌های قدرتمند آن در روسیه، ایران و سوریه شکست می‌خورد، و نفوذ آن در منطقه خاورمیانه به نفع چین و از دروازه آن (یعنی عربستان سعودی) به طور کامل در حال کاهش است، روابطش را با تل‌آویو عادی‌سازی خواهد کرد؟».

سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان در سخنرانی اخیرش به مناسبت روز جهانی قدس، عبارت بسیار مهم و خطیری را به کار برد و گفت که کشورهایی که صلح ابراهیم را امضا کردند به دلیل باورداشتن به ضرورت این امر، دست به چنین کاری نکردند بلکه به اجبار و پس از تسلیم شدن در برابر فشارهای شدید دولت ترامپ، اقدام به این کار کردند.

سید حسن نصرالله این اطلاعات را به منابع بلندپایه در خلیج فارس نسبت داد که این موضوع را به مقاومت اطلاع داده‌اند. اما ما معتقدیم که به طور مشخص ایران که روابطش با عربستان و امارات در ماه عسل بی‌سابقه‌ای قرارگرفته، منبع این اطلاعات است. کشوری که بسیاری از مفاهیم را در منطقه تغییر خواهد داد و نویدبخش فروپاشی قریب الوقوع این توافقات و شاید آنچه قبل از آن نیز بوده‌ است.

در بخش دیگری از این یادداشت آمده: نتانیاهو یک دروغ‌گوی حرفه‌ای است و اکنون دچار یک حالت هیستریک و جنون‌آمیز برای عادی سازی با پادشاهی عربستان سعودی و سایر عرب‌ها به سر می برد و کاملاً از واقعیت و تغییرات آن در منطقه از جمله بحران‌هایی که کشورهای دارای توافق عادی‌سازی، در آن به سر می‌برند، چه کشورهای قدیمی و چه جدید در پروسه توافق با رژیم صهیونیستی دور شده است. شاید آن‌چه در حال حاضر در سودان اتفاق می‌افتد، یکی از برجسته‌ترین نمونه‌ها و درس‌ها باشد.

نویسنده در پایان تصریح کرد: «ما از نتانیاهو که امروز می‌گوید، عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی گام بزرگی در مسیر پایان دادن به منازعه عربی – اسرائیلی است، می‌پرسیم که آیا توافق‌های ابراهیم، به توقف تجاوزها علیه مسجدالاقصی، ترور کودکان فلسطینی و شهرک‌سازی منتهی شد که بخواهد به پایان دادن منازعه عربی – اسرائیلی بیانجامد؟ آیا پیمان اسلو به بازپس‌گیری یک وجب از اراضی اشغالی منجر شد؟ با وجود امتیازات تحقیرآمیز پیمان کمپ‌دیوید اول و دوم، آیا شرایط مصر و اردن پس از امضای آن، بهتر شد؟».

نویسنده در پایان به سفر روز گذشته وزیر خارجه عربستان سعودی به دمشق و دیدار با «بشار اسد» رئیس‌جمهور سوریه اشاره کرد و نوشت که وی در این سفر، حامل پیام دعوت ریاض از اسد برای سفر به عربستان پس از عید فطر است. لذا در چنین شرایطی که عربستان خود را برای بازگشایی متقابل سفارت‌ها با ایران آماده می‌کند،آخرین نگرانی‌اش نتانیاهو و عادی سازی با کابینه فاشیست آن یا توجه به درخواست های او و میانجی‌های صهیونیستهای آمریکا تحت رهبری سناتور گراهام – از برجسته‌ترین کوبندگان بر طبل جنگ افغانستان، عراق، سوریه و لیبی – است.