زلزله

به گزارش مجاهدت از خبرنگار دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، سومین نشست تخصصی «نشست علمی زلزله و امنیت ملی» در چارچوب همایش سراسری «مخاطرات محیطی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران» عصر روز چهارشنبه سوم دی‌ماه به ریاست  سردار حسین  باقری جانشین گروه مدیریت بحران داعا و  بنیانگذار سازمان مدیریت بحران کشور و با حضور جمعی از مسئولان، متخصصان زلزله‌شناسی، مدیران بحران و اساتید دانشگاه در دانشگاه عالی دفاع ملی برگزار شد.

سردار باقری در این نشست با تأکید بر لزوم جابه‌جایی تمرکز کشور از «بازسازی پس از حادثه» به «پیشگیری پیش از حادثه» اعلام کرد: اگر حدود ۱۰ درصد از هزینه‌هایی که امروز برای آواربرداری، بازسازی، جبران خسارات و کمک‌های حمایتی صرف می‌شود، پیشاپیش به مقاوم‌سازی، نوسازی بافت‌های فرسوده، تقویت زیرساخت‌ها، آموزش مردم و ایجاد سامانه‌های هشدار سریع و پیش‌نشانگرها اختصاص یابد، می‌توان شهرها و روستاهای کشور را در یک برنامه چندساله به‌طور اصولی در برابر زلزله ایمن ساخت و از تحمیل هزینه‌های تکرارشونده به اقتصاد ملی جلوگیری کرد.

او زلزله را در ذات خود «یکی از مواهب الهی و لازمه چرخه طبیعت» توصیف کرد که به پویایی پوسته زمین و غنی‌سازی منابع سطحی و زیرزمینی کمک می‌کند، اما در کنار ساخت‌وساز غیراصولی، ضعف استانداردها، توسعه بافت‌های فرسوده و مدیریت ناکارآمد، به تهدیدی جدی برای جان و مال مردم تبدیل می‌شود؛ درحالی‌که تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد با رعایت استانداردهای مهندسی ساختمان، استقرار سیستم‌های هشدار سریع و آموزش همگانی، حتی زلزله‌های شدید نیز قابل‌مدیریت است و به فاجعه ملی منجر نمی‌شود.

وی با اشاره به تغییر ماهیت تهدیدات و پیوند مخاطرات محیطی با جنگ‌های ترکیبی، شناختی و فناورانه تأکید کرد: دشمن می‌تواند از هر نقطه‌ضعف زیرساختی، مدیریتی و اجتماعی بهره ببرد؛ بنابراین هوشمندسازی مدیریت بحران، استفاده از داده‌های بزرگ، سامانه‌های پایش برخط، سنجش‌ازدور و پیش‌نشانگرها دیگر انتخاب لوکس نیست، بلکه بخشی از الزامات دفاع و امنیت ملی است.

سردار باقری یکی از گلوگاه‌های اصلی مدیریت بحران در کشور را نبود فرماندهی واحد و تداوم موازی‌کاری میان دستگاه‌ها دانست و گفت: تعدد مراکز تصمیم‌گیری، تداخل مأموریت‌ها و نبود زنجیره روشن از سیاست‌گذاری تا اجرا، موجب اتلاف منابع، سردرگمی مردم و کاهش اثربخشی اقدامات می‌شود؛ درحالی‌که استقرار یک ساختار فرماندهی واحد با تقسیم کار شفاف و پاسخ‌گو می‌تواند سرعت عمل، نظم، هماهنگی و کارآمدی در مدیریت حوادثی مانند زلزله و سیل را به طور چشمگیری افزایش دهد.

او رویکرد فعلی اسکان موقت آسیب‌دیدگان را نیازمند بازنگری اساسی دانست و توضیح داد: در عمل، اسکان موقت در برخی موارد به اقامت‌های طولانی‌مدت بدون استاندارد کافی و بدون پیوند روشن با برنامه بازسازی پایدار تبدیل می‌شود؛ درحالی‌که الگوی صحیح، تمرکز بر اسکان اضطراری کوتاه‌مدت همراه با برنامه‌ریزی دقیق برای اسکان دائم ایمن و مقاوم است تا مردم در کوتاه‌ترین زمان از وضعیت شکننده خارج شوند.

ایشان باتوجه‌به گستردگی پهنه خطر در کشور، بر ضرورت تدوین «نقشه ملی اولویت‌بندی نقاط آسیب‌پذیر» تأکید کرد؛ نقشه‌ای که بر اساس سطح خطر، تراکم جمعیت، اهمیت زیرساختی و نقش اقتصادی هر منطقه، مسیر سرمایه‌گذاری تدریجی در مقاوم‌سازی و کاهش ریسک را مشخص کرده و امکان «سهمیه‌بندی هوشمند منابع» در مناطق بحرانی‌تر را فراهم آورد. همچنین با اشاره به سیل و سیلاب، بر تغییر نگاه از امدادرسانی پس از واقعه به مدیریت حوضه‌ای آبریز و مداخله در بالادست تأکید و اقداماتی مانند آبخیزداری، مدیریت پوشش گیاهی، سازه‌های کنترل سیلاب، تقویت آبخوان‌ها و بازطراحی پل‌ها و راه‌ها متناسب با سناریوهای جدید اقلیمی را از ارکان کاهش ریسک سیل برشمرد. تنوع اقلیمی ایران و تجربه‌های متعدد کشور در خشکسالی، سیل، گردوغبار و تغییر اقلیم، نیاز به تغییر مأموریت مراکز تحقیقاتی و راهبردی از تولید گزارش‌های صرفاً نظری به ارائه بسته‌های «چه باید کرد» اجرایی برای دستگاه‌های دولتی و نهادهای غیردولتی ضرورت دارد.

بخش دیگری از سخنان وی به آموزش همگانی، نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص داشت که آموزش شهروندان در همه گروه‌های سنی را «ضرورتی نجات‌بخش» دانست و تأکید کرد مدیریت بحران موفق، مدیریت مردم‌محور است و سمن‌ها، گروه‌های داوطلب و شبکه‌های محلی می‌توانند در آموزش، هشدار، امداد و بازتوانی اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشند.

انتهای پیام/281