گروه اجتماعی دفاع‌پرس – سرهنگ سید جعفر ساداتی معاونت فرهنگی و اجتماعی فرماندهی انتظامی مازندران؛ شبکه‌های اجتماعی در ابعاد مختلف در زندگی فردی و اجتماعی افراد تأثیر بسزایی گذاشته و هم چنین در شکل دهی به هویت آن‌ها بی تأثیر نبوده است و حتی می‌توان قاطعانه گفت که بر روی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و از همه مهم‌تر جنبه‌های روانی و فرهنگی زندگی افراد نیز تأثیر گذاشته است.
با وجود مزیت‌های فراوان فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات، سوء استفاده از این فناوری‌ها می‌تواند امنیت ملی و آسایش عمومی یک جامعه را به خطر اندازد.
امروزه تعداد قابل توجهی از جرایم سنتی از قبیل کلاهبرداری، سرقت، قاچاق مواد مخدر، پولشویی و آزار جنسی همزمان با پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات به شدت متحول شده و در سطح وسیعی ارتکاب می‌یابند.
از طرفی شرایط و بستر مناسبی نیز برای ظهور جرایم جدیدی از قبیل سرقت اطلاعات، تکثیر و استفاده غیر مجاز نرم افزار ها، تجاوز به مالکیت معنوی، هک کردن و… فراهم شده است.
جرایم رایانه‌ای در مقایسه با جرایم سنتی، غیر خشن بوده و ارتکاب آن‌ها آسان‌تر و مستلزم استفاده از منابع کمتری می‌باشد. همچنین در این جرایم، نیاز به حضور فیزیکی مجرم در صحنه‌ی جرم نیست.
یک فرد در حالی که در آسایش کامل در خانه خود نشسته است، می‌تواند یک سایت یا سامانه بانک را هک کند و میلیون‌ها دلار به حسابی ساختگی انتقال بدهد و در واقع از بانک سرقت کند بدون اینکه در حال فرار به ضرب گلوله کشته شود و یا مورد تهدید قرار بگیرد از طرفی در اینگونه جرایم هویت مجرم می‌تواند با استفاده از سرویس دهنده‌ها با نام‌های مختلف مختوم باقی بماند.
ناشناس ماندن مجرم را در یک موقعیت برتر قرار می‌دهد. این امر نه تنها پیگرد قانونی جرم و مجرمان را در فضای مجازی مشکل می‌سازد، بلکه زمینه گسترش این جرایم را نیز فراهم می‌کند در ایران نیز مانند سایر کشورها، شاهد افزایش استفاده از رایانه و اینترنت هستیم.
شبکه‌های اجتماعی با کاربران فراوان که اغلب از جوانان هستند علاوه بر تسهیل ارتباطات و به اشتراک گذاشتن علائق و تجربیات، زمینه سوء استفاده از فضای مجازی را در جهت ارتکاب اعمال مجرمانه پدید آورده اند. همچنین این فناوری ها، چالش‌های فراوانی را بر امنیت داخلی کشورها ایجاد کرده است.
راهکار‌های پیشگیری
از جمله راهکار‌های این آسیب‌ها این است که در وهله‌ی اول افراد بایستی برای ورود به این دنیای مجازی خصوصاً برقراری ارتباط و تعامل در شبکه‌های اجتماعی مجازی بایستی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشند تا دچار مشکلات فراوان درزمینه‌های گوناگون خصوصاً اجتماعی نشده و از آسیب‌های روانی و فرهنگی آن در امان بمانند.
برقراری ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری خانواده‌ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری در اولویت قرار دارد. پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و توجه والدین به فرزندان و نیز رفتار آنان بسیار مهم می‌باشد و برای جلوگیری و از هم پاشیدگی خانواده ها، والدین باید تا حدودی نسبت به فناوری‌های روز دنیا آگاهی داشته و بدانند که تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنهاست و هنگامی که بنای فکری و شخصیت آن‌ها به صورت ناصحیح شکل گیرد.
راه نفوذ به حریم خصوصی شان و محیط امن خانواده باز می‌شود بنابراین چنانچه خانواده‌ها نسبت به شیوه‌های جدید ارتباط فرزندان خودآگاهی و شناخت کافی و لازم را داشته باشند، از انجام بسیاری از جرایم و ارتباطات پنهانی آنان جلوگیری به عمل خواهند آورد.
مقابله با ایجاد و نشر شایعه‌های مخرب و اطلاعات و اخبار ناصحیح و غیرواقعی، قانونمند کردن مقابله با جرایم سایبری، توسعه شبکه‌های اجتماعی مجازی بومی و آموزش و آگاه سازی خانواده ها، مراقبت و کنترل والدین، اولیای مدارس از دیگر راهکارها می‌باشد.
هم چنین رسانه‌های جمعی به خصوص صدا و سیما با آموزش و آگاه سازی افراد در کاهش آسیب‌های ناشی از این شبکه‌ها نقش بسزایی دارند و با ساخت و پخش برنامه‌های تلویزیونی مناسب و سرگرم کننده با پرکردن اوقات فراغت افراد، می‌توانند جایگزینی مناسب برای این شبکه‌ها باشند.
از دیگر راهکارها، افزایش امکانات تفریحی یا کاهش هزینه‌های استفاده از امکانات تفریحی برای جوانان که بیشترین متقاضیان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی هستند می‌باشد.
آگاهی و هوشیاری بیشتر پلیس سایبری در مورد انواع جدید جرایم رایانه‌ای و اقدام در جهت ناکار آمدن نمودن فعالیت‌های دشمنان در این زمینه و هم چنین سخت گیری در اجرای قانون جرایم رایانه‌ای تصویب شده از سوی دولت توسط دستگاه‌های قضائی و شناسایی و دستگیری مجرمین توسط مأموران مبارزه با جرایم اینترنتی می‌تواند از بروز این آسیب‌ها جلوگیری کند.
انتهای پیام/ 241
