سلامت

به گزارش مجاهدت از مشرق، بیماری‌های تیروئیدی از جمله مشکلات شایع در بین بزرگسالان و کودکان است. از آنجایی که هورمون تیروئید نقش بسزایی در سوخت و ساز و متابولیسم بدن دارد توجه به درمان آن اهمیت زیادی، به خصوص برای کودکان دارد. این که آیا تغذیه در ایجاد یا درمان این بیماری نقش دارد؟ چه علائمی نشان از این بیماری در کودکان دارد؟ و اهمیت کم کاری یا پر کاری تیروئید در دوران بارداری، سوالات مهم در مورد این بیماری است که به این بهانه با دکتر نسرین بابازاده متخصص داخلی و فلوشیپ غدد به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه آن را می‌خوانید:

آیا تغذیه می‌تواند در کم کاری یا پرکاری تیروئید نقش داشته باشد؟

ید موجود در رژیم غذایی یکی از مهمترین فاکتورها در عملکرد صحیح غده تیرویید است. مطالعات مختلف نشان داده است که در مناطقی که خاک غنی از ید ندارد، شیوع کم کاری تیروئید و گواتر در آن منطقه بیشتر است. همچنین مشاهده شده است که در مناطقی که خاک، ید زیادی دارد یا رژیم غذایی مردم سرشار از ید است ( مثلا مصرف غذای دریایی زیاد است) پرکاری تیروئید مختصری نسبت به مناطق دیگر بیشتر است.

ایران جزء مناطقی است که خاک‌اش ید زیادی ندارد. در گذشته‌های دور، مشکل گواتر و کم کاری تیروئید در کودکان بسیار دیده می‌شد که با توزیع نمک‌های یددار و غنی کردن مواد غذایی با ید این ‌مشکل تا حد زیادی برطرف شد.

آیا لازم است عموم افراد بخواهند به صورت روتین از مکمل‌های ید استفاده کنند؟

ما مکمل‌های ید را به صورت روتین تجویز نمی‌کنیم. استفاده از نمک‌های یددار کفایت می‌کند. استثنایی که وجود دارد در مورد خانم‌های باردار است. در این افراد چون نیاز بدن‌شان به ید افزایش پیدا می‌کند، مکمل ید تجویز می‌شود.

آیا مواد غذایی دیگری در ایجاد پرکاری و کم کاری تیروئید نقش دارند؟

یک سری از خوراکی‌ها تحت عنوان گواتروژن معروفند ( به مواد غذایی گفته می‌شود که باعث ایجاد گواتر می‌شوند) در یک سری از سبزیجات خاص مثل کلم، ترب، شلغم یا بادام زمینی وجود دارد. این که مصرف روتین این مواد غذایی باعث کم کاری یا پرکاری تیروئید می‌شود. باید بگوییم خیر. جای نگرانی ندارد مگر این که فرد بخواهد بسیار زیادتر از حد نرمال از این مواد استفاده کند. در غیر این صورت مصرف روتین و روزمره این مواد جای نگرانی ندارد. نیازی نیست که بیماران (چه کودکان و چه بزرگسالان ) خودشان را از مصرف این مواد غذایی محروم کنند.

از طرفی در مورد نمک‌ها، بهترین نمکی که وجود دارد همان نمک تصفیه شده یددار است. بیمارانی به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند:« ما از نمک‌های آبی یا صورتی … استفاده می‌کنیم برای این که تیروئیدمان تنظیم شود». این موضوع پایه علمی ندارد. بهترین نمک همان نمک یددار است که استفاده شود.

در مورد نمک‌های یددار این نکته قابل ذکر است که ید ماده‌ای به شدت فرار است، اگر نمک در یک ظرف در باز یا در معرض نور یا حرارت زیاد قرار گیرد، ممکن است تبخیر شود. از این رو همیشه ظرف نمک باید در بسته بوده و در معرض نور نباشد. نمک ترجیحا در پایان پخت غذا اضافه شود، چون حرارت باعث تبخیر ید نمک می‌شود.

آیا بیمارهای تیروئید (کم کاری یا پرکاری یا نودول‌های تیروئید) نسبت به گذشته بیشتر شده است؟

واقعیت این است که احتمالا بیشتر نشده است. چرا که تا چندین سال قبل، تست‌های تیروئیدی یا سونوگرافی تا این اندازه در دسترس نبودند یا آگاهی مردم در مورد علائم کم کاری یا پر کاری تیروئید تا این حد زیاد نبود. خیلی وقت‌ها شخص تا آخر عمرش متوجه بیماری نمی‌شد. در سال‌های اخیر مردم خیلی حساس‌تر شدند و آگاهی‌شان نسبت به علایم بالاتر رفته است. در اکثر مواقع خودشان به پزشک مراجعه کرده و از او می‌خواهند برایشان آزمایش تیروئید یا سونوگرافی تیروئیدی بنویسد.

در کودکان چه علائمی نشان از این بیماری دارد؟

خوشبختانه چند سالی است که از کودکان از بدو تولد تست‌های تیروئید گرفته می‌شود. اگر به هر علتی تست‌های تیروئیدی انجام نشود، علائمی در نوزادان و کودکان دارد. مهم‌ترین مسئله‌ای که ما خیلی نگرانش هستیم اثر آن روی تکامل سیستم عصبی و مغز کودک است.

اگر درمان به موقع شروع نشود باعث عقب ماندگی ذهنی کودک می‌شود. این کودکان تاخیر در تکامل دارند. دیرتر اقدام به راه رفتن، غذا خوردن، حرف زدن و دندان درآوردن می‌کنند. اختلالات رشد شدیدی دارند. قد کوتاهی دارند. مرتب خواب آلود هستند. صدای گریه این کودکان معمولا خشن است. استخوان ملاج سرشان دیرتر بسته می‌شود.
این‌ها علائمی هستند که اگر به هر علتی آزمایش تیروئید در بدو نوزادی انجام نشد و کودک این علائم را داشت، پدر و مادر حتما باید کودک را نزد پزشک برده و این تست‌ها برایش درخواست شود. کم کاری تیروئید می‌تواند در سنین بالاتر مثل ۷تا ۸ سالگی کودک هم اتفاق بیافتد. در این سنین کودکان معمولا قد کوتاهی داشته، چاق هستند. کم کاری یا پرکاری تیروئید ممکن است باعث بلوغ زودرس یا دیر رس هم شود.

اهمیت عملکرد نرمال تیروئید در بارداری تا چه حد است؟

اهمیت عملکرد نرمان تیروئید(چه کم کاری چه پرکاری تیروئید) در دوران بارداری خیلی زیاد است. اگر مادری در دوران بارداری کم کاری تیروئید داشته باشد. به خاطر این که جنین تا چند هفته اول غده تیروئید ندارد و از هورمون‌های تیروئیدی مادر استفاده می‌کند، اگر خود مادر هم کمبود این هورمون را داشته باشد بچه دچار نقص در تکامل دوران جنینی‌اش می‌شود و ممکن است روی مغز بچه اثرات سویی بگذارد. از این رو مهم است که همه خانم‌های باردار قبل از بارداری، از جهت عملکرد نرمال تیروئید مورد بررسی قرار بگیرند. اگر تیروئیدشان موردی داشت، در طول دوران بارداری به طور منظم این تست‌ها درخواست شود تا اگر لازم بود دوز داروهایشان کم یا زیاد شود.

پرکاری تیروئید هم به همان اندازه مهم است. اگر پرکاری تیروئید به خوبی کنترل نشود احتمال زایمان زودرس، اختلال رشد جنین یا حتی سقط هم وجود دارد. البته مشخص است که در صورت مصرف منظم دارو و کنترل بیماری جای نگرانی نیست.

به گزارش مجاهدت از مشرق، محمداسماعیل توکلی؛ رئیس سازمان اورژانس استان تهران امروز درباره مأموریت‌های انجام شده طی هفته گذشته اظهار کرد: در هفته گذشته (۳ تا ۹ آذرماه) در مجموع ۲۶ هزار و ۱۳۳ مأموریت در مرکز ارتباطات ۱۱۵ اورژانس استان تهران (دیسپچ) ثبت شد که در پی این مأموریت‌ها ۶۳۱۷ نفر به مراکز درمانی انتقال یافتند و ۱۱ هزار و ۶۲۱ نفر نیز در محل از خدمات اورژانس استفاده کردند.

وی افزود: در این مدت ۵۷ هزار و ۸۰۱ تماس با مرکز دیسپچ اورژانس استان تهران برقرار شد که از این تعداد متأسفانه ۲۱۲۵ تماس (معادل ۳.۷ درصد کل تماس‌ها) مزاحمت تلفنی برای این مرکز بوده است.

توکلی ادامه داد: از مجموع مأموریت‌های ثبت شده طی هفته گذشته، ۴۰۹۹ مورد حوادث ترافیکی (۱۵.۷ درصد از کل ماموریت‌ها) و ۲۲ هزار و ۳۴ مورد (۸۴.۳ درصد از کل ماموریت‌ها) حوادث غیر ترافیکی بوده است.

رئیس اورژانس استان تهران گفت: طی این بازه زمانی اورژانس هوایی ۴ سورتی پرواز داشته است که در پی آن پنج مصدوم به مراکز درمانی انتقال یافته‌اند.

به گزارش مجاهدت از مشرق، حسن رودگری، با بیان اینکه در اکثر موجودات مبنای خلقت در تکامل جنین به سمت دختر شدن استوار است، گفت: زمانی‌که کروموزم y سالم و فعال به جنین منتقل شود، که فقط در اسپرم مردان وجود دارد، در ترکیب با کروموزوم x که از مادر آمده منجر به جنسیت پسر در جنین می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: بنابراین اگر یکی از کروموزوم‌های X مادر از طریق تخمک در کنار کروموزوم X پدر از طریق اسپرم در نطفه قرار بگیرد، جنسیت جنین دختر می‌شود و اگر در کنار کروموزوم Y پدر قرار گیرد، جنسیت جنین، پسر خواهد بود بنابراین این کروموزوم Y مردان است که در دختر یا پسر بودن جنین تأثیر دارد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا جنسیت نوزاد را در دوران جنینی می‌توان تغییر داد یا خیر، گفت: از نظر علمی پس از تشکیل نطفه تغییر دادن محتوای ژنتیکی غیر ممکن است.

این متخصص ژنتیک با تاکید بر اینکه تعیین جنسیت فرزند از طریق تجویز رژیم‌های غذایی از سوی برخی افراد، پایه و اساس علمی ندارد، افزود: تمام روش‌ها مثل رژیم‌های غذایی خاص و یا آمیزش در یک زمان ویژه که می‌تواند باعث دختر یا پسر شدن جنین شود، پایه و اساس علمی نداشته و هیچکدام خصوصاً در مواردی که سلامت فرد به خطر می‌افتد توصیه نمی‌شوند. هیچکدام از روش‌هایی غذایی، حتی آنهایی که بر رویشان تحقیقاتی نیز در مراکز معتبر صورت گرفته به هیچ نتیجه و روش قطعی و مطمئن ختم نشدند. لذا از دستورات غذایی که خطری برای سلامت فرد داشته باشد و یا تعادل رژیم غذایی وی را با افزودن بیش یا کمتر از حد نیاز محتویات غذایی بر هم بزند، باید به‌شدت پرهیز شود.

این متخصص ژنتیک بالینی با تاکید بر اینکه تعیین جنسیت فرزند از طریق تجویز رژیم‌های غذایی از سوی برخی افراد پایه و اساس علمی ندارد، گفت: تمام روش‌ها مثل رژیم‌های غذایی خاص و یا آمیزش در یک زمان ویژه که می‌تواند باعث دختر یا پسر شدن جنین شود، پایه و اساس علمی نداشته و هیچکدام خصوصاً در مواردی که سلامت فرد به خطر می‌افتد توصیه نمی‌شوند.

وی درباره این موضوع که زن تعیین کننده جنسیت است یا مرد، خاطرنشان کرد: عامل ژنتیکی تعیین جنسیت جنین در حقیقت مردان هستند، بنابراین اگر مردی همسر خود را به بهانه‌هایی مثل اینکه «دختر زاست» سرزنش کند و یا همسر دیگری را برای پسردار شدن انتخاب کند، سخت در اشتباه است، چرا که این مسئله از جانب زن نیست و این مردها هستند که با شانس ۵۰ درصد با اشتراک گذاشتن کروموزوم y و یا x از طریق اسپرم، جنسیت پسر با دختر جنین را رقم می‌زنند.

رودگری در توضیح اینکه چه طور می‌توان با روش‌های علمی تعیین کرد که جنس جنین چه باشد، عنوان کرد: استفاده از روش تشخیص ژنتیکی قبل از انتقال جنین، تنها روش علمی برای این منظور است. روش تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی (PGD) این امکان را به خانواده‌هایی که طبق قانون و به دلایل خاص، جنسیت فرزند خود را پیش از بارداری می‌توانند انتخاب کنند، به دست می‌دهد.

وی تاکید کرد: این روش صرفاً برای ارجحیت دادن به نوزاد دختر یا پسر نیست بلکه برای کمک به والدین بیمار برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های وابسته به جنسیت مانند هموفیلی، کوررنگی، دیستروفی عضلانی و…، نیز طراحی شده است.

این متخصص ژنتیک بالینی توضیح داد: جنین‌های مبتلا به این بیماری‌ها با روش ژنتیکی PGD شناسایی و از فرآیند IVF حذف می‌شوند تا از انتقال ژنتیکی بیماری‌ها به فرزند آینده جلوگیری شود و جنین فاقد بیماری مورد نظر، به رحم مادر منتقل می‌شود.

وی تاکید کرد: مرکز جامع خدمات ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، خدمات PGD و مشاوره‌ای لازم را به خانواده‌هایی که قانونا می‌توانند از این امکان برای تعیین جنسیت پیش از بارداری استفاده کنند، می‌تواند ارائه دهد.

رودگری، هدف اصلی این مرکز را ارائه خدمات تخصصی ژنتیک با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای تشخیصی بین المللی اعلام کرد و افزود: تمامی خدمات در این مرکز که فضای فیزیکی آن در بیمارستان طالقانی مستقر است، با تعرفه دولتی انجام می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: کلینیک‌های تخصصی بیماری‌های متابولیک و ناهنجاری‌های بدو تولد، ژنتیک ناباروری، مادر و جنین، ژنتیک بیماری‌های اعصاب، ژنتیک بیماری‌های قلبی و شایع ارثی و سرطان‌های ارثی در مرکز جامع خدمات ژنتیک فعال است و خدمات تشخیصی سیتوژنومیک، مولکولی و مولکولی پیشرفته (NGS) نیز در آن ارائه می‌شود.

به گفته وی، واحد مشاوره ژنتیک با همکاری و بهره گیری از تخصص و تجارب پزشکان متخصص ژنتیک و سایر متخصصان بالینی و با هدف تشخیص بیماری، اطلاع رسانی به بیماران و خانواده‌های آنها در خصوص ماهیت، نحوه توارث، اقدامات پیشگیرانه و پیش آگهی بیماری فعالیت می‌کند.

رودگری درباره انواع خدمات مشاوره‌ای نیز گفت: مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج و بارداری، حین ازدواج، ناباروری و سقط مکرر، بیماری‌های شایع ارثی از جمله عقب افتادگی ذهنی و ناهنجاری‌های خونی، بیماری‌های متابولیک و سرطان‌های ارثی و سایر بیماری‌های شایع و غیرشایع فامیلی نیز در مرکز جامع خدمات ژنتیک انجام می‌شود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، سیدابراهیم هاشمی، حال بازار دارویی ایران از ابتدا تا انتهای زنجیره خوب نیست، دلیل عمده‌اش این است که متأسفانه در کشور علت را برطرف نمی‌کنیم، فقط دنبال این هستیم مقطعی کار کنیم و معلول را گذرا حل می‌کنیم، به همین دلیل چالش‌های صنعت به راحتی قابلیت حل شدن ندارد.

وی با عنوان این مطلب که در فصل بودجه هستیم، افزود: یکی از جاهایی که بیشترین آسیب را به مجموعه صنعت می‌زند مطالبات حوزه دولتی است که دو بخش است، جایی که مجبور می‌شویم به دانشگاه‌های علوم پزشکی، بیمارستان‌ها و مراکز دولتی به زور کالا بدهیم، بدهی بالای ۱۴ و ۱۶ ماه دارند و مطالبات ۲۵ پخش اول کشور از دانشگاه‌های علوم پزشکی از ۲۱ همت بیشتر است و مجموعه زنجیره تأمین دارو را فلج کرده است.

هاشمی ادامه داد: دارویی که تحویل دانشگاه‌های علوم پزشکی داده‌ایم و پول ما را نداده‌اند. اگر به اینها مطالبات ما از مجموعه هلال احمر، تأمین اجتماعی، سایر نهادهای وابسته به دولت اعم از مراکز نظامی و وابسته به دولت هم اضافه کنیم بالغ بر ۳۷ همت از مجموعه دولت به شکل مستقیم طلب داریم.

وی با عنوان این مطلب که ۹۰ همت که از کل بازار دارو طلب داریم، گفت: بقیه طلب شرکت‌های پخش دارو که بیش از ۵۰ همت می‌شود، از داروخانه‌ها است، اما مشکل داروخانه‌ها این است که بخش عمده مطالبات آنها (داروخانه‌ها) از بیمه‌ها و طرح دارویار است. از این ۵۰ همت بیش از ۳۰ همت از بیمه‌ها و مجموعه دارویار طلب دارند.

رئیس هیئت مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران تاکید کرد: بدهی‌های دولت کمر صنعت و زنجیره را از ابتدا تا انتها خُرد می‌کند و مشکل امروز صنعت ما که حالش خوب نیست به دلیل کمبود نقدینگی است. در سی و چند سالی که انجام وظیفه می‌کنم الان وضعیت بی‌سابقه ای است، شرایطی که دولت بدهی زیادی دارد و فشار به حوزه دارو و مجموعه داروخانه، پخش و تولید وارد می‌کند و نمی‌دانیم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.

هاشمی افزود: این مسئله بی سابقه بوده است، چرا که چالش ما در گذشته اول تأمین ارز بود، امروز تأمین ارز چالش اول ما نیست به این دلیل که بانک مرکزی وقتی ارز به ما در حوزه دارو تخصیص می‌دهد ریال نداریم ارز بخریم، هیچ وقت در این شرایط نبودیم و هیچ وقت حوزه بانک محدودیت‌هایی که الان برای صنعت دارو ایجاد کرده هیچ زمانی ایجاد نکرده بود.

وی ادامه داد: وقتی در دانشگاه‌های علوم پزشکی تعرفه‌ها در همه ابعاد نه فقط دارو درست داده نمی‌شود بیمارستان دخل و خرجش نمی‌خواند چون اولویت اولش پرداخت حقوق پرسنل می‌شود هر پولی داخلش می‌شود برای حوزه پرسنلی بلعیده می‌شود و پولی نمی‌ماند که به دارو و موارد دیگر پرداخت شود. به اسم دارو از بهمن سال گذشته تا مرداد ۱۴۰۳ بیش از ۴۲ همت پول گرفتند ولی یک ریال به ما ندادند. هیچکس هم پاسخگو نیست، در مهرماه قرار بود ۱۰ همت تهاتر انجام شود، یک همت در حوزه تأمین اجتماعی انجام شد و بقیه‌اش را متوجه نشدیم چه اتفاقی افتاد که اگر انجام می‌شد بخشی از مشکلات این حوزه مرتفع می‌شود و واقعاً حال دارو بد است و اگر به داد آن نرسند صنعتی که افتخار ایران است، آسیب جدی می می‌بیند.

هاشمی افزود: سال ۹۱ مدیر عامل پخش هجرت بودم، عمده داروهای ضد سرطان و هایتک و فرآورده‌های بایوتک وارداتی بود و تقریباً از ۸۹ تا اواخر ۹۲ که سیستم بانکی باز شد و سمت برجام رفت، اوضاع بهتر شد. در مقطع تحریم اول تقریباً روزی نبود که فحش نخوریم و کسی که به ما فحش می‌داد حق داشت چون داروی‌اش را می‌خواست ولی امکان تهیه دارو نبود چون بخش عمده وارداتی بود. با یک سیاست درست بین ۹۲ تا تحریم بعدی سازمان غذا و دارو کاری کرد که بخش عمده تولید داخل شد، در تحریم دوم که از تحریم اول بسیار بدتر بود کمبودهای دارویی ما به مراتب کمتر بود چرا که تولید داخل داشتیم و صنعت ما به داد مردم رسید. تولید انجام شد، این تولید افتخار ملی است، در ترکیه و دیگر کشورهای همسایه ببینید هزینه‌های دارویی آنها چقدر است و چرا ما اینقدر کم هستیم.

وی برای برون رفت از شرایط کنونی گفت: تعرفه‌ها و قیمت گذاری باید درست شود، پول دارو را به خود دارو بدهید و دولت به تعهداتش عمل کند و مداخله غیر کارشناسی در امور تخصصی نداشته باشد.

به گزارش مجاهدت از مشرق، این گزارش می‌افزاید: کارمندان پشت میزنشین که پشت رایانه نشسته‌اند، به راحتی می‌توانند نفس‌های عمیق بکشند. کارمندانی که روز را روی پاهای خود در خرده‌فروشی یا مراقبت‌های بهداشتی سپری می‌کنند، ممکن است بیش از آن مشغول باشند که بتوانند روی تنفس تمرکز کنند.

اما دلیل خوبی وجود دارد که به یاد داشته باشید مکث کنید تا نفس عمیق بکشید. به گفته انجمن قلب آمریکا، استرس مزمن و کنترل نشده، که خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد، می‌تواند به اندازه دود سیگار برای سلامتی مضر باشد.

محققان می‌گویند: «تحقیقات نشان می‌دهد که تمرین‌های تنفس عمیق می‌تواند فشار خون فرد را کاهش داده و اضطراب را کاهش دهد. تنفس عمیق رایگان است، می‌تواند در هر مکانی انجام شود و نیازی به نیم ساعت وقت گذاشتن برای مدیتیشن ندارد. یک یا دو دقیقه نفس عمیق می‌تواند به آرام کردن افکار کمک کند.