سرهنگ علی رحیمی

گروه اجتماعی دفاع‌پرس- سرهنگ علی رحیمی معاون فرهنگی و اجتماعی فرماندهی انتظامی سیستان و بلوچستان؛ در پدیده ریزومیک شدن، رشد جرایم یک محله یا منطقه به عواملی فراتر از آن مکان، محله یا منطقه وابسته است و از سوی دیگر با توجه به پیچیده شدن جرایم و به خصوص رویت ناپذیری بزهکاری ها، جرم در لایه‌های پنهان روابط اجتماعی و به دور از  نظارت عمومی و مجریان قانون مورد بررسی قرار می‌گیرد.

به عبارت دیگر ارتکاب جرم وابسته به مکان و زمان و محلات و فضا‌های خاص مجرمانه نیست.

به خصوص به میمنت توسعه زیرساخت ارتباطات  انسان دو زیست شده (زیست در فضای حقیقی و مجازی) و دسترسی آسان شهروندان به اقسام بستر‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله اینترنت و اینترانت و شبکه‌های اجتماعی، موجب فعالیت بیشتر انسان در زیست مجازی شده و در این بستر، هم تنوع و تکثر جرایم و هم سرعت وقوع آن را تسهیل گردیده و هم فاصله‌ها و مرز‌ها درنوردیده شده است؛ لذا با توجه به حدوث ریزومیک شدن جرایم در محیط دوگانه زیست انسان و کمبود گشت‌های محله‌ای پلیس، به منظور مدیریت و کنترل جرایم، قبل از مداخله‌های پس رویدادی بایستی راهبرد پیشگیرانه در دو جهت کاهش بزهکاری‌ها و بزه دیدگی‌ها تغییر یابد.

در راهبرد پیشگیری از بزه دیدگی، پیشگیری از قربانی شدن افراد به عنوان یکی از مهمترین و موثرترین شیوه‌های کنترل جرایم است که مورد تاکید جرم شناسان قرار گرفته و برای رسیدن به این هدف بایستی پیشگیری اولیه برای تمامی آحاد جامعه از طریق ارائه آموزش‌های همگانی مورد توجه قرار گیرد و پیشگیری ثانویه برای افرادی که نسبت به دیگران بیشتر در معرض قربانی شدن قرار دارند، به مرحله اجرا گذاشته شود لازم به ذکر است که این نوع برنامه‌ها بایستی با توجه به نوع جرایم و گروه‌های سنی، جنسیت و اقشار  و مشاغل مختلف در جامعه پیش‌بینی و اجرایی گردد.

در راهبرد پیشگیری از بزهکاری، برنامه ریزی لازم برای جلوگیری از بروز رفتار‌های مجرمانه و از بین بردن زمینه‌ها و انگیزه‌های ارتکاب جرم و تبدیل شدن  افراد سالم به مجرم مورد توجه قرار می‌گیرد و بدین منظور بایستی بررسی علل و عوامل ارتکاب جرم چه برای عموم افراد و چه برای افرادی که بیشتر در معرض ارتکاب جرم مدنظر و بایستی خنثی نمودن آن جزو برنامه‌های اصلی پیشگیرانه برای کنترل جرایم در جامعه باشد که هر چند منابع و امکانات یک سازمان مانند پلیس برای تهیه و اجرای جامع برنامه پیشگیرانه در جهت تحقق این راهبرد کفایت نمیکند لذا با توجه به مسئولیت خطیر پلیس در جهت حفظ آرامش و امنیت جامعه بایستی با مسئول سازی نهاد‌ها و مطالبه‌گری منطقی این اهداف را دنبال کند.

انتهای پیام/ 241

گروه اجتماعی دفاع‌پرس، سرهنگ علی رحیمی معاون فرهنگی و اجتماعی فرماندهی انتظامی استان سیستان و بلوچستان؛ سال هاست که در جهان اهتمام زیادی جهت کاهش نرخ بزهکاری صورت می‌گیرد لیکن متاسفانه تاثیر عملی آن کمتر ملموس بوده است شاید علت عمده عدم موفقیت در این زمینه به کار نگرفتن درست عوامل پیشگیرانه، عدم توجه به منافع واقعی موجود و عدم درک صحیح مصالح بلند مدت در مقابل منافع زود گذر در جوامع و ویژگی‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی جامعه است. پیشگیری اجتماعی بر این نکته تاکید دارد که انسان تحت تاثیر علل و عوامل اجتماعی، زیستی و … دست به ارتکاب جرم می‌زند و طبعا یک سلسله علل و عوامل در فرایند پیدایش جرم ایفا نقش می‌کنند از همین رو، اغلب مراجع قضائی ملاحظاتی را در جرایم گوناگون و بعضا خشن در کیفر خواست مجرمان در نظر می‌گیرند، که از آن جمله در برخی از نظام‌های حقوقی صدور رای به نفع متشاکی می‌باشد و یا اعتقادات دینی و برخورد‌های احساسی باعث انفعال مجرمان نسبت به جرم را رقم زده است.

شاید بر همین اساس است که برخی کیفر‌ها از بازدارندگی کمی برخوردارند، ضمن اینکه تدوین قوانین کم اثر و مقررات موازی که هر دستگاه اجرایی برداشت متفاوتی را از آن دارند، پیشگیری از جرایم را با چالش‌هایی در سال‌های اخیر مواجه کرده است حال باید اعتراف نمود که بازنگری در رفتار‌ها و سرمایه گذاری فکری و اخلاقی خانواده‌ها با تکیه بر آموزه‌های دینی در کنار رسانه‌های جمعی، به عنوان اهرم‌های قوی بیش از پیش احساس می‌شود.

پیشگیری اجتماعی از بزهکاری شامل مجموعه اقدام‌های پیشگیرانه است که به دنبال حذف یا خنثی کردن آن دسته از عواملی هستند که در تکوین جرم موثر بوده اند با نگاهی به آموزه‌های دینی آشکار می‌شود که آنچه امروزه از آن به عنوان پیشگیری از جرم یاد می‌شود در تار و پود پیام‌های آسمانی و رهنمود‌های انبیاء و اولیاء بوده است البته نحوه پیشگیری از جرم در شریعت اسلام با سایر نظام‌های موضوعه بشری متفاوت است، چون اسلام با اهتمام در نشر تعلیمات اخلاقی و تهذیب نفوس آموزش مبانی عقیدتی و راهنمایی مردم به انجام کار‌های نیک و پرهیز از جرایم منکرات امیدوار است که تا حد ممکن افراد را از دست زدن به ارتکاب جرم باز دارد به عبارتی رویکرد پیشگیری اجتماعی از جرم شامل اقداماتی می‌باشد که آموزه‌های اسلامی از سال‌ها پیشتر به آن توجه داشته و رهنمود‌هایی در این زمینه صادر کرده است.

در بسیاری از کشور‌های جهان مهم‌ترین وظیفه در امر پیشگیری از جرم بر عهده دستگاه پلیس است برای مثال در کشور انگلیس این نقش بر عهده پلیس آن کشور است، اما آیا در هر جامعه این وظیفه فقط بر عهده پلیس است؟ چنانچه با دیدی وسیع و منطقی به این موضوع بنگریم قطعا پاسخ منفی خواهد بود درست است که پیشگیری از جرم از شاخص‌ترین و بارز‌ترین وظایف پلیس است، ولی این امر منحصراً وظیفه پلیس نیست.

زیرا در هر جامعه، دستگاه ها، نهاد‌ها و سازمان‌های گوناگون فعالیت دارند که هر یک با کارکرد‌های مثبت و منفی خود در اجتماعی شدن افراد به ویژه جوانان و نوجوانان نقش بسزایی دارند بنابراین تمرکز بر پیشگیری اجتماعی در قیاس با سایر انواع پیشگیری برای پلیس و سایر نهاد‌ها بسیار مفید خواهد بود.

در نتیجه می‌توان گفت پیشگیری اجتماعی از جرایم فقط وظیفه پلیس نیست بلکه کلیه نهاد‌های مسئول در جامعه باید با هم همکاری داشته باشند و با اتحاد با یکدیگر به این مهم عمل کنند چنانچه هر دستگاه وظیفه خود را به شایستگی انجام دهد و از آن غفلت نورزد قرار گرفتن در مسیر پیشگیری اجتماعی و اتحاد دستگاه‌ها با یکدیگر بسیار ساده‌تر خواهد بود.

افزایش ارائه خدمات انتظامی، اجتماعی، افزایش اطلاع رسانی، توزیع مناسب خدمات، آموزش همگانی، تخصصی شدن خدمات، افکار سنجی، از جمله پیشنهادات مناسب در برقراری و تعامل سازنده بین پلیس و مردم به شمار می‌رود.‌‌

انتهای پیام/241