شعر کودک

به گزارش مجاهدت از گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، مراسم نقد و بررسی مجموعه شعر کودک و نوجوان «گربه یک مهندس است» سروده‌های کمال شفیعی مشعوف نویسنده با حمیدرضا شکارسری و محمود پوروهاب در کافه کتاب سمیه برگزار شد.

کمال شفیعی‌مشعوف شاعر این مجموعه ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این جلسه اظهار داشت: بعد از سال‌ها سوره مهر و مهرک به سمت این گونه نشست‌ها و رویداد‌ها رفته است و خیلی از اهالی حوزه کتاب را امیدوار کرده است. نقد و بررسی آثار چیزی است که جایش در ایران خالی است. امیدوارم که این باب شود که آثار حتی پیش از چاپ مورد نقد و بررسی قرار بگیرند تا موثرتر باشد.

وی در مورد حضورش در عرصه کودک و نوجوان گفت: من با مطالعه وارد حوزه کودک و نوجوان شدم و احساس کردم می‌توانم چیزی به آن اضافه کنم و از افق تازه‌ای به آن وارد شوم. ادبیات این حوزه نیاز دارد که کودک و نوجوان را به فکر کردن وا دارد نه این که ما به جای آن‌ها فکر کنیم. ادبیات کودک و نوجوان در دهه‌های گذشته یا بسیار تعلیمی بود و یا بسیار تخیلی. ادبیات به من آموخته است که کودک باید کشف کند و نه این که من مفاهیم را به او دیکته کنم. من به نوبه خودم تلاش کردم که سربار ادبیات نبوده باشم.

این نویسنده و شاعر با اشاره به گرافیک اثر عنوان کرد: تصویرگری باید بخش ناگفته متن را برعهده بگیرد. گرافیک اثربرای نوجوان باید به گونه‌ای باشد که نوجوان مایل به خرید کتاب شود. نوجوانی آغاز نه گفتن و استقلال است. او بمب انرژی برای تغییر است و به دنبال تفاوت و بهترین چیز‌ها است. به همین دلیل در خرید کتاب دنبال کتبی است که گرافیک متفاوت و جذابی داشته باشد و به هرچیزی واکنش مثبتی ندارد.

همچنین محمود پوروهاب نویسنده و شاعر کودک و نوجوان با اشاره به نقش مهم کلمات گفت: مایه کار نویسندگان و شاعران کلمه است. کلمات برای شاعر مقدس است و آن‌چه که برایش مهم است گزینش کلمات است. داستان‌نویس و روایت‌نویس کلمات را برای بیان حرف‌هایش می‌آورد، اما شاعر به کلمات قدرت می‌دهد. کلمات در شعر فرکانس دارند و برای مخاطب موج منفی یا مثبت می‌فرستند. شعر گاهی جمع اضداد است. گاهی تعابیری در شعر وجود دارد که دو روی یک سکه است. فروید می‌گوید عشق و تنفر در یک فرد جمع است. در شعر کودک و نوجوان هم همین‌گونه است. مثلا در کتاب‌های این حوزه از بدی می‌گوییم تا خوبی را تبلیغ کنیم. در کتاب «گربه یک مهندس است» هم همین‌گونه است. شعر‌های این کتاب به روز است.

این کارشناس ادامه داد: گاهی در شعر به دنبال اثبات نیستیم و شاعر تنها به دنبال بیان حیرانی خود است. در این کتاب هم شاعر به دنبال اثبات معانی نیست بلکه به نوجوان اختیار می‌دهد. او زیبایی‌ها را خوب دیده و درک کرده است. با وجود همه نقاط قوت این کتاب، برخی از شعر‌ها بیشتر مایل به بزرگسال است. در شعر بزرگسال است که فاصله درک مفهومی شاعر با مخاطب به وجود می‌آورند و این فاصله‌گذاری برای نوجوان جواب نمی‌دهد و در نظر مخاطب گنگ می‌آید و نیامند جزییات بیشتر است.

اشتراکات شعر کودک و نوجوان
در ادامه این نشست حمیدرضا شکارسری شاعر، نویسنده و منتقد گفت: در مقایسه شعر کودک و نوجوان با شعر بزرگسال می‌توان عناصر مشترک را خط زد. در کتاب «گربه یک مهندس است» این جریان برعکس است و باید روی نقاط مشترک بیشتر فکر کرد. باید نگاه کنیم که چطور می‌شود به یک شاعر، شاعر گفت. شاعر فردی است که از نظر فیزیکی بزرگ شده است، اما در لحظات خلقت شعر مثل یک کودک پازل جهان را می‌چیند و رفتار می‌کند. تنها چیزی که کودک و نوجوان را با این شخص جدا می‌کند میزان تسلط بر زبان است. اما ویژگی مشترک آن‌ها خودمرکزبینی است. کودک فکر می‌کند که در مرکز است و استنتاج‌هایی دارد که شاعرانه است. به همین خاطر صور خیال معنا پیدا می‌کند. به همین دلیل شعرا از صور خیال می‌توانند استفاده کنند. گمان می‌کنم که حتی عجیب نیست گاهی به جای کودک بیاندیشیم. اتفاقی که در تمام شعر‌های این کتاب افتاده است.

وی همچنین با اشاره به اهمیت خیال در شعر بیان کرد: در این کتاب صور خیال خودنمایی می‌کند و متن را غنی می‌سازد. تخیل در شعر کودک و نوجوان تبدیل به فانتزی می‌شود. «گربه یک مهندس است» روایت ساده‌ای دارد، اما پیرنگ است که به متن جان می‌دهد و روایت را داستانی می‌کند. شعر‌های این کتاب رندانه انتخاب شده‌اند از این جهت که به نوجوان دستور نمی‌دهد و به شدت تفکربرانگیز است. این یک مجموعه شعر نیست بلکه یک کتاب شعر است. چرا که شعر‌ها با حساب و کتاب و استراتژی انتخاب شده‌اند. شعر‌ها حتی از لحاظ تنوع موسیقیایی و وزن بسیار خوب انتخاب شده‌اند و باعث طراوت ذهن مخاطب است.

وی در پایان گرافیک اثر را مورد نقد قرار داد و اشاره کرد: نکته‌ای که باعث می‌شود مخاط از این کتاب دوری کند گرافیک اثر است. چرا که رنگ و طرح ضعیفی دارد.

انتهای پیام/ 121

به گزارش مجاهدت از خبرنگار دفاع‌پرس از خرم‌آباد، «ادبیات پایداری» فرصتی مناسب برای شناساندن حماسه‌های دوران هشت سال دفاع مقدس و  جبهه مقاومت به مردم، خصوصاً نسل‌های جدید در قالب شعر، داستان، رمان و هرگونه آثار ادبی دیگر است.

در این راستا هرساله جشنواره‌هایی از جمله «کنگره ملی شعر دفاع مقدس و مقاومت» برگزار می‌شود و هنرمندان عرصه «ادبیات پایداری» به ارائه‌های آثار خود در این زمینه می‌پردازند.

«سیده فرشته حسن‌زاده» شاعر لرستانی است که در مرحله کشوری بیست و دومین کنگره ملی شعر دفاع مقدس و مقاومت در بخش کودک و نوجوان موفق به کسب مقام اول و همچنین در بیست و سومین دوره این کنگره ادبی نیز موفق به کسب مقام سوم شد. به همین بهانه خبرنگار دفاع‌پرس با این شاعر خرم‌آبادی به گفت‌وگو پرداخته است.

وی معتقد است: وظیفه نهاد‌های فرهنگی است تا با تهیه محتوای قوی و فاخر ادبی و هنری از زندگی‌نامه و خاطرات شهدا و رزمندگان، زمینه آشنایی جوانان را با این عزیزان فراهم کنند.

در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید:

دفاع‌پرس: چطور شد که به سرودن شعر و نگارش آثار ادبی روی آرودید؟

از دوران دانش‌آموزی علاقمند به مطالعه بودم و از همان زمان شروع به سرودن شعر کردم.

دفا‌ع‌پرس: اولین اثر شما در زمینه دفاع مقدس کدام است؟

اولین کار‌هایی که در حوزه ادبیات دفاع‌مقدس انجام دادم، اشعاری ویژه گروه سنی کودک، با موضوع «جانبازی بابا» سرودم و در جشنواره استانی «به لهجه شقایق» مقام برگزیده را به‌دست آوردم.

دفاع‌پرس: آیا کتابی هم از شما تاکنون به چاپ رسیده است؟

کتاب شعر کودک و نوجوان با عنوان «زائر کوچک» با موضوع شعر رضوی، که توسط انتشارات «سوره مهر» به چاپ رسیده است و همچنین کتاب «بابای قهرمان» که شامل ۱۱ قطعه شعر بوده و آن نیز در حوزه ادبیات کودک و نوجوان با مفاهیم دفاع مقدسی سروده شده است. این کتاب سال ۱۴۰۰ پس از کارشناسی توسط دکتر «علی خسروی» رئیس کار گروه علمی ادبی دفاع مقدس لرستان و از اساتید ادبیات این استان، با حمایت اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس لرستان توسط انتشارات «سنگ نبشه» چاپ شد و تصویری‌گری این اثر را «زینب ضرونی» انجام داده است.

دفاع‌پرس: نگرش و تعریف خودتان را از ادبیات پایداری و به‌ویژه شعر دفاع مقدس بفرمایید؟

در مجموع، ادبیات پایداری از سویی به روایت ظلم حاکمان و جنایت متجاوزان و از سویی دیگر به روایت رنج و اندوه و آرزو‌های مردم ستمدیده و مصائب سرزمین‌های اشغال‌شده می‌پردازد و شعر دفاع مقدس آن گستره از ادبیات را شامل می‌شود که شاعران متعهد، رشادات و برومندی‌های مردم خود را در حین جنگ و چه بعد از جنگ در سروده‌های خویش به تصویر بکشند تا برای نسل‌های آینده به یادگار بماند و در این سروده‌ها، روح حماسی مردم نیز تبلور می‌یابد.

دفاع‌پرس: در چه جشنواره‌های ادبی تاکنون شرکت کرده‌اید و موفق به کسب چه عناوینی شده‌اید؟

در جشنواره بین‌المللی شعر رضوی در سال ۱۳۹۰، جشنواره بین‌المللی خوارزمی در بخش ادبیات داستانی و در جشنواره‌های ادبی شعر و داستان بخش کشور و استان لرستان جزو برگزیده‌ها بودم و سال ۱۳۹۹ نیز در بیست و دومین کنگره ملی شعر دفاع مقدس و مقاومت در بخش شعر کودک و نوجوان موفق به کسب مقام اول شدم و در سال ۱۴۰۰ هم در بیست و سومین کنگره ملی شعر دفاع مقدس، در بخش کودک و نوجوان موفق به کسب مقامم سوم شدم.

دفاع‌پرس: نحوه اطلاع‌رسانی جشنواره‌های ادبی دفاع مقدس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان لرستان در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به برنامه‌ها و جشنواره‌های ادبی دارد و زمینه حضور و فعالیت‌های ادبی شاعران و نویسدگان حوزه دفاع مقدس بیش از پیش فراهم شده است. به‌ویژه در اطلاع‌رسانی برگزاری جشنواره‌ها از طریق فضای مجازی، خبرگزاری‌ها و تبلیغات میدانی موفق عمل کرده است.

دفاع‌پرس: با توجه به جنگ رسانه‌ای و تبلیغی دشمنان که سعی دارند دستاورد‌های دفاع مقدس را کم‌رنگ جلوه دهند، توصیه شما به جوانان و نوجوانان برای آشنایی بیشتر با قهرمانان ملی آن مقطع ارزشمند از تاریخ کشورمان و الگوپذیری از آن‌ها چیست؟

به جوانان و نوجوانان وطنم توصیه می‌کنم کتاب‌های خاطرات و زندگی‌نامه‌های شهدا و رزمندگان را مطالعه کنند تا با سبک زندگی، تفکرات و روحیات آن‌ها بیشتر آشنا شوند. استان لرستان ۶ هزار و ۵۴۴ شهید تقدیم انقلاب اسلامی کرده است و جانبازان، ایثارگران و آزادگانی که هرکدام حرف‌هایی برای گفتن دارند.

شهدایی مانند «شاهمراد نقدی»، «هاشم پورزادی»، «نعمت الله سعیدی» و فرماندهانی مانند «غضنفر آذرفر» و «اسکندر بیرانوند»، هر کدام یک اسوه و اسطوره شجاعت، حماسه‌آفرینی و مقاومت در برابر تجاوز دشمن بعثی به خاک کشورمان هستند که وظیفه نهاد‌های فرهنگی است تا با تهیه محتوای قوی و فاخر ادبی و هنری از زندگی‌نامه و خاطرات آن‌ها، زمینه آشنایی جوانان را با این عزیزان فراهم کنند.

در پایان سخنانم از اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس لرستان و کارگروه علمی- ادبی دفاع مقدس لرستان که اهمیت ویژه‌ای برای پیشرفت ادبیات دفاع مقدس استان قائل هستند، کمال تشکر و قدردانی را دارم و امیدوارم این روند رو به رشد ادبیات دفاع مقدس لرستان، ادامه داشته باشد.

گفت‌وگو از عصمت دهقانی

انتهای پیام/