صحیفه سجادیه

گروه استان‌های دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ سلسله مباحث «عدالت‌نامه‌ای برای عصر بی‌پناهی» با شرح تطبیقی دعای چهاردهم صحیفه سجادیه با عصر حاضر در پیش روی شما هست که بخش ششم آن با عنوان «مؤمن بی‌پناه نمی‌ماند» پرداخته شد.

فراز دعا (ادامه فقره هفتم): «وَ اقْرِنْ شِکَایَتِی بِالتَّغْیِیرِ» و شکایتم را با تغییر همراه کن.

مقدمه:
در بیشتر ذهن‌ها، «دعا» فقط یک آرام‌کننده هست؛ چیزی برای دل‌شکسته‌ها، برای بی‌قدرت‌ها. اما این نگاه، کوچک‌انگاری دعاست. دعای امام سجاد علیه‌السلام نه مسکن، بلکه محرّک هست. فراز هفتم ما را به این نقطه می‌رساند: شکایت به درگاه خدا، باید تغییر واقعی در پی داشته باشد. نه فقط آرامش در دل، بلکه تحول در واقعیت.

تحلیل و تطبیق:

دعای مطالبه‌گرانه، نه فقط عاطفی: «اقرِنْ شکایتی بالتغییر» یعنی: خدایا! نمی‌خواهم فقط حرفم را بشنوی؛ می‌خواهم به آن واکنش نشان دهی. امام از خدا، اقدام می‌خواهد؛ خدا را به میدان عمل فرامی‌خواند. این دقیقاً همان چیزی هست که رهبران الهی در طول تاریخ داشته‌اند: دعاهایشان، مطالبه‌گر بود. اعتراض‌شان، ناظر به عمل بود، نه فقط گلایه‌های درونی.

دعای همراه با مسئولیت‌پذیری: وقتی می‌گوییم: تغییر بده!، یعنی آماده‌ام خودم هم بخشی از این تغییر باشم. امام دارد به ما یاد می‌دهد که: دعای درست، فقط گفتن نیست؛ حرکت دادن جبهه باطن و بیرون هست.

دعا برای تغییر، یعنی: خدایا من شکایت کردم، تو به‌پا خیز؛ من صبر کردم، حالا نوبت توست برای یاری این بنده؛ دل به تغییر بستم؛ پس حال، تو کاری کن که ورق برگردد.

این فراز، نقطه اتصال مظلومیت به عدالت هست، تا اینجای دعا، ما مسیر شکایت، صبر، توحید و امید را طی کردیم. اینجا نقطه انفجار انرژی این روند هست. نه با عصبانیت، بلکه با دعای هدفمند می‌خواهیم عدالت را برگردانیم با کمک خالق عدالت.

نتیجه‌گیری:

این بخش از دعا، به ما می‌گوید: اگر دعا کردی و تغییری اتفاق نیفتاد، دو احتمال وجود دارد: یا دعایت فقط ناله بوده. یا تغییری که خواستی، فقط در بیرون بود، نه در درون خودت. ولی دعای امام سجاد، مدلی دیگر هست: شکایتِ آگاهانه + خواست تحولی = دعایی که سرنوشت عوض می‌کند. 

«وقتی دعایت را با نیت تغییر بالا بفرستی، اجابتش فقط آرام کردن تو نیست؛ بلکه بر هم زدن بساط ظلم هست.»

در بخش هشتم، سراغ فرازی خواهیم رفت که نقطه تعادل بین یأس و امید را نشان می‌دهد: «اللّهُمّ لا تَفْتِنّی بِالْقُنُوطِ مِنْ إِنْصافِکَ» تا ببینیم چگونه خدا، حتی در تاریک‌ترین لحظات، امید به عدل را در دل مؤمن زنده نگه می‌دارد.

انتهای پیام/

گروه استان‌های دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ سلسله مباحث «عدالت‌نامه‌ای برای عصر بی‌پناهی» با شرح تطبیقی دعای چهاردهم صحیفه سجادیه با عصر حاضر در پیش روی شما هست که بخش اول آن با عنوان «پرونده‌سازی نزد خدای عادل» پرداخته شد.

فراز دعا (فقره پنجم):

«قَدْ عَلِمْتَ یَا إِلَهِی مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ، وَانْتَهَکَ مِنِّی مِمَّا حَجَزْتَ‌»

ای خدای من! تو نیک می‌دانی آنچه فلان بن فلان به من رساند از آنچه تو نهی کرده‌ای، و آنچه از من درید از آنچه تو حرام ساخته‌ای.

مقدمه:

اینجا دیگر سخن از توصیف نیست، بلکه آغاز یک پرونده‌سازی دقیق نزد خدای عادل هست. امام سجاد (ع)، با زبانی کاملاً حقوقی، ظلمی را که بر او رفته، مستند می‌کند.

نه نام ظالم را آشکار می‌کند (تا از خشم شخصی و کینه فاصله بگیرد)، و نه به اغراق یا ناله می‌پردازد. بلکه در کمال آرامش و آگاهی، «گزارشی دقیق و الهی از ظلم» ارائه می‌دهد. این همان چیزی هست که ما امروز، در عصر هیاهو‌های بی‌ثمر، شدیداً به آن نیاز داریم: نه مظلوم‌نمایی، نه کتمان واقعیت؛ بلکه عدالت‌خواهی آگاهانه و مستند. همان مطالبه‌ای که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر مسئولین قوه قضائیه از آنها خواست.

نکات قابل توجه در این فراز:

مخاطب اصلی، خداست؛ نه توده مردم.

امام نه دنبال جلب ترحم هست، نه ایجاد موج احساسی. او شکایتش را مستقیم به دادگاه آسمان می‌برد. این یعنی: «تو، خود آگاه‌ترینی؛ و من، به‌جای غوغا، به آگاهی تو تکیه دارم.»

نام‌نبردن از ظالم، نشانه‌ی رشد روحی هست.

اشاره به «فلان بن فلان» نشان می‌دهد که عدالت‌خواهی امام، آلوده به شخصی‌سازی یا انتقام‌جویی نیست؛ بلکه یک مسیر اصولی و عمیق هست. یعنی: ما برای گرفتن حق، نیازی به رسوا کردن نداریم؛ خدا خودش رسوا می‌کند.

شرح دقیق نوع ظلم:

امام از دو واژه استفاده می‌کند:

الف: «مِمَّا حَظَرْتَ»: تجاوز به حریم ممنوعه‌ی الهی

ب: «مِمَّا حَجَزْتَ»: دریدن پرده‌ای که خدا نگه داشته بود

یعنی ظلم فقط آسیب به من نبود؛ بلکه شکستن مرز‌هایی بود که تو تعیین کرده بودی. این یعنی در منظومه فکری امام سجاد (ع)، ظلم فقط شخصی نیست؛ تخریب یک مرز مقدس الهی هست.

نتیجه اینکه:

فراز پنجم، به ما می‌آموزد چگونه یک دادخواهی مؤمنانه انجام دهیم: «بدون نفرت‌پراکنی»، «بدون فرار به ناله» و «بدون تحقیر خود یا دشمن» بلکه با اتکا به دانایی خدا، گزارش دقیق و الهی بسازیم.

و این آغاز عدالت‌طلبی عاقلانه هست: «وقتی ظلم را با معیار خدا گزارش کنی، داوری را به بهترین قاضی سپرده‌ای.»

«خدایی که شاهد ظلم بوده، اکنون وکیل توست؛ پس آرام باش و حقیقت را به او بسپار.»

در جلسه چهارم، سراغ فراز بعدی می‌رویم: «وَ تَعَمَّدَنِی بِسُوءٍ فَعَلِمْتُهُ، وَ تَحَمَّلْتُهُ لِمَا أَمَّلْتُهُ أَوِ ارْتَقَبْتُهُ مِنْ نَصْرِکَ لِی» تا ببینیم امام چگونه «تحملِ ظلم» را به امید نصرت الهی، به یک استراتژی هوشمندانه تبدیل می‌کند.

انتهای پیام/

گروه استان‌های دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ سلسله مباحث «عدالت‌نامه‌ای برای عصر بی‌پناهی» با شرح تطبیقی دعای چهاردهم صحیفه سجادیه با عصر حاضر در پیش روی شما هست که بخش اول آن با عنوان «دور از دسترسِ یاریِ خدا» پرداخته شد.

فراز دعا: وَ یَا مَنْ بَعُدَ عَوْنُهُ عَنِ الظَّالِمِینَ: و‌ای آن‌که مددکاری‌اش از ستمگران دور هست!

مقدمه:

در جهانی که ظالمان با سازوکار‌های پیچیده رسانه‌ای و قدرت‌های درهم‌تنیده، خود را پیروز همیشگی صحنه جلوه می‌دهند، این جمله امام سجاد (ع)، یک اعلان راهبردی هست: خدای عدالت، نه تنها کنار ظالم نیست، بلکه امداد خود را از او دریغ کرده، هرچند همه‌چیز به نفع ظالم به‌نظر برسد.

این جمله، تبر افکندن بر ریشه غرور فرعونی قدرت‌مداران تاریخ هست؛ ظالمان، گرچه ظاهرشان مستحکم و بی‌رقیب هست، اما در نظام باطنی عالم، یتیم‌ترین موجودات‌اند!

تحلیل و تطبیق:

چهارمین فراز دعای چهاردهم، تضاد ساختاری دو گروه را روشن می‌کند: مظلومانی که نصرت خدا نزدیک‌شان هست و ظالمینی که یاری خداوند از آنان دور گشته. اما این «دوری» به چه معناست؟ 

دوری یاری خدا یعنی: «فقدان پشتوانه غیبی در بزنگاه‌های سقوط»، «فرصت‌سوزی در لحظات استجابت» و «فروپاشی درونی در سکوت ظاهری قدرت». در واقع، ستمگر هر چه بیشتر به منابع ظاهری تکیه کند، بیشتر از الطاف پنهان الهی محروم می‌شود؛ و این، همان «غربت در اوج قدرت» هست.

در ادبیات قرآنی نیز بار‌ها این حقیقت تکرار شده: «إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ» خداوند، ستمکاران را هدایت نمی‌کند، و این یعنی حتی «نقشه نجات» هم از آنان دریغ شده هست.

این فراز هشدار می‌دهد: ظلم، پیش از آنکه آزار دیگری باشد، بریدن رشته یاری خدا از خویشتن هست.

نتیجه‌گیری:

فراز چهارم دعای امام سجاد (ع)، قلب ما را نسبت به مظلومیت خود گرم و نسبت به گرایش به ظلم، هشیار می‌کند. به ما می‌گوید: اگر خواهان یاری خدا هستی، حتی در کوچک‌ترین رفتارها، سمت ظلم نرو. چرا که خدا با مظلوم هست، نه با قدرت‌مندان بی‌عدالت. «اگر می‌خواهی قدرت واقعی داشته باشی، کنار مظلوم بایست؛ چون خدا، فقط در جبهه‌ای حضور دارد که عدالت، شعار و عمل آن هست.»

در جلسه سوم، می‌رویم سراغ فراز پنجم: «قَدْ عَلِمْتَ یَا إِلَهِی مَا نَالَنِی مِنْ فُلَان…» تا ببینیم چگونه امام، ظلم فردی را در نظام عدالت الهی مستند می‌کند و به جای ناله، یک پرونده‌ی تمام‌عیار حقوقی نزد خداوند تنظیم می‌کند.

انتهای پیام/

گروه استان‌های دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ سلسله مباحث «عدالت‌نامه‌ای برای عصر بی‌پناهی» با شرح تطبیقی دعای چهاردهم صحیفه سجادیه با عصر حاضر در پیش روی شما هست که بخش اول آن با عنوان «خدایِ آگاهِ همیشه‌شنوا» پرداخته شد.

در روزگاری که فریاد مظلوم شنیده نمی‌شود و دستگاه‌های رسمی گاه خود بستر ظلم‌اند، امام سجاد (ع) دعایی را تعلیم داده که نه فقط التیام قلب مظلوم، بلکه منشوری الهی برای مقابله با ظلم در هر زمان هست. 

به نظرتان چرا رهبر معظم انقلاب در این شرایط خاص، دعای ۱۴ صحیفه را توصیه کردند؟ پاسخ واضح هست، چون این دعا، فریاد هوشمندانه مظلومیت هست، نه ناله‌ی خُردشده، بلکه اعلام جنگ با ظلم از موضع ایمان و امید.

متن دعای ۱۴ صحیفه (فقره ۱ تا ۳):

یَا مَنْ لَا یَخْفَى عَلَیْهِ أَنْبَاءُ الْمُتَظَلِّمِینَ، وَ یَا مَنْ لَا یَحْتَاجُ فِی قَصَصِهِمْ إِلَى شَهَادَاتِ الشَّاهِدِینَ، وَ یَا مَنْ قَرُبَتْ نُصْرَتُهُ مِنَ الْمَظْلُومِینَ

تحلیل و تطبیق:

این بخش از دعا، با یک اعلان بسیار ریشه‌ای آغاز می‌شود: «هیچ فریادی از دیده‌بان آسمانی پنهان نمی‌ماند.» در جهانی که حقیقت با رسانه‌های دروغ دفن می‌شود، امام سجاد (ع) ما را متوجه یک نقطه کانونی می‌کند: نظام عدالت الهی، نیازی به دادگاه، سند و شاهد ندارد؛ چرا که او، ناظر دائمی باطن ماست.

نکته قابل توجه اینکه امام سجاد (ع) در این دعا، بیش از آنکه فقط طلب انتقام کند، امید به نزدیکیِ نصرت خدا می‌دهد؛ این یعنی هر مظلومی که هنوز به نجات الهی امیدوار هست، وارد منطقه‌ی امن عدالت شده هست.

در روزگاری که مظلوم‌ها یا فریادشان را فرو می‌خورند یا در هجوم تحقیر و نادیده‌گرفتن‌ها بی‌صدا می‌میرند، این فراز یادآور می‌شود: «خدا صدای تو را، حتی اگر در دل باشد، بلندتر از همه‌ی فریاد‌ها می‌شنود.»

و در پایان باید گفت: این سه فراز، به ما می‌آموزد که راهبرد اصلی مقابله با ظلم، آغازش با باور به دیده‌بانی خداست. وقتی بدانی دیده می‌شوی و شنیده می‌شوی، دیگر سکوتت معنا ندارد بلکه باید لبیک گویان به خدای رحمان توکل کرد «حسبی الله و نعم الوکیل»؛ این شروع یک عهد بزرگ هست.

«تو بی‌پناه نیستی؛ وقتی خدایی هست که پیش از اشک‌هایت، آهت را شنیده… و پیش از فریادت، مظلومیتت را دیده هست.»

اگر موافق باشید، برای جلسه بعد می‌رویم سراغ فراز بعدی: «وَ یَا مَنْ بَعُدَ عَوْنُهُ عَنِ الظَّالِمِینَ…» تا ببینیم چرا ستمگران حتی در اوج قدرت، بی‌دفاع‌ترین مخلوق در برابر خدا هستند.

انتهای پیام/