سرویس جهان مشرق

سرویس جهان مشرق – صحرای نقب (عبری: نِگِو) در جنوب اسرائیل منطقه ای خشک و بیابانی است که در طول تاریخ،‌ محل تردد اقوام بسیار زیاد از جمله اعراب بادیه نشین بوده و در حال حاضر نیز جمعیت قابل توجهی از اعراب بادیه نشین در این منطقه سکونت دارند.

صحرای نقب به دلیل ساکنان خاص آن و عقاید و نوع زندگی متفاوت آنها از یهودیان اسرائیلی، مشکلات متعدد حاکمیتی و امنیتی را برای دولت رژیم صیونیستی در این منطقه ایجاد کرده است.

بر اساس مطالب و گزارش های منتشر شده از منابع و مقامات ارشد رژیم صهیونیستی، هنوز بخش قابل توجه و عمده ای از بادیه‌نشینان این منطقه تفکرات ناسیونالیستی عربی – فلسطینی خود را حفظ کرده‌اند و مخالف حاکمیت صهیونیست‌ها بر فلسطین اشغالی و موجودیت کشور اسرائیل با ساختار یهودی آن هستند که باعث نگرانی جدی مقامات اسرائیلی در مواقع حساس و به خصوص در زمان شکل‌گیری انتفاضه فلسطینی ها شده است.

درباره مشخص شدن وضعیت دقیق این منطقه، به گفته ها و گزارش های داخلی اسرائیلی ها مراجعه می کنیم.

یوفال دیسکین، رئیس سابق سازمان امنیت داخلی اسرائیل، شاباک، درباره منطقه نقب می گوید:

 آویتار داوید، سازمان دهنده جنبش( Regavim ) در منطقه جنوب اسرائیل، درباره مشکلات اسرائیلی ها در منطقه نقب می گوید:

سارا هاتزنی کوهن،‌ فعال اجتماعی اسرائیلی و رئیس جنبش “اسرائیل من” که تبلیغات اسرائیلی و صهیونیستی را ترویج می کند، درباره منطقه نقب اینگونه می نویسد:

یونیو کوبیتس در روزنامه “هاآرتص اسرائیل” درباره بادیه نشینان نقب می نویسد:

همچنین وب سایت صهیونیستی  ” ماکوم ریشون” در ارتباط با حمله چادرنشینان به قبرستان یهودیان که در نقب رخ داد، در تیتر گزارش خود این گونه منطقه نقب را توصیف می‌کند:

جمعیت اعراب بادیه نشین صحرای نقب

بر اساس آمار مرکز پژوهش و اطلاع رسانی پارلمان اسرائیل، جمعیت فعلی ساکنان بادیه نشین منطقه نقب نزدیک به حدود ۲۰۰۰۰۰ نفر می باشد که باید یادآور شد این رقم، تنها آمار بادیه نشینانی است که در مناطق شناخته شده و قابل دسترس در نقب سکونت دارند.

بر اساس گزارش های منابع داخلی اسرائیل، اگر در آمارهای ذکر شده از جمعیت بادیه نشینان نقب، جمعیت بادیه نشینانی که به دلیل زندگی غیر متمرکز و سنتی صحرایی در نقب جزو آمارهای جمعیتی محسوب نمی شوند نیز محاسبه شود، امار جمعیتی بادیه نشینان بسیار افزایش پیدا خواهد کرد و به رقمی بسیار بیشتر از رقم ۲۰۰۰۰۰ خواهد رسید.

دولت اسرائیل در طول سال های گذشته سعی کرده است تا با شهرک سازی و دادن زمین به بادیه نشینان نقب، اعراب بادیه نشین این منطقه را تحت کنترل و نظارت خود در بیاورد که اگرچه بخشی از بادیه نشینان پذیرفته اند که به شهرک های ساخته شده کوچ کنند، اما هنوز بخش قابل توجه دیگری از بادیه نشینان زندگی در شهرک های ساخته شده را نپذیرفته اند و به صورت غیر متمرکز و سنتی زندگی خود را ادامه می دهند و دولت اسرائیل تا به الان در طرح سازماندهی زندگی بادیه نشینان نقب و تحت کنترل در آوردن تمام جمعیت بادیه نشینان شکست خورده است.

مناطق و مراکز مهم اسرائیل در صحراب نقب

مطالبی که بالا عنوان شد تمام داستان و مسائل منطقه نقب نیست؛ صحرای نقب به جز مشکلات حاکمیتی و امنیتی که به علت حضور بادیه نشینان عرب برای دولت رژیم صهیونیستی دارد، بخش عمده ای از زیر ساخت های مهم و ارزشمند نظامی و صنعتی و شهرهای اسرائیل را در خود جای داده است.

در واقع حساسیت بر روی این منطقه و بادیه نشینان آنجا زمانی افزایش پیدا می کند که مشاهده می کنیم تعداد قابل توجهی از پایگاه های شکاری نیروهوایی ارتش اسرائیل در این منطقه و اطراف آن واقع شده است و از همه مهم تر،‌ یکی از مهم ترین و یا شاید مهم ترین سایت هسته ای اسرائیل یعنی سایت هسته ای ” دیمونا ” در نزدیکی منطقه سکونت بادیه نشینان نقب ساخته شده است و همچنین دو شهر دیمونا و بئرشبع در اطراف مناطق حضور بادیه نشینان قرار دارد.

در تصویر زیر محدود منطقه نقب در اسرائیل را مشاهده می‌کنید:

در یک تصویر دیگر از نقب که توسط وب سایت اسرائیلی “دانشگاه بن گورین در نقب” منتشر شده است، می‌توانید پراکندگی و حضور قبایل بادیه‌نشین در صحرای نقب و شهرهای اسرائیلی اطراف آن را مشاهده کنید.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید،‌ محدوده زندگی و حضور قبایل بادیه نشین نقب در حد فاصل میان دو شهر “دیمونا” و ” بئرشبع ” می باشد، و مسئله مهم دیگر، سایت هسته ای دیمونا است که در شهر دیمونا قرار دارد.

مساحت اسرائیل ۲۲٬۱۴۵ کیلومتر مربع است، تقریبا دو برابر قطر و اسرائیل ۱۵۳مین کشور جهان از لحاظ وسعت جغرافیایی است.

با در نظر گرفتن مساحت کل فلسطین اشغالی و با نگاهی ساده به تصویر بالا، میتوان گفت که برای رسیدن از منطقه حضور اعراب بادیه نشین به این دو شهر و “پایگاه هسته ای دیمونا“ زمان بسیار کوتاه و اندکی نیاز است و همین مسئله باعث ایجاد نگرانی صهیونیست ها درباره امنیت این دو شهر و به خصوص سایت هسته ای دیمونا شده است. چرا که در صورت رخ دادن درگیری میان بادیه نشینان و دولت رژیم صهیونیستی‌، اعراب این منطقه قادر هستند به راحتی به این دوشهر و به خصوص پایگاه هسته ای و استراتژیک “دیمونا ” حمله کرده و به این شهر ها و سایت هسته ای آن آسیب برسانند و یا حتی این مناطق را تحت کنترل خود در بیاوردند.

همچنین شهر الخلیل (در تصویر بالا به نام “هبرون” ثبت شده است) در کرانه باختری که توسط فلسطینی ها اداره می شود فاصله اندکی با مناطق حضور بادیه نشینان عرب دارد و این مسئله می تواند در هنگام شروع نا آرامی ها یک امتیاز برای بادیه نشینان این منطقه باشد.

همچنین تعداد قابل توجهی از پایگاه های هوایی ازتش اسرائیل در این منطقه واقع شده است

در تصویر زیر که توسط وب سایت ارتش اسرائیل منتشر شده است، محل پایگاه های هوایی ارتش اسرائیل در سرتاسر اسرائیل نشان داده شده است و ما در آن منطقه نقب را با خطوط قرمز مشخص کرده ایم.

 همانگونه که در تصویر بالا مشاهده می کنید، شش پایگاه شکاری نیروی هوایی اسرائیل در منطقه نقب واقع شده است که فاصله مناطق بادیه نشین تا این پایگاه ها بسیار اندک است و قبایل بادیه نشین در صورت اراده می‌توانند در سریع‌ترین زمان ممکن خود را به یکی از این شش پایگاه که در صحرای نقب واقع شده است، برسانند.

دانستن این مسئله حائز اهمیت است که این پایگاه های نیروی هوایی اسرائیل، پایگاه هایی هستند که میزبان مدرن ترین جنگنده های ارتش اسرائیل می باشند و انگیزه اصلی اسرائیلی ها از خرید این هواپیماها، استفاده از این جنگنده ها در نبرد های احتمالی آینده با محور مقاومت است.

به عنوان مثال وب سایت ارتش اسرائیل درباره جنگنده های پایگاه (Nabataean) که نزدیک ترین پایگاه نیروی هوایی ارتش اسرائیل به مناطق حضور بادیه نشینان است نوشته است:

البته بعضی از منابع غیر رسمی دیگر از حضور هوایپیماهای F-۱۶i و هواپیماهای F-۱۵i در این پایگاه گفته اند.

پایگاه هوایی (premises) یکی دیگر از نزدیک ترین پایگاه های هوایی به بادیه نشینان نقب است و وب سایت ارتش اسرائیل در باره هواپیماهای موجود در این پایگاه نوشته است:

 پایگاه هوایی(Roman) ارتش اسرائیل،‌ یکی دیگر از شش پایگاه هوایی در منطقه نقب:

بر اساس نظرات کارشناسان نظامی، اصلی ترین و مهم ترین دلیل و انگیزه رژیم صهیونیستی از خرید این جنگنده ها، استفاده از آنها در جنگ با ارتش ایران حزب الله لبنان است.

 از جمله ظرفیت های این جنگنده ها، برتری در نبردهای هوا به هوا، پرواز در ارتفاع بالا و توانایی پیمودن مسافت زیاد و رسیدن به مناطق دور و از جمله خاک ایران است.

نکته ای که در این جا برای ایران و محور مقاومت به عنوان یک پتانسیل و امتیاز محسوب می شود و باید به آن توجه شود، مسئله حضور بادیه نشینان مخالف اسرائیل در این منطقه و اطراف مراکز نظامی  و صنعتی مهم اسرائیل است.

در صورتی که بادیه نشینان ضد اسرائیلی صحرای نقب بتوانند از هر طریق و یا راهی با حداقل امکانات تجهیز شوند، قادر خواهند بود در جنگ های احتمالی آینده اسرائیل و محور مقاومت به این شش پایگاه هوایی، تاسیسات صنعتی مانند سایت هسته ای دیمونا و دیگر مناطق مهم این منطقه حمله کنند و باعث ایجاد مشکلات برای اسرائیل از داخل شوند.

همچنین بادیه نشینان میتوانند باعث زمینگیری جنگنده های عملیاتی پایگاه های هوایی اسرائیل در این منطقه شوند و ارتش اسرائیل را فلج کنند. باید به یاد داشته باشید که اتکا اصلی ارتش اسرائیل، بر قدرت نیروی هواییآن است و در صورتیکه این نیرو با مشکل مواجه شود، تمام ارتش اسرائیل با مشکل مواجه خواهد شد.

شایان ذکر است، رژیم صهونیستی از این قبیل مشکلات در سرزمین های اشغالی کم ندارد، مشکلاتی که میتوانند رژیم صهیونیستی را به ورطه سقوط بکشانند.

سرویس جهان مشرق – دو هفته گذشته و بعد از ۴ سال، اولین پرواز عربستان سعودی از ریاض در فرودگاه بین المللی دمشق بر زمین نشست.

---

مخاطبان گرامی، محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش، صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های پایگاه های خبری غربی و عربی منتشر شده است و ادعاها و القائات احتمالی این مطالب هرگز مورد تأیید مشرق نیست.

---

با آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ روابط ریاض و دمشق رو تیرگی و سپس قطع روابط گرایید. در طول این سال ها عربستان همواره از گروه های معارض سیاسی سوری و همچنین گروهای مسلح سوری حمایت به عمل آورده و حتی اقدام به ارسال هزاران تروریست تکفیری وهابی از عربستان و کشورهای دیگر منطقه و جهان به سوریه کرده است.

اما اوایل سال جاری میلادی رسانه های نزدیک به نظام سوریه از دیدار «بشار جعفری»، نماینده دائم سوریه در سازمان ملل با همتای سعودی خود «عبدالله المعلمی» و «فهد بن عبدالله المبارک»، وزیر مشاور عربستان در حاشیه جشن ریاست عربستان بر نشست گروه ۲۰ خبر دادند.

در فوریه گذشته نیز گزارش هایی مبنی بر اقدام عربستان جهت فراهم کردن مقدمات افتتاح مجدد سفارت این کشور در دمشق منتشر شد. این گزارش ها تأکید می کردند، عربستان تلاش برای نزدیک شدن به نظام سوریه را از دو سال قبل آغاز کرده و افتتاح سفارت این کشور در دمشق با پیش قدمی «یوسف بن علوی»، وزیر خارجه سابق عمان و پس از وی «فالح الفیاض»، عضو انئلاف البناء عراق و با هماهنگی با روسیه و جمهوری اسلامی و میانجیگری عراق صورت می گیرد.

همچنین این گزارش ها خاطر نشان می کنند، پیش از دیدار الجعفری و المعلمی شخصیت های دولتی سوری با دعوت رسمی عربستان از دیدارها و گفتگوهایی با همتایان سعودی خود داشته اند، از جمله اینکه دسامبر سال گذشته «موسی عبدالنور»، رئیس سندیکای اصحاب رسانه سوریه در نشست سندیکاهای اصحاب رسانه جهان عرب در ریاض و همچنین «عماد موفق العزب»، وزیر آموزش و پرورش سوریه در گردهمایی که در ریاض برگزار شده بود، شرکت کرده بودند.

افزون بر آن، در ماه های اخیر که ارزش لیره سوریه به شدت کاهش یافته، عربستان اقداماتی در راستای حمایت از نظام پولی و بانکی نظام سوریه در قالب منع جمع آوری کمک های مالی برای معارضان سوری و مسدود کردن حساب های بانکی سران معارض نظام سوریه به عمل آورده است.

منابع آگاه افشا می کنند، دو ماه پیش «محمد بن سلمان» ولی عهد عربستان با از وزارت خارجه این کشور خواست تا مقدمات بازگشت سفیر عربستان به دمشق را فراهم کند. همچنین به وزارت خانه های ذیربط هم دستور داد، برای از سرگیری روابط تجاری و اقتصادی با دمشق برنامه ریزی های لازم را به عمل آورند.

ماه گذشته نیز وزارت خارجه عربستان در نشست معارضان سوری در ریاض، اعضای هیأت مذاکره کننده معارضان سوری را از شخصیت های مستقل انتخاب کرده بود، اقدامی که از سوی ناظران تلاش برای کاهش نفوذ ترکیه در این هیأت و تقویت روند مذاکرات و ابقای اسد در قدرت ارزیابی شده بود.

نقشه و طرحی صهیونیستی

«دیوید هرست»، روزنامه نگار و کارشناس انگلیسی مسائل خاورمیانه با انتشار گزارشی از «نقشه ای خلیجی – اسرائیلی برای مشروعیت بخشیدن به نظام سوریه و شخص بشار اسد و باز گرداندن سوریه به اتحادیه عرب با هدف مقابله با نفوذ منطقه ای ایران و ترکیه» پرده برمی دارد.

هرست در گزارش خود تأکید می کند: «اوایل سال جاری میلادی یوسی کوهین، رئیس موساد دیداری با مسئولان سعودی، اماراتی و مصری داشت که طی آن راه های مقابله با نفوذ ترکیه و ایران در منطقه مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و توافق شد، اسد به اتحادیه عرب باز گردانده شود».

این گزارش می افزاید: «طرف های شرکت کننده در این نشست متن نامه ای تنظیم شد که می بایست برای بشار اسد فرستاده شود و در آن از وی خواسته شده بود، از میزان اتکای خود به ایران و حزب الله بکاهد و به جای اینکه سرسپرده ایرانی ها و در خدمت منافع آنها باشد، به دامان اعراب باز گردد».

پیامی که این نامه در صدد رساندن آن به اسد بود، همان اظهارات ولی عهد عربستان درباره سوریه در مصاحبه با نشریه آمریکایی «تایم» در ماه مارس   ۲۰۱۸ بود: «ریاض از نظام سوریه به ریاست بشار اسد قدرتمند حمایت می کند و امیدوار است، اسد به عروسک خیمه شب بازی تهران تبدیل نشود».

چهار ماه بعد از اظهارات بن سلمان، یعنی در ژوئیه ۲۰۱۸ «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل در سفر به روسیه و پیش ازترک مسکو طی سخنانی شبیه اظهارات بن سلمان، تصریح کرد که تل آویو مشکلی با نظام اسد و تثبیت قدرت و نظامش ندارد، اما هرگاه لازم ببیند، همانند گذشته علیه هرگونه تحرک نظامی سوریه وارد عمل خواهد شد.

حدود یک سال بعد، در ماه آوریل ۲۰۱۹ «الکساندر لاورنتیف» فرستاده ویژه رئیس جمهور روسیه به سوریه موافقت عربستان با از سرگیری مناسبات با سوریه و مذاکره درباره پرونده های مورد اهتمام طرفین را به اطلاع دمشق رساند.

تحلیلگران درباره چرخش رویکرد ریاض در قبال دمشق که از سال ۲۰۱۸ شکل جدی تری به خود گرفته، تأکید می کنند: «تغییر رویکرد عربستان با چراغ سبز آمریکا صورت گرفته و روند باز گرداندن نظام اسد به اتحادیه عرب از مدت ها قبل با قطع حمایت عربستان از معارضان سوری و دستاویز قرار دادن داعش و بحران این کشور با قطر آغاز شده و همچنان ادامه دارد».

به گفته آنها «آمریکا و اسرائیل نیز خواهان باقی ماندن بشار اسد در قدرت هستند، اما خواسته آنها از نوعی دیگر است، آنها به نظام اسد به عنوان سنگ بنای راهبرد منطقه ای خویش یعنی به آتش کشیدن و نابودی منطقه نگاه می کنند. لذا ابقای اسد در قدرت در راستای منافع ملی عالی تل آویو و واشنگتن است و تغییر رویکرد سعودی ها در قبال پرونده سوریه جدای از سیاست ها و راهبردهای منطقه ای آمریکا و اسرائیل نیست».

این دسته از تحلیلگران نتیجه می گیرند که «از اولین روزی که بحران سوریه رقم خورد، هدف آمریکا ایجاد آشوب و هرج و مرج و به راه انداختن جنگ داخلی برای نابودی سوریه بدون سرنگونی نظام حاکم بر آن بود».

آیا عادی سازی روابط با اسرائیل در پس مصالحه با سوریه قرار دارد؟

بسیاری از ناظران به تغییر رویکرد عربستان در قبال دمشق به دیده تردید نگاه و تأکید می کنند، انتشار خبری مانند صدور مجوز برای ورود کامیون‌ های باری سوری جهت تردد به عربستان اوایل نوامبر گذشته را امری عادی و طبیعی و صرفا مرتبط با مناسبات تجاری ارزیابی نمی کنند.

تاریخ مناسبات عربستان و سوریه ثابت می کند، اتفاق و تصادف در رابطه ریاض با دمشق هیچ گاه معنا و مفهومی نداشته، لذا با توجه به تحولات سریعی که منطقه شاهد آن است و مهمترین آن، روند عادی سازی روابط اعراب با اسرائیل است، هدف سعودی ها مشخصا در این مقطع حساس زمانی در از سرگیری پروازها بین ریاض و دمشق و اعلام افتتاح مجدد سفارت عربستان در دمشق در آینده نزدیک چیست؟

به گفته یک منبع ویژه سعودی، یکی از مهمترین اهداف عربستان هموار کردن زمینه پیوستن به روند عادی سازی روابط با اسرائیل به واسطه عربستان و روسیه است.

این منبع که به دلایل امنیتی نام خود را فاش نکرد، مدعی شد: «عربستان و سوریه به دلیل افکار عمومی حاکم بر این کشورها نمی توانند، به راحتی به روند عادی سازی روابط با اسرائیل ملحق شوند و موانعی در مسیر آنها وجود دارد که به راحتی امکان کنار زدن آنها نیست».

بنابر ادعاهای این منبع، «با توجه به اینکه مسکو از یک سو، بر روند تصمیم گیری های سیاسی و اقتصادی سوریه نفوذ دارد و از سوی دیگر، روابطی ویژه بن سلمان را به «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه مرتبط می کند، لذا در این مرحله مسکو موظف است، موجبات نزدیکی ریاض و دمشق و مصالحه بین دو طرف را هموار کند که بخش اعظم این مرحله عملی شده است».

منبع مذکور می افزاید: «درباره بسیاری از پرونده ها از جمله پرونده های امنیتی ریاض و دمشق به توافقاتی دست یافته اند، اما مهمترین پرونده سهم شرکت های سعودی از عملیات بازسازی و نوسازی در سوریه است».

وی خاطر نشان می کند: «مرحله اول با حضور یک هیأت سعودی بلند پایه در دمشق برای افتتاح سفارت عربستان پایان می یابد و درپی آن روند مرحله دوم با سفر بشار اسد به ریاض آغاز خواهد شد و با اقدامات مسکو برای فراهم کردن زمینه عادی سازی روابط سوریه با اسرائیل ادامه خواهد یافت و در این راه از شرایط اقتصادی سخت حاکم بر سوریه و محاصره این کشور توسط آمریکا برای اعمال فشار بر دمشق استفاده خواهد کرد».

به گفته این منبع «تحقق این سناریو عربستان سعودی را از تمام بحران ها و مشکلاتی که هم اکنون با آن درگیر است، خارج خواهد کرد و این نهایت آرزو و خواسته بن سلمان است»

خلاصه سخن

همان طور که در گزارش به آن اشاره شد، از سرگیری روابط عربستان با دمشق نمی تواند، امری عادی و ساده تلقی شود، لذا در پس این تغییر رویکرد سعودی ها حتما اهداف بسیار مهمی نهفته است، به ویژه آنکه طی سال جاری شاهد تحرکات از قبل برنامه ریزی شده و جدید از سوی سعودی ها در پرونده های مهم منطقه ای مانند «پرونده عراق» و «تمرکز و تلاش جهت توسعه و گسترش روابط عربستان با عراق» هستیم که تماما با هدف مقابله با گسترش نفوذ جمهوری اسلامی و محوری مقاومت در منطقه و کشورهایی چون عراق، سوریه، لبنان، یمن و غیره درحال انجام است.

شاید بخشی از این گزارش به ویژه در آن قسمت که ادعا شده «یکی از اهداف عربستان در از سرگیری روابط با دمشق، عادی سازی روابط سوریه با اسرائیل» است، با توجه به پیشینه سوریه در حمایت از محور مقاومت، اغراق آمیز و غیر منطقی جلوه کند، اما نباید موجب نادیده گرفتن تحرکات سعودی ها در سوریه شود و این نیازمند هوشیاری مسئولین ذیربط و رصد دقیق تر تحولات منطقه ای و اقدام لازم در زمان مناسب است.