گروه اجتماعی دفاع‌پرس – سردار هوشنگ حسینی فرمانده انتظامی استان اردبیل؛ اخلاق اجتماعی مجموعه‌ای از عقاید، ارزش‌ها و هنجار‌هایی است که نسبت به فرد، اموری بیرونی و مستقل تلقی می‌شوند که در جریان جامعه پذیری برای او درونی می‌گردند و به صورت جزئی از شخصیت او در می‌آیند و در نهایت رفتار فرد را در جامعه تعیین می‌کنند و حوزه‌هایی از فرهنگ عمومی یک جامعه را تشکیل و شامل عقاید، ارزش‌ها و هنجار‌های اجتماعی هستند.
توجه به اخلاق نه تنها با مسائل اعتقادی و باور‌های ارزشی و دستور‌های دینی مرتبط است، بلکه تکلیفی شرعی و اعتقادی و الهی بوده و بستر ساز توسعه امنیت و آرامش فردی و اجتماعی و تضمینی برای شور و نشاط جامعه است.
در خصوص ارتباط اخلاق با امنیت اجتماعی، هم رفتار فضیلت گونه و هم رفتار مشارکت گرایانه اخلاق که در قالب اخلاق شهروندی مطرح می‌شوند؛ دارای نقش است.
شرم و حیا به عنوان یک مفهوم اخلاقی و احساس گناه به عنوان یک مفهوم مذهبی-اخلاقی در قالب رفتار‌های فضیلت گرایانه اخلاقی در کاهش جرم و جنایت و به نوعی ارتقاء سطح امنیت عمومی نقش دارد.
امنیت عمومی
مفهوم امنیت اجتماعی در وهله اول به معنای احساس آرامش و اطمینان خاطر و فقدان دلهره، تشویش، اضطراب و ترس می‌باشد که به نوعی به معنای امنیت هستی شناسانه گروه‌ها و جوامع است و در وهله دوم شامل قابلیت حفظ و پاسداشت جوامع و گروه‌ها از الگو‌های سنتی زبان، فرهنگ، مذهب، هویت و عرف خود می‌شود که در این نوع، کارکرد خود جوامع وگروه‌ها و تعهد خود اعضا در آن بسیار نقش دارد.
امنیت عمومی که در سطوح امنیت مابین امنیت فردی و امنیت حکومت قرار گرفته است ناظر بر وضعیت امنیت جامعه از منظر سرقت، دزدی، جرم و جنایت است و به معنای مبارزه و مقابله با مظاهر جرم و جنایت همچون سرقت، قتل، کلاهبرداری و… و پیشگیری از همچنین احساس امنیت که به معنای احساس آرامش و اطمینان خاطر و فقدان دلهره، تشویش، اضطراب و ترس از وضعیت جرم و جنایت در جامعه است در سطح امنیت عمومی مطرح می‌شود.
اخلاق و امنیت اجتماعی
در سطح و اولویت اول امنیت اجتماعی، می‌توان از امنیت فردی و گروهی و اجتماعی سخن گفت. یکی از عواملی اساسی که تامین کننده امنیت در ابعاد مختلف می‌باشد؛ پایبندی به اصول اخلاقی است.
تمام افراد در نظام شهروندی دارای حقوق و احترام و مسئولیت متقابل نسبت به یکدیگر هستند که رعایت آن یک التزام و عامل حفظ منزلت آنان است.
شرم و حیا به عنوان یک مفهوم اخلاقی و احساس گناه به عنوان یک مفهوم مذهبی-اخلاقی در کاهش جرم و جنایت و به نوعی ارتقاء سطح امنیت عمومی نقش دارد.
درونی کردن هنجار‌های اخلاقی ممکن است هم به احساس اخلاقی شرم و هم به احساس اخلاقی گناه منتهی شود و هر دو احساس اخلاقی طبق فرض، افراد را از انجام بزهکاری باز می‌دارد، بدین شکل که هر گاه عاملان، هنجار‌های درونی شده خود را نقض می‌کنند، متحمل خطر احساس گناه یا احساس شرم می‌شوند.
آسیب شناسی امنیت اجتماعی و عمومی از منظر اخلاق
آسیب امنیت عمومی از منظر اخلاق زمانی حادث می‌شود که مجرم و بزهکار با توجیه اخلاقی و منطقی عمل خلاف، وجدان خود را به منظور دوری از احساس شرم راضی کند.
همانطور که گفته شد در تحقق حس شرم، خود فرد است که با آگاهی از چنین وضعیتی به داوری در رابطه با خویش پرداخته، به طرد یا قبول رفتار خویش اقدام می‌کند. پس اگر کسی، با استدلال و منطق خود را راضی به عمل خلاف کرده و در نهایت احساس شرم نداشته باشد، با مهیا بودن سایر شرایط، مرتکب جرم و جنایت می‌شود؛ بنابراین اگر در یک جامعه تعداد بسیار زیادی از بزهکاران مرتکب جرم و جنایتی شوند و در این خصوص احساس شرم نکرده و به نوعی وجدان خود را راضی نگه دارند، از منظر اخلاقی، وضعیت امنیت عمومی جامعه دچار آسیب شده است.
در واقع امنیت اجتماعی زمانی از منظر اخلاق، آسیب می‌بیند که رفتار فضیلت گونه در بین اعضای جامعه و شهروندان وجود نداشته باشد به نحوی که بی اخلاقی در رفتار‌های ضد اخلاقی، چون عدم تحمل و مدارا با خرده فرهنگ ها، عدم پذیرش سبک‌های مختلف زندگی و یا حتی عدم احترام به حقوق اقلیت‌ها خود را نشان می‌دهد.
آسیب دیگر امنیت اجتماعی از منظر اخلاق به نبود بعد رفتار مشارکت گرایانه شهروندان بر می‌گردد؛ به این معنی که شهروندان جامعه احساس تعهد و مسئولیت به آنچه هویت آن‌ها را تهدید می‌کند، ندارند.
عدم تعهد اعضا و کناره گیری از نقش فعال به منظور حفظ رسوم، آداب و پاسداشت از هویت نیز می‌تواند به عنوان آسیب امنیت اجتماعی از منظر اخلاق تلقی شود.
رفتار فضیلت آمیز اخلاقی امروزه مبتنی بر رعایت حقوق طرف ارتباط است؛ بر این بنیاد رفتار‌هایی که موجب تضییع حقوق طرف ارتباط شوند غیر اخلاقی و باعث وارد امدن خدشه به امنیت و آرامش می‌شود.
باید به این نکته مهم در تحقق امنیت و آرامش توجه داشت که فرد اخلاقی در تعقیب منافع خود، آسیبی به جامعه وارد نمی‌سازد و خط قرمز منفعت طلبی‌ها و خودخواهی هایش خسران سایر افراد و جامعه است.
علاوه بر مؤلفه فضیلت بودن مفهوم اخلاق، مؤلفه دیگری که خیلی اهمیت دارد مشارکت اجتماعی است که کنش اجتماعی داوطلبانه معطوف به منافع متقابل یا خیر جمعی را شامل می‌شود. این مفهوم بعدی جدید از اخلاق شهروندی نیز محسوب می‌شود که توجه به خیر جمعی تاثیرگذار در امنیت و آرامش بوده و و بستر ساز توسعه نشاط اجتماعی است.
در خاتمه باید گفت: اخلاق از ضروری‌ترین نیاز‌های جامعه انسانی است و بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی ریشه اخلاقی دارد؛ به همین دلیل اصلاح اخلاق، زیربنای اصلاح جامعه بوده و امنیت و آرامش فردی و اجتماعی را تامین و تثبیت می‌کند.
انتهای پیام/ 241
