زنگزور

به گزارش مجاهدت از مشرق، مسعود پزشکیان صبح امروز در دیدار «آرمن گریگوریان»، دبیر شورای امنیت جمهوری ارمنستان، با ابراز خرسندی از نتایج سفر اخیر خود به ایروان، این سفر را موفق و ثمربخش توصیف کرد و با اشاره به گفت‌وگوهای سازنده و توافقات مثبت صورت گرفته میان مقامات عالی‌رتبه دو کشور در جریان این سفر، تصریح کرد که نگرانی‌های جمهوری اسلامی ایران در خصوص تحولات اخیر منطقه قفقاز، به‌ویژه موضوع حضور نیروهای بیگانه در این حوزه حساس، در پرتو توضیحات و اطمینان‌بخشی مقامات ارمنستان تا حد زیادی برطرف شده است.

رئیس جمهور در ادامه، با ابراز رضایت از روند اجرای کریدور شمال – جنوب با اهتمام ویژه مقامات ارمنستان در این زمینه، تکمیل این پروژه را گامی مهم در تقویت همگرایی اقتصادی و حتی سیاسی میان کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا دانست و تأکید کرد: تسریع در عملیاتی‌سازی توافقات دوجانبه به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل میان ایران و ارمنستان، از دستاوردهای مهم این سفر و از نقاط برجسته رایزنی‌ها با مقامات عالی ارمنستان است.

پزشکیان با تأکید بر این‌که «هدف‌گذاری‌های امروز ما می‌تواند افق‌های روشن و چشم‌اندازی گسترده برای دو ملت ترسیم نماید»، اظهار داشت: مسیر گسترش تجارت و همکاری‌های مشترک سرمایه‌گذاری میان بازرگانان ایران و ارمنستان باید بیش از پیش هموار شود تا حجم مبادلات اقتصادی دو کشور به چندین برابر سطح فعلی ارتقا یابد. دو کشور می‌توانند با تکیه بر ظرفیت‌های نخبگان و دانشگاهیان، از سطح تبادل کالا فراتر رفته و به سمت تولید مشترک محصولات فناورانه و رقابتی در عرصه‌های نوین همچون فناوری‌های پیشرفته، زیست‌فناوری و نانوتکنولوژی گام بردارند.

رئیس جمهور تأکید کرد: باید به‌گونه‌ای حرکت کنیم که هیچ قدرت خارجی نتواند خللی در روابط دوستانه و راهبردی دو کشور ایجاد نماید.

در ادامه این دیدار، آقای آرمن گریگوریان، دبیر شورای امنیت ارمنستان، ضمن قدردانی از اهتمام رئیس جمهور ایران به توسعه روابط دوجانبه، این رویکرد را برای کشورش ارزشمند دانست و تصریح کرد: سفر جناب‌عالی به ایروان برای دولت ارمنستان اهمیت ویژه‌ای داشت و طی آن، تمامی ابعاد روابط دو کشور به‌خوبی مورد بررسی قرار گرفت و مسیر همکاری‌های آینده به روشنی ترسیم شد.

دبیر شورای امنیت ارمنستان با تأکید بر راهبردی بودن مناسبات ایران و ارمنستان، اعلام داشت که ایروان آمادگی دارد دورنمای این روابط را در قالب سند همکاری‌های جامع راهبردی به امضا برساند.

گریگوریان همچنین با اشاره به حضور فعال شرکت‌های ایرانی در ارمنستان، ابراز امیدواری کرد که پروژه‌های زیربنایی و عمرانی کشورش با مشارکت این شرکت‌ها به‌ثمر برسد و افزود: ارمنستان آمادگی دارد حجم مبادلات اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران را تا چندین برابر سطح فعلی افزایش دهد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، رئیس و اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در سفر نظارتی به شمال غرب کشور از مناطق مرزی بازدید کردند.

اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این سفر بازدیدی از سد قیز قلعه سی خدا آفرین و پروژه‌های کریدور ارس و پل بین‌المللی آق بند – کلاله در منطقه صفر مرزی میان ایران و جمهوری آذربایجان داشته و در جلسات جداگانه‌ای با شورای تأمین شهرستان خداآفرین و مدیران قرارگاه خاتم الانبیا در استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی شرکت کردند.

ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی صبح امروز (سه شنبه ۲۸ مرداد ماه) در حاشیه بازدید از پل بین‌المللی آق بند – کلاله در منطقه صفر مرزی میان ایران و جمهوری آذربایجان، گفت: اعضای کمیسیون بر اساس برنامه مصوب شده، از روز گذشته تاکنون از مرزهای آذربایجان ایران و کشور آذربایجان و همچنین ارمنستان بازدید میدانی صورت گرفت.

وی در این زمینه، اظهار کرد: این منطقه به منظور بهره گیری از ظرفیت‌های مشترک میان کشورمان و همسایگان، یکی از محورهای بسیار مهم برای جمهوری اسلامی ایران است.

نماینده مردم شیراز در مجلس دوازدهم افزود: همچنین رفع برخی از نگرانی‌هایی که ایجاد شده از دیگر اهداف حضور اعضای کمیسیون در منطقه به شمار می‌رود. بر این اساس بازدید میدانی از منطقه خداآفرین و اصلاندوز شروع شد و نمایندگان به صورت زمینی تمام مسیر را بررسی کردند.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در این بازدیدها، تحولات جدید در قفقاز جنوبی را دیدیم و شنیدیم؛ به عبارتی برای ما مهم و لازم بود مباحث در جغرافیای منطقه مشاهده شود تا بتوان تصمیمات عاجلی را مبتنی بر امنیت و منافع ملی اتخاذ کنیم.

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران کارهای خوب و بزرگی در منطقه انجام داده لذا باید سرعت بخشیده شود تا بتوان خواست ملت ایران و کشورهای همسایه را فراهم کرد.

عزیزی تاکید کرد: مطمئن هستم ایران، جمهوری آذربایجان و ارمنستان که دارای سابقه تاریخی هستند و همسایگان خوبی برای یکدیگر بودند، اجازه نخواهند داد پای بیگانگان به منطقه باز شود و کشورهایی که هیچ وقت حضورشان نه برای ما و نه برای همسایگان آرامش و امنیت در پی نداشته، بخواهند با حضورشان در منطقه، خدشه‌ای به روابط این کشورها وارد کنند.

نماینده مردم شیراز در قوه مقننه با بیان اینکه پروژه‌های بازدید شده فرصت‌های اقتصادی، امنیتی و دفاعی برای سه کشور رقم خواهد زد، گفت: کارهای عمرانی و زیربنایی به ویژه در کریدور شمال – جنوب و کریدور ارس به جلفا فرصت بسیار خوبی محسوب می‌شود. بر این اساس باید اذعان کرد سرعت گرفتن پروژه‌ها از جمله ارس – جلفا و مسیر شمال – جنوب برای ما بسیار حیاتی است و باید با دقت و حساسیت دنبال شود.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در این راستا، اظهار کرد: هدف کمیسیون این است، آنچه دولت باید سرعت دهد و همچنین مجلس در بودجه ۱۴۰۵ و تصمیماتش برای افق پیش رو دنبال کند را دریابد. به عبارتی اگر نیاز به قانونگذاری است، قانون وضع شود و اگر نیاز به پیگیری و نظارت بیشتر بر اجرا و تسریع آن باشد، همه را دنبال کنیم تا بتوانیم هر چه زودتر از فرصت‌ها استفاده کنیم.

بر اساس این گزارش، عباس مقتدایی، سیدمحمود نبویان، اسماعیل کوثری، یعقوب رضازاده، علی خضریان، روح الله نجابت، ابوالفضل ظهره وند، حسن قشقاوی، سارا فلاحی، علاءالدین بروجردی، محمدرضا محسنی ثانی، عزت الله حبیب‌زاده و روح الله متفکرآزاد در این بازدیدها حضور داشتند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، داریوش صفرنژاد کارشناس ارشد قفقاز در نشست بین‌المللی «کریدور زنگزور؛ تهدیدات ژئوپلیتیکی علیه ایران و نگاه بازیگران مختلف» گفت: ناتو پشتوانه اصلی کریدور زنگزور بوده و بعد هم آمریکا، اروپا، رژیم صهیونیستی، ترکیه و تکفیری‌ها قرار دارند. ترکیه در دالان زنگزور نقش پررنگی دارد چون فرماندهی منطقه جنوب شرقی ناتو در ترکیه مستقر است.

به گفته وی، ترکیه در قفقاز، آسیا میانه و حتی در افغانستان و بالکان حضور پررنگی دارد، زیرا فرماندهی جنوب شرق ناتو در ترکیه مستقر است و این کشور به وکالت از ناتو بازیگری می‌کند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، رسانه انگلیسی در مقاله‌ای به پیشنهاد واشنگتن برای اعمال کنترل بر «دالان زنگزور» پرداخت، منطقه‌ای مورد مناقشه که صلح میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان را غیرممکن کرده است.

به گزارش مجاهدت از «میدل ایست‌آی»، ایالات متحده پیشنهاد داده است که کنترل دالان مورد اختلاف میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان را در دست بگیرد تا به پیشرفت مذاکرات دیپلماتیک متوقف‌شده میان ۲ کشور کمک کند.

با وجود آن‌که ارمنستان و آذربایجان در ماه مارس به اجماعی بر سر پیش‌نویس توافق صلح دست یافتند، باکو همچنان برای امضای رسمی این توافق، شروط مضاعفی را مطرح کرده است. از جمله، آذربایجان خواستار آن است که ایروان قانون اساسی خود را اصلاح کرده و اشارات به اراضی آذربایجان را از آن حذف کند.

یکی از اصلی‌ترین نقاط اختلاف، دالانی موسوم به «زنگزور» است که قرار است خاک اصلی جمهوری آذربایجان را از طریق ارمنستان به منطقه نخجوان متصل کند. ارمنستان از به‌کار بردن اصطلاح «دالان زنگزور» خودداری می‌کند و می‌گوید این نام بار معنایی تجزیه‌طلبانه نسبت به قلمرو حاکمیتی ارمنستان دارد.

ارمنستان بارها اعلام داشته که هیچ کریدوری نمی‌تواند در خاک این کشور فعالیت کند. ایران هم بارها تاکید کرده که هرگونه تغییرات ژئوپلیتیکی در منطقه را نمی‌پذیرد.

در مقابل، باکو تأکید کرده است که این دالان نباید به‌طور کامل تحت کنترل ارمنستان باشد، چرا که به باور مقامات باکو، ایروان قابل‌اعتماد نیست و نمی‌تواند دسترسی آزاد و بدون مانع به این مسیر را تضمین کند. در همین حال، ارمنستان نیز قاطعانه با واگذاری کنترل این مسیر به طرف ثالث مخالف است.

این دالان ۳۲ کیلومتری به یکی از موانع اصلی تحقق صلح پایدار میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان تبدیل شده است. «تام باراک» نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه در نشست خبری در نیویورک گفت: «آن‌ها سر ۳۲ کیلومتر جاده بحث می‌کنند، اما این موضوع کوچکی نیست. این مسئله یک دهه است که ادامه دارد.»

به گزارش مجاهدت از رسانه انگلیسی، او افزود: «در چنین شرایطی، آمریکا وارد عمل می‌شود و می‌گوید “بسیار خوب، ما کنترل آن را به دست می‌گیریم. این ۳۲ کیلومتر جاده را برای ۱۰۰ سال به ما اجاره دهید و همه می‌توانید از آن استفاده کنید.»

اظهارات باراک نخستین تأیید رسمی است که نشان می‌دهد دولت ترامپ پیشنهاد داده است این مسیر تحت مدیریت یک اپراتور تجاری آمریکایی اداره شود تا به‌عنوان ضامن بی‌طرف عمل کند. بر اساس گزارش اخیر اندیشکده کارنگی، این طرح بر اساس پیشنهاد پیشین اتحادیه اروپا شکل گرفته است. بر اساس این مدل، یک شرکت لجستیکی آمریکایی وظیفه مدیریت و نظارت بر عبور و مرور بار از این مسیر را برعهده خواهد داشت و اطلاعات آن را به‌صورت شفاف با همه طرف‌ها به اشتراک می‌گذارد.

این گزارش یادآور می‌شود که این پیشنهاد بر اساس الگوهای نظارت بین‌المللی در مناطق جدایی‌طلب گرجستان طراحی شده و تلاش دارد به درخواست جمهوری آذربایجان برای دریافت تضمین‌های امنیتی بلندمدت پاسخ دهد، در حالی که حاکمیت ارمنستان بر این مسیر نیز حفظ می‌شود.

در همین حال، ترکیه نیز به‌طور غیررسمی باکو را تشویق کرده است تا توافق صلح را امضا کند و به مقام‌های آذربایجانی یادآور شده که تحولات منطقه‌ای شرایط را تغییر داده است. یک منبع منطقه‌ای آگاه از مذاکرات به پایگاه میدل‌ایست‌آی گفته است این در واقع ترکیه بود که ابتدا پیشنهاد داد یک شرکت خصوصی با تأیید هر ۲ کشور، مسئولیت مدیریت این دالان را بر عهده بگیرد.

این منبع افزوده است: «با این حال، طرف ارمنستانی درخواست کرد که آن شرکت در بخش نخجوانی این دالان نیز فعالیت داشته باشد؛ درخواستی که برای باکو غیرقابل پذیرش بود.»

به گزارش مجاهدت از میدل‌ایست آی، اختلاف میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان به جنگ قره‌باغ در سال ۱۹۹۳ بازمی‌گردد؛ زمانی که نیروهای ارمنی این منطقه مورد مناقشه را که از سوی سازمان ملل به‌عنوان بخشی از خاک جمهوری آذربایجان به رسمیت شناخته می‌شود، اشغال کردند. پس از یک جنگ ۶‌هفته‌ای خونین در اواخر سال ۲۰۲۰، جمهوری آذربایجان در سپتامبر ۲۰۲۳ عملیات نظامی تازه‌ای را برای بازپس‌گیری قره‌باغ آغاز کرد که منجر به توافق آتش‌بس شد. بیشتر ارامنه ساکن منطقه گریختند و منطقه تجزیه‌طلب قره‌باغ به‌طور رسمی در اول ژانویه ۲۰۲۴ منحل شد.

پروسه عادی‌سازی روابط ترکیه و ارمنستان نیز به‌شدت به تحقق توافق صلح میان باکو و ایروان وابسته است. مقام‌های ترکیه ارمنستان را حلقه‌ای مهم در مسیر موسوم به «دالان میانی» می‌دانند که ترکیه را به‌طور مستقیم به آسیای مرکزی متصل می‌کند. شرکت‌های ترکیه‌ای نیز به مشارکت در پروژه‌های زیربنایی احتمالی در داخل ارمنستان علاقه‌مند هستند.

با وجود اعتراضات باکو، «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه، ماه گذشته به طور رسمی میزبان نخست‌وزیر ارمنستان «نیکول پاشینیان» بود؛ دیداری که به‌عنوان نخستین سفر رسمی یک مقام ارشد ارمنستان به ترکیه ثبت شد.