سازمان محیط زیست

به گزارش مجاهدت از مشرق، هفتمین جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا عصر امروز با حضور شینا انصاری رئیس سازمان محیط زیست، احمد طاهری سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم و صدیقه ترابی سرپرست معاونت محیط زیست انسانی در معاونت اجرایی رئیس جمهور برگزار شد.

احمد طاهری، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، در نشست کارگروه مربوط به کیفیت هوا اعلام کرد: در سه سال گذشته، شاخص کیفیت هوا برای مراکز استان‌ها زمانی که از ۱۰۰ عبور کرده است، نشان‌دهنده وضعیت نامطلوبی بوده و در این میان، تهران به عنوان چهارمین کلانشهر آلوده کشور شناخته شده است. در بین شهرهای صنعتی، تهران پس از اصفهان بیشترین روزهای دارای شاخص بالای ۱۰۰ را به ثبت رسانده است.

مقایسه کیفیت هوا در سال‌های گذشته

به گفته طاهری، سال ۱۳۹۷ از نظر کیفیت هوا یک سال استثنایی بود که به دلیل وزش بادهای شدید، تعداد روزهای ناسالم کاهش یافت. اما در سال ۱۴۰۲، به دلیل شرایط خاص، مقدار کمی کاهش در آلاینده‌ها مشاهده شد، هرچند که باید تأثیر افزایش جمعیت را نیز در این مسئله در نظر گرفت.

وی ادامه داد: از نظر ذرات معلق، تهران همچنان بدترین وضعیت آلودگی هوا را با لحاظ کردن جمعیت دارد. بررسی‌های انجام‌شده از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد روزهای تهران در محدوده پاک قرار داشته‌اند، درحالی‌که ۳۷ درصد روزها وضعیت ناسالم برای همه گروه‌ها را تجربه کرده‌اند.

بررسی آلودگی در سال ۱۴۰۲

طاهری مطرح کرد: در سال ۱۴۰۲، از ابتدای سال تا مردادماه، بیشترین روزهای ناسالم به ثبت رسیده که علت اصلی آن افزایش غلظت لایه اوزون بوده است. همچنین در نیمه اول سال، ذرات معلق نقش مهمی در افزایش آلودگی داشته‌اند.

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم گفت: تحلیل آلودگی نیمه اول سال نشان می‌دهد که در ۵۹ روز، آلاینده اصلی اوزون بوده و در ۳۹ درصد از موارد، آلاینده غالب ذرات معلق بزرگ‌تر از ۲.۵ میکرون بوده‌اند. آمارهای جمع‌آوری‌شده درباره سه آلاینده اصلی در تهران نشان می‌دهد که میزان روزهای ناسالم هم برای کل سال و هم برای شش ماه دوم سال به طور دقیق ثبت شده است.

طاهری افزود: از نظر تغییرات فصلی، همان‌طور که انتظار می‌رود، به دلیل شرایط جوی، در دو فصل پاییز و زمستان، بیشترین غلظت آلاینده‌ها ثبت شده است. بررسی‌های انجام‌شده از سال ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که میانگین غلظت ذرات معلق حدود سه برابر بیشتر از حد مجاز ملی بوده است.

منابع تولید آلودگی هوا در تهران

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در این نشست تأکید کرد: برای درک چگونگی تولید آلودگی هوا، ابتدا باید مسئله انتشار آلاینده‌ها مورد بررسی قرار گیرد و سپس بر اساس غلظت محیطی تصمیم‌گیری شود. در تهران، عمده ذرات معلق به صورت مستقیم در سیاهی انتشار دیده نمی‌شوند، بلکه از طریق فرآیندهای ثانویه تشکیل می‌شوند.

وی اظهار کرد: تقسیم‌بندی این ذرات نشان می‌دهد که حدود ۴۰ درصد آنها از نیترات تشکیل شده‌اند. همچنین این ذرات به بخش‌های کربنی، یونی و عنصری تقسیم می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تهران، ۷۰ درصد از ذرات معلق منشأ ثانویه دارند و انتشار آنها به شکل گاز اتفاق می‌افتد، درحالی‌که کمتر از ۳۰ درصد آنها ماهیت اولیه دارند.

راهکارهای کنترل آلودگی هوا

طاهری در این نشست تأکید کرد: که برای مدیریت ذرات معلق در هوای تهران، تنها کنترل انتشار مستقیم کافی نیست، بلکه باید به مدیریت انتشار گازها نیز توجه شود، زیرا بسیاری از آلاینده‌های ثانویه از واکنش‌های شیمیایی در هوا شکل می‌گیرند.

میزان انتشار آلایندگی در کشور سالانه حدود ۷۰۰ هزار تن برآورد شد

طاهری گفت:، میزان انتشار آلایندگی در کشور سالانه حدود ۷۰۰ هزار تن برآورد شده که از این میزان، حدود ۱۰ هزار تن آن مربوط به ذرات معلق در تهران است. با این حال، یکی از نکات قابل توجه این است که پسماندسوزی در اطراف تهران در این آمار لحاظ نشده و سهمی برای آن در نظر گرفته نشده است، در حالی که این موضوع می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر افزایش آلاینده‌های جوی در پایتخت داشته باشد.

وی ادامه داد: بر اساس ماده ۳۰ آئین‌نامه اجرایی ماده ۲ قانون هوای پاک، سازمان محیط‌زیست موظف است تدوین سیاهه انتشار در شهرهای دارای اولویت را بر مبنای داده‌های سال ۱۴۰۲ آغاز کند و گزارش آن را هر سه ماه یک‌بار به کارگروه ملی ارائه دهد. در این راستا، تمامی دستگاه‌های اجرایی، به‌ویژه وزارتخانه‌های نفت، نیرو، کشور، شهرداری‌ها و پلیس راهور، موظف به همکاری کامل با این سازمان هستند تا بتوان داده‌های دقیق‌تری از وضعیت آلودگی هوا و منابع انتشار آن ارائه کرد.

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم مطرح کرد: یکی از نکات مهم در بررسی آلودگی هوای تهران، سهم منابع متحرک و ساکن در تولید آلاینده‌ها است. طبق آمار، ۶۱ درصد آلودگی هوا ناشی از منابع متحرک مانند خودروها، کامیون‌ها و اتوبوس‌های واحد است، در حالی که ۳۹ درصد دیگر مربوط به منابع ساکن مانند صنایع و نیروگاه‌ها می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که کنترل منابع متحرک تأثیر مستقیمی بر کاهش آلودگی دارد.

وی اظهار کرد: در حال حاضر، کل ناوگان خودرویی شهر تهران ۳۶۵ هزار دستگاه است که از این تعداد، ۱۱۶ هزار خودرو فاقد استاندارد آلایندگی هستند. علاوه بر این، ۵۳۰ هزار خودرو نیز تنها دارای استاندارد آلایندگی یورو ۱ و یورو ۲ هستند که از نظر زیست‌محیطی چندان مطلوب نیست. آمارها نشان می‌دهد که ۱۷ درصد کل ناوگان سواری تهران فاقد استاندارد آلایندگی است که این موضوع به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم در زمینه کاهش آلودگی هوای پایتخت مطرح شده است.

هر خودروی فرسوده ۹ برابر یک خودروی غیر فرسوده آلودگی تولید می‌کند

طاهری گفت: همچنین، ناوگان سواری تهران فرسوده است که این خودروها نقش قابل‌توجهی در آلودگی هوا دارند. طبق بررسی‌ها، هر خودروی فرسوده ۹ برابر یک خودروی غیر فرسوده آلودگی تولید می‌کند. این رقم به خوبی نشان می‌دهد که نوسازی و جایگزینی خودروهای فرسوده می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای تهران داشته باشد.

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم افزود: با توجه به این آمار و داده‌ها، مشخص است که برای کاهش آلودگی هوا در تهران، باید تمرکز ویژه‌ای بر نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، اجرای استانداردهای سختگیرانه‌تر برای خودروها و جلوگیری از سوزاندن پسماند در اطراف شهرداشت. در غیر این صورت، روند افزایشی آلودگی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای سلامت شهروندان و محیط‌زیست به همراه داشته باشد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، محمدرضا عارف در این جلسه که صبح امروز در دفتر او در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد، با تبریک اعیاد شعبانیه و دهه فجر پیروزی انقلاب اسلامی گفت: واقعیت این است که «محیط زیست» یکی از بزرگترین چالش‌های تمام کشورها و در کل «‌انسان امروز» است و ما بر این باوریم که توجه به محیط زیست، «میثاق ملی» و «تعهد تمام دولت‌ها»، مستقل از راهبرد توسعه‌ای و اولویت‌هایی است که هر دولت دارد.

معاون اول رئیس‌جمهور افزود: به همین دلیل است که در دولت چهاردهم «پیوست محیط زیستی»، از اجزای لاینفک هر طرح ملی است و البته تاکید می‌کنم که این کار، یک پز محیط زیستی نیست، بلکه یقین و باور ماست، ما معتقدیم که توجه جدی به محیط زیست موضوعی است که حتی یک لحظه نباید از آن غفلت کنیم و یک نهاد و ناظر قوی باید همیشه بر این موضوع نظارت کند.

وی ادامه داد: به خاطر اولویت‌های کوتاه مدتی که ممکن است دستگاه‌ها و سازمان‌ها داشته باشند، نبود این نهاد و ناظر قوی باعث می‌شود که محیط زیست نخستین قربانی باشد و بنابراین ما تمام تلاشمان این است که در «دولت وفاق ملی» این نگاه محیط زیستی را تقویت کنیم، ما بر این باوریم که اگر ستاد اصلی ما در این حوزه، ستادی قوی و با نگاهی جامع و همه

هنر سازمان‌ها، نشان دادن راه‌های درست جایگزین است

عارف افزود: ساده‌ترین کار نهادهای نظارتی «جواب منفی دادن» است، اما جواب منفی دادن که هنر نیست، هنرمندی واقعی آن است که پاسخ مناسب را از طریق نشان دادن راه‌ها، شیوه‌های درست و جایگزین بدهیم و اگر این رویکرد حاکم باشد، آن وقت حتی خود پیشنهاد دهنده هم اصراری ندارد تا با اهرم‌هایی که در اختیار دارد، نظرش را به کرسی بنشاند و به اجبار، «صنعت» را در بخشی که به محیط زیست آسیب می‌رساند، ساکن کند.

به آینده روشن امیدواریم

معاون اول رئیس‌جمهور گفت: با برنامه‌های علمی و پایه‌ای که ریاست سازمان محیط زیست دارند، امید داریم که محیط زیست، جایگاه خود را در کشور، در میان دولتمردان و هم در بین مردم پیدا کند و برای حل مشکلات محیط زیستی، گام‌های بلندی برداشته شود.

در این جلسه که با موضوعات «بررسی تکالیف و مسئولیت‌های دولت و ستاد ملی برای حفظ و احیای تالاب‌ها»، «ارائه وضعیت و بررسی چالش‌های تالاب بین‌المللی هامون»، «ارائه گزارش عملکرد دستگاه‌های متولی در اجرای برنامه مصوب جامع پنج ساله احیا مجموعه تالاب‌های میانکاله و خلیج گرگان، مصوب سومین جلسه ستاد ملی، میزان اجرا و برنامه‌های آتی» برگزار شد، عارف با تبریک روز جهانی تالاب‌ها گفت: اینکه کشور ما قانون مستقلی برای حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها دارد، اهمیت این موضوع را برای دولتمردان و مردم ما نشان می‌دهد.

تالاب‌ها؛ سرمایه ملی ایرانیان است

عارف در ادامه با بیان اینکه تالاب‌ها، سرمایه ملی ایرانیان بوده و منحصر و مختص یک منطقه و یا یک استان نیست گفت: اینکه آسیب به یک تالاب یا یک دریاچه باعث احساس درد و زخم در کل کشور و در میان تمامی ایرانیان می‌شود، نشان می‌دهد که این موضوعات، موضوعی «ملی» است، شما به دریاچه ارومیه و تلاش‌های ایرانیان برای احیای آن توجه کنید، یا آنکه تلاش‌ها برای احیای تالاب‌های شمال را ببینید، آن وقت مشخص می‌شود که این مشکلات و این عرصه‌ها، دغدغه‌های ملی است.

معاون اول رئیس‌جمهور افزود: خوشبختانه با تصویب قانون مربوط به تالاب‌ها، هم نگاه حاکمیت و هم وظیفه دستگاه‌ها درباره اهمیت تالاب‌ها مشخص شده است، در چارچوب قانون و آئین‌نامه آن، ستادی پیش‌بینی شده است که ترکیب آن جامعیت و نگاه ملی به این حوزه را نشان می‌دهد، در این ترکیب، همه بخش‌هایی که به نوعی با تالاب‌ها مرتبط هستند و بخشی از وظایف آن‌ها در حوزه تالاب‌ها تعریف می‌شود، در ستاد ملی حضور دارند. در این ترکیب جامع، هم شخصیت‌ها و متخصصان برجسته و نخبه حضور دارند و هم مدیران استانی و به این ترتیب در کنار توجه ملی، یک نگاه منطقه‌ای هم به مسئله شده است که به نظرم ترکیب بسیار خوبی است و خوشبختانه تاکنون شش جلسه این ستاد برگزار شده است.

تالاب‌ها، موضوعی «بخشی» و «استانی» نیستند

معاون اول رئیس‌جمهور گفت: نکته مهمی که ستاد در دوره جدید بر آن باور دارد آن است که باید بپذیریم چالش تالاب‌ها، چالشی بخشی و استانی نیست، چالشی «فرابخشی» و «ملی» است و باید سعی کنیم در چارچوب منافع ملی، برنامه‌های مرتبط با آن را اجرا کنیم، به عنوان مثال اگر در بخش صنعت بخواهیم کاری انجام دهیم که در تعارض با محیط زیست است، باید جلوی آن ایستاد، چرا که تجربه نشان داده است که حتی اگر در مواردی با چانه زدن و بیان دلایلی مثل ایجاد اشتغال و تولید ثروت مجوز گرفته است، در سال‌های بعد، حتی خود آنان که اصرار کرده‌اند با دیدن آثار زیانبارکارشان، پشیمان خواهند شد.

وظیفه ما حفاظت و احیای تالاب‌هاست

عارف تصریح کرد: در دولت چهاردهم به همه دوستان تاکید کرده‌ایم که حفاظت محیط زیست را مسئولیت خود بدانند و فکر نکنند که با دستگاهی که رئیس آن، معاون رئیس‌جمهور است در تقابل هستند، تک تک وزرا و مدیران ارشد، فارغ از مسئولیت‌شان باید اهمیت محیط زیست را باور داشته باشند، باید راهکار ارائه دهند تا راه درست را پیدا کنیم و شاخص‌های محیط زیستی کشور را به شرایط مطلوب و درخشان برسانیم.

معاون اول رئیس‌جمهور در ادامه با ابزار تأسف از برداشت غیرقانونی از آب‌های متعلق به تالاب‌ها گفت: آنچه صورت می‌گیرد «غصب حقآبه طبیعت» است که برای سود ناچیزی غصب می‌شود اما بعداً خودش عامل کم آبی می‌شود و مشکلات فراوانی را در منطقه و کل کشور ایجاد می‌کند، اما در این دولت، پای حقآبه تالاب‌ها خواهیم ایستاد.

تالاب‌ها، ظرفیت گردشگری ارزشمند هستند

عارف در ادامه گفت: تالاب‌ها ظرفیت گردشگری ارزشمند و گرانبهایی برای کشور هستند و از این پس، نظارت جدی بر کلیه امور تالاب‌ها خواهیم داشت چرا که معتقدیم تاکنون این بخش به شدت مظلوم واقع شده است، ما تالاب‌های مشهور و جهانی داریم که دنیا برای بررسی شرایط زیستی به آنها نگاه می‌کند و متأسفانه در طی سال‌ها از اهمیت آنها غفلت شده و حتی گاهی در اطراف آنها کارهای آسیب‌رسانی که هیچ توجیهی ندارد، صورت گرفته است.

وی «دولت وفاق ملی» را به دنبال یافتن راهبردهای روشن و برنامه‌های عملی برای حفاظت و احیای این جاذبه‌های ملی دانست و گفت: من از کلمه دردآور «نجات» برای آنها استفاده نمی‌کنم اما ما برای حفظ و احیای آنها جدی هستیم و فکر می‌کنم در شش جلسه گذشته ستاد، مصوبات خوبی تصویب شده است.

چقدر پیگیری شده است؟

معاون اول رئیس‌جمهور در ادامه گفت: با وجود مصوبات خوب باید دید که این مصوبات چقدر پیگیری شده است چرا که مهم‌تر از تصویب قوانین، اجرایی شدن آنها است، از این پس، دبیرخانه باید فعال‌تر شود و کمیته‌های کارشناسی دبیرخانه باید بر مصوبات و کارهایی که باید انجام شود، دقیق‌تر نظارت کنند، برای هر پروژه، برنامه زمانی مشخصی تعیین کنید و نظارت کنید که طرح در چه مرحله‌ای است.

تشکیل ستاد استانی

عارف در بخش دیگری از سخنان خود با بیان آنکه باید در هر سال، دو یا سه جلسه مربوط به ستاد تالاب‌ها برگزار شود، گفت: اما در کنار آن، باید در استان‌هایی که تالاب‌های مهم ایران در آنها واقع شده‌اند، ستاد استانی با مسئولیت استاندار و دبیری مدیر کل سازمان محیط زیست تشکیل شود.

وی در ادامه خطاب به رئیس سازمان محیط زیست و اعضای ستاد گفت: گزارش جامعی درباره تالاب‌های میانکاله، گرگان، گمیشان، انزلی، زریوار و دریاچه نمک آماده کنید.

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به نظام حکمرانی تالاب‌ها عنوان کرد: تا الان در دیپلماسی عمومی، کمتر سراغ تالاپ‌ها رفته‌ایم یا در مورد عضویت در مجامع بین‌المللی بهره‌برداری در این خصوص نداشته‌ایم، حتماً باید شاکله‌ها و شاخص‌های بین‌المللی استخراج شود و طرح‌های اجرایی مهم و مؤثری انجام شود.

عارف در انتهای سخنان خود با بیان آنکه رئیس سازمان محیط زیست برای رساندن سازمان محیط زیست به جایگاه خاص خود، بسیار جدی و پرتلاش است از زحمات مدیران سازمان محیط زیست و اعضای ستاد تشکر کرد.