به گزارش مجاهدت از مشرق، عبدالمطهر محمدخانی سخنگو و رئیس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران با اشاره به جایگاه بریکس، اظهار کرد: سازمان بریکس، به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی نوظهور، طی سال‌های اخیر توانسته نقش بسیار مؤثری در عرصه بین‌المللی ایفا کند. کشورهای عضو این ساختار، اعم از بریکس و بریکس پلاس، در مجموع نزدیک به ۴۵ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و بخش قابل‌توجهی از اقتصاد دنیا را در اختیار دارند. این ساختار در حقیقت پاسخی به هژمونی نهادهای بین‌المللی است که توسط کشورهای غربی شکل گرفته‌اند.
محمدخانی با اشاره به راهبردهای دیپلماسی شهری شهرداری تهران افزود: در مسیر بین‌المللی سازی تهران، یکی از برنامه‌های کلیدی ما، توسعه تعاملات با سازمان‌های معتبر جهانی در حوزه مدیریت شهری است. در همین راستا همکاری با نهادهایی چون متروپولیس و سازمان جهانی شهرها (UCLG) در دستور کار قرار گرفت.
وی با بیان اینکه یکی از اهداف مهم ما برقراری ارتباط با ساختار بریکس بود، تصریح کرد: در ابتدای مسیر، بستر لازم برای فعالیت شهرها در قالب بریکس به‌صورت مستقل و رسمی فراهم نبود و ما منتظر بودیم تا این فضا ایجاد شود. خوشبختانه در دولت شهید رئیسی پیشنهاداتی از سوی شهردار تهران در این زمینه ارائه شد که با استقبال دولت و همراهی وزارت امور خارجه روبه‌رو شد.
محمدخانی با قدردانی از همکاری‌های دولت سیزدهم در پیشبرد این هدف، ادامه داد: در دولت جدید به ریاست دکتر پزشکیان و به‌ویژه با حمایت و پیگیری‌های مجدانه دکتر عراقچی و معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، روند عضویت و حضور فعال شهرهای ایرانی در سازوکار بریکس شتاب بیشتری گرفت.
وی افزود: بخشی از موفقیت در برنامه‌ریزی سفر اخیر و حضور مؤثر تهران در نشست مقدماتی اتحادیه شهرهای بریکس، مستقیماً مرهون تلاش‌ها و همراهی‌های وزیر امور خارجه است.
رئیس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران با اشاره به نشست در کازان روسیه خاطرنشان کرد: در این نشست که گام نخست برای شکل‌گیری اتحادیه شهرهای بریکس بود، تهران نقشی محوری داشت، اما سایر کلان‌شهرهای کشور نیز حضوری چشمگیر و مؤثر داشتند. به‌عنوان نمونه شهر مشهد نیز مشارکت فعالی در این اجلاس داشت. در واقع حضور منسجم و پررنگ نمایندگان شهرهای مختلف ایران در این رویداد، جلوه‌ای از توانمندی دیپلماسی شهری جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه‌ای و جهانی بود.
محمدخانی در ادامه به تجارب میدانی و تبادل تجربیات شهری در جریان این سفر اشاره کرد و افزود: یکی از تجربیات جالب و قابل‌توجهی که در جریان نشست‌ها مطرح شد، مربوط به شهر ریودوژانیرو در برزیل بود. در این شهر، موفق شده‌اند حدود ۳۰ درصد از سفرهای درون‌شهری را به‌صورت کامل پیاده انجام دهند. این تغییر رویکرد نشان‌دهنده حرکت آگاهانه شهرهای پیشرو به سمت کاهش وابستگی به خودروهای شخصی و تقویت اولویت‌های انسان‌محور در سیستم حمل‌ونقل شهری است؛ مدلی که در آن سلسله‌مراتب جابه‌جایی از خودروی شخصی به حمل‌ونقل عمومی، از آن به دوچرخه و اسکوتر و درنهایت به پیاده‌روی تغییر یافته است.
وی با اشاره به اقدامات شهرداری تهران در این زمینه افزود: در تهران نیز پروژه‌های شاخصی در همین راستا تعریف و اجرا شده است. از جمله می‌توان به طرح پیاده‌راه و مسیر دوچرخه در روددره فرحزاد اشاره کرد که سال گذشته آغاز شد. در ریو به نقطه‌ای رسیده‌اند که درصد قابل توجهی از حمل‌ونقل پیاده انجام می‌شود؛ اتفاقی که به‌طور مستقیم با کاهش آلودگی هوا و ارتقای سلامت شهروندان مرتبط است.
محمدخانی همچنین به وضعیت حمل‌ونقل پاک در تهران اشاره کرد و گفت: در عین حال مشاهدات میدانی ما از مقایسه زیرساخت‌های حمل‌ونقل برقی در برخی شهرهای میزبان اجلاس، نشان می‌دهد که تهران در حوزه توسعه ناوگان حمل‌ونقل برقی به‌ویژه اتوبوس‌های برقی، از وضعیت نسبتاً بهتری برخوردار است. هرچند به دلیل فشردگی برنامه‌های اجلاس فرصت بررسی کارشناسی دقیق وجود نداشت، اما آنچه به‌صورت میدانی مشاهده شد، این بود که تهران در زمینه بهره‌گیری از اتوبوس‌های برقی گام‌های مؤثری برداشته و روند توسعه آن نیز رو به افزایش است.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد: امید داریم در سال جاری، بتوانیم به نقطه‌ای برسیم که تمام ناوگان اتوبوسرانی فعال در محدوده طرح ترافیک و محدوده کنترل آلودگی هوا به‌طور کامل برقی شود. تحقق این هدف، گامی بلند در جهت تحقق حمل‌ونقل پایدار و ارتقا کیفیت زیست شهری در تهران خواهد بود.
انسجام بریکس می‌تواند منجر به ایجاد تغییر در موازنه اقتصادی جهان شود
محمدعلی شفیعی، کارشناس بین‌الملل و مدیر اداره سازمان‌های بین‌المللی نیز با اشاره به فلسفه شکل‌گیری گروه بریکس، این نهاد نوظهور را نتیجه مطالبه جمعی کشورهای غیر غربی برای تأثیرگذاری مستقل در نظم جهانی دانست و گفت: سازمان‌هایی اینچنینی عمدتاً تحت نفوذ و کنترل قدرت‌های غربی عمل می‌کنند و منافع آنها را در قالب سیاست‌گذاری‌ها و دستورکارهای جهانی دنبال می‌کنند؛ بنابراین، کشورهای مؤسس بریکس یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تصمیم گرفتند در قالب یک همکاری راهبردی، ساختاری مستقل و مبتنی بر منافع خود ایجاد کنند.
وی افزود: در ادبیات روابط بین‌الملل، این الگو با عنوان همکاری جنوب-جنوب شناخته می‌شود؛ مدلی که کشورهای در حال توسعه یا قدرت‌های نوظهور در آن با یکدیگر به تعامل و هم‌افزایی می‌پردازند.
شفیعی با اشاره به روند توسعه‌ای بریکس در سال‌های اخیر تصریح کرد: نظام میزبانی بریکس به‌صورت چرخشی میان اعضای اصلی انجام می‌شود. در اجلاس آفریقای جنوبی در سال ۲۰۲۳ که شهید آیت‌الله رئیسی نیز در آن شرکت داشت، موضوع گسترش عضویت و پذیرش کشورهای جدید از جمله ایران، مطرح و مورد موافقت قرار گرفت. عضویت رسمی ایران در سال ۲۰۲۴ و همزمان با میزبانی روسیه، نهایی شد. هدف کلیدی اعضای بریکس، ایجاد همکاری‌های اقتصادی است.
شفیعی در بخش دیگری از اظهارات خود به واکنش‌های غرب نسبت به رشد بریکس اشاره کرد و گفت: برخی تحلیل‌گران ممکن است قدرت فعلی غرب را همچنان برتر بدانند اما حتی واکنش‌های مقامات غربی، گواهی بر نگرانی آنها از رشد بریکس است. برای مثال، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در یکی از نخستین مواضعش پس از ورود به کاخ سفید تهدید کرد که در صورت ایجاد ارز مشترک توسط کشورهای بریکس، تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی علیه آنها اعمال خواهد کرد. این واکنش‌ها، خود اثباتی است بر اینکه انسجام بریکس، توان ایجاد تغییر در موازنه اقتصادی جهان را دارد.
وی ادامه داد: اکنون و با توجه به تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه، روند کنار گذاشتن دلار و جایگزینی ارزهای ملی در مبادلات دوجانبه میان اعضای بریکس سرعت چشمگیری یافته است. به‌عنوان مثال، گفته می‌شود حدود ۷۰ درصد مبادلات میان چین و برزیل، با ارزهای ملی خود انجام می‌شود که این عدد بسیار بالایی است چرا که هردو کشور قدرت اقتصادی هستند و حجم مبادلات آنها زیاد است. هند نیز در تعاملات با روسیه در حال پیگیری همین رویکرد است. این روند می‌تواند به ایجاد استقلال مالی میان کشورهای بریکس منجر شود.
شفیعی در ادامه به یکی از مصوبات کلیدی اجلاس اخیر بریکس اشاره کرد و گفت: یکی از محورهای اصلی دستور کار اجلاس اخیر، تصویب ایجاد صندوق توسعه مشترک بریکس و بانک توسعه بریکس بود. این صندوق قرار است مانند نهادهایی نظیر صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی عمل کرده، اما با این تفاوت که بر اساس منافع و اولویت‌های اعضای بریکس، به پروژه‌ها بودجه تخصیص دهد. درصدی از این صندوق به شهرداری‌ها و شهرهای کشورهای عضو بریکس اختصاص دارد.
وی افزود: این صندوق حالت بانکی عمل می‌کند که بر روی پروژه‌های مختلف به ویژه پروژه‌های شهری سرمایه‌گذاری می‌کند. طبق مدل پیشنهادی، تا ماه سپتامبر سال جاری (شهریورماه)، یک فراخوان رسمی برای دریافت پروژه‌ها از سوی شهرها منتشر می‌شود. هر شهر می‌تواند اولویت‌های عمرانی، زیست‌محیطی یا زیرساختی خود را در قالب پروژه‌هایی معرفی کند.
شفیعی تشریح کرد: پروژه‌های دریافت‌شده، توسط هیأتی از داوران منتخب شهرها بررسی می‌شوند. پروژه‌هایی که هم از نظر فنی امکان‌پذیر و هم از نظر اجرایی قابل تعمیم به سایر شهرها باشند؛ به‌عنوان پروژه الگو برگزیده می‌شوند و در مرحله نخست از حمایت مالی این صندوق برخوردار خواهند شد. این الگو می‌تواند در مراحل بعدی نیز در دیگر شهرهای عضو تکثیر شود و زمینه‌ساز ارتقای استانداردهای شهری در حوزه‌های مختلف گردد.
شفیعی در پایان با تأکید بر اهمیت استقلال اقتصادی و اجرایی این سازوکار گفت: از آنجا که صندوق توسعه بریکس خارج از چارچوب و نفوذ ساختارهای مالی غربی عمل می‌کند، تخصیص منابع آن مشروط به تصمیم‌گیری اعضاست و هیچ‌گونه فشار تحریمی یا دخالت سیاسی نمی‌تواند مانع از اجرای پروژه‌ها شود. این مزیت باعث می‌شود شهرها در کشورهای عضو بتوانند پروژه‌هایی را که با نیازها و اولویت‌های بومی خود منطبق است، با پشتوانه مالی قدرتمند و فرآیند انتخاب علمی و شفاف، عملیاتی کنند.
