سعید خال

به گزارش مجاهدت به نقل ازمشرق، با شیوع ویروس کرونا بهشت زهرا در حالت آماده باش کامل قرار گرفت.

در روزهای بحرانی پرسنل بهشت زهرا به صورت چند شیفت در حال خدمت رسانی هستند، در خصوص آخرین وضعیت بهشت زهرا، شرایط بحران کرونا و آینده آرامستان بزرگ تهران و … با سعید خال مدیرعامل سازمان بهشت‌زهرای شهرداری تهران به گفت‌وگو نشستیم.

در خصوص آخرین وضعیت بهشت‌زهرا در ایام کرونا توضیح دهید.

در برخی روزها آمار فوتی ها به شدت بالا رفت. بحران بی‌سابقه‌ای در طول تاریخ بهشت‌زهرا در  کرونا رقم خورد. آمار فوتی‌ها در برخی از روزها به قریب ۲۱۸ متوفی در مرداد ماه ۱۴۰۰ رسید و پرسنل سازمان بهشت زهرا با روحیه جهادی و فعالیت مضاعف به مردم خدمات دادند. این آمار و ارقام فوتی‌های روزانه در طول پنجاه سال گذشته تاریخ بهشت‌زهرا بی‌سابقه بوده است. 

ویژگی اصلی بحران کرونا این است که بحران ادامه دارد و پایان آن مشخص نیست

بحران‌ها در تمام کشور در عرض یک یا دو روز و یا حداکثر یک هفته به پایان می‌رسید ، اما کرونا  بیش از یک‌و نیم سال است که جریان دارد و پایان آن هنوز مشخص نیست. پرسنل بهشت‌زهرا تمام وقت در حال خدمت‌رسانی هستند. 

بگذارید قدری به عقب برگردم. مدیریت سازمان بهشت‌زهرا در اواخر بهمن ۹۸ با پذیرش اولین متوفای کرونا با توجه به تجربیات گذشته وارد فاز پیش‌بینی و طراحی تمهیدات لازم جهت پیشگیری و مقابله با بحران احتمالی قبل از همه دستگاه‌ها و ارگان‌ها شد.

دستورالعمل و شیوه‌نامه درون‌سازمانی عملیات مدیریت اجساد تدوین شد

در همان ساعات اولیه تشخیص بحران احتمالی، با تشکیل ستاد بحران و برگزاری جلسات کارشناسی در پیش بینی بحران از روش‌های منظمی برای برنامه ریزی همه احتمالات و نقاط بحران‌خیز و آسیب‌پذیر استفاده و در نهایت برای اولین‌بار دستورالعمل و شیوه‌نامه درون‌سازمانی عملیات مدیریت اجساد براساس تجربیات ۵۰ ساله سازمان بهشت‌زهرا به صورت ایزوله در جهت حفظ سلامت پرسنل و شهروندان و مراجعه کنندگان تدوین شد. 

با توجه به ویژگی بی‌سابقه و غیرقابل تصور بودن بحران کرونا برنامه‌های در سطح مدیریتی، شرعی و مذهبی و بهداشتی و مراقبتی تدوین شد. 

برای مواجهه با بحران کرونا با پیش‌بینی همه ابعاد احتمالی بحران، در قالب یک مجموعه برنامه پشتیبانی درون‌سازمانی تدوین و برنامه‌های اقتضایی به گونه‌ای تنظیم شد تا تمامی علائم هشداردهنده و مخاطره‌آمیز شناسایی و در جهت کنترل وضعیت بحرانی پیش‌بینی‌های لازم صورت گیرد. 

در خصوص دفن متوفیان کرونایی توضیح دهید.

 ناظر دائمی جهت امور شرعی متوفا ناشی از بیماری کرونا/انجام کامل  امورات شرعی

سازمان بهشت زهرا با درک اهمیت موضوع، علی‌رغم پیچیدگی و ناشناخته بودن ابعاد بحران و ترس مضاعف که جامعه را تحت‌تأثیر قرار داده بود، با دغدغه‌مندی در حوزه‌های شرعی و دینی با رایزنی ابتدایی در همان ساعات و روزهای اولیه با دفاتر علما، مراجع و اخذ استفتائات و فتوای لازم به ویژه از دفتر مقام معظم رهبری در جهت اجرای کامل فتوای ولی امر  مسلمین جهان و رعایت کامل مسائل شرعی و بهداشتی اقدام کرد. 

با تشکیل کمیته تخصصی در حوزه مسائل شرعی و تعیین یک نفر روحانی آگاه و باتجربه به عنوان ناظر دائمی جهت امور شرعی متوفا ناشی از بیماری کرونا به عنوان نماینده ویژه جهت نظارت بر کلیه امورات شرعی متوفیان کرونا موجب تکریم و تعظیم به خانواده‌ها و شهروندان داغدار در این شرایط شد. ما تلاش می‌کنیم که تمام امورات شرعی به درستی انجام شود و تاکنون هم این امر محقق شده است.

با توجه به اینکه پرسنل بهشت‌زهرا بیش از ۱۹ ماه است که درگیر کرونا هستند چه اقداماتی برای پرسنل انجام شده است؟ 

با توجه به لزوم قابلیت ارائه واکنش سریع و آگاه کردن به موقع و اثربخشی کارکنان سازمان و همچنین مراجعه‌کنندگان و شهروندان از شرایط و ویژگی‌های این بحران جهانی، سازمان بهشت‌زهرا اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی فشرده در خصوص اقدامات بهداشتی و مراقبتی جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا در مرحله اول جهت پرسنل شاغل در مجتمع عروجیان به ویژه کارکنان شاغل در سالن‌های تطهیر، راننده‌های آمبولانس‌های حمل متوفی، واحد خاکسپاری و مرکز پذیرش عروجیان و در مرحله بعد، نیروهای خدماتی سازمان بهشت‌زهرا و سایر کارکنان اداری و مدیریتی کرد.

جداسازی، ایزوله، تجهیز و آماده‌سازی سوله‌های مدیریت بحران/تجهیز پرسنل مجتمع عروجیان 

جداسازی، ایزوله، تجهیز و آماده‌سازی سوله‌های مدیریت بحران مستقر در سازمان و اختصاص این مکان برای ورود متوفیان کرونا و اقدامات لازم در این سایت به منظور جداسازی و مشخص کردن یک تیم ایزوله برای این کار و همچنین تجهیز پرسنل مجتمع عروجیان به ویژه کارکنانی که در صف اول مواجهه و برخورد با کرونا هستند.

توزیع ماسک رایگان بین شهروندان و مراجعه کنندکان در بهشت زهرا/طراحی سیستم‌های جدید ضدعفونی به صورت عمومی

جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا و اقدامات مراقبتی در این زمینه از قبیل توزیع ماسک رایگان بین شهروندان، مراجعین و پرسنل سازمان جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا و طراحی سیستم‌های جدید ضدعفونی به صورت عمومی با استفاده بهینه از مه‌پاش‌ها و امکانات موجود جهت ضدعفونی محوطه‌های عمومی به صورت هر چهار ساعت یکبار در ابتدای بحران و سپس به صورت برنامه زمانبندی در طول روز از جمله اقدامات در سطح آموزش و مراقبتی صورت گرفت. 

ضدعفونی کردن آمبولانس‌ها و مکان های عمومی

البته اقدامات دیگری هم از جمله ضدعفونی کردن آمبولانس‌ها، محوطه عروجیان، خودروهای سرویس پرسنل بهشت‌زهرا، خودروهای برقی، ضدعفونی کردن سالن‌های تطهیر متوفیان غیرکرونایی و… انجام شد. 

سازمان‌های دیگر در هنگام بحران چقدر با سازمان بهشت‌زهرا همکاری داشته‌اند؟

تجربیات بهشت زهرا در اختیار سایر آرمستان ها/همکاری با وزارت بهداشت

تشکیل جلسه‌های تخصصی با وزارت بهداشت داشتیم و همچنین نشست‌های تخصصی برگزار شد و دستورالعمل های بهداشتی و مراقبتی تدوین شد. نتیجه این جلسات و پیگیری‌ها حضور دائمی نماینده وزارت بهداشت در سازمان و نظارت مستقیم جهت پیشگیری از انتشار ویروس کرونا و اقدامات مراقبتی ویژه در این باره صورت گرفت و باعث شد تا سازمان بهشت‌زهرا به عنوان تنها مرجع در این خصوص تجربیات خود را دراختیار سایر آرامستان‌ها قرار دهد و آموزش‌های لازم به مدیران و کارکنان سایر آرامستان کشور در دستورکار قرار گرفت. مراقبت‌های بهداشتی در بهشت‌زهرا به اوج رسید و نه تنها سازمان به عنوان نقطه شیوع این بیماری تبدیل نشد، بلکه به عنوان نقطه امن در کاهش و تقلیل ابتلا عمل کرد. ما تلاش کردیم که تمام پروتکل‌ها را رعایت کنیم و در این مدت هیچ دغدغه‌ای در زمینه سرایت بیماری از بهشت‌زهرا در ذهن اعضای ستاد ملی مبارزه با کرونا قرار نگرفت. 

چه تجهیزاتی در ایام کرونا به بهشت‌زهرا اضافه شد؟

 سردخانه بزرگ کانتینری ۴۰ فوتی در عروجیان/۳ دستگاه سردخانه کندویی جهت پشتیبانی از سردخانه مرکزی

مجتمع عروجیان به سردخانه بزرگ کانتینری ۴۰ فوتی مجهز شد و ۳ دستگاه سردخانه کندویی جهت پشتیبانی از سردخانه مرکزی و جداسازی از سیستم سردخانه شهر تهران تجهیز و  آماده‌سازی سوله‌های بحران مستقر در بهشت‌زهرا، اختصاص دو دستگاه کانیتیر ۱۲ متری یخچال‌دار با هماهنگی ستاد معراج شهدا جهت پشتیبانی از سردخانه مرکزی سازمان طراحی و ساخت به فوریت در عرض بیست و چهار ساعت نوار نقاله جهت انتقال اجساد به داخل کانتینر و سایت ایزوله کرونا از جمله اقداماتی بود که صورت گرفت.

 خرید کفن، سدر، کافور، سنگ لحد/پیش‌بینی‌های لازم جهت ایجاد قبور جدید

البته پیش‌بینی‌های لازم در خصوص خرید کفن، سدر، کافور، سنگ لحد و تجهیزات مورد نیاز به صورت انبوه و همچنین پیش‌بینی‌های لازم جهت ایجاد قبور جدید با حمایت بازرسی کل امور وزارت کشور و شهرداری‌ها و سازمان بازرسی کل کشور به صورت قانونی با دریافت مجوز ویژه از هیأت مدیره به فوریت انجام گرفت. 

برگزاری جلسه در دانشگاه علوم پزشکی قم با رویکرد بررسی تغسیل و شستشوی متوفیان کرونا 

بگذارید همین جا در خصوص احکام متوفیان هم موضوعی را بگویم. از سال ۹۸ که کرونا آغاز شد، ابتدا در دانشگاه علوم پزشکی قم با رویکرد بررسی تغسیل و شستشوی متوفیان کرونا جلسه‌ای تشکیل شد و ۳ شرط فراهم شدن لباس و تجهیزات کامل ایمنی و بهداشتی برای غسال‌ها، منظور نمودن غسلخانه‌ای جداگانه‌ای برای متوفیان کرونایی دور از شهر، تعبیه چاهی برای آب ناشی از غسل متوفیان کرونا به شرط ضدعفونی آن برای تحقق این کار الزامی شد و سازمان بهشت‌زهرا به فوریت، اولین جلسه همکاری و هم‌افزایی را با مسئولین امر برگزار کرد.

سرانجام با پذیرش مسئولیت از طرف سازمان بهشت‌زهرا پس از نشست ۱۶ فروردین در محل پزشکی قانونی کهریزک جهت اجرای حداکثری فتوای مقام معظم رهبری، از روز شنبه  ۱۶ فروردین سال ۹۹ کار شستشو با آب متوفیان کرونا در تهران به صورت یکپارچه در سالن‌های تطهیر بهشت‌زهرا با حضور طلاب جهادی در کنار پرسنل جهادگر سازمان بهشت‌زهرا آغاز شد. 

در خصوص همکاری طلبه‌های جهادی و تطهیرکنندگان داوطلب توضیح دهید.

 استفاده از ظرفیت کانون تطهیرکنندگان داوطلب و طلاب جهادی

از ۱۶ فروردین ۹۹ هم‌زمان با آغاز کار شستشو با آب متوفیان کرونا در تهران به صورت یکپارچه زیرساخت‌های لازم جهت حضور طلاب جهادی و اعًای کانون تطهیرکنندگان داوطلب را با هماهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی استان تهران فراهم شد، به نحوی که با برگزاری دوره‌های آموزشی فشرده جهت طلاب جهادی و همچنین استفاده از ظرفیت کانون تطهیرکنندگان داوطلب که قبلا ثبت‌نام کرده و آموزش‌های لازم را دیده بودند در کنار تطهیرکنندگان ثابت سازمان بهشت‌زهرا توانستند این کار خطیر را به سرانجام رسانده و با تکریم خانواده‌های داغدار به بهترین نحو کار انجام شد.

حتی یک مورد گزارش مبنی بر انجام نشدن امور نداشتیم

مردم زمانی که به بهشت‌زهرا مراجعه می‌کنند در اوج سوگواری بسیار متألم هستند. در این شرایط با توجه به فرایند محوری و انجام امور با نظم و دقت ممکن است گزاف باشد اما وقتی مردم متأثر از مدیریت هوشمندانه بهشت‌زهرا تقدیر می‌کنند این امر بسیار ستودنی است. 

با توجه به تراکم شدید کار در بحران کرونا حتی یک مورد گزارش مبنی بر انجام نشدن امور یا اینکه کار به زمان دیگری موکول شده نداشتیم. سعی داشتیم کرامت خانواده سوگواران حفظ شود. 

البته این را هم بگویم که باید به متوفیان کرونایی متوفیان عادی شهر تهران را هم اضافه کرد و در نظر گرفت. بار مضاعفی روی دوش سازمان است. علاوه بر درنظر گرفتن مسائل بهداشتی و رعایت پروتکل‌ها؛ رعایت نکات شرعی و غسل متوفا با مشارکت طلاب جهادی و کانون تطهیرکنندگان داوطلب امری مهم و ارزشمند است. 

تدفین های غریبانه کرونایی

 تدفین غریبانه فوتی‌ها از سوی بازماندگان بر اثر کرونا که بعضا خانواده‌های درجه یک هم به متوفای خود حتی نزدیک هم نمی‌شوند، در این شرایط اگر کارکنان شریف و جهادگر بهشت‌زهرا وارد عمل نمی‌شدند، کار روی زمین می‌ماند، چرا که برخلاف شرایط معمول باید از نزدیکی خانواده‌ها به متوفیان جلوگیری می‌شد. 

با شیوع کرونا، مدیریت اجساد در دنیا به چالش اساسی تبدیل شد. ترس از قربانیان این ویروس خیلی زود همه‌گیر و در کشورهای زیادی خیلی‌ها بدون تشیع جنازه و حضور خانواده‌هایشان به خاک سپرده شدند.

در برخی کشورها فوتی های ناشی از کرونا دسته جمعی دفن می شدند

در کشورهای پیشرفته دنیا به دلیل واگیری سریع این ویروس، افرادی که جان می‌دهند انتقال‌دهندگان ویروسند و دولتها برای اینکه از شیوع بیشتر کرونا در جهان پیشگیری کنند مکان‌های مشخصی درنظر گرفته و فوت‌شدگان را در قبرها به صورت دسته‌جمعی دفن می‌کنند.

نگرانی از چگونگی دفن و کفن در کشورهای مختلف به نحوی بود که در برخی کشورها که قربانیان این ویروس افزایش یافته است، دولت‌ها فرصت تحویل‌دهی اجساد به خانواده‌هایشان را نداشتند و جنازه‌ها را در گورهای دسته‌جمعی به صورت شبانه‌روزی دفن می‌کردند. 

 تمامی اجساد کرونایی را براساس اصول شرعی غسل داده و کفن و دفن کردیم

تلاش‌های بی‌وقفه پرسنل بهشت‌زهرا تجلی یک حماسه ملی و فراملی است. ما تمامی اجساد کرونایی را براساس اصول شرعی غسل داده و کفن و دفن کردیم و هیچ چیزی کم نگذاشتیم. تمام کارها در بهشت‌زهرا براساس نظم و اصول حاکم بر کرامت، رسوم تشریفات بدون کاستی‌ها صورت گرفت. خانواده‌های داغدار را تکریم کردیم. پرسنل با درک صحیح شرایط بحرانی خانواده‌ها در شرایط کرونا ضمن تکریم و تعظیم خانواده داغدار در بهبود روند خدمت‌رسانی تلاش کردند. و خانواده ها در هر قطعه و مکانی که در نظر داشتند و درخواست کردند متوفای خود را دفن کردند و از این بابت رضایت کامل وجود دارد.

برای پرسنل در این ایام چه کردید؟

 تعدادی از کارکنان به بیماری کرونا مبتلا شدند/ کارکنان بهشت‌زهرا در این بحران حتی از دیدن خانواده‌هایشان نیز محروم بودند 

به دلیل شتاب و چالش‌هایی که در اپیدمی‌ها به ویژه کرونا وجود دارد یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر پرسنل آرامستان‌ها هستند. انجام ۱۲ مرحله غربالگری در سازمان بهشت‌زهرا صورت گرفت. کارکنان بهشت‌زهرا در این بحران حتی از دیدن خانواده‌هایشان نیز محروم بودند و مجبور شدند محل کار خود را قرنطینه کنند در حالی که همه دستگاه‌ها و نهادها ساعات فعالیت و کاری خود را تقلیل دادند اما کارکنان بهشت‌زهرا با حضور مضاعف افزایش ساعت کاری خود موجب رضایتمندی و تکریم خانواده‌های داغدار شدند.

البته تعدادی از کارکنان به بیماری کرونا مبتلا شدند بلافاصله با تدبیر لازم مدیریتی در شرایط قرنطینه قرار گرفتند و الحمدلله خوب شدند. و به حمدالله بهشت زهرا در این بحران بی سابقه با مدیریت هوشمندانه و با برنامه حتی یک نفر هم تلفات انسانی نداشت.