سرطان

به گزارش مجاهدت از مشرق، محمدرضا قدیر فوق تخصص گوارش و کبد در رابطه با سرطان روده بزرگ، علائم، عوارض و نحوه درمان این نوع بیماری گفت: سرطان روده بزرگ یکی از علل شایع در سرطان‌های گوارشی در جهان است، به طوری که در آمریکا چهارمین علت سرطان و چهارمین علت مرگ‌ومیر سرطان کرون یا روده بزرگ است. در ایران نیز شایع‌ترین نوع از سرطان گوارشی به حساب می‌آید.

علت شیوع سرطان روده

وی ادامه داد: سرطان روده در حال گسترش و افزایش است که یکی از علت‌ها به دلیل تغییر شیوه زندگی است یعنی امروزه افراد به سمت غذاهای غربی و فست‌فودها، غذاهای آماده روی آورده‌اند، بنابراین هرچه شیوه زندگی ما غربی‌تر باشد، بیماری‌های بیشتری به سراغ ما می‌آید. شاید یک تا دو دهه بعد شاید کرون یا روده بزرگ از شایع‌ترین سرطان‌های گوارشی در ایران شود.

علائم سرطان روده بزرگ

قدیر اذعان کرد: علائم سرطان روده بزرگ به دو دسته علائم گوارشی و علائم کلی‌تر سرطان روده به شمار می‌رود. از علائم گوارشی می‌توان به خونریزی گوارشی یعنی بیمار دچار خونریزی از ناحیه مقعد می‌شود، دل دردهای شدید، کم خونی و گاهی فرد دچار فقر آهن می‌شود، اشاره کرد.

وی افزود: علائم کلی‌تر در مبحث سرطان روده بزرگ اعم از کاهش وزن، کاهش اشتها و بی اشتهایی بوده و این‌ها، مجموعه علائمی است که در روده بزرگ ایجاد می‌شود.

بهترین راه تشخیص سرطان روده بزرگ

فوق تخصص گوارش و کبد در ادامه گفت: علت ایجاد سرطان روده بزرگ به طور معمول به دلیل پولیپ‌ها هستند، ۹۰ درصد پولیپ گوشت‌های اضافه‌ای است که در داخل روده تشکیل می‌شود و در یک فرایند بین ۵ تا ۱۰ سال دچار تغییر بافتی شده و در نهایت به سرطان تبدیل خواهد شد؛ بنابراین تنها سرطانی که قابل پیشگیری است سرطان کرون است.

وی متذکر شد: بهترین راه تشخیص، کرون‌سکوپی است و در هر فردی که علائم دارد باید انجام شود. امروزه در کشورهای غربی و در آمریکا غربالگری سرطان روده بزرگ برای افراد بالای ۵۰ سال اجباری است و افراد بالای ۵۰ سال هر ۱۰ سال یک‌بار باید این غربالگری را انجام دهند، اما در کشور ما هنوز بحث غربالگری سرطان روده بزرگ تصویب و انجام نمی‌شود.

قدیر تصریح کرد: سرطان روده یکی از بیماری‌های جدی است که با تشخیص و درمان به‌موقع می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. طبق بررسی‌ها، تشخیص و برداشتن پولیپ‌های روده‌ای می‌تواند تا ۹۰ درصد از بروز این سرطان پیشگیری کند. برخی علائم مانند وجود خون در مدفوع ممکن است مشکوک به بیماری باشند، اما تشخیص قطعی تنها از طریق کولونوسکوپی ممکن است. این روش به پزشکان امکان می‌دهد تا ضایعات مشکوک را مشاهده کرده، نمونه‌برداری انجام دهند و در صورت لزوم، اقدامات درمانی را آغاز کنند.

وی متذکر شد: تشخیص این بیماری نیاز به بررسی‌های پزشکی دارد، اما برخی علائم هشداردهنده وجود دارند که در صورت مشاهده، فرد باید سریعاً به پزشک مراجعه کند. این علائم شامل درد شکم، خونریزی از مقعد، کم‌خونی ناشی از فقر آهن، کاهش وزن غیرقابل توجیه از مواردی است که هنگام مشاهده به پزشک مراجعه کند و بیمار باید تحت کولونوسکوپی قرار گیرد. این روش، همراه با نمونه‌برداری بافتی، تنها راه تشخیص قطعی سرطان روده است.

موانع مراجعه به‌موقع و عوارض تأخیر در درمان

فوق تخصص گوارش و کبد تصریح کرد: یکی از چالش‌های مهم در تشخیص زودهنگام، تأخیر در مراجعه به پزشک، به‌ویژه در میان زنان، به دلیل مسائل فرهنگی و حجب و حیا است. این تأخیر ممکن است منجر به رشد پولیپ‌های خونریزی‌دهنده و تبدیل آن‌ها به تومور شود. در مراحل پیشرفته، سرطان می‌تواند به بافت‌های اطراف و حتی کبد متاستاز دهد. در این شرایط (مرحله ۴)، درمان بسیار دشوار شده و در بسیاری از موارد، امکان جراحی وجود ندارد و بیمار تحت درمان‌های تسکینی مانند شیمی‌درمانی قرار می‌گیرد.

درمان سرطان روده

قدیر اظهار داشت: درمان این بیماری بسته به محل درگیری متفاوت است یعنی تومورهای انتهای روده (رکتوم) که معمولاً پس از تشخیص، بیمار تحت شیمی‌درمانی و رادیوتراپی قرار گرفته و سپس جراحی انجام می‌شود، تومورهای بخش‌های بالایی روده که در این موارد، جراحی درمان اصلی است، مشروط بر اینکه بیماری به کبد یا سایر اندام‌ها گسترش نیافته باشد، سرطان روده که به آن کنسر کولون (سرطان رکتوم) نیز گفته می‌شود، در مراحل اولیه یک کنسر مهربان محسوب می‌شود، به این معنا که اگر به‌موقع شناسایی شود، احتمال درمان قطعی آن بسیار بالا خواهد بود و ازاین‌رو، غربالگری منظم و مراجعه زودهنگام به پزشک برای تشخیص و درمان نقش حیاتی دارد.

چه افرادی در معرض خطر بیشتری هستند؟

فوق تخصص گوارش و کبد در ادامه گفت: دو گروه از افراد باید توجه ویژه‌ای به احتمال ابتلاء به سرطان روده داشته باشند که گروه اول افرادی با علائم بالینی واضح مانند درد شکم، خونریزی‌های گوارشی و کاهش وزن و گروه دوم افرادی با علائم آزمایشگاهی مشکوک مانند فقر آهن غیرقابل توجیه (به‌ویژه در مردان) یا وجود خون مخفی در مدفوع دارند، کاندیدای سرطان روده بزرگ هستند.

وی افزود: همچنین، سابقه خانوادگی ابتلاء به سرطان روده یک عامل مهم خطر است. افرادی که بستگان درجه‌یک آن‌ها به این بیماری مبتلا بوده‌اند، باید غربالگری‌های منظم انجام دهند.

قدیر مطرح کرد: با تشخیص به‌موقع، می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و شانس درمان کامل را افزایش داد. به همین دلیل، افراد در معرض خطر و کسانی که علائم مشکوک دارند، نباید در مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم تعلل کنند.

پیشگیری از سرطان روده

فوق تخصص گوارش و کبد بیان کرد: پیشگیری از سرطان روده نیازمند رعایت چندین عامل مهم سبک زندگی است که می‌توانند خطر ابتلاء به این بیماری را کاهش دهند. عواملی اعم از ورزش منظم و کاهش وزن نقش مهمی در پیشگیری از سرطان روده دارد. چاقی و اضافه‌وزن از عوامل خطر این بیماری محسوب می‌شوند و افزایش تحرک بدنی می‌تواند تأثیر محافظتی داشته باشد، رژیم غذایی نقش کلیدی در کاهش ریسک سرطان دارد یعنی افراد با کاهش مصرف گوشت قرمز و غذاهای چرب و پرکالری که می‌توانند ریسک ابتلاء را افزایش دهند همچنین افزایش مصرف میوه و سبزیجات که حاوی ترکیبات محافظتی (پروتکتیو) در برابر سرطان هستند و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده مانند سوسیس، کالباس و فست‌فودها که می‌توانند احتمال ابتلاء را افزایش دهند.

وی افزود: استرس مزمن می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان را افزایش دهد یا روند بیماری را تشدید کند. کنترل استرس از طریق روش‌هایی مانند ورزش، مدیتیشن و خواب کافی توصیه می‌شود. افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان روده هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند و باید غربالگری‌های دوره‌ای را جدی بگیرند.

قدیر خاطر نشان کرد: با رعایت اصول سبک زندگی سالم، شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم و مدیریت استرس، می‌توان خطر ابتلاء به سرطان روده را تا حد زیادی کاهش داد. همچنین، افرادی که دارای عوامل خطر هستند، باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند و آزمایش‌های لازم را انجام دهند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، خرس‌های آبی، میکروارگانیسم‌های کوچک اما انعطاف پذیری هستند که می‌توانند در سخت‌ترین شرایط مانند خشکسالی شدید، تشعشعات، محیط‌های کم اکسیژن و دماهای بسیار بالا و بسیار پایین زنده بمانند.

به نقل از آی‌ای، دانشمندان مدت‌هاست که مجذوب مقاومت این جانوران در برابر تشعشعات شده‌اند و آنجایی که حدود ۶۰ درصد از بیماران سرطانی در ایالات متحده تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند که علی‌رغم ضروری بودن برای آنها، می‌تواند عوارض جانبی سخت و دشواری ایجاد کند، این جانوران مقاوم مورد توجه قرار گرفته‌اند.

اکنون محققان موسسه فناوری ماساچوست، بیمارستان بریگهام و زنان و دانشگاه آیووا بر این باورند که یک پروتئین منحصر به فرد در بدن خرس آبی می‌تواند کلید محافظت از بیماران سرطانی در برابر عوارض جانبی تشعشعات درمانی باشد.

دانشمندان برای آزمایش ایده خود، آران‌ای پیامرسان کد کننده این پروتئین را به موش‌ها تزریق کردند و دریافتند که پس از دریافت این پروتئین، موش‌ها به اندازه کافی برای محافظت از دی‌ان‌ای سلول‌های خود در برابر آسیب ناشی از تشعشعات، پروتئین تولید می‌کند.

دکتر جیووانی تراورسو (Giovanni Traverso)، دانشیار مهندسی مکانیک در موسسه فناوری ماساچوست و متخصص گوارش در بیمارستان زنان بریگهام و نویسنده ارشد این مطالعه، می‌گوید: پرتودرمانی می‌تواند برای بسیاری از تومورها مفید باشد، اما ما همچنین می‌دانیم که عوارض جانبی آن می‌تواند محدودکننده باشد. نیاز به کاهش خطر آسیب رسیدن به بافت‌های مجاور همچنان وجود دارد.

رادیوتراپی اغلب برای سرطان‌هایی که بر دهان و گلو تاثیر می‌گذارند استفاده می‌شود، اما می‌تواند آسیب قابل توجهی به این نواحی وارد کند و خوردن و آشامیدن را بسیار دردناک کند. همچنین معمولا برای سرطان‌های دستگاه گوارش استفاده می‌شود و می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند خونریزی شود.

دکتر جیمز برن (James Byrne)، می‌گوید: این تشعشات روی تعداد زیادی از بیماران تاثیر می‌گذارد، و می‌تواند به‌عنوان زخم‌های دهان ظاهر شود، که می‌تواند توانایی فرد را برای غذا خوردن به دلیل دردناک بودن دچار مشکل کند و به بستری شدن در بیمارستان منجر شود. زیرا افراد به شدت از درد، کاهش وزن یا خونریزی رنج می‌برند. این می‌تواند بسیار خطرناک باشد، و این چیزی است که ما واقعا می‌خواستیم آن را امتحان کنیم و به آن رسیدگی کنیم.

محققان توضیح می‌دهند که آنها سال‌ها تلاش کرده‌اند تا از آسیب تشعشعات جلوگیری کنند. اکنون، به نظر می‌رسد، آنها از خرس‌های آبی الهام گرفته‌اند.

محققان اکنون تمرکز خود را بر روی پروتئین منحصر به فردی به نام Dsup معطوف کرده‌اند که به دی‌ان‌ای متصل می‌شود و از آن در برابر آسیب تشعشعات محافظت می‌کند. این پروتئین هسته‌ای بسیار باردار، دلیل اصلی این است که خرس‌های آبی می‌توانند دوزهای تشعشعات ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ برابر بیشتر از انسان‌ها را تحمل کنند.

این گروه استفاده از آران‌ای پیامرسان که اطلاعات پروتئین را از دی‌ان‌ای به سیتوپلاسم سلول منتقل می‌کند، استفاده کردند تا Dsup را به بافت‌های بیمار قبل از پرتودرمانی منتقل کنند. این انتقال، سلول‌ها را وادار می‌کند تا به طور موقت پروتئین تولید کنند، بنابراین از دی‌ان‌ای در طول تابش محافظت می‌شود. سپس آران‌ای پیامرسان و پروتئین به طور طبیعی در عرض چند ساعت تجزیه می‌شوند و هیچ اثر ماندگاری از خود باقی نمی‌گذارند.

برای انجام این کار، محققان ذرات پلیمر-لیپیدی را که به انتقال کارآمد آران‌ای پیامرسان شهرت دارند، غربالگری کردند. آنها یکی را برای کولون مناسب و دیگری را برای بافت دهان بهینه کردند.

جلوگیری از آسیب تشعشعات

پس از اینکه این ذرات با موفقیت به سلول‌های آزمایشگاهی تحویل داده شدند، محققان آزمایش کردند که آیا این روش می‌تواند به طور موثر از بافت در برابر تشعشعات در مدل‌های موش محافظت کند یا خیر.

دانشمندان این ذرات را چند ساعت قبل از تزریق دوز تشعشعات مشابه با دوز مورد استفاده در درمان سرطان به گونه یا راست روده تزریق کردند. آنها از کشف کاهش ۵۰ درصدی میزان شکستگی دی‌ان‌ای دو رشته‌ای ناشی در اثر تشعشع شگفت زده شدند.

علاوه بر این، اثر محافظتی پروتئین Dsup در محل تزریق موضعی باقی ماند و اطمینان حاصل شد که خود تومور در برابر پرتو درمانی محافظت نمی‌شود. محققان اکنون قصد دارند یک نسخه اصلاح شده از پروتئین Dsup را ایجاد کنند که پاسخ ایمنی را تحریک نکند.

دانشمندان بر این باورند که اگر این پروتئین برای استفاده انسانی سازگار شود، می‌تواند محافظت گسترده‌تری در برابر آسیب‌های ناشی از تشعشعات، از جمله جلوگیری از آسیب دی‌ان‌ای ناشی از داروهای شیمی درمانی و به طور بالقوه محافظت از فضانوردان در برابر تشعشعات در فضا، ارائه دهد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، علی مطلق متخصص رادیوتراپی آنکولوژی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: براساس آخرین آمار، سالانه حدود ۱۹۰ هزار مورد جدید ابتلاء به سرطان شناسایی می‌شود. شایع‌ترین نوع سرطان در میان مردان، سرطان پروستات و در میان زنان، سرطان پستان است. این آمار اهمیت بالای پیشگیری و تشخیص زودهنگام در کنترل سرطان را نشان می‌دهد.

استان‌هایی با شیوع بالاتر سرطان

وی افزود: در استان‌هایی که میانگین سنی جمعیت بالاتر است، شیوع سرطان بیشتر مشاهده می‌شود. این در حالی است که استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان به دلیل میانگین سنی پایین‌تر، شیوع کمتری دارند.

آلودگی هوا و ارتباط آن با سرطان

مطلق ادامه داد: آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان در سال ۲۰۱۴ اعلام کرد که آلودگی هوا می‌تواند خطر ابتلاء به برخی از انواع سرطان، به‌ویژه سرطان‌های مرتبط با مجاری تنفسی، را افزایش دهد. اگرچه میزان دقیق خطر منتسب به آلودگی هوا هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما تأثیر منفی آن بر سلامت عمومی غیرقابل انکار است.

وی افزود: برای بیماران مبتلا به سرطان، طیف وسیعی از داروها وجود دارد که بسیاری از آنها تحت پوشش بیمه و صندوق حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج هستند. پوشش بیمه‌ای این داروها بین ۷۰ تا ۹۰ درصد است، اما پرداخت ۱۰ تا ۳۰ درصد فرانشیز همچنان ممکن است برای برخی بیماران چالش‌برانگیز باشد.

خدمات شیمی‌درمانی رایگان در بیمارستان‌های دولتی

مطلق ادامه داد: در راستای حمایت از بیماران سرطانی، خدمات شیمی‌درمانی در بیمارستان‌های دولتی به صورت رایگان ارائه می‌شود، که این اقدام گامی مؤثر در کاهش بار مالی بیماران و خانواده‌های آنان محسوب می‌شود، این آمار و خدمات، بر اهمیت افزایش آگاهی عمومی و تقویت زیرساخت‌های بهداشتی برای پیشگیری و درمان سرطان تأکید دارد.