ریاض

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، با وجود اینکه جمهوری مصر دارای مولفه‌های متعدد ژئوپلتیک در منطقه غرب آسیا است، اما در دهه‌های اخیر میزان زیادی از وزن منطقه ای خود را از دست داده است. در واقع همزمان با کاهش نقش آفرینی مصر در پرونده‌های خاورمیانه، نفوذ آنها در مسائل قاره آفریقا نیز وارد روند نزولی شده است.

این در شرایطی رخ داده که مصر در دهه‌های اخیر قویترین کشور منطقه محسوب می‌شد اما به تدریج از قدرت نفوذش در مسائل مهم منطقه و در صدر آنها مسئله فلسطین و منازعه عربی اسرائیلی کاسته شد، تا جایی که مصر در این مسائل با آرامش موضع گیری کرده و بیشتر به یک بیننده تبدیل شده است.

بیشتر بخوانید:

صلح کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی و بازی انتخاباتی ترامپ

پایگاه «الخلیج آنلاین» در ادامه نوشت: اما این روزها در عصر جدید عادی سازی روابط در منطقه، دوران نقش آفرینی هر چند کوچک مصر در مسئله فلسطین نیز رو به پایان است. با چرخش اسرائیل به سوی روابط با امارات و عربستان سعودی، به نظر می‌رسد نقش آفرینی باقیمانده مصر در موضوع فلسطین از سوی این دو کشور احاطه شود.

مصر چرا نگران است؟

تحول راهبرد آمریکایی اسرائیلی به سوی روابط با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس طی سالهای اخیر از زمان حضور «حسنی مبارک» در راس هرم قدرت در مصر، بیانگر این واقعیت است که مصر جایگاه رهبری جهان عرب و مرکز ثقل منطقه‌ای را از دست داده است.

اما زیان‌های مصر از توافقات عادی سازی امضا شده در سپتامبر ۲۰۲۰ بیشتر از قبل خواهد بود؛ به ویژه اینکه در توافقات اخیر میان اسرائیل و اعراب حاشیه خلیج فارس بر خلاف توافقات صلح «محدود و سرد» تل آویو با اردن و مصر شاهد توافقاتی «فعال و گرم» هستیم که در جریان آن تقویت روابط در همه جوانب در نظر گرفته شده است.

گذشته از توافقات سیاسی، در این توافقات همکاری‌های اقتصادی در بخش شبکه‌های حمل و نقل و همچنین راه اندازی خط انتقال نفت از ایلات به عسقلان در سواحل مدیترانه گنجانده شده که مصر را از نیمی از درآمدهای عبور نفتکش‌ها از کانال سوئز محروم خواهد کرد.

البته مصر می‌تواند با عدم عقب نشینی از حاکمیت بر دو جزیره تیران و صنافیر که آنها را به عربستان واگذار کرده، مانع اجرای توافقات مذکور شود. به ویژه اینکه تیران و صنافیر سیطره مصر بر خلیج عقبه (اردن) از یک سو و شهر بندری ایلات (اسرائیل) از سوی دیگر ممکن می‌کند.

البته در نهایت عملی شدن توافقات گسترده اقتصادی و سیاسی میان تل آویو و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به معنای از دست رفتن هر چه بیشتر وزن سیاسی اقلیمی مصر است، تا جایی که نقش آفرینی سنتی مصر در موضوع فلسطین را نیز از بین خواهد برد.

«تسفی بار ایل» تحلیلگر صهیونیست در یادداشتی برای روزنامه هاآرتص نوشت: «مصر به طور انحصاری در پرونده‌های بسیار حساس و مهمی نقش آفرینی دارد که وزن منطقه ای و بین المللی‌اش را از همین پرونده‌ها به دست آورده است. مصر نقشی اساسی در منازعات اسرائیل و حماس در غزه دارد، کما اینکه میانجیگر اصلی در روابط برخی کشورهای عربی با تل آویو است.

در همین رابطه «قطب العربی» تحلیلگر سیاسی مصری می‌گوید: «من معتقدم توافقات عادی سازی اخیر میان بحرین و امارات با اسرائیل، آسیب‌های فراوانی به مسئله فلسطین و اتحاد جهان عرب وارد خواهد کرد. البته این تحولات ممکن است در آینده باعث کاهش نقش آفرینی منطقه‌ای مصر شود».

نگرانی و خشم توامان مصر از توافقات عادی سازی اخیر را می‌توان در مواضع رسانه‌های نزدیک به حاکمیت این کشور نیز مشاهده کرد.

«جلال دویدار» مدیرمسئول سابق روزنامه اخبار الیوم در این باره در یادداشتی نوشت: «توافق امارات و اسرائیل، حقوق مردم فلسطین را تضمین نکرده است و حتی شاید این توافقات در راستای طرح معامله قرن دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا باشند».

روابط مصر با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از سال ۲۰۱۳ که دولت «محمد مرسی» در یک کودتای نظامی با حمایت عربستان سعودی و امارات سرنگون شد، دوران جدید را تجربه می‌کند. در واقع منازعات داخلی مصر به ویژه سرکوب اخوان المسلمین (با رضایت امارات و عربستان) به سطح سیاست خارجی مصر کشیده شده، مسئله‌ای که از قدرت قاهره برای نقش آفرینی در منطقه را کاسته است.

مصر در سالهای اخیر در تحولات لیبی هم راستا با حکام ریاض و ابوظبی عمل کرده و از «خلیفه حفتر» در برابر دولت وفاق ملی که مورد تایید بین المللی است، حمایت کرده است.

در موضوع قطر نیز از راهبرد دو هم‌پیمان خود پیروی کرد و از سال ۲۰۱۷ به جریان تحریم دوحه پیوسته است، تحریمی که تاکنون همچنان ادامه دارد.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از تسنیم، در تحلیل فوق از سوی پایگاه الخلیج آنلاین مشخص است که حکام عربی منطقه در راستای اهداف و منافع خودشان برای تضمین بقای سیاسی، تلاش دارند از هر مسئله‌ای به نفع خود سوءاستفاده کنند. در این میان به نظر می‌رسد مسئله حساس فلسطین به بازیچه‌ای از سوی حکام عرب در راستای امتیازگیری از طرف‌ صهیونیستی و کشورهای غربی در راس آنها آمریکا تبدیل شده است. این در شرایطی است که ملت فلسطین نشان داده هرگز به نقش آفرینی‌های این چنینی اهتمامی ندارد و هر زمان که لازم بداند از طریق ابزارهای مقاومتی خود وارد میدان شده و ابتکار عمل را در دست می‌گیرد. همان گونه که در حین امضای توافق عادی سازی روابط میان امارات و بحرین با رژیم صهیونیستی در کاخ سفید، گروههای مقاومتی با پرتاب موشک به شهرک‌های صهیونیست نشین این واقعیت را به همگان گوشزد کردند که تعیین کننده اصلی در مسئله فلسطین تنها و تنها خود فلسطینی‌ها هستند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق به نقل از الخلیج الجدید، «دیوید هرست» روزنامه نگار انگلیسی نوشت که «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا پیروزی خود را در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا کمرنگ می‌داند و به نظر می‌رسد که پیشرفت «جو بایدن» نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری به واقعیتی تغییر ناپذیر تبدیل شده است.

به نظر می رسد اوضاع ریاض و ابوظبی کاملا بحرانی است، اما «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی از اوضاع کنونی آزرده نیست. وی سرباز قدیمی است که با چهار رئیس جمهور آمریکا هم‌ عصر بوده که دو نفر از آن‌ها دموکرات بودند. نتانیاهو می‌داند که شرایط در واشنگتن چگونه است، زیرا او مردی است که در تمام دوره ها در آمریکا حضور داشته و حتی از شستن لباس هایش در کاخ سفید دریغ نکرده است.

بعد از این‌که رژیم صهیونیستی و امارات در پانزدهم ماه گذشته میلادی در کاخ سفید توافقنامه عادی سازی را امضا کردند و پس از تصویب این توافقنامه توسط کابینه این رژیم نوبت به مهر تایید کنست(پارلمان) بر این توافقنامه رسید. این توافقنامه با ۸۰ رای موافق در مقابل ۱۳ رای مخالف تصویب شد. بنیامین نتانیاهو در جریان ارائه این توافقنامه به اعضای کنست به منظور رای‌گیری شدیدا به فلسطینی‌ها تاخت و مدعی شد: همیشه اعتقاد داشتم صلح واقعی تنها از موضع قدرت حاصل می‌شود نه از موضع ضعف. همچنین وی افزود من هنوز معتقدم که فلسطینیان به زودی آگاه خواهند شد.

اما «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی و «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی شرایط نتانیاهو را ندارند و این دو نفر که قصد سلطه بر جهان عرب دارند، نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برایشان حائز اهمیت است.

میلیاردها دلار سرمایه گذاری بن سلمان و بن زاید در دوره ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا، که در آستانه از دست دادن آنها هستند، کمترین مشکلات آنها است. چالش های بزرگی در برابر بسیاری از برنامه‌های این دو کشور از جمله به رسمیت شناختن رژیم اشغالگر صهیونیستی وجود دارد.

هنوز خبری از عادی سازی روابط سودان، عمان و کویت با رژیم صهیونیستی منتشر نشده است و تاکنون دو دولت حقیر از کشورهای خلیج فارس از جمله امارات و بحرین توافق‌نامه سازش را با رژیم صهیونیستی امضا کرده اند.

اما در فلسطین اشغالی امکان تغییر «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین وجود دارد و واشنگتن قصد جایگزین کردن «محمد دحلان» به جای محمود عباس را دارد و بن زاید معتقد است که مقاومت باید از معادله رهبران فلسطینی حذف شود.

ظهور بندر بن سلطان در صحنه

هفته گذشته اظهاراتی در شبکه العربیه از شاهزاده با سابقه سعودی علیه رهبران فلسطینی که عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی را رد کردند، منتشر شد که وی اظهارات رهبران فلسطینی را کودکانه و سخیف وصف کرد. حمله‌های تند شاهزاده سعودی در تلاش برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی عرب و ایجاد بستری برای عادی سازی روابط ریاض با رژیم صهیونیستی مطرح شده است.

این شاهزاده سعودی «بندر بن سلطان» بود که بیش از ۳۷ سال را در دیپلماسی سعودی گذراند و به مدت ۲۲ سال سفیر عربستان در واشنگتن بود.

اظهارات او بدون پایه و اساس بود همانطور که وی ادعا کرد : من فکر می کنم ما در عربستان سعودی بر اساس حسن نیت خود عمل می کنیم. ما همیشه در کنار آنها (فلسطینی ها) بوده ایم. هر زمان که آنها از ما مشاوره و کمک بخواهند، بدون اینکه منتظر چیزی در ازای آنها باشیم، این خواسته‌ها را فراهم می کنیم، اما آنها کمک می‌گیرند و توصیه ها را نادیده می‌گیرند.

بندر گفت: زمان آن فرا رسیده که عربستان سعودی راه خود و منافع ملی خود را دنبال کند. این اظهارات واکنش گسترده ای را در جهان عرب ایجاد کرد.

همچنین وی هر جنگ آمریکایی یا معامله کثیفی که خود شخصا در آن مشارکت داشته را، برای همه تداعی کرد. این شاهزاده سعودی ۲۲ سال از زندگی خود را وقف واشنگتن کرد که در پرونده «ایران کنترا»، معامله «الیمامه» (بزرگترین قرارداد مخفی تسلیحاتی عربستان و انگلیس) و اولین جنگ خلیج فارس حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و در نهایت جنگ در سوریه مشارکت داشت. در جنگ اول خلیج فارس، بندر بسیار به آمریکایی ها نزدیک بود. به گفته «برنت اسکوکرافت» مشاور اسبق امنیت ملی آمریکا، بندر یک عضو واقعی شورای امنیت ملی بود.

«جرج دبلیو بوش» رئیس جمهور اسبق آمریکا قبل از آغاز جنگ در سال ۲۰۰۳، برنامه های حمله آمریکا به عراق را با بندر در میان گذاشت. همچنین بندر در سوریه، به عنوان رئیس اطلاعات عربستان سعودی، ۱۲۰۰ زندانی را با حکم اعدام، آزاد کرد، آنها را آموزش داد و به جنگ در سوریه فرستاد. بندر در پشت تمام معاملات پنهانی عربستان سعودی علیه کشورهای عربی برادر نقش مهمی داشت، چهره ای همچنان در معاملات کثیف آمریکایی پدیدار می‌شد و از تمام اقدامات خود شرمسار و پشیمان نمی شد.

به بندر بن سلطان هر سه ماه ۳۰ میلیون پوند به مدت حداقل ۱۰ سال به عنوان بخشی از کمیسیون‌های معاملات تسلیحاتی الیمامه پرداخت می‌شد.

دفتر مبارزه با جنایات جدی انگلیس می خواست اتهاماتی علیه بندر بن سلطان وارد کند؛ اما «تونی بلر» نخست وزیر وقت انگلیس تحقیقات را به دلیل منافع ملی به حالت تعلیق درآورد.

شاهزاده آشوب‌گر، اتهامات احتمالی را به سخره گرفت و فساد خود را اینگونه تشریح کرد: در ۳۰ سال گذشته، ما یک برنامه توسعه نزدیک به ۴۰۰ میلیارد دلاری را اجرا کرده ایم. به کل کشور نگاه کنید. کجا بود و اکنون کجاست؟

وی افزود : من مطمئن هستم که وقتی به تغییرات کشور نگاه می کنید، خواهید گفت، توسعه کشور با کمتر از ۳۵۰ میلیارد دلار امکان پذیر نبود و اگر به من بگویید که ساخت کل کشور ۳۵۰ میلیارد از ۴۰۰ میلیارد هزینه شده و ۵۰ میلیارد دلار به سرقت رفته است؟ به شما می گویم بله، اما من آمادگی مجدد این کار را در هر زمانی دارم. اما مهمتر اینکه، شما کی هستید که در این مورد به من چیزی بگویید؟ من رسوایی هایی را در اینجا یا انگلیس یا اروپا می بینم. آیا باید به شما در مورد آن‌ها خبر دهم؟

بندر در طول زندگی خود به یک اصل پایبند بود: او بنده مطیعی برای ارباب خود بود و مهم نیست که این سرور کیست. ممکن است پادشاه عربستان سعودی، یا رئیس جمهور ایالات متحده، یا هر دو باشد. اما از سیاست‌ها، جنگ ها و مداخلات که او به شکل گیری آن کمک کرد، چه بهره‌ای می‌برد؟

طمع ورزی عربستان در فلسطین

اگر بندربن سلطان از فلسطینیان شکایت دارد که آنچه را عربستان سعودی به آنها توصیه می کند اجرا نمی کنند، پس عربستان دقیقاً چه پیشنهادی به فلسطین ارائه می دهد؟

دو طرح صلح سعودی برای فلسطینیان مطرح شد، ابتکار عمل پادشاه «فهد» در سال ۱۹۸۱ و ابتکار پادشاه «عبدالله» برای صلح در سال ۲۰۰۲. این طرح هدف خاصی را برای سعودی‌ها به دنبال داشت و هرگز برای دستیابی به یک توافق عادلانه برای فلسطینی ها تلاش نکردند.

ابتکار پادشاه فهد به درخواست «جیمی کارتر»، رئیس جمهور اسبق ایالات متحده انجام شد از خلال پذیرش دو قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل به عنوان چارچوبی برای حل و فصل درگیری فلسطینی-صهیونیستی بود.

این طرح پس از حمله اسرائیل به لبنان، محاصره بیروت و اخراج سازمان آزادیبخش فلسطین از آنجا، در اجلاس اعراب در ۹ سپتامبر ۱۹۸۲ به تصویب رسید. در این نشست برای نخستین بار، طرح صلحی جمعی با اسرائیل از جانب شاهزاده فهد مطرح شد که با مخالفت حافظ اسد مواجه شد و اجلاس سریعا پایان یافت. اسرائیل نیز آن را تلاشی برای نابودی خود دانست.

به همین ترتیب، ابتکار صلح عربی در سال ۲۰۰۲ باعث شد خشم آمریکا را پس از حملات ۱۱ سپتامبر که شهروندان سعودی در آن دخیل بودند، از بین ببرد.

انگیزه هر دو ابتکار عمل جلب رضایت افکار عمومی عرب همراه با ادامه فشار به رهبران فلسطین برای تسلیم بود که این دو ابتکار عمل اجرا نشد.

عربستان به دنبال ایجاد هرج و مرج و فتنه

سیاست خارجی عربستان هیچ‌گاه به دنبال حل مشکلات منطقه نبوده و بندر بن سلطان نیز در طول فعالیت های دیپلماتیک خود تنها به دنبال محافظت از نظام آل سعود بوده است.

عربستان برای حفظ اعتبار و ثروت خاندان آل سعود تا آنجا که ممکن است به هم‌پیمانان نیز خیانت خواهد کرد و این اقدام را از خلال ایجاد هرج و مرج و فتنه نیز انجام خواهد داد.

شاهزاده بندر بن سلطان با مراکز فرماندهی مخالفان مسلح سوریه، کاخ الیزه، کاخ کرملین و دولت های دیگر کشورها برای اجرای اولویت نخست سیاست خارجی عربستان یعنی براندازی نظام سوریه در ارتباط بود.

هدف عربستان بردن یا باختن نبود، بلکه بیشتر به دنبال ایجاد هرج و مرج و آشفتگی در منطقه بود.

شاخص سالانه نظرات عرب، که توسط موسسه دوحه منتشر شد، نشان داد که تنها ۶ درصد از سعودی ها با توافق نامه به رسمیت شناختن رژیم اسرائیل موافقت می کنند. انستیتوی واشنگتن نیز ارقام مشابهی را ذکر کرد که دریافت امروز تنها ۹٪ از سعودی ها با عادی سازی روابط موافقند و آن‌ها کسانی هستند که می خواهند با صهیونیست ها ارتباط تجاری یا ورزشی به صورت مجاز برقرار کنند.

عربستان یک سریال تاریخی با محوریت فلسطین از شبکه سعودی ام بی سی را حذف کرد. این اقدام شبکه ام بی سی با هدف کنار گذاشتن مسئله فلسطین و حوادث دوران نکبت انجام می شود که یکی از خطرناک ترین جنایات تاریخ است. سریال «التغریبة الفلسطینیة» یک سریال خوب و باارزش درباره مرحله مهمی از تاریخ فلسطین به شمار می رود. این اقدام خشم بسیاری را برانگیخت که عربستان مجددا مجبور به پخش آن شد.

بندر بن سلطان از نظر شغلی و شخصیتی، آشوب‌گر دو دهه گذشته است. وی فردی معتاد به الکل است که برای خدمت به سرور جدیدش (محمد بن سلمان) به خانواده خود از جمله عمویش شاهزاده احمد و بسیاری از پسرعموهایش خیانت کرده است. دختر و پسر بندر بن سلطان سمت‌های برجسته ای را در لندن و واشنگتن برعهده دارند. بدین ترتیب نبود افرادی مانند بندر بن سلطان باعث بهبود اوضاع خاورمیانه خواهد شد.