به گزارش مجاهدت از مشرق، در بین تمام روسای سازمان انرژی اتمی از بدو تاسیس تاکنون «محمد اسلامی» بعد از «غلامرضا آقازاده» دومین مدیری است که خارج از حوزه تخصصی انرژی اتمی اما با سابقه مدیریتی قابل قبول پا به این مجموعه حساس، مهم و فنی و تخصصی گذاشته و اکنون در دولت چهاردهم نیز از سوی «مسعود پزشکیان» ابقا و به فعالیت خود به عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه خواهد داد.
«محمد اسلامی» دانش‌آموخته مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه دیترویت میشیگان آمریکا در مقطع کارشناسی، مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه تولیدو اوهایو در مقطع کارشناسی ارشد و دارای مدرک MBA مدیریت جهانی هوانوردی از دانشگاه تهران است.
سوابق کاری او به اوایل دهه ۶۰ شمسی برمی‌گردد که وی به عنوان مدیر پروژه و معاون اجرایی بخش عمران بنیاد مستضعفان در سال‌های ۱۳۶۱-۱۳۶۲ مشغول به کار شد.
اسلامی در این سال‌ها در بخش‌ها و مجموعه‌های مختلف انقلابی و سازمان از جمله طرح‌های عمرانی مرزهای شرقی کشور کمیته انقلاب اسلامی، امور فنی و مهندسی کمیته انقلاب اسلامی، طرح‌های توسعه سازمان صنایع دفاعی بزرگ، شرکت صنایع هواپیماسازی ایران، سازمان صنایع هوا فضا، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، امور صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع فعالیت داشته است.
او همزمان در حوزه‌هایی از جمله بنیاد مستضعفان، ستاد مرزهای کشور ـ وزارت کشور، ستاد بحران کشور و کمیته دائمی سازمان پدافند غیرعامل، شورای عالی هواپیمایی کشوری، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، کمیته ملی مقابله با ریزگردها، هیات امناء دانشگاه صنعتی اصفهان و شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان عضویت داشته است.
علاوه بر این، اسلامی از جمله مدیران فنی کشور است که در سال‌های فعالیت خود از سوی مقامات عالی دفاعی و سیاسی کشور به ویژه رهبر انقلاب مورد تشویق و تقدیر قرار گرفته است.
اسلامی وزیر راه و شهرسازی در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی و قبل از آن استاندار مازندران بود. در عین حال سوابق وی در امور صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع و مدیرعاملی شرکت صنایع هواپیماسازی ایران، حضور وی در سازمان انرژی اتمی را مورد توجه قرار داد.
او از جمله مسئولانی است که بیش از سابقه سیاسی و جناحی‌اش، عملکرد و برنامه‌هایش حرف نخست را می‌زند.
ابقای محمد اسلامی در ساز مان انرژی اتمی
در سه سال حضور اسلامی در سازمان انرژی اتمی در دولت سیزدهم، او سعی کرد برنامه‌هایی را در پیشانی برنامه‌های اجرایی سازمان قرار دهد که امکان تحقق آن‌ها به لحاظ فنی، مالی و سیاسی وجود داشته باشد. از این رو به گفته مسئولان این سازمان، تغییر در ریل‌گذاری و طرح سیاست‌های جدید در دستور کار قرار گرفت.
تدوین سند چشم‌انداز صنعت هسته‌ای در افق ۱۴۲۰، اتخاذ سیاست‌های نو مثل سیاست «درهای باز و فناوری باز»، تعامل با جامعه علمی و نخبگان کشور برای توسعه صنعتی و تجاری سازی دانش و فناوری هسته‌ای، توسعه خدمات در مسیر تجاری و صنعتی سازی دستاوردهای سازمان در قالب همکاری و ارائه خدمات به ۱۵۰ مجتمع بزرگ صنعتی در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و فولاد، نگاه جدی به حوزه انرژی برای جامه عمل پوشاندن به فرمان مقام معظم رهبری مبنی بر تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای مورد نیاز کشور، توجه ویژه به پزشکی هسته‌ای و ارتقای سلامت جامعه با تولید انواع رادیوداروها برای تشخیص دقیق بیماری‌ها و درمان موثر انواع سرطان‌ها، توسعه فناوری‌های نوین از جمله فناوری پلاسما که کاربردهای فراوان در حوزه‌های مختلف کشاورزی، پزشکی و محیط زیست (کاهش شیرابه‌های زباله‌های صنعتی) و غیره از رئوس سیاست‌های جدیدی بود که در دوره نخست فعالیت محمد اسلامی در سازمان انرژی اتمی از سال ۱۴۰۰ تاکنون مطرح و اجرا شد.
بومی‌سازی سوخت هسته‌ای
در این دوره در سازمان نگاه جدی به موضوع بومی‌سازی سوخت هسته‌ای و حرکت در مسیر تحقق عدم وابستگی ایجاد شد و حرکت در مسیر توسعه ساخت نیروگاه‌های قدرت و تحقیقاتی با نگاه به ظرفیت‌های داخلی و تحقیقات درون‌زا، رشد تولید آب سنگین در سازمان انرژی اتمی در سال ۱۴۰۲ (رشد ۷ درصدی) و بهره‌برداری از مشتقات این محصول راهبردی و اقدامات راهبردی در حوزه ارتقا فعالیت‌های مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور از دیگر اقدامات انجام گرفته در این مدت بوده است.
انرژی و آب
سازمان انرژی اتمی همچنین با تاکید بر سیاست تامین انرژی پاک و تنوع بخشیدن به سبد انرژی کشور، برنامه تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای را در استان‌های بوشهر، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان (سواحل مکران) و گلستان در برنامه خود قرار داد و در این مسیر علاوه بر ساخت نیروگاه‌های اتمی بزرگ مقیاس، طراحی و ساخت نیروگاه‌های کوچک و متوسط را در برنامه دارد.
سرعت بخشی به ساخت واحدهای ۲ و ۳ نیروگاه اتمی بوشهر، طراحی و آغاز ساخت راکتور ۳۰۰ مگاواتی دارخوین برای بومی سازی نیروگاه‌های هسته‌ای، آغاز ساخت نیروگاه برق اتمی ۵ مگاواتی سیریک هرمزگان، شامل چهار واحد ۱۲۵۰ مگاواتی و آغاز طرح مطالعات تفصیلی ساخت نیروگاه‌های اتمی سواحل مکران (سیستان و بلوچستان) و سواحل شمالی کشور از دیگر برنامه‌ها و اولویت‌های اجرایی محمد اسلامی در دوره مسئولیت خود از ابتدا تا کنون بوده است.
نمایی از فوندانسیون واحد شماره ۲ نیروگاه بوشهر پیش از بتن ریزی
سازمان انرژی اتمی همچنین در چشم‌انداز ۲۰ ساله برنامه خود، نگاه جدی به حوزه راهبردی توسعه راکتورهای اتمی داشته و دارد که طراحی و ساخت قلب راکتور ۲۰ مگاواتی آب سنگین خنداب، ساخت و نصب محفظه قلب به عنوان یک دستاورد منحصر به فرد در حوزه‌های علمی و فناورانه و آغاز عملیات بتن‌ریزی ساختمان اصلی راکتور تحقیقاتی ۱۰ مگاواتی IRR-۱۰ در منطقه هسته‌ای اصفهان از این جمله است.
یکی از اقدامات قابل توجه سازمان انرژی اتمی در دولت سیزدهم، تحقق یکی از مهم‌ترین خواست‌های مردم برای تولید آب شیرین بود که سازمان در راستای انجام مسئولیت‌های اجتماعی خود، احداث مجتمع آب شیرین کن بوشهر را با ظرفیت ۷۵ هزار مترمکعب در روز با قابلیت افزایش ظرفیت آن تا ۱۱۰ هزار مترمکعب آغاز کرد. این پروژه قرار است در یک بازه زمانی ۲ تا ۲ و نیم سال از شروع ساخت به بهره‌برداری برسد.
واحد شماره ۲ نیروگاه بوشهر
کاربرد پرتوها
کاربرد پرتوها در حوزه‌های مختلف از جمله امنیت، شیلات، پزشکی، کشاورزی، دامپروری، محیط زیست، پلیمر، صنایع غذایی، نفت و گاز، باغداری، صنعت و سامانه‌های پرتودهی کاربرد دارند. در همین راستا سازمان انرژی اتمی کلیه سامانه‌های مولد پرتو مورد نیاز طرح پرتودهی را در قالب یک فرایند یکپارچه دانش بنیان طراحی و ساخته است و نمونه‌های معیار تولید آن برای نصب و تولید آماده شده است که در ۱۲ منطقه کشور از جمله اصفهان، مشهد، یزد، قزوین این سامانه‌های تا کنون راه‌اندازی شده‌اند. همچنین ساخت سامانه‌های پرتودهی ازجمله سامانه‌های خود حفاظ گاما در ظرفیت‌های مختلف جهات پرتودهی محصولات کشاورزی و افزایش انبارمانی و ساخت سیستم پایشگر درگاهی در دروازه‌های ورودی کشور برای تشخیص موارد خاص از جمله مواد پرتوزا، ساخت دستگاه سلول داغ، طرح نیمه صنعتی پودر سوپرجاذب، راه‌اندازی طرح نیمه صنعتی پودر همواستات (بند آورنده خون)، نصب و بهره‌برداری از نخستین سامانه شتابدهنده الکترون توان بالا، تامین و بارگذاری چشمه کبالت ۶۰ سامانه های سطح کشور و رشد ۲.۵ برابری پرتودهی محصولات و تجهیزات پزشکی و غیرپزشکی نسبت به ۱۴۰۰.
سوخت هسته‌ای و اکتشاف و معدن
تامین و تولید مطمئن، ایمن و اقتصادی سوخت هسته‌ای برای راکتورهای موجود در کشور و راکتورهای بعدی بر مبنای سیستم انرژی پایدار به عنوان یک اولویت راهبردی در دوره فعالیت محمد اسلامی تحت عنوان «برنامه توسعه فراورده‌ها و چرخه سوخت هسته‌ای» دنبال شده است. در همین راستا ظرفیت صنعت غنی‌سازی کشور رشدی سه برابری نسبت به سال ۱۴۰۰ داشته است
ساخت چهار مجموعه کسک ۲ منظوره سوخت مصرف شده نیروگاه اتمی بوشهر، احداث تاسیسات تولید اکسید اورانیوم به روش هیپ لیچینگ، احداث تاسیسات تولید اکسید اورانیوم از معادن دارای عناصر همراه، تدوین دانش فنی و ساخت اولین نمونه صفحات سوخت سیلیسایدی به منظور جایگزینی سوخت راکتور تحقیقاتی، سرمایه گذاری در حوزه معدن و آغاز عملیات اکتشاف و بهره‌برداری از آنومالی ۱۰ و ۱۱ ساغند. در همین راستا بهره‌برداری از مجتمع‌های معدنی ساغند آنومالی ۱ و ۳، مجتمع معدنی ناریگان (آنومالی ۳ و ۸) ادامه دارد. همچنین افتتاح مجتمع معدنی کال کافی و برنامه‌ریزی برای احداث کارخانه تولید کیک زرد، افتتاح مجتمع معدنی رنگان و آغاز عملیات اکتشاف و بهره‌برداری از معدن اورانیوم خشومی از دیگر اقدامات سازمان انرژی اتمی در این مدت بوده است.
مجتمع معدنی ناریگان
کاربرد پلاسما و پزشکی هسته‌ای
تولید بیش از ۲۰۰ نوع محصول دوتره در تاسیسات هسته‌ای آب سنگین خنداب اراک موجب شده تا حتی امروز در شرایط تحریمی ایران در زمینه دوتره‌ها در تراز برترین کشورهای دنیا قرار داشته باشد. همچنین افزایش متوسط ۵ تا ۷ درصدی تعداد مراکز پزشکی هسته‌ای و رسیدن تعداد آن‌ها از ۱۹۵ مرکز در سال ۱۳۹۹ به ۲۳۰ مرکز در سال ۱۴۰۳ از جمله اقدامات قابل توجه در این حوزه بوده است.
سازمان انرژی اتمی تلاش کرده است که تولید رادیوداروها را در کشور توسعه دهد و در این راستا ۶۶ عنوان رادیو داروی تشخیصی، تسکینی، درمانی مورد نیاز مردم به طور منظم و شبانه روزی در کشور تولید می‌شود که از طریق مراکز پزشکی هسته‌ای مورد استفاده بیش از یک میلیون بیمار قرار می‌گیرد. به عبارتی تولید و عرضه رادیو داروهای تشخیصی در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۰ رشد ۳۶ درصدی داشته است و بیش از ۲۰ محصول رادیودارو در فاز تحقیقاتی قرار دارد.
مراسم رونمایی از سه رادیو داروی تشخیصی و درمانی
هر چند سازمان انرژی اتمی، ارگانی تخصصی است، اما چرخه سوخت هسته‌ای مجموعه‌ای است که به تمامی رشته‌ها و علوم برای تحقق خود نیازمند است و در این راستا مدیریت این مجموعه باید فردی با آگاهی و دانش و مشرف به تمامی جنبه‌ها باشد. در عین حال در ۵۰ سالی که از عمر سازمان انرژی اتمی می‌گذرد، همواره دستخوش تحولات سیاسی، اقتصادی و فنی بوده است؛ وقوع انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، تحریم‌ها و کشیده شدن موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شورای امنیت، بر فعالیت، مدیریت و اولویت‌های این سازمان تاثیر گذاشته است و در این سال‌ها بعضا در یک بخش توسعه داشتیم و در بخشی دیگر دچار تاخیر و توقف بودیم.
تلاش مدیران این سازمان در مقاطع مختلف همواره بر این استوار بوده است که حداقل تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای در سبد انرژی کشور قرار گیرد، اما این هدف با وجود گذشت ۵۰ سال از عمر سازمان انرژی اتمی محقق نشده است.
با این حال، این هدف همچنان از برنامه‌ها و اولویت‌های اساسی و مهم این سازمان است که انتظار می‌رود، محمد اسلامی با توجه به برنامه‌ها و توافقاتی که در حوزه توسعه و ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در کشور طی سه سال گذشته در دولت سیزدهم تنظیم و آغاز کرده است، گام‌های اساسی و محکمی را بردارد.
محمد اسلامی از جمله مدیران دولت سیزدهم است که همواره بر توسعه و پیشرفت کشور با توان داخلی و اتکا به نیروی متخصص داخلی باور و تاکید داشته است. باید منتظر بود و دید برنامه او برای چهار سال آینده در دولت چهاردهم استمرار برنامه پیشین است و یا تغییراتی در آن خواهد داشت.
