سرطان روده بزرگ

به گزارش مجاهدت از مشرق، محمدرضا قدیر فوق تخصص گوارش و کبد در رابطه با سرطان روده بزرگ، علائم، عوارض و نحوه درمان این نوع بیماری گفت: سرطان روده بزرگ یکی از علل شایع در سرطان‌های گوارشی در جهان است، به طوری که در آمریکا چهارمین علت سرطان و چهارمین علت مرگ‌ومیر سرطان کرون یا روده بزرگ است. در ایران نیز شایع‌ترین نوع از سرطان گوارشی به حساب می‌آید.

علت شیوع سرطان روده

وی ادامه داد: سرطان روده در حال گسترش و افزایش است که یکی از علت‌ها به دلیل تغییر شیوه زندگی است یعنی امروزه افراد به سمت غذاهای غربی و فست‌فودها، غذاهای آماده روی آورده‌اند، بنابراین هرچه شیوه زندگی ما غربی‌تر باشد، بیماری‌های بیشتری به سراغ ما می‌آید. شاید یک تا دو دهه بعد شاید کرون یا روده بزرگ از شایع‌ترین سرطان‌های گوارشی در ایران شود.

علائم سرطان روده بزرگ

قدیر اذعان کرد: علائم سرطان روده بزرگ به دو دسته علائم گوارشی و علائم کلی‌تر سرطان روده به شمار می‌رود. از علائم گوارشی می‌توان به خونریزی گوارشی یعنی بیمار دچار خونریزی از ناحیه مقعد می‌شود، دل دردهای شدید، کم خونی و گاهی فرد دچار فقر آهن می‌شود، اشاره کرد.

وی افزود: علائم کلی‌تر در مبحث سرطان روده بزرگ اعم از کاهش وزن، کاهش اشتها و بی اشتهایی بوده و این‌ها، مجموعه علائمی است که در روده بزرگ ایجاد می‌شود.

بهترین راه تشخیص سرطان روده بزرگ

فوق تخصص گوارش و کبد در ادامه گفت: علت ایجاد سرطان روده بزرگ به طور معمول به دلیل پولیپ‌ها هستند، ۹۰ درصد پولیپ گوشت‌های اضافه‌ای است که در داخل روده تشکیل می‌شود و در یک فرایند بین ۵ تا ۱۰ سال دچار تغییر بافتی شده و در نهایت به سرطان تبدیل خواهد شد؛ بنابراین تنها سرطانی که قابل پیشگیری است سرطان کرون است.

وی متذکر شد: بهترین راه تشخیص، کرون‌سکوپی است و در هر فردی که علائم دارد باید انجام شود. امروزه در کشورهای غربی و در آمریکا غربالگری سرطان روده بزرگ برای افراد بالای ۵۰ سال اجباری است و افراد بالای ۵۰ سال هر ۱۰ سال یک‌بار باید این غربالگری را انجام دهند، اما در کشور ما هنوز بحث غربالگری سرطان روده بزرگ تصویب و انجام نمی‌شود.

قدیر تصریح کرد: سرطان روده یکی از بیماری‌های جدی است که با تشخیص و درمان به‌موقع می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. طبق بررسی‌ها، تشخیص و برداشتن پولیپ‌های روده‌ای می‌تواند تا ۹۰ درصد از بروز این سرطان پیشگیری کند. برخی علائم مانند وجود خون در مدفوع ممکن است مشکوک به بیماری باشند، اما تشخیص قطعی تنها از طریق کولونوسکوپی ممکن است. این روش به پزشکان امکان می‌دهد تا ضایعات مشکوک را مشاهده کرده، نمونه‌برداری انجام دهند و در صورت لزوم، اقدامات درمانی را آغاز کنند.

وی متذکر شد: تشخیص این بیماری نیاز به بررسی‌های پزشکی دارد، اما برخی علائم هشداردهنده وجود دارند که در صورت مشاهده، فرد باید سریعاً به پزشک مراجعه کند. این علائم شامل درد شکم، خونریزی از مقعد، کم‌خونی ناشی از فقر آهن، کاهش وزن غیرقابل توجیه از مواردی است که هنگام مشاهده به پزشک مراجعه کند و بیمار باید تحت کولونوسکوپی قرار گیرد. این روش، همراه با نمونه‌برداری بافتی، تنها راه تشخیص قطعی سرطان روده است.

موانع مراجعه به‌موقع و عوارض تأخیر در درمان

فوق تخصص گوارش و کبد تصریح کرد: یکی از چالش‌های مهم در تشخیص زودهنگام، تأخیر در مراجعه به پزشک، به‌ویژه در میان زنان، به دلیل مسائل فرهنگی و حجب و حیا است. این تأخیر ممکن است منجر به رشد پولیپ‌های خونریزی‌دهنده و تبدیل آن‌ها به تومور شود. در مراحل پیشرفته، سرطان می‌تواند به بافت‌های اطراف و حتی کبد متاستاز دهد. در این شرایط (مرحله ۴)، درمان بسیار دشوار شده و در بسیاری از موارد، امکان جراحی وجود ندارد و بیمار تحت درمان‌های تسکینی مانند شیمی‌درمانی قرار می‌گیرد.

درمان سرطان روده

قدیر اظهار داشت: درمان این بیماری بسته به محل درگیری متفاوت است یعنی تومورهای انتهای روده (رکتوم) که معمولاً پس از تشخیص، بیمار تحت شیمی‌درمانی و رادیوتراپی قرار گرفته و سپس جراحی انجام می‌شود، تومورهای بخش‌های بالایی روده که در این موارد، جراحی درمان اصلی است، مشروط بر اینکه بیماری به کبد یا سایر اندام‌ها گسترش نیافته باشد، سرطان روده که به آن کنسر کولون (سرطان رکتوم) نیز گفته می‌شود، در مراحل اولیه یک کنسر مهربان محسوب می‌شود، به این معنا که اگر به‌موقع شناسایی شود، احتمال درمان قطعی آن بسیار بالا خواهد بود و ازاین‌رو، غربالگری منظم و مراجعه زودهنگام به پزشک برای تشخیص و درمان نقش حیاتی دارد.

چه افرادی در معرض خطر بیشتری هستند؟

فوق تخصص گوارش و کبد در ادامه گفت: دو گروه از افراد باید توجه ویژه‌ای به احتمال ابتلاء به سرطان روده داشته باشند که گروه اول افرادی با علائم بالینی واضح مانند درد شکم، خونریزی‌های گوارشی و کاهش وزن و گروه دوم افرادی با علائم آزمایشگاهی مشکوک مانند فقر آهن غیرقابل توجیه (به‌ویژه در مردان) یا وجود خون مخفی در مدفوع دارند، کاندیدای سرطان روده بزرگ هستند.

وی افزود: همچنین، سابقه خانوادگی ابتلاء به سرطان روده یک عامل مهم خطر است. افرادی که بستگان درجه‌یک آن‌ها به این بیماری مبتلا بوده‌اند، باید غربالگری‌های منظم انجام دهند.

قدیر مطرح کرد: با تشخیص به‌موقع، می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و شانس درمان کامل را افزایش داد. به همین دلیل، افراد در معرض خطر و کسانی که علائم مشکوک دارند، نباید در مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم تعلل کنند.

پیشگیری از سرطان روده

فوق تخصص گوارش و کبد بیان کرد: پیشگیری از سرطان روده نیازمند رعایت چندین عامل مهم سبک زندگی است که می‌توانند خطر ابتلاء به این بیماری را کاهش دهند. عواملی اعم از ورزش منظم و کاهش وزن نقش مهمی در پیشگیری از سرطان روده دارد. چاقی و اضافه‌وزن از عوامل خطر این بیماری محسوب می‌شوند و افزایش تحرک بدنی می‌تواند تأثیر محافظتی داشته باشد، رژیم غذایی نقش کلیدی در کاهش ریسک سرطان دارد یعنی افراد با کاهش مصرف گوشت قرمز و غذاهای چرب و پرکالری که می‌توانند ریسک ابتلاء را افزایش دهند همچنین افزایش مصرف میوه و سبزیجات که حاوی ترکیبات محافظتی (پروتکتیو) در برابر سرطان هستند و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده مانند سوسیس، کالباس و فست‌فودها که می‌توانند احتمال ابتلاء را افزایش دهند.

وی افزود: استرس مزمن می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان را افزایش دهد یا روند بیماری را تشدید کند. کنترل استرس از طریق روش‌هایی مانند ورزش، مدیتیشن و خواب کافی توصیه می‌شود. افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان روده هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند و باید غربالگری‌های دوره‌ای را جدی بگیرند.

قدیر خاطر نشان کرد: با رعایت اصول سبک زندگی سالم، شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم و مدیریت استرس، می‌توان خطر ابتلاء به سرطان روده را تا حد زیادی کاهش داد. همچنین، افرادی که دارای عوامل خطر هستند، باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند و آزمایش‌های لازم را انجام دهند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، افشین رخشا، متخصص رادیوانکولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در برنامه شبکه سلامت سیما، با بیان اینکه سرطان روده بزرگ دومین سرطان شایع در مردان و سومین سرطان شایع در زنان کشور است، ضخیم شدن مخاط دیواره روده را، بدخیمی روده بزرگ نامید و گفت: اکثر پولیپ‌های روده خوش خیم هستند، اما ممکن است در طول زمان، تبدیل به توده‌های سرطانی شوند.

وی، پیشگیری، تشخیص به موقع و درمان صحیح را، اصول اولیه برخورد با انواع سرطان‌ها دانست و افزود: سرطان کولون از نظر ژنتیک از تنوع زیادی برخوردار است، که از نوع بدون علامت، تا متاستاز و درگیری کبد، خود را نشان می‌دهد.

رخشا در پاسخ به این سوال که عوامل خطر ساز سرطان روده بزرگ کدامند، گفت: در کشورهای توسعه یافته و صنعتی که غذاهای پرکالری و پر انرژی بیشتر مصرف می‌شود، آمار سرطان روده بزرگ، بیشتر است. هرچه مصرف غذاهایی که اجابت مزاج افراد را زیادتر کنند (مصرف فیبرها) بیشتر باشد، حرکت مواد سرطان زا در روده با سرعت بیشتری انجام می‌شود و با خروج عوامل سرطان زا از بدن، احتمال ابتلاء به سرطان کمتر می‌شود.

وی افزود: فست فودها و غذاهای فرآوری شده و انواع گوشت‌های کبابی، پلی کربن‌هایی را تولید می‌کنند که به دیواره روده می‌چسبند و می‌توانند، عامل ایجاد کننده سرطان روده بزرگ باشند. در این بیماری، نوع سبک زندگی بسیار مهم است، اگر در سبک زندگی افراد، تحرک کافی و غذای سالم وجود داشته باشد، احتمال ابتلاء به سرطان کولون کمتر خواهد بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سیگار و الکل را جزو دیگر عوامل ایجاد کننده سرطان برشمرد و از سن، به عنوان یک عامل مهم در بروز این سرطان نام برد و گفت: هرچه سن فرد بالاتر رود، احتمال بروز این سرطان بیشتر خواهد شد.

وی در پاسخ به این سوال که چه عواملی در زمان انجام غربالگری این بیماری اثر گذار است، گفت: ژنتیک و سابقه خانوادگی و همچنین سابقه ابتلاء فرد به انواع دیگر سرطان‌ها، در سن انجام غربالگری روده بزرگ مؤثر است.

رخشا همچنین به اهمیت تشخیص زودرس این سرطان، در درمان پذیری سریع‌تر و راحت تر این بیماری اشاره کرد.

وی یادآوری کرد: اولین غربالگری این بیماری در ۵۰ سالگی انجام می‌شود، اما افرادی که سابقه خانوادگی دارند (افراد درجه اول خانواده آنها، ابتلاء به سرطان روده بزرگ، پستان، تخمدان و یا رحم داشته باشند)، این غربالگری زودتر انجام می‌شود. این غربالگری، شامل آزمایش یافتن خون مخفی در مدفوع، معاینه داخلی و انجام کولونوسکوپی است.

رخشا در پاسخ به این سوال که در صورت انجام کولونوسکوپی در ۵۰ سالگی، دیگر نیازی به انجام این آزمایش نیست، گفت: اگر در ۵۰ سالگی کولونوسکوپی انجام شد، و هیچ گونه مشکلی وجود نداشت، تا ۵ الی ۱۰ سال آینده، نیاز به انجام کولونوسکوپی نیست.(افرادی که در خانواده درجه اول آنها، فرد مبتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد، سن اولین غربالگری به ۴۰ سالگی کاهش می‌یابد).

وی، خونریزی در داخل مدفوع را، شاه علامت سرطان روده بزرگ دانست و افزود: رگه‌هایی از خون که همراه با مدفوع دفع می‌شوند، حتماً نیاز به پیگیری دارند، او، کاهش وزن، یبوست و اسهال مزمن و درد طولانی شده شکم را، از علائم دیگر سرطان روده بزرگ برشمرد. وی گفت: اگر فرد بعد از اجابت مزاج، چند لکه خون دفع کند، ممکن است مبتلا به شقاق یا بواسیر باشد و به معنی سرطان روده بزرگ نیست.

رخشا یادآور شد: اگر در هنگام کولونوسکوپی، پولیپ بزرگ و پایداری مشاهده شد، نمونه برداری انجام می‌شود (قابل ذکر است که فاصله بعدی کولونوسکوپی در این افراد، سه سال کاهش می‌یابد).

وی متذکر شد: در حال حاضر بسیاری از سرطان‌ها قابل علاج هستند و لازمه آن این است، که با مراجعه به موقع، تشخیص زودرس و به دنبال آن، درمان صحیح انجام شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق،  محققان موفق به شناسایی رویکرد جدیدی برای درمان سرطان روده بزرگ شده‌اند، در مدل‌های پیش بالینی و مطالعات روی سلول‌های ایمنی انسان، محققان دریافتند که اورولیتین آ (محصول متابولیت انار) عملکرد سلول‌های ایمنی را در مبارزه با سرطان به طور پایدار بهبود می‌بخشد.

سرطان روده بزرگ یک بیماری با میزان مرگ و میر بالا در مراحل پیشرفته است. در سال‌های اخیر، یافته‌های تحقیقاتی متعدد تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری را بهبود بخشیده است، اگرچه متأسفانه همه بیماران به اندازه کافی به رویکردهای درمانی جدید پاسخ نمی‌دهند، اما تحقیقات کنونی نشان داده که یکی از ویژگی‌های بیماری‌های تومور، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی است.

سلول‌های ایمنی که قرار است با تومور مبارزه کنند، به طور سیستماتیک توسط بافت اطراف تومور، یعنی ریزمحیط تومور، سرکوب می‌شوند. در نتیجه، عملکرد سلول‌های T که پاسخ ایمنی طبیعی بدن ما در برابر سرطان هستند، محدود می‌شود و به تومور اجازه رشد و گسترش غیرقابل کنترل را می‌دهند. اخیراً یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی پروفسور “فلوریان گرتن” از دانشگاه گوته فرانکفورت، گام مهمی برداشته و به راه‌حل احتمالی این مشکل نزدیک‌تر شده است.

در این مطالعه محققان نشان دادند که اورولیتین آ (urolithin A) یک مسیر بیولوژیکی را القا می‌کند که میتوکندری، نیروگاه سلول در سلول‌های T را از طریق فرآیندی به نام میتوفاژی بازیافت و تجدید می‌کند. میتوکندری‌های پیر و آسیب دیده در سلول‌های T برداشته شده و با میتوکندری‌های جدید و کاربردی جایگزین می‌شود.

این برنامه ژنتیکی سلول‌های T را تغییر می‌دهد؛ بنابراین توانایی بیشتری برای مبارزه با تومور به آنها می‌دهد. محققان پتانسیل درمانی اورولیتین آ را به دو صورت نشان دادند، از یک طرف، اورولیتین آ می‌تواند به عنوان یک غذا در مدل پیش‌بالینی استفاده شود که رشد تومور را محدود می‌کند و حتی با ایمونوتراپی موجود به صورت هم‌افزایی عمل می‌کند. از سوی دیگر، فواید اورولیتین آ در سلول‌های T انسانی نیز مشاهده شد. درمان آزمایشگاهی با اورولیتین آ سلول‌های T انسانی را جوان‌سازی می‌کند و سلول‌های بنیادی T خاطره را در آزمایشگاه تولید می‌کند.

دومینیک دنک، پزشک بیمارستان دانشگاه فرانکفورت و نخستین نویسنده این مطالعه، گفت: دلیل اینکه یافته‌های ما هیجان‌انگیز هستند، این است که ما تمرکز خود را بر سلول تومور نگذاشته‌ایم، بلکه بر روی سیستم ایمنی و دفاع طبیعی در برابر سرطان معطوف کرده‌ایم. ما امیدواریم از این برای بهبود پایدار درمان سرطان روده بزرگ و همچنین سایر سرطان‌ها استفاده کنیم.