عباس شیبانی

به گزارش مجاهدت از مشرق، غلامعلی حدادعادل ‌عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام طی یادداشتی در رونامه همشهری نوشت: دکترعباس شیبانی، شامگاه پنجشنبه اول دی‌ماه یک‌هزار و چهارصد و یک، در ۹۱سالگی، درگذشت. با درگذشت او، ایران و انقلاب‌اسلامی یکی از خدمتگزاران صادق و دلسوز و کارآمد خود را از دست داد. شیبانی به خاندانی اصیل تعلق داشت که در آن شخصیت‌های درجه‌ اول و تأثیرگذاری پرورش یافته‌اند.

دوران دانشجویی او در دانشکده پزشکی تهران با نهضت ملی شدن صنعت نفت مقارن بود و شیبانی در مبارزات ملت ایران علیه استعمار انگلیس به آن نهضت پیوست. او پس‌از کودتای ۲۸مرداد سال۳۲، در کنار شخصیت‌هایی مانند مرحوم آیت‌الله‌ طالقانی و مهندس بازرگان، به موازات آشنایی روزافزون با معارف اسلامی، با نهضت مقاومت ‌ملی همکاری داشت و اندکی بعدتر به نهضت ‌آزادی پیوست که در مقایسه با جبهه ملی، به جهان‌بینی اسلامی التزام بیشتری داشت و ملی‌گرایی را با صبغه اسلامی دنبال می‌کرد.

با دستگیری سران نهضت‌ آزادی، شیبانی نیز به زندان افتاد و پس‌ از ۶سال که در تهران و برازجان زندانی بود، آزاد شد. آزادی او مقارن با سال‌هایی بود که امام‌خمینی(ره) با تکیه بر مبانی اسلامی و معارف علوی و حماسه حسینی، قیام خود را علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی آغاز کرده ‌بود. شیبانی که مسلمانی مؤمن و درست‌اعتقاد بود، با تمام وجود به نهضت امام‌خمینی(ره) پیوست. روزی که آیت‌الله سعیدی در حمایت از امام راحل، در زندان‌های شاه بر اثر شکنجه به شهادت رسیده بود، این شیبانی بود که در مسجد او در خیابان غیاثی تهران به‌رغم ممانعت‌های ساواک سخنرانی کرد و دوباره به زندان افتاد.

این‌بار، او در معرض خطر اعدام بود. شیبانی مسلمان و مبارزی نستوه و مقاوم بود که تا پیروزی انقلاب ‌اسلامی در حدود ۱۳سال از عمر خود را در زندان سپری کرد، اما لحظه‌ای در درستی راه خود تردید نکرد. او آنچه را که نخست در جبهه‌ ملی و سپس در نهضت آزادی جست‌وجو می‌کرد، به نحو کامل‌تر در انقلاب اسلامی به رهبری امام‌خمینی(ره) پیدا کرد و با تمام وجود، چه قبل از پیروزی انقلاب‌ اسلامی و چه پس‌ از آن، در خدمت انقلاب و نظام جمهوری ‌اسلامی ایران قرار گرفت. او، به همان اندازه که از رژیم وابسته و فاسد شاه متنفر بود، به انقلاب اسلامی معتقد و دلبسته بود و به همان اندازه که در مبارزه با آن رژیم مقاوم و ثابت‌قدم بود، در دفاع از انقلاب و حفظ دستاوردهای آن پابرجا بود.

مجموعه اوصاف برجسته اعتقادی و تجربه‌های طولانی مبارزاتی و خصوصیات والای شخصیتی او، سبب شد تا دکترشیبانی در ماه‌های قبل از پیروزی انقلاب به عضویت در شورای ‌انقلاب برگزیده شود و اندکی بعد به عضویت در شورای ‌مرکزی حزب جمهوری ‌اسلامی انتخاب شود؛ حزبی که با همت و ابتکار روحانیون مبارزی همچون شهید بهشتی، آیت‌الله خامنه‌ای، شهید باهنر، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و آیت‌الله موسوی‌اردبیلی تأسیس شده بود و همه آنان به شیبانی به چشم یک شخصیت معتقد متقی و دانشمند و مبارزی بااخلاص و خستگی‌ناپذیر می‌نگریستند.

دکترشیبانی، از روز اول پیروزی انقلاب ‌اسلامی، علاوه‌بر نقش فعالی که در شورای ‌انقلاب داشت، از قبول مسئولیت شانه خالی نکرد و هرکجا باری به زمین مانده دید، آن‌ را به ‌دوش گرفت. در مجلس خبرگان عضو بود و در دولت شهید باهنر وزیر کشاورزی شد و در ۵دوره اول مجلس نمایندگی مردم تهران را داشت. در همه این سال‌ها، انواع مسئولیت‌ها را نیز برعهده می‌گرفت. او در بحبوحه جنگ و محاصره آبادان، در فرمانداری آبادان به امور مهمی از جنگ رسیدگی می‌کرد سپس در سال۶۰، وقتی در میدان امام‌خمینی(ره) برای ویرانی تأسیسات مخابراتی بمب‌گذاری شد، بر اثر انفجار به آن ساختمان و تأسیسات و نیز به بسیاری از مغازه‌ها و منازل آن منطقه خسارات و ویرانی‌های سخت وارد شد، مدیریت بازسازی آن منطقه را که کاری دشوار بود، او برعهده گرفت.

در همان سال‌ها، در کارگروه تخصیص ارز به بیماران اعزامی به خارج از کشور، با دلسوزی و تشخیص درست خود، هم رضایت بیماران و خانواده‌های آنها را جلب و هم در مصرف ارز صرفه‌جویی کرد. مدتی نیز ریاست دانشگاه تهران را برعهده داشت.

دکترشیبانی چون دانشگاه‌دیده و دانشمند بود و علاوه‌بر این، سال‌های طولانی با دانشگاهیانی مانند مهندس بازرگان و دکتر سحابی در زندان معاشرت و مجالست کرده بود، زبان متخصصان و دانشگاهیان را می‌دانست و به همین جهت می‌توانست چه در مدیریت وزارت کشاورزی و چه در دانشگاه تهران با آنان ارتباط برقرار و همکاری کند. شیبانی در ایجاد مرکز پیشرفته درمان بیماری‌های قلب در دانشگاه علوم پزشکی سهم عمده‌ای داشت.

من که از دیرباز شیفته شخصیت دکترشیبانی و ارادتمند به او بودم، در سال۱۳۸۰ به‌مناسبت آغاز به ‌کار آن مرکز، مقاله‌ای در معرفی او به جوانان، تحت عنوان «دکتر شیبانی؛ الگویی برای جوانان» نوشتم که در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید.

دکترشیبانی ۳دوره عضو شورای شهر تهران شد. مردم به فهرستی که نام او و مهندس چمران بر بالای آن بود اعتماد کردند و رأی دادند. عضویت در شورای شهر تهران آخرین مسئولیت رسمی او در انقلاب بود که تا حدود ۸۵سالگی وی ادامه داشت. پس از آن نیز با وجود کهولت و بیماری به فعالیت در بعضی مؤسسات خیریه و کارهای عام‌المنفعه ادامه می‌داد.

از نظر اخلاقی و منش شخصی، شیبانی مردی باوقار و صاحب شخصیتی استحکام‌یافته بود. او در زندگی برای خود اصولی داشت که هرگز از آن اصول تخطی نکرد و در عین پافشاری بر اصول اعتقادی و سیاسی خود، با دیگران مهربان بود. شیبانی یک چهره شناخته‌شده کاملا اجتماعی بود. محمدعلی عمویی، از اعضای مهم کادر مرکزی حزب توده که در زندان برازجان با او هم‌بند بوده، در کتاب خاطرات خود که تحت عنوان «دُرد زمانه» به چاپ رسیده، درباره او می‌نویسد: «شیبانی قدری خشک و رسمی، اما صمیمی و بامحبت است.»

او در عین ‌حال که بسیار کم‌حرف بود، بسیار پرکار بود. در شورای مرکزی حزب جمهوری ‌اسلامی که من هم در آن عضویت داشتم و از نزدیک شاهد رفتار و گفتار وی بودم، اهل درازنفسی و پرگویی نبود. از گزافه‌گویی و تندروی پرهیز داشت و از قضاوت‌های سریع و شتابزده درباره اشخاص خودداری می‌کرد. شیبانی بسیار منظم و متواضع بود و هنگامی که به مسجدی یا مجلسی وارد می‌شد، یکسره به میان مردم می‌رفت و هر جای خالی که پیدا می‌کرد، همانجا می‌نشست.

از خصوصیات برجسته و بارز او ساده‌زیستی و احتیاط تا حد وسواس در استفاده از بیت‌المال بود. از قبل از انقلاب تا پایان عمر در یک خانه ساده و بی‌آلایش در نزدیکی میدان سپاه تهران سکونت داشت و هرگز به فکر توسعه و تجمل بساط مختصر زندگی خویش نبود. لباسی ساده اما مخصوص به‌خود داشت و به‌نظر می‌رسید آگاهانه کت و شلوار متعارف را کنار گذاشته است. احتیاط او در استفاده از بیت‌المال مثال‌زدنی و ستودنی بود. دوستانش در شورای‌شهر نقل می‌کنند که در شورا هرگز حتی یک استکان چای و یک حبه قند هم مصرف نکرده‌ است. من خود از او نمونه‌هایی در مراعات بیت‌المال دیده‌ام که باورنکردنی است.

دکترشیبانی بسیار متدین بود. او را معصوم نمی‌دانم، اما گمان نمی‌کنم کسی از او آشکارا گناهی دیده باشد. او عامل به واجبات شرعی و تارک محرمات بود. تا وقتی بیماری بر او غلبه نکرده بود پای ثابت نمازجمعه بود. همسر او، خانم مفیدی هم به خانواده‌ای تحصیل‌کرده و متدین و مبارز تعلق داشت. برادرخانم‌های او فعال سیاسی بودند و محمد مفیدی که قبل از انقلاب سرهنگ طاهری، از عوامل مؤثر در کشتار مردم در ۱۵خرداد را ترور کرد و اعدام شد، یکی از برادران همسر او بود.

شیبانی در ‌عین‌ حال که مرد میدان عمل بود، به علم و دانش و کتاب هم توجه داشت. از او ترجمه کتابی از فرانسه به نام «حیات و هدفداری» به چاپ رسیده که هم کتابی علمی و هم توحیدی است و نخستین‌بار در سال۱۳۵۰ توسط شرکت سهامی انتشار منتشر شده است. در مقدمه مترجم، وی می‌گوید: «در به‌کار بردن لغات طبی، از حافظه خود استفاده نمودم؛ زیرا دراین محیط محدود، دسترسی به وسایل مطلوب مشکل بود و چه‌بسا که حافظه نیز درست یاری نکرده باشد.»

از این عبارات به روشنی فهمیده می‌شود که وی این کتاب را در اوقات فراغت خود در زندان از فرانسه به فارسی برگردانده ‌است. در همین مقدمه، شیبانی درباره مؤلف کتاب چنین اظهارنظر کرده ‌است: «کتابی که از نظر خوانندگان می‌گذرد ترجمه کتاب روویر، استاد فقید تشریح دانشکده پزشکی پاریس است. از کلمات و عبارات متن اصلی چنان روح ایمان و اعتقاد به مبدأ آشکار می‌شد که هر بار مصحح و اینجانب را به طلب مغفرت برای روان پاکش وا می‌داشت.»

در عالم ‌سیاست، شیبانی را باید مردی صادق و ثابت‌عقیده دانست. او در اعتقاد به اسلام و عشق به ایران صادق بود، به همین جهت، وقتی این هر دو صفت را در امام خمینی(ره) و نهضت او پیدا کرد، اجازه نداد تعلقات حزبی مانع از پیوستن کامل او به انقلاب اسلامی شود. اعتقاد او به «ولایت‌ فقیه» سبب شد تا پس از امام خمینی(ره) نیز در پیروی از آیت‌الله خامنه‌ای لحظه‌ای تردید نکند. در چهل‌وچندسالی که از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته، شاهد بوده‌ایم که بعضی افراد مشهور که سابقه مبارزاتی قبل از انقلاب و مسئولیت‌های بعد از انقلاب داشته‌اند، به‌تدریج، در قول و فعل خود، از مبانی نخستین خود که روزگاری شعار آنها بوده و همگان را بدان فرا می‌خوانده‌اند، فاصله گرفته و بر سر عقاید سیاسی و انقلابی و حتی دینی خود ثبات‌ قدم و استقامت نداشته‌اند، اما دکترشیبانی هیچ‌گاه در پیچ‌وخم‌های سیاست و لغزشگاه‌ها، ثبات قدم و استواری خود را از دست نداد و دچار لغزش نشد. او از مصادیق این آیه قرآن کریم بود که: «انّ الذینَ قالوا ربّناالله ثُمّ استقاموا، تَتَنَزّلُ عَلَیهمُ الملائکه ألّا تَخافوا وَ لا تَحزَنوا وَ أبشِروا بالجَنّه الّتی کنتُم توعَدون» {قرآن، سوره فصلت، آیه۳۰}

اکنون این مرد بزرگ و این شخصیت بزرگوار، پس ‌از یک عمر طولانی و بابرکت، زندگانی فانی را پشت‌سر گذاشته و حیات ابدی یافته است، در حالی ‌که در کتاب روشن زندگانی وی لکه سیاهی دیده نمی‌شود. سینه او گنجینه‌ای از خاطرات سیاسی ۷۰سال اخیر بود، اما این مرد کم‌سخن و پرکار با شرح صدری که داشت همه آن رازها را در سینه نگاه داشت و تا آن دم که برای همیشه لب از سخن فرو بست، لب به سخن نگشود.

به گزارش مجاهدت از مشرق، دکتر عباس شیبانی از مبارزان قدیمی دوران انقلاب اسلامی بود که شامگاه پنج‌شنبه ۱دی به لقاءالله پیوست. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پس از اقامه نماز بر پیکر دکتر شیبانی، وی را فردی فعّال، خیرخواه و آماده‌به‌کار، و به معنای واقعی کلمه مبارز خواندند.

سطرهایی از وصیت‌نامه دکتر عباس شیبانی توسط خانواده آن مرحوم دراختیار رسانه نگار قرار گرفته است که در ادامه منتشر میشود: «شهادت می‌دهم به وحدانیت خدا و پیامبری محمد مصطفی(ص) و ائمه دوازده‌گانه(ع). سفارش می‌کنم به حفظ جمهوری اسلامی با اعمال صالح و حمایت و پیروی از ولایت فقیه که ستون اصلی خیمه این حکومت اسلامی است. همه مسئولین کوشش کنند همانطور که امام راحل گفتند از زیّ طلبگی که عین ساده‌زیستی است بیرون نیایند زیرا همانطور که گفته‌اند «انّ اخوف ما اخاف علیکم اثنان اتّباع الهوی و طول الأمل»؛ از آنچه بیشتر برای شما می‌ترسم دو چیز است پیروی هوای نفس و زیادی آرزوها.»

به گزارش مجاهدت از مشرق، متن کامل پیام تسلیت شورای ائتلاف به شرح زیر است:

دکتر عباس شیبانی پس از یک عمر پربرکت و افتخارآمیز به دیدار معبود شتافت. همهٔ کسانی که او را می‌شناختند وی را مردی صادق و بااخلاص، سختکوش و باایمان و خدمتگزار مردم و میهن می‌دانستند. او که نزدیک به چهارده سال از عمر و جوانی خود را در زندان‌های طاغوت گذرانده بود از آغاز نهضت امام خمینی(ره) تا پیروزی انقلاب و پس از آن با تمام توان در خدمت اسلام و انقلاب و جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و با قبول انواع مسئولیت‌ها به وظیفهٔ خود عمل کرد.

یاد دکتر شیبانی با خاطره و سابقهٔ درخشانی که از خود بجا گذاشته، همواره به‌عنوان یک الگوی والا و شایسته در تراز انقلاب اسلامی برای مدیران امروز و فردای این نظام در دلها باقی خواهد ماند.

شخصیت او بزرگ‌تر از آن است که در یک پیام کوتاه بگنجد. شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی فقدان این مرد بزرگ و انقلابی نمونه را به همگان تسلیت می‌گوید و برای آن نمونهٔ تقوا و تلاش از خداوند متعال رحمت و مغفرت مسئلت می‌کند.