طب سوزنی

به گزارش مجاهدت از مشرق، یکی از شاخه‌های طب سنتی چینی طب سوزنی است.طب سوزنی یا همان سوزن درمانی، روشی است که برای تسکین بسیاری از دردها در نواحی مختلف بدن، نه تنها در کشور چین بلکه امروزه در خیلی از دیگر کشورهای جهان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.هدف اصلی از این روش درمانی سنتی، برطرف کردن درد در نواحی مختلف بدن است.

از زمان ظهور این علم تا به امروز، بحث‌ها و ادعاهای فروانی توسط اطبا و دانشمندان مختلف بر روی آن انجام شده است. خیلی از افراد بر این باورند که در طب سوزنی، انرژی‌های بدن به حالت تعادل رسیده و به همین دلیل، درد از بین می‌رود.

از طرفی دیگر٬ هستند افرادی که بر این اعتقادند که درمان از طریق این سوزن‌ها، ریشه در اعصاب بدن انسان دارد. برای آگاهی و آشنایی با این طب درمانی و پاسخ به شبهات موجود٬ با دکتر «رضا حشمت، رئیس انجمن طب سوزنی ایران» به گفت‌وگو نشستیم. آنچه در ادامه از نظرتان می‌گذرد، مشروح این گفت‌وگوست.

حدود ۱۵۰ نفر متخصص طب سنتی در کل کشور هستند

اکنون چه تعداد متخصص طب سوزنی در کشور وجود دارد؟

به صورت رسمی که تأیید شده از سوی وزارت بهداشت باشد و علاقه‌مند به عضو انجمن باشند و آمار آنها را داشته باشیم حدود ۱۵۰ نفر در کل کشور هستند که مدرک رسمی طب سوزنی را دارند. البته ممکن است برخی افراد به صورت غیر رسمی فعالیت کنند که ما آمار آنها را نداریم.

بعضی پزشکان عمومی طب سوزنی را انجام می‌دهند آیا این پزشکان مجوز فعالیت دارند؟

حداقل دوره‌ای که پزشکان باید دیده باشند سه ماه است و تا پنج سال ادامه دارد، اما بحثی که وجود دارد این است که اکنون وزارت بهداشت فقط دوره‌های حداقل دو ساله را قبول دارد، اما افرادی هم هستند که مثلاً دوره‌های سه ماهه یا شش ماهه را گذرانده‌اند و در کلاس‌های آموزشی انجمن شرکت و مهارت بیشتری را کسب می‌کنند و می‌توانند در بعضی بیماری‌ها دست به سوزن شوند.

اما برای کسی که دوره لازم را ندیده است یا دوره آن تأیید نشده٬ حق این کار وجود نداردچرا که برای جامعه خطرناک است. به خاطر اینکه مریض وقت و هزینه می‌کند اما نتیجه لازم را نمی‌گیرد و اینکه پروسه درمانی او طولانی می‌شود و در این مدت درد و زجر بیشتری را تحمل می‌کند.

در نهایت به طب سوزنی بدبین می‌شوند؛ در نتیجه آن فردی که این کار را انجام داده مهارت لازم را برای این کار نداشته است؛ به خاطر اینکه ما همیشه از همکاران‌مان می‌خواهیم بدون مهارت یا مطالعه دست به انجام طب سوزنی نزنند؛ چون به ظاهر ساده می‌آید و می‌گوییم کاری ندارد و دست فرد را سوزن می‌زنیم، اما خوب شدن و یا خوب نشدن بیمار باید بررسی شود.

مثلاً به یکی از همکاران که این کار را می‌کرد گفتیم که حداقل یک پزشک بالاسر کار تو باشد و بدون پزشک این کار را انجام ندهید. مثلاً فرد بیماری با کمردرد نزد فردی رفته بود؛ در حالی که این فرد دچار سرطان پروستات شده بود؛این فرد که غیر پزشک بوده و اطلاعی از سرطان پروستات نداشته است شروع به سوزن زدن مریض می‌کند و مریض دردش خوب می‌شود؛ در حالی که مشکل فرد بیمار در جای دیگری بوده است.

باید توجه کرد درد یک علامت است؛ باید ابتدا تشخیص بیماری را دارد و بعد مسکن داد. مثلاً برای درد آپاندیس که ما مسکن نمی‌دهیم بلکه ابتدا تشخیص می‌دهیم و فرد را به اتاق عمل می‌بریم. یا مثلاً بیماری که دیسک کمر دارد و احتیاج به جراحی دارد سوزن مسکن را به او می‌زنیم تا آرام شود اما او باید به اتاق عمل برود. بنابراین ما به مواردی که احتیاج به عمل جراحی و دارو به این افراد ندارد به این افراد سوزن می‌زنیم؛ در نتیجه ابتدا باید تشخیص دهیم که بیماری چیست و این فرایند درمانی است که در کوتاه‌ترین زمان بهترین نتیجه را داشته باشد.

خیلی افراد دردهای‌شان توسط طب سوزنی خوب می‌شود

اکنون جایگاه طب سوزنی در جهان چگونه است و مردم چقدر به این روش درمانی روی آورده‌اند؟

در کل٬ وقتی بیماری طول می‌کشد و مصرف دارو توسط بیمار زیاد می‌شود فرد دچار عوارض دارو شده؛ در نتیجه خیلی‌ها به این علت به طب سوزنی مراجعه می‌کنند که بیماری‌شان طولانی شده و هزینه زیاد شده و فرد را دچار عارضه کرده است؛ این خود انگیزه‌ای است که فرد به طب سوزنی مراجعه کند.

طب سوزنی زیر نظر وزارت بهداشت انجام می‌شود

خیلی افراد دردهای‌شان توسط طب سوزنی خوب می‌شود و وقتی مطلع می‌شوند به صورت مستقیم به طب سوزنی مراجعه می‌کنند و خیلی‌ها نیز دقت می‌کنند که طب سوزنی جایگاه علمی در کشور دارد که مشاهده می‌کنید این طب انجمن علمی دارد و مستقیم زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می‌کند.

این وزارتخانه به صورت کامل بر این طب نظارت دارد؛ یعنی اینکه چطور سوزن‌ها استریل و کیفیت خوبی داشته باشند و همچنین مدارکی که متخصصان این طب باید داشته باشند و نظام‌پزشکی نیز ورود کرده و علاوه بر وزارت بهداشت اعلام کرده که ما نیز مدارک اختصاصی طب سوزنی برای متخصصان صادر می‌کنیم تا اگر بیماری مراجعه کرده٬ بفهمد که فرد مدرک معتبر برای انجام طب سوزنی دارد.

طب سوزنی کلاهبرداری و شارلاتان بازی نیست

همه اینکارها برای این است که فرد با خیال راحت به طب سوزنی مراجعه کند و بداند طب سوزنی حالت کلاهبرداری و شارلاتان‌بازی ندارد؛ در ضمن بتوانیم در یک مسیر درست حرکت کنیم؛ چراکه در طب‌های مکمل بسیار موارد غیر علمی نیز دیده می‌شود.

مثلاً بیمار می‌گوید بیماری لاعلاجی دارم؛ مثلاً مانند بیماری ام‌اس که ما می‌توانیم کاری کنیم که بیماری‌اش خیلی پیشرفت نکند. یا فعالیت‌های اجتماعی‌اش را از سر گیرد، اما نمی‌توانیم آن بیماری را از بین ببریم. برای اینکه کسی که می‌خواهد از این رشته سواستفاده کند به بیمار قول‌های بی اساس می‌دهد و بیمار نیز که چیزی نمی‌داند، جانش را در اختیار این فرد قرار می‌دهد.

طب سوزنی برخی بیماری‌ها را کامل درمان می‌کند

این موضوع را سوءاستفاده علمی می‌گوییم، اما کسی که این رشته را خوانده می‌داند که طب سوزنی می‌تواند برخی بیماری‌ها را فقط کنترل کند نه اینکه درمان کامل کند اما در عین حال خیلی از بیماری‌ها را نیز می‌تواند درمان کند و به صورت صددرصد درمان صورت گیرد؛ یعنی بیماری‌های اسکلتی، میگرن، زانودرد، کمردرد، درد آرنج و …؛ به شرط اینکه پارگی نداشته باشد و به جراحی نیاز نداشته باشد طب سوزنی می‌تواند آن را درمان کند.

طب سوزنی موفقیت آی وی اف را ۴۰ درصد بالا می‌برد

برای کاهش وزن از طب سوزنی بسیار استفاده می‌شود. برای خانم‌هایی که می‌خواهند شانس آی‌ وی اف‌شان را بالا ببرند طب سوزنی می‌تواند این شانس را ۴۰ درصد بالا ببرد و خیلی کمک می‌کند.

همچنین می‌تواند دردهای دوران سیکل خانم‌ها را کاهش دهد. ما اکنون با انجمن مامایی قرارداد علمی داریم و همکاران در این حوزه درمان مامایی٬ طب سوزنی را استفاده می‌کنند و در خصوص آندومتریوز و دردهای زمان قاعدگی و خوشایندسازی زایمان نتایج خوبی داشته است. اکنون بسیاری از همکاران مامایی ما از طب سوزنی و فشاری در لحظه زایمان استفاده کرده و کاری می‌کنند بیمار درد کمتری بکشد و زایمان بهتری داشته باشد.

زمانی عده‌ای عنوان می‌کردند ما متخصصان طب سوزنی می‌توانیم به اصطلاح از کف سر تا تا کف پا را درمان کنیم؛ یعنی همه بیماری‌ها را درمان کنیم، آیا این ادعا صحیح است؟

نظر بنده این است که مثلاً برای فردی که ریفلاکس مری دارد و برای اولین‌بار به ما مراجعه می‌کند از او خواهش می‌کنم به یک متخصص گوارش مراجعه کند و آندوسکوپی شود. در آندوسکوپی نوع بیماری مشخص می‌شود و اگر فقط التهاب معده باشد که باعث ریفلاکس می‌شود طب سوزنی آن را درمان می‌کند، اما اگر که موارد بدخیمی باشد یا زخمی باشد، باید زیر نظر متخصص گوارش باشد و فقط از طب سوزنی برای کاهش درد و سوزش معده استفاده کند.

بنده همیشه از همکارانم خواهش می‌کنم که از متخصص مربوط مشاوره بگیرند؛ یعنی اگر بیماری برای رفلاکس معده آمد٬ ابتدا آندوسکوپی صورت گیرد یا اگر برای میگرن آمد، ابتدا باید توسط متخصص مغز و اعصاب سی‌تی‌اسکن شود و خدای ناکرده توموری در سر نداشته باشد و وقتی خیال‌مان راحت شد، طب سوزنی می‌تواند در خط اول درمان قرار گیرد.

یا فردی مراجعه می‌کند و می‌گوید دچار استرس و بی‌خوابی هستم؛ چرا باید به این مریض دارو بدهیم و از طب سوزنی برای کاهش مشکل او استفاده نکنیم؟ یا بیماری می‌گوید گوش‌هایم سوت می‌کشد و به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرده و نوار عصب و گوش گرفته و همه چیز طبیعی است اما این سوت کشیدن گوش به خاطر استرس و اضطراب است و طب سوزنی می‌تواند آن را درمان کند.

طب سوزنی کامل کننده طب مدرن است

یعنی طب سوزنی تکمیل کننده طب مدرن است و اینکه ما اصرار داریم فقط متخصصان طب سوزنی این درمان را انجام دهند به خاطر این است که تشخیص بیماری و مشاوره بسیار مهم است و فرد باید به مسائل پزشکی کاملاً آگاه باشد. برای نمونه بیماری به ما مراجعه می‌کند و می‌گوید آرنجم دچار درد است و معاینه می‌کنیم و سونوگرافی انجام می‌دهیم و متوجه می‌شوم آیا پارگی دارد یا نه؛ آن زمان است که از طب سوزنی استفاده می‌کنیم؛ چون التهاب را از بین می‌برد؛ چرا؟ چون این التهاب با یکی دو روز دادن دیکلوفناک خوب نمی‌شود. چون شاید مریض مجبور باشد هفته‌ها قرص ضد التهاب بخورد و باعث می‌شود معده‌اش خراب شود؛ در نتیجه طب سوزنی روش ایمن‌تری برای از بین بردن این التهاب است.

در هر طرف بدن ۳۶۱ نقطه وجود دارد

بسیاری افراد را در فضای مجازی می‌بینیم که کار ماساژدرمانی را انجام می‌دهند. اینها در چه رشته‌ای باید فعالیت کنند؟

ماساژ طب چینی در حوزه تخصص افراد دوره دیده طب سوزنی در انجمن است. چون در هر طرف بدن ۳۶۱ نقطه وجود دارد و باید تمام این نقاط را فرد بشناسد و انتخاب کند. این است که ما می‌گوییم در طب سوزنی برای ما بیمار مهم است نه بیماری.

برای نمونه باید بگویم دو خواهر دوقلو هر دو مراجعه می‌کنند و هر دو دچار سردرد هستند و وقتی معاینه می‌کنیم آزمایش و عکس‌شان را مشاهده می‌کنیم ممکن است که از نقطه A تا B را برای یک بیمار و از B تا C را برای یک بیمار دیگر انتخاب کنیم؛ یعنی طب سوزنی مانند طب رایج نیست که برای هر دوی این افراد یک قلم دارو تجویز کند و ممکن است نقاط آنها با هم متفاوت باشد.

مثال دیگر اینکه؛ مثلاً فردی برای بی‌خوابی به متخصص طب سوزنی مراجعه می‌کند که اولین سؤال متخصص از بیمار این است که شما سخت به خواب می‌روید یا از خواب می‌پرید؟ نقاط آن فرق می‌کند. آنکه سخت خوابش می‌برد با آنکه از خواب می‌پرد متفاوت است. آیا فرد خواب می‌بیند از خواب می‌پرد؛ در نتیجه همه نقاط آن با هم فرق می‌کند و این کار بسیار تخصصی است.

فیزیوتراپها حق سوزن زدن ندارند

آیا فیزیوتراپ‌ها می‌توانند طب سوزنی انجام دهند؟

یک تناقضی وجود دارد و آن این است که در ایران پزشکان فقط حق سوزن زدن دارند و طبق قانون فیزیوتراپ‌ها نمی‌توانند سوزن بزنند. اما در خارج از ایران مقداری قوانین فرق می‌کند اما به هرترتیب برای فیزیوتراپ‌ها درس طب سوزنی داده نشده است٬ بلکه سوزن درمانی شده است. فیزیوتراپ‌ها در همان مرحله اول که فقط روی موضع را سوزن می‌زنند را آموزش دیده‌اند نه در نقاط مجاور یا دور دست.

در نتیجه آنها طب سوزنی انجام نمی‌دهند٬ بلکه سوزن درمانی می‌کنند. اما همین نیز اکنون در ایران در مقاطعی تصمیم‌گیری‌می‌شود که آیا فیزیوتراپها اصلاً حق سوزن زدن را دارند یا ندارند و هنوز بخش‌نامه آن‌ نیامده است و تااکنون آنها حق سوزن زدن ندارند. اگر فیزیوتراپی ادعا کند که دوره طب سوزنی را دیده است باید به تأیید وزارت بهداشت رسیده باشد و می‌تواند این کار را انجام دهد.

به عنوان رئیس انجمن طب سوزنی ایران٬چه نظارتی بر پزشکان و طب سوزنی دارید؟

نظارت به این شکل است که ما این وظیفه را داریم تا وقتی افراد با ما تماس بگیرند و شکایت خود را از یک فرد که ادعای طب سوزنی دارد را مطرح کند.رسیدگی کنیم یا این موضوع را با نظام پزشکی مطرح کنند.

البته باید بگویم انجمن‌ها٬ انجمن علمی هستند و وظیفه داریم سطح سواد افراد متخصص در این حوزه را بالا ببریم٬اما قدرت اجرایی پلمب مطبی را نداریم اما این کانال وجود دارد که انجمن‌ها شکایت از یک فرد و موسسه را مستقیم برای نظام پزشکی و وزارت بهداشت بفرستند و بلافاصله در خصوص رسیدگی اقدام لازم می‌شود.

متخصصان طب سوزنی را این طور بشناسید

با این توضیحات شما بهترین روش این است که اگر فردی قصد درمان بیماری خود با طب سوزنی را داشت نزد متخصص طب سوزنی برود؟

بله، کاملا؛ بنده از این طریق اعلام می‌کنم اگر فردی قصد مراجعه به متخصص طب سوزنی را دارد به سایت انجمن طب سوزنی برود؛ چون این سایت فقط افراد دارای مدرک معتبر را لیست کرده و بر اساس شهر و محل مورد نظر تعیین و مشخص کرده است.

هزینه‌های درمان بیماری‌ها با طب سوزنی به چه میزانی است؟

هزینه‌ها براساس «کای» داخلی تعیین شده و ضریب خورده است؛ یعنی مثلا طب سوزنی و بادکش که با هم هستند٬ روی هم ۳.۵ کا می‌شود؛ حالا کا اگر ۷۰ هزار تومان باشد تعرفه طب سوزنی می‌شود؛ مقداری هم سوزنها هزینه دارد و ملحفه و الکل و…که اینها برای هر بیماری هست.

سوء تفاهمی که ایجاد می‌شود این است که بیمار فکر می‌کند وقتی به پزشک طب سوزنی مراجعه می‌کند باید از کف سر تا کف پا درمان شود اما این طور نیست.

مثلا فرض کنیم درد گردن و دست با هم درمان می‌شود اما آن زمان پزشک وظیفه ندارد که سوزن برای کمر بیمار را هم بگذارد٬ بلکه این درد کمر برای ناحیه دیگر است و بیمار نباید مثلا انتظار داشته باشد سوزن برای زیبایی صورتش هم بگذاریم. اما هزینه‌ها خیلی بالا نیست و به طور متوسط با سوزن‌هایی که استفاده می‌شود بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای هر جلسه هزینه دارد.