صدام

بهت صدام از اصابت موشک‌های ایرانی به بغداد/ دست پر ایران در جنگ با فرماندهی طهرانی مقدم


بهت صدام از اصابت موشک‌های ایرانی به بغداد/ دست پر ایران در جنگ با فرماندهی طهرانی مقدمبه گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، از زمانی که جنگ نابرابر تحمیلی با حمله رژیم بعث عراق به ایران آغاز شد، فرماندهان و مسوولان نظامی حین بیرون راندن دشمن از خاک کشور، به فکر ارتقاء ساختار نظامی و ادوات جنگی برای مقابله بهتر و دفاع از خود افتادند، از این رو در سال‌هایی که کشور درگیر جنگ با دشمن بود توانستند به پیشرفت‌های خوبی در ساخت و تولید ادوات نظامی و تسلیحاتی برسند تا نیاز جبهه‌ها را تامین کنند و از طرفی قوای نظامی خود را بالا ببرند.

از همان ابتدای جنگ شهید حسن طهرانی مقدم به همراه چند تن از همرزمانش اقدامات خوبی در خصوص توپخانه سپاه کردند و توانستند جریان موشکی سپاه را رهبری کنند. با تلاش‌های او یگان موشکی تشکیل شد و حالا ثمره این همت بلند و تلاش را در تولید موشک‌های بالستیک و دوربرد و نقطه‌زن با برد هزاران کلیومتری می‌بینیم. سردار محسن رضایی درباره این موضوع اظهار داشته است:

به فکرمان رسید که برویم به سمت سیستم موشکی، اما سیستم موشکی ما هیچ چیز نداشت. ابتدا رفتیم با برادران ارتشی صحبت کردیم و یقین پیدا کردیم که در زمان طاغوت موشک زمین به زمین تحویل ایران نشده است. به برادران ارتشی گفتیم چطور در حالی که به شما این هواپیما‌های مدرن اف ۱۴ را داده‌اند، اما موشک نداده‌اند. گفتیم عراق که موشک داشته، ولی چرا به شما موشک ندادند؟ خیلی برای ما تعجب‌آور بود، چون ارتش ایران و ارتش عراق درست در تقابل با همدیگر ساخته شده بودند مثلا به محض اینکه ایران می‌رفت تانک ام ۶۰ می‌خرید، آن‌ها می‌رفتند تانک تی ۷۲ می‌خریدند. یا به محض اینکه ایران می‌رفت اف ۱۴ می‌خرید آن‌ها هم می‌رفتند هواپیمای میگ ۲۲ می‌آوردند. در حقیقت توازن تسلیحاتی وجود داشت. ما وقتی دیدیم که چنین چیزی (موشک) نیست خیلی تعجب کردیم. گفتیم چرا آمریکایی‌ها در همه جا توازن تسلیحاتی ما را با عراق حفظ کرده‌اند، ولی به ما موشک نداده‌اند؟ اول فکر کردیم شاید یک جایی این موشک‌ها را مخفی کرده‌اند و خود ارتشی‌های ما نمی‌دانند. پرسیدیم کجاست و خیلی جا‌ها را در ایران گشتیم تا شاید پیدا کنیم.

چون سران ارتش ایران فرار کرده بودند فکر کردیم شاید آن‌ها می‌دانند. البته جا‌هایی را به ما می‌گفتند که زاغه مهمات‌هایی هست و داخلش موشک داریم. بعد رفتیم و دیدیم نه! این‌ها موشک نیستند، بلکه آن‌ها مهمات‌هایی مثل کاتیوشا را می‌گویند موشک. از طرف دیگر هم ما باید زود عمل می‌کردیم. شروع کردیم با سه کشور کار کردن، کشور‌های لیبی، سوریه و کره شمالی. اول سراغ قذافی در لیبی رفتیم، چون او را آدمی می‌دیدیم که ریسک می‌کرد؛ همین طور هم شد. حاج «محسن رفیق‌دوست» یک روابط دوستانه‌ای با «سعد مجبر» و نفر دوم لیبی آقای «عبدالسلام جلود» داشت.

ما هم از این ارتباط استفاده کردیم که در نتیجه آقای قذافی گفت من حاضرم به شما موشک بدهم، اما یک شرط دارد. من به این شرط به شما موشک می‌دهم که وقتی شما بغداد را می‌زنید – حالا هر چند بار ـ به موازاتش یکی دو تا هم بزنید به کویت، دو تا هم بزنید به عربستان. اینجا بود که فکر کردیم ما که نمی‌خواهیم جنگ را گسترش بدهیم، فقط می‌خواهیم محدود شود. دیدیم اگر شروع کنیم با آقای قذافی کل کل کردن، نمی‌شود و ما چیزی گیرمان نمی‌آید. بالاخره به یک روش سیاستمدارانه از این بحران گذشتیم و حدود ۳۰ فروند موشک وارد ایران کردیم. منتها خود ما که بلد نبودیم موشک‌ها را هم به کار بگیریم و هم تعمیر کنیم لذا همزمان گروه ۱۳ نقره‌ای را با سرپرستی شهید حسن طهرانی‌مقدم به سوریه فرستادیم برای آموزش دیدن. سوریه گفت ما به شما موشک نمی‌دهیم، ولی حاضریم به نیروهایتان آموزش بدهیم، حتی در تعمیرات هم کمکتان می‌کنیم، ولی نباید از ما موشک بخواهید.

می‌گفتند ما تعهداتی با شوروی داریم که شوروی‌ها به ما اجازه نمی‌دهند. بعدا معلوم شد قذافی که می‌گفت شما کویت و عربستان را بزنید با مشورت شوروی‌ها می‌خواستند جنگ در حوزه خلیج فارس گسترش پیدا کند و جنگ با گذشتن از ایران و عراق، منطقه‌ای شود و یک منطقه بزرگ‌تر را در بر بگیرد. خب ما این موشک‌ها را آوردیم، نفراتمان را هم فرستادیم در سوریه آموزش ببینند که دی ماه برگشتند و بحمدالله یگان موشکی سپاه در کرمانشاه مستقر شد.

در دی سال ۱۳۶۳ تحول بزرگی در سیستم جنگ شهر‌ها پیدا شد. چون ما، هم این موشک‌هایی که از لیبی که قولش را گرفته بودیم وارد کشور کردیم و هم گروه‌هایی از خود لیبی هم آمدند تا در پرتاب و تعمیرات به ما کمک کنند. از طرف دیگر برادران خودمان که آموزش‌‎هایشان را تمام کرده بودند از سوریه وارد ایران شدند؛ لذا دی ماه، تاریخ شروع راه اندازی جدی موشکی سپاه است. حالا دیگر هم نیرو‌های آموزش‌دیده داریم، هم موشک داریم، هم سکوی پرتاب داریم. آرام آرام خودمان را آماده می‌کنیم که اگر جنگ شهر‌ها شروع شد، از این جا پرقدرت جواب بدهیم.

خب همین طور هم شد. یعنی به محض اینکه در عملیات بدر آن‌ها جنگ شهر‌ها را شروع کردند، ما دیگر دستمان پر بود. منتها یک احتیاط کردیم، اینکه ما اول بغداد را نزدیم. طرح ما این بود که شاید اگر یک شهر دیگر را بزنیم ممکن است جنگ شهر‌ها تمام شود و ما نیاز به ادامه نداشته باشیم. لذا اولین موشک را به کرکوک زدیم. چون پالایشگاه‌های نفتی و تأسیسات نفتی زیادی آنجا هست، ما آن جا را هدف گرفتیم و زدیم به منطقه نفتی کرکوک و با این کار به صدام فهماندیم ببین ما ابزار مقابله داریم، تا حمله به مناطق مسکونی را ادامه ندهد.

بنابراین به او فهماندیم که اگر ادامه بدهی پر قدرت می‌زنیم. متاسفانه صدام متنبه نشد و ادامه داد و سر موشک‌های‌مان را بردیم سمت بغداد و بغداد را زدیم. اولین موشک ما خورد به بانک «رافدین» که بانک مرکزی و قدیمی‌ترین و بزرگترین بانک دولتی عراق بود. همه سیستم اسناد و مدارک این بانک از بین رفت و مرکز مدیریت بانک با مشکل مواجه شد. صدام تا سه چهار هفته می‌گفت این موشک نبوده، یک انفجاری بوده که خرابکار‌های وابسته به ایران آمدند و این انفجار را انجام دادند. می‌گفت این انفجار موشک نبوده، یعنی باورش نمی‌شد. البته این کار، خدایی بود، موشک‌های دیگر همه به فاصله‌های کمی از کاخ‌های صدام پشت سرهم اصابت هم می‌کرد و صدام دید دیگر نمی‌تواند جنگ شهر‌ها را ادامه بدهد و دستهایش را بالا برد. آن‌ها که قطع کردند ما هم قطع کردیم. این یک پیروزی بزرگی برای ما شد، یعنی به یک برتری و توازن رسیدیم و آن قدرت جدید صدام در زدن دیوانه‌وار شهر‌ها را متوقف کردیم.

انتهای پیام/ 141



منبع خبر

بهت صدام از اصابت موشک‌های ایرانی به بغداد/ دست پر ایران در جنگ با فرماندهی طهرانی مقدم بیشتر بخوانید »

بهت صدام از اصابت موشک‌های ایرانی به بغداد/ دست پر ایران در جنگ با فرماندهی طهرانی مقدم


بهت صدام از اصابت موشک‌های ایرانی به بغداد/ دست پر ایران در جنگ با فرماندهی طهرانی مقدمبه گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، از زمانی که جنگ نابرابر تحمیلی با حمله رژیم بعث عراق به ایران آغاز شد، فرماندهان و مسوولان نظامی حین بیرون راندن دشمن از خاک کشور، به فکر ارتقاء ساختار نظامی و ادوات جنگی برای مقابله بهتر و دفاع از خود افتادند، از این رو در سال‌هایی که کشور درگیر جنگ با دشمن بود توانستند به پیشرفت‌های خوبی در ساخت و تولید ادوات نظامی و تسلیحاتی برسند تا نیاز جبهه‌ها را تامین کنند و از طرفی قوای نظامی خود را بالا ببرند.

از همان ابتدای جنگ شهید حسن طهرانی مقدم به همراه چند تن از همرزمانش اقدامات خوبی در خصوص توپخانه سپاه کردند و توانستند جریان موشکی سپاه را رهبری کنند. با تلاش‌های او یگان موشکی تشکیل شد و حالا ثمره این همت بلند و تلاش را در تولید موشک‌های بالستیک و دوربرد و نقطه‌زن با برد هزاران کلیومتری می‌بینیم. سردار محسن رضایی درباره این موضوع اظهار داشته است:

به فکرمان رسید که برویم به سمت سیستم موشکی، اما سیستم موشکی ما هیچ چیز نداشت. ابتدا رفتیم با برادران ارتشی صحبت کردیم و یقین پیدا کردیم که در زمان طاغوت موشک زمین به زمین تحویل ایران نشده است. به برادران ارتشی گفتیم چطور در حالی که به شما این هواپیما‌های مدرن اف ۱۴ را داده‌اند، اما موشک نداده‌اند. گفتیم عراق که موشک داشته، ولی چرا به شما موشک ندادند؟ خیلی برای ما تعجب‌آور بود، چون ارتش ایران و ارتش عراق درست در تقابل با همدیگر ساخته شده بودند مثلا به محض اینکه ایران می‌رفت تانک ام ۶۰ می‌خرید، آن‌ها می‌رفتند تانک تی ۷۲ می‌خریدند. یا به محض اینکه ایران می‌رفت اف ۱۴ می‌خرید آن‌ها هم می‌رفتند هواپیمای میگ ۲۲ می‌آوردند. در حقیقت توازن تسلیحاتی وجود داشت. ما وقتی دیدیم که چنین چیزی (موشک) نیست خیلی تعجب کردیم. گفتیم چرا آمریکایی‌ها در همه جا توازن تسلیحاتی ما را با عراق حفظ کرده‌اند، ولی به ما موشک نداده‌اند؟ اول فکر کردیم شاید یک جایی این موشک‌ها را مخفی کرده‌اند و خود ارتشی‌های ما نمی‌دانند. پرسیدیم کجاست و خیلی جا‌ها را در ایران گشتیم تا شاید پیدا کنیم.

چون سران ارتش ایران فرار کرده بودند فکر کردیم شاید آن‌ها می‌دانند. البته جا‌هایی را به ما می‌گفتند که زاغه مهمات‌هایی هست و داخلش موشک داریم. بعد رفتیم و دیدیم نه! این‌ها موشک نیستند، بلکه آن‌ها مهمات‌هایی مثل کاتیوشا را می‌گویند موشک. از طرف دیگر هم ما باید زود عمل می‌کردیم. شروع کردیم با سه کشور کار کردن، کشور‌های لیبی، سوریه و کره شمالی. اول سراغ قذافی در لیبی رفتیم، چون او را آدمی می‌دیدیم که ریسک می‌کرد؛ همین طور هم شد. حاج «محسن رفیق‌دوست» یک روابط دوستانه‌ای با «سعد مجبر» و نفر دوم لیبی آقای «عبدالسلام جلود» داشت.

ما هم از این ارتباط استفاده کردیم که در نتیجه آقای قذافی گفت من حاضرم به شما موشک بدهم، اما یک شرط دارد. من به این شرط به شما موشک می‌دهم که وقتی شما بغداد را می‌زنید – حالا هر چند بار ـ به موازاتش یکی دو تا هم بزنید به کویت، دو تا هم بزنید به عربستان. اینجا بود که فکر کردیم ما که نمی‌خواهیم جنگ را گسترش بدهیم، فقط می‌خواهیم محدود شود. دیدیم اگر شروع کنیم با آقای قذافی کل کل کردن، نمی‌شود و ما چیزی گیرمان نمی‌آید. بالاخره به یک روش سیاستمدارانه از این بحران گذشتیم و حدود ۳۰ فروند موشک وارد ایران کردیم. منتها خود ما که بلد نبودیم موشک‌ها را هم به کار بگیریم و هم تعمیر کنیم لذا همزمان گروه ۱۳ نقره‌ای را با سرپرستی شهید حسن طهرانی‌مقدم به سوریه فرستادیم برای آموزش دیدن. سوریه گفت ما به شما موشک نمی‌دهیم، ولی حاضریم به نیروهایتان آموزش بدهیم، حتی در تعمیرات هم کمکتان می‌کنیم، ولی نباید از ما موشک بخواهید.

می‌گفتند ما تعهداتی با شوروی داریم که شوروی‌ها به ما اجازه نمی‌دهند. بعدا معلوم شد قذافی که می‌گفت شما کویت و عربستان را بزنید با مشورت شوروی‌ها می‌خواستند جنگ در حوزه خلیج فارس گسترش پیدا کند و جنگ با گذشتن از ایران و عراق، منطقه‌ای شود و یک منطقه بزرگ‌تر را در بر بگیرد. خب ما این موشک‌ها را آوردیم، نفراتمان را هم فرستادیم در سوریه آموزش ببینند که دی ماه برگشتند و بحمدالله یگان موشکی سپاه در کرمانشاه مستقر شد.

در دی سال ۱۳۶۳ تحول بزرگی در سیستم جنگ شهر‌ها پیدا شد. چون ما، هم این موشک‌هایی که از لیبی که قولش را گرفته بودیم وارد کشور کردیم و هم گروه‌هایی از خود لیبی هم آمدند تا در پرتاب و تعمیرات به ما کمک کنند. از طرف دیگر برادران خودمان که آموزش‌‎هایشان را تمام کرده بودند از سوریه وارد ایران شدند؛ لذا دی ماه، تاریخ شروع راه اندازی جدی موشکی سپاه است. حالا دیگر هم نیرو‌های آموزش‌دیده داریم، هم موشک داریم، هم سکوی پرتاب داریم. آرام آرام خودمان را آماده می‌کنیم که اگر جنگ شهر‌ها شروع شد، از این جا پرقدرت جواب بدهیم.

خب همین طور هم شد. یعنی به محض اینکه در عملیات بدر آن‌ها جنگ شهر‌ها را شروع کردند، ما دیگر دستمان پر بود. منتها یک احتیاط کردیم، اینکه ما اول بغداد را نزدیم. طرح ما این بود که شاید اگر یک شهر دیگر را بزنیم ممکن است جنگ شهر‌ها تمام شود و ما نیاز به ادامه نداشته باشیم. لذا اولین موشک را به کرکوک زدیم. چون پالایشگاه‌های نفتی و تأسیسات نفتی زیادی آنجا هست، ما آن جا را هدف گرفتیم و زدیم به منطقه نفتی کرکوک و با این کار به صدام فهماندیم ببین ما ابزار مقابله داریم، تا حمله به مناطق مسکونی را ادامه ندهد.

بنابراین به او فهماندیم که اگر ادامه بدهی پر قدرت می‌زنیم. متاسفانه صدام متنبه نشد و ادامه داد و سر موشک‌های‌مان را بردیم سمت بغداد و بغداد را زدیم. اولین موشک ما خورد به بانک «رافدین» که بانک مرکزی و قدیمی‌ترین و بزرگترین بانک دولتی عراق بود. همه سیستم اسناد و مدارک این بانک از بین رفت و مرکز مدیریت بانک با مشکل مواجه شد. صدام تا سه چهار هفته می‌گفت این موشک نبوده، یک انفجاری بوده که خرابکار‌های وابسته به ایران آمدند و این انفجار را انجام دادند. می‌گفت این انفجار موشک نبوده، یعنی باورش نمی‌شد. البته این کار، خدایی بود، موشک‌های دیگر همه به فاصله‌های کمی از کاخ‌های صدام پشت سرهم اصابت هم می‌کرد و صدام دید دیگر نمی‌تواند جنگ شهر‌ها را ادامه بدهد و دستهایش را بالا برد. آن‌ها که قطع کردند ما هم قطع کردیم. این یک پیروزی بزرگی برای ما شد، یعنی به یک برتری و توازن رسیدیم و آن قدرت جدید صدام در زدن دیوانه‌وار شهر‌ها را متوقف کردیم.

انتهای پیام/ 141



منبع خبر

بهت صدام از اصابت موشک‌های ایرانی به بغداد/ دست پر ایران در جنگ با فرماندهی طهرانی مقدم بیشتر بخوانید »

«صدام» روی جلد «عصر اندیشه» رفت

«صدام» روی جلد «عصر اندیشه» رفت



شماره ۲۴ مجله عصر اندیشه منتشر شد

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، عصر اندیشه به مناسبت چهلمین سالگرد دفاع مقدس به سراغ یک سوژه بکر رفته و گفتگوی مفصلی را در لبنان با بشری خلیل وکیل مدافع صدام حسین درباره ناگفته‌های محاکمه و اعدام وی انجام داده است که جزو خواندنی‌ترین مطالب این شماره به نظر می‌رسد.

در همین راستا میزگرد چهل سال روایت دفاع مقدس با حضور محمد درودیان و علی پورجباری نیز نکات جالب توجهی دارد.

عصر اندیشه علاوه بر چندین تک‌نگاری با موضوعات مختلف، در این شماره سه پرونده تفصیلی دارد: پرونده ما و صدرا درباره بهره‌هایی که در زمانه خود می‌توانیم از حکمت متعالیه ملاصدرا ببریم، پرونده گذار به حکمرانی دیجیتال در خصوص تحولات مدیریت جوامع در عصر پساانسان‌گرایی و پرونده سینمااقتصاد با محوریتِ فیلم‌های مشهور سینمای جهان که درونمایه اقتصادی دارند.

در بخش کتابسرای اندیشه نیز مصاحبه با حامد عسکری درباره کتاب پریدخت جالب توجه است.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، عصر اندیشه به مناسبت چهلمین سالگرد دفاع مقدس به سراغ یک سوژه بکر رفته و گفتگوی مفصلی را در لبنان با بشری خلیل وکیل مدافع صدام حسین درباره ناگفته‌های محاکمه و اعدام وی انجام داده است که جزو خواندنی‌ترین مطالب این شماره به نظر می‌رسد.

در همین راستا میزگرد چهل سال روایت دفاع مقدس با حضور محمد درودیان و علی پورجباری نیز نکات جالب توجهی دارد.

عصر اندیشه علاوه بر چندین تک‌نگاری با موضوعات مختلف، در این شماره سه پرونده تفصیلی دارد: پرونده ما و صدرا درباره بهره‌هایی که در زمانه خود می‌توانیم از حکمت متعالیه ملاصدرا ببریم، پرونده گذار به حکمرانی دیجیتال در خصوص تحولات مدیریت جوامع در عصر پساانسان‌گرایی و پرونده سینمااقتصاد با محوریتِ فیلم‌های مشهور سینمای جهان که درونمایه اقتصادی دارند.

در بخش کتابسرای اندیشه نیز مصاحبه با حامد عسکری درباره کتاب پریدخت جالب توجه است.



منبع خبر

«صدام» روی جلد «عصر اندیشه» رفت بیشتر بخوانید »

چرا قرارداد الجزایر پاره شد؟

چرا قرارداد الجزایر پاره شد؟



قرارداد الجزایر میان ایران و عراق.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، اختلافات مرزی میان کشورها همواره از جمله مسائلی بوده است که کشورهای جهان را در نقاط مختلف درگیر کرده است؛ اختلافاتی که بعضا باعث به وجود آمدن جنگ‌های خانمان سوز متعدد شده و به قیمت کشته شدن جان صدها هزار نفر به پایان رسیده است. در این میان، منطقه خاورمیانه از جمله مناطقی در دنیا محسوب می‌شود که به دلیل قدمت تاریخی و وجود امپراتوری‌هایی که هر یک در مقطعی از هم پاشیده شده‌اند نقش اختلافات مرزی بسیار پررنگ بوده است؛ به خصوص که استعمار نیز نقش خود را ایفا کرده و تلاش کرده با به وجود آوردن مرزهای مصنوعی زمینه جنگ و منازعات فراگیر بیشتر را فراهم آورد.

در این میان، ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای مهم منطقه که دارای مرزهای گسترده‌ای با کشورهای مختلف در شمال، جنوب، شرق و غرب بوده از این چالش جهانی دور نمانده است. یکی از این اختلافات که چالش‌های بسیاری برای ایران به باور آورده اختلافات مرزی با همسایه غربی، یعنی عراق، است. در همین رابطه در دوران پهلوی قراردادی میان ایران و عراق بسته شده که به قرارداد الجزایر یا قرارداد ۱۹۷۵م مشهور است. در اهمیت این قرارداد همین بس که صدام هنگام آغاز حمله به ایران بهانه خود را برای تجاوز و تعدی به خاک کشورمان نارضایتی از قرارداد ۱۹۷۵م اعلام کرد؛ تصاویری که پخش آن از رسانه‌ها به عنوان نقطه عطفی در آغاز جنگ بوده است. بر این اساس برآنیم تا در پی بررسی زمینه‌ها، ابعاد، نتایج و پیامدهای این قرارداد تاریخی باشیم.

محمدرضا پهلوی در سفر به الجزایر در کنار صدام حسین، معاون رئیس‌جمهور عراق (سال ۱۳۵۳)

عهدنامه ۱۹۷۵م و آغاز یک پایان

مناقشات و درگیری‌های مرزی میان ایران و عراق پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و تشکیل کشور عراق پایان نیافت. اردیبهشت سال ۱۳۴۸ش روابط ایران و عراق به‌شدت تیره شد و دو طرف شروع به جنگ تبلیغاتی علیه یکدیگر کردند. در همین سال بود که دولت عراق اعلام کرد کشتی‌های ایران حق تردد و عبور و مرور از اروندرود یا شط‌العرب را ندارند و از ایران به صورت رسمی درخواست کرد که کشتی‌هایش وارد آب این رودخانه نشوند. در نتیجه ایران به ارتش اعلام آماده‌باش داد. شرایط به گونه‌ای بحرانی شد که نیروهای نظامی در اطراف این رودخانه مستقر شدند. نیروی دریایی ایران برای آنکه حاکمیت خود را بر این رودخانه تثبیت نماید کشتی ابن سینا را که پرچم ایران بر آن برافراشته شده بود محافظت و مورد حمایت و پشتیبانی خود قرار داد. در مقابل عراق واکنش نشان داد و به‌سرعت نزدیک به بیست‌هزار ایرانی ساکن عراق را اخراج کرد. در عین حال، درگیری‌های پراکنده‌ای میان دو طرف رخ داد؛ درگیری‌هایی که در آن ارتش و نیروی دریایی ایران موضع نسبتا برتری داشت. با این حال، همین درگیری‌ها بود که از هر دو طرف تلفاتی برجای گذاشت و شورای امنیت را بر آن داشت تا با میانجیگری این چالش منطقه‌ای را حل و فصل نماید. سازمان ملل این کار را با واسطه الجزایر انجام داد و این کشور تلاش کرد دو طرف را به مذاکره، گفت‌وگو و حل و فصل مسائل فی مابین از طریق دیپلماتیک تشویق نماید.۱

در سال ۱۳۵۳ش بود که در الجزایر گفت‌وگوهای رسمی میان مذاکره‌کنندگان دو طرف به سرانجام رسید و زمینه امضای عهدنامه فراهم گردید. هم‌زمان با مذاکرات دیپلماتیک و آب شدن یخ روابط دو کشور، صدام حسین، نایب رئیس‌جمهور عراق، در اردیبهشت سال ۱۳۵۴ش همراه با هیئتی بلندپایه به تهران سفر کرد. مرتضی کاخی، از دیپلمات‌های حاضر در مذاکرات، می‌گوید در نهایت در خرداد سال ۱۳۵۴ش و این بار در بغداد بود که ایران و عراق با وساطت عبدالعزیز بوتفلیقه، وزیر خارجه الجزایر و عضو شورای انقلاب این کشور، قرارداد مرزی منعقد کردند؛ قراردادی که یک طرف آن عباسعلی خلعتبری، وزیر خارجه ایران، طرف دیگر آن سعدون حمادی، وزیر خارجه عراق، بود و به قرارداد الجزایر یا قرارداد ۱۹۷۵م مشهور گردید. در واقع باید گفت که هرچند که قرارداد و تمام الحاقات آن در عراق به امضای دو نفر رسید، اما از آنجا که هواری بودمین، رئیس‌جمهور الجزایر، و سایر مقام‌های این کشور نقشی بی‌بدیل در به ثمر رساندن آن داشتند به قرارداد الجزایر شهره گشت؛ قراردادی که بیش از آنکه پایان یک آغاز باشد، آغاز یک پایان بود و در درگیری‌های بعدی دو کشور اثرگذار بود.۲

در واقع باید گفت که هرچند که قرارداد و تمام الحاقات آن در عراق به امضای دو نفر رسید اما از آنجا که مقامات الجزایری نقشی بی بدیل در به ثمر رساندن آن داشتند به قرارداد الجزایر شهره گشت؛ قراردادی که بیش از آنکه پایان یک آغاز باشد، آغاز یک پایان بود و در درگیری‌های بعدی دو کشور اثرگذار بود

محتوای کلی عهدنامه الجزایر  

در عهدنامه الجزایر مرزهای آبی دو کشور بر اساس خط تالوگ و مرزهای خاکی بر اساس پروتکل قسطنطنیه در زمان امپراتوری عثمانی تعیین شد. همچنین دو کشور توافق کردند تا از ورود و عملیات مسببین ناامنی در مرزهای دو کشور جلوگیری به عمل آورند. ایران اگرچه توانست خطوط مرزی میان دو کشور را تثبیت نماید، اما شاه متعهد شد دست از حمایت و پشتیبانی کردهای عراق بردارد و این دستاوردی برای حزب بعث بود که با کردهای عراق مشکل داشت. البته عراقی‌ها نیز متعهد شدند که از فعالیت مخالفان رژیم ایران و به‌خصوص کمونیست‌ها در عراق و به‌خصوص نواحی مرزی جلوگیری به عمل آورند. این عهدنامه دارای هشت ماده، سه پروتکل و برخی الحاقات بود و در اردیبهشت سال ۱۳۵۵م به تصویب مجلس شورای ملی و سنای ایران رسید.۳

مواضع رهبران دو کشور در قبال قرارداد

پس از انعقاد قرارداد دو طرف به اظهارنظر در مورد قرارداد پرداختند و هریک آن را موفقیتی برای سیاست خارجی خود قلمداد نمودند. اسدالله علم آن را یک پیروزی برای سیاست خارجی ایران و رژیم پهلوی توصیف کرد. البته با توجه به پیروزی‌های ایران در زمان درگیری‌های دو کشور و دست بالای ایران در مذاکرات انتظار می‌رفت ایران بتواند قرارداد بهتری امضا کند. در مقابل در عراق برخی از شخصیت‌ها و رجل سیاسی این کشور صدام را به واسطه آن تحسین کردند. در عین حال برخی نیز آن را شکستی برای عراق توصیف نمودند. صدام برای اینکه از مخالفت‌ها با خود بکاهد در جریان دیدار امیر عباس هویدا از عراق، که در سال ۱۳۵۵ش رخ داد، به صورت نامتعارفی در یک صندلی بلندتر نشست تا به این ترتیب مقام رسمی ایران را تحقیر نماید. در اظهار نظری دیگر طارق عزیز، وزیر امور خارجه وقت عراق، بعدها مدعی شد شاه ایران در مورد امضای قرارداد الجزایر دچار تردید شده بود. در نتیجه او را تحت فشار قرار دادیم و به او متذکر شدیم اگر قرارداد را امضا نکند دست مخالفان حکومت پهلوی در عراق را باز خواهیم گذاشت. در نتیجه از تردیدهای شاه کاسته شد و موافقت خود را با امضای قرارداد اعلام کرد.۴

قرارداد الجزایر در عمل

در بهار سال ۱۳۵۶ش با نظارت مراجع بین‌المللی، طرفین شروع به تعیین خطوط مرزی کردند. در حالی که این کار باید هم‌زمان توسط دو طرف قرارداد انجام می‌شد طرف عراقی مرزها را ترک و کار را به صورت نیمه‌تمام رها کرد. در واقع طرف عراقی با عدم میل‌گذاری مرزی در منطقه میمک، معاهده الجزایر را جامه عمل نپوشانید و به نوعی اجرای آن را زیرپا گذاشت. بدین‌ترتیب عراقی‌ها توانستند با صرف کمترین هزینه از دادن امتیازات بیشتر به ایران جلوگیری به عمل آورده و بستر را برای استفاده به موقع از اختلافات آماده نمایند. در نتیجه، بغداد دیگر در مناطق مرزی دست به ایجاد تحرکاتی نزد و درگیری‌های دو طرف به حداقل رسید. این روند تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت.۵

انقلاب اسلامی در ایران و آغاز اختلافات  

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سرنگونی رژیم پهلوی، دولت عراق جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و علاقه خود را به ادامه حسن همجواری و گسترش روابط دو جانبه ابراز نمود. با وجود این از ایران خواست در قرارداد الجزایر و به‌ویژه در بخش مربوط به اروندرود تجدیدنظر نماید؛ درخواستی که با پاسخ منفی تهران روبه‌رو شد و عراق با توجه به وجود شرایط انقلابی در ایران و عدم تثبیت نظام جدید فرصت را مناسب دید تا اغراض و اهداف خود را دنبال کند. صدام حسین که در مورد اوضاع داخلی ایران دچار اشتباه محاسباتی شده بود درصدد برآمد که از طریق زور نیات خود را عملی کند.۶

بنابراین در اوایل سال ۱۳۵۹ش بود که صدام رسما اعلام کرد عهدنامه الجزایر به نفع ایران بوده و سه شرط را برای توقف رویکرد خصمانه بغداد علیه ایران اعلام نمود. صدام که با پیمان کمپ دیوید و صلح مصر با اسرائیل قاهره را به فروختن آرمان اعراب متهم و خود را رهبر جهان عرب معرفی می‌کرد خواستار خروج بی‌قید و شرط ایران از جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، بازگرداندن اروندرود به حالت قبل از ۱۹۷۵ و به رسمیت شناختن خوزستان با نام عربستان شد. صدام سپس در پیامی تهدیدآمیز به مقام‌های جمهوری اسلامی اعلام کرد که عراق آماده است با زور تمام اختلافات خود را با ایران حل کند. وی در شهریور ۱۳۵۹ش ضمن لغو یکجانبه عهدنامه الجزایر گفت الغای عهدنامه مذکور وضع را به حالت قبل از امضای عهدنامه برمی‌گرداند و بدین‌ترتیب اروندرود به اعراب و در واقع عراق باز می‌گردد و هرکسی که بخواهد با این وضع مقابله کند با نیروی نظامی عراق روبه‌رو خواهد شد.۷

با استناد به همین بهانه بود که صدام در تصاویر تلویزیونی عهدنامه الجزایر را پاره کرد و جنگی هشت‌ساله و فرسایشی را علیه ایران به راه انداخت؛ نبردی که در نهایت اهداف صدام را جامه عمل نپوشاند و با آتش‌بس میان دو طرف و پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل به پایان رسید. اما جاه طلبی‌های صدام که پایانی نداشت با حمله عراق به کویت ادامه پیدا کرد که با واکنش آمریکا و در قالب عملیات طوفان صحرا روبه‌رو شد؛ امری که باعث شد صدام برای فیصله مسائل با ایران دوباره قرارداد الجزایر را بپذیرد و بر آن صحه گذارد.  

*محمدرضا چیت‌سازیان / موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران

منبع

http://www.iichs.ir/s/۱۷۲۷۱

۱. اصغرجعفری‌ ولدانی، اختلافات‌ مرزی‌ ایران‌ و عراق، تهران، دفتر مطالعات‌ سیاسی‌ و بین‌ المللی، ۱۳۶۷، ص ۳۵.

۲. در گفت‌وگو با مرتضی کاخی مطرح شد: ناگفته‌های قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، اعتماد، ش ۱۵۸۳ (۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۰).
۳. همان.
۴. علیرضا ازغندی، روابط خارجی ایران (دولت دست‌نشانده) ۱۳۵۷- ۱۳۲۰، تهران، انتشارات قومس، ص ۴۰۹.
۵. فصلنامه تاریخ روابط خارجی، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، ش ۱۹ (تابستان ۱۳۸۳)، ص ۱۵۵.
۶. همان، ص ۱۵۶.
۷. یعقوب توکلی و دیگران، «روابط ایران و عراق پس از صدام، فرصت‌ها و چالش»، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، ش ۵ (تابستان ۱۳۹۲)، ص ۱۶۶.  

محمدرضا پهلوی در سفر به الجزایر در کنار صدام حسین، معاون رئیس‌جمهور عراق (سال ۱۳۵۳)



منبع خبر

چرا قرارداد الجزایر پاره شد؟ بیشتر بخوانید »

حمله بی‌امان صدام به مردم غیرنظامی ایران

حمله بی‌امان صدام به مردم غیرنظامی ایران



حمله بی‌امان صدام به مردم غیرنظامی ایران

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، «آزادسازی سرزمین‌های ایران گام دوم: بستان» با عنوان فرعی «اوج‌گیری ترورهای کور؛ تشکیل دولت پس از بحران» شانزدهمین جلد از مجموعه روزشمار جنگ ایران و عراق است که وقایع روزهای ۱۵ مهر تا ۳۰ آذر ۱۳۶۰ را دربرمی‌گیرد.

این کتاب به قلم «علیرضا لطف‌الله زادگان» در ۱۲۰۸  صفحه مصور تدوین شده و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» منتشر شده است.

مطالعه روزهای جنگ تحمیلی به خصوص برای پژوهشگران و هنرمندانی که قصد ورود به این حوزه را دارند بسیار ضروری است و می‌تواند در خلق آثاری عاری از تحریف به آنها کمک کند.

 بخش چهاردهم این کتاب را در ادامه می‌خوانید:

جنگ شهرها

ارتش عراق با شلیک چهار فروند موشک شش متری به شهرهای دزفول و اهواز و گلوله باران شهر آبادان، مردم این شهرها را به خاک و خون کشید. در حمله عراق به مناطق مسکونی این سه شهر، بیش از ۵۰ تن از مردم شهید یا زخمی شدند و خانه‌های زیادی ویران شد.

ارتش عراق امروز در ساعت ۱۶:۳۰ شهرهای اهواز و دزفول را با چهار موشک شش متری هدف قرار داد. در حمله موشکی به شهر دزفول که با دو فروند انجام شد، هفت تن از مردم شهید و ۱۴ تن زخمی شدند، هفت منزل مسکونی ویران و به ۴۳ منزل نیز خساراتی وارد شد.

همچنین در حمله موشکی به اهواز که با دو فروند موشک انجام شد، دو تن از اهالی شهر شهید و ۲۷ تن زخمی شدند، ۱۰ منزل مسکونی ویران شد و به ۲۵ خانه، دو مدرسه ابتدایی و یک مسجد نیز آسیب هایی وارد آمد. روزنامه کیهان در ترسیم فضای ملتهب متأثر از این انفجارها و واکنش مردم دراین باره به نقل از خبرنگار خود نوشته است:

لحظاتی پس از پرتاب موشک ها حرکت مردم به سوی محل اصابت موشک ها جلب توجه بسیار می کرد. مردم اهواز درحالی که با شتاب به سوی محل اصابت موشک ها در حرکت بودند، فریادهای مرگ بر آمریکا و مرگ بر صدام آنها فضای شهر را پر کرده بود. بر پایه همین گزارش، دقایقی پس از انفجار موشک‌ها، ماشین‌های آتش‌نشانی و سازمان آب و برق به همراه آمبولانس‎های امداد پزشکی اهواز به سرعت خود را به محل انفجار رساندند و به کمک مجروحین شتافتند.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از خبرنگار ما از اهواز، در یکی از نقاط شهر اهواز که موشک اصابت کرده بود، گرد و غبار بسیاری تا شعاع چند متری در فضا دیده می‌شد و جمعیت زیادی برای کمک و همیاری به خواهران و برادران آسیب دیده این محل شتافته بودند و شعارهای گوناگون می‌دادند. لازم به یادآوری است که از ابتدای شروع تجاوز عراق تاکنون، ارتش عراق ۳۵ فروند موشک زمین به زمین به شهر اهواز پرتاب کرده است. شهر آبادان نیز هدف گلوله‌های کاتیوشا و خمپاره‌اندازهای دشمن قرار گرفت که طی آن چند تن زخمی شدند و چند واحد مسکونی ویران شد.

استقبال فراوان مردم برای حضور در جبهه‌های جنگ و نبود امکانات کافی برای جذب و نگهداری داوطلبان، برخی مناطق سپاه و بسیج را به اعمال محدودیت در پذیرش آنها واداشته است. در همین زمینه، مسئول واحد آموزش منطقه ۹ سپاه (استان‌های فارس و بوشهر) که مرکز آن در شیراز است، در نامه‌ای به مسئول واحد آموزش ستاد مرکزی سپاه اعلام کرد: بدین وسیله به اطلاع می‌رساند، به علت استقبال بیش ازحد مردم خوبمان از اعزام نیروها، درحال حاضر بیش از ۱۵۰۰ نفر در مرکز منطقه ۹ مشغول گذراندن آموزش می‌باشند، لذا درخواست می‌گردد هیچ نیرویی جهت آموزش به این مرکز اعزام نفرمایید.

مسئول واحد عملیات منطقه هشت سپاه (استان‌های خوزستان و کهکیلویه و بویراحمد) که مرکز آن در اهواز است نیز به واحد طرح و برنامه این منطقه اعلام کرد: تعدادی از نیروهای اعزامی از مدارس آمده‌اند که به شهرهایشان عودت داده شدند. لطفاً به تمام شهرها اعلام کنید که نیروی محصل به جبهه اعزام نکنند.»



منبع خبر

حمله بی‌امان صدام به مردم غیرنظامی ایران بیشتر بخوانید »