علی غلامی

به گزارش مجاهدت از مشرق، ماه رمضان و نوروز، دو مقطع مهم در تقویم تلویزیونی ایران است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. این موقعیت‌ها فرصت طلایی برای شبکه‌های تلویزیون به حساب می‌آیند و هرکدام تلاش می‌کنند تا بهترین عملکرد خود را نشان دهند.

این ایام به‌ویژه برای هر شبکه به‌عنوان فرصتی بی‌نظیر برای جذب و نگه‌داشتن مخاطبان شناخته می‌شود. تلویزیون در این ماه‌ها، با برنامه‌هایی متنوع و ویژه، به سراغ نیازهای روحی و معنوی بینندگان می‌رود و تلاش می‌کند فضای معنوی و روحانی رمضان را در کنار شادی و جشن نوروز با زبان و فرم‌هایی جذاب به نمایش بگذارد. نوروز، به عنوان بزرگ‌ترین جشن ایرانیان، از جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ به همین دلیل شبکه‌ها در این ایام برای تولید برنامه‌های ویژه، هزینه‌های زیادی می‌کنند.

از سوی دیگر، در دو سال اخیر که ماه رمضان و نوروز به‌طور همزمان اتفاق افتاده‌اند، تلفیق این دو با هم می‌تواند برای تلویزیون این روزها یک تیر و دو نشان حساب شود؛ از سویی محتوای متفاوتی بسازد و در نتیجه، مخاطب بیشتری را برای خود جذب کند. این تقارن فرصت تازه‌ای برای تلویزیون به وجود آورده تا در راستای تحقق همزمان اهداف معنوی و سرگرمی، برنامه‌هایی شاداب و تأثیرگذار برای مخاطبان خود ارائه دهد. طبیعتاً در این روزهای طلایی، اهمیت توجه به جزئیات و ترکیب هوشمندانه محتوا بیش از پیش احساس می‌شود.

به نظر می‌رسد که گاهی در میان هیاهو، فرصت‌هایی که می‌توانند تأثیر عمیقی بر مخاطب بگذارند، به سرعت از دست می‌روند. این روزها، نه فقط در انتخاب برنامه‌ها، بلکه در نحوه و زمان‌بندی پخش آن‌ها، می‌توان نکات ریز و در عین حال اثرگذار بسیاری یافت که اگر نادیده گرفته شوند، شاید دیگر به این زودی‌ها بازنگردند.

شبکه یک با «پایتخت»

برنامه سحر شبکه یک مانند سال گذشته با اجرای حسن سلطانی انجام می‌شود. ویژه‌برنامه سحرگاهی «ماه خدا» مطابق هر سال سحرهای ماه رمضان ساعت ۳:۳۰ بامداد روی آنتن شبکه یک می‌رود. این برنامه با بیان نکات اخلاقی، معرفتی، دعا، نیایش و اذان صبح تقدیم نگاه مخاطبان می‌شود.

بعد از چهار سال، بالاخره سریال محبوب «پایتخت» با فصل هفتم برمی‌گردد. این سریال که در بین مردم ایران بسیار محبوب و دوست‌داشتنی است، تلاش کرده تا در قالب یک خانواده ایرانی موضوعات و چالش‌های مختلفی را بیان کند. فصل هفتم پایتخت، مانند فصل‌های گذشته، به کارگردانی سیروس مقدم و تهیه‌کنندگی الهام غفوری ساخته شده است.

تمامی شخصیت‌های آشنای پایتخت، مثل هما سعادت، ارسطو عامل، نقی معمولی، بهتاش فریبا و دیگر شخصیت‌های دوست‌داشتنی این سریال در این فصل نیز حضور دارند. در کنار این بازیگران که به سریال پایتخت گره خورده‌اند، چند شخصیت جدید هم حضور دارند که باعث خلق داستان‌های تازه و متفاوتی شده است. فصل هفتم «پایتخت» در ۲۶ قسمت ویژه ماه رمضان و نوروز ۱۴۰۴ از شبکه یک سیما پخش می‌شود. تیم تولید این سریال همان گروه حرفه‌ای فصل‌های گذشته است و نویسندگی همچنان بر عهده محسن تنابنده است. البته این سریال با آغاز سال نو و گذشتن از شب‌های قدر شروع به پخش می‌کند.

شبکه یک، علاوه بر سریال محبوب پایتخت، دست روی تولید و پخش سریالی اقتباسی گذاشته است. سریال «ذهن زیبا» که پیش‌تر با نام «مسیر اصلی» معرفی شده بود، به اقتباسی آزاد از زندگی پروفسور بهاروند پرداخته است.

حسین بهاروند، عضو هیئت‌علمی و رئیس پژوهشکده سلول‌های بنیادی پژوهشگاه رویان، یکی از پژوهشگران برجسته در زمینه زیست‌شناسی تکوینی است. بهاروند که زندگی جالب و پر از بالا و پایین‌های زیادی داشته، سوژه‌ای شده تا مخاطبان با او بیشتر آشنا شوند. این مجموعه تلویزیونی که زندگی پروفسور بهاروند را روایت می‌کند، به کارگردانی سیدمحمدرضا خردمندان ساخته شده است.

خردمندان در دو کار اخیرش که یکی از آن‌ها فیلم «ناتور دشت» در جشنواره فیلم فجر بوده، نشان داد که علاقه زیادی به سوژه‌های واقعی دارد. به همین دلیل دست گذاشتن روی زندگی یک دانشمند ایرانی و نشان دادن آن، سوژه‌ای است که انتخاب کرده است. بازیگرانی همچون امیرعلی دانایی در نقش پروفسور بهاروند، ساناز سعیدی، محمد نادری، زهرا داوودنژاد و… در آن ایفای نقش می‌کنند تا زندگی پروفسور بهاروند را به تصویر بکشند. سریال «ذهن زیبا» قرار است از اول ماه رمضان روی آنتن شبکه یک سیما پخش شود.

شبکه دو؛ «پناه» و «مرهم»

سال گذشته، برنامه سحر شبکه دو با فضایی کاملاً زنانه ساخته شد. برنامه «سحرنشینی»، با اجرای راحله امینیان، به موضوعات مهمی مانند جایگاه مادران در جامعه امروز پرداخت و همچنین در آن برنامه به بیان صفات و ویژگی‌های حضرت فاطمه زهرا(س) و تأثیر ایشان در جامعه اسلامی پرداخته شد، تا الهام‌بخش مخاطبان در ایام مبارک رمضان باشد. اما امسال برخلاف سال گذشته، روند برنامه از قالب زنانه فاصله گرفت. طبق شنیده‌ها، اجرای برنامه سحر شبکه دو به عهده فرزاد جمشیدی است.

سریال ۳۰ قسمتی «مرهم» که توسط محمدرضا آهنج ساخته شده، یکی دیگر از سریال‌های ماه رمضانی امسال است. این سریال، مجموعه روایت زندگی منیژه است، زنی که پس از سال‌ها دوری از ایران برای یافتن گمشده‌اش به کشور باز می‌گردد، اما تقدیر او را با شگفتی‌هایی بیشتر روبه‌رو می‌کند.

داستان سریال در خانواده‌های روحانیون می‌گذرد و به‌عنوان یک ملودرام زنانه، به زندگی این خانواده‌ها و چالش‌های مختلف آن‌ها در مواجهه با دنیای امروز می‌پردازد. همسران شخصیت‌های اصلی، روحانیونی‌اند که به مناطق مختلف کشور برای تبلیغ دین می‌روند و در این مسیر با اتفاقات جالب و پیچیده‌ای روبه‌رو می‌شوند. این مجموعه تلویزیونی که به قلم محسن جسور و حسین سلیمانی نوشته شده، از بازیگرانی همچون مونا کرمی، رویا جاویدنیا، ویدا جوان، فرناز زوفا، صفا آقاجانی و بسیاری دیگر بهره می‌برد. این سریال ترکیبی از داستان‌های احساسی و اجتماعی است. «مرهم»، که پیش از این با نام «پردیسان» شناخته می‌شد، یکی از گزینه‌های احتمالی برای پخش در ایام ماه رمضان تلویزیون است.

سال گذشته برنامه‌ای به اسم «پناه» از حرم امام رضا(ع) پخش شد. این برنامه در ساعت قبل از افطار به نمایش درمی‌آمد و تلاش می‌کرد تا داستان زندگی آدم‌های مختلف را روایت کند. امسال این برنامه با همین نام پخش می‌شود، اما طبق شنیده‌ها، اجرای این برنامه به عهده محسن آزادی افتاده است.

شبکه سه؛ «محفل»

با توجه به توجه ویژه‌ای که به شبکه سه معطوف است، این شبکه همواره تلاش می‌کند تا برنامه‌هایی متفاوت و جذاب ارائه دهد. یکی از بارزترین ویژگی‌های این تلاش، دکورهای خاص و خلاقانه‌ای است که توجه زیادی جلب می‌کند.

یکی از برنامه‌هایی که به‌خاطر دکور متفاوت و خاص خود در ذهن‌ها باقی مانده، برنامه سحرگاهی «ماه من» است که با طراحی دکوری ویژه در وسط آب، تجربه‌ای تازه و خاص برای تلویزیون رقم زده است. اجرای این برنامه به عهده نجم‌الدین شریعتی، مجری معروف برنامه‌های معرفتی، است که با حضور کارشناسان برجسته دینی، مسائل مختلف فرهنگی و دینی را در ساعات سحرگاهی ماه رمضان به بحث می‌گذارد. این برنامه با حضور کارشناسان دینی و طرح موضوعات جذاب، نه‌تنها مخاطب را با فضای معنوی ماه رمضان همراه می‌کند، بلکه فرصتی برای تعمق و تدبر در آموزه‌های دینی فراهم می‌آورد.

از ماه رمضان سال ۱۴۰۱، برنامه‌ای جدید و متفاوت در حوزه قرآن و معارف از آنتن شبکه سه به نمایش درآمد. در این دو سال، برنامه‌ای تازه و متفاوت با نام «محفل» توانسته ساعات پیش از افطار را به تجربه‌ای ویژه برای مخاطبان تلویزیون تبدیل کند. «محفل» ظاهری شبیه به برنامه‌های استعدادیابی دارد، اما درحقیقت فراتر از یک رقابت است؛ این برنامه فضایی گرم و صمیمی را به تصویر می‌کشد که حول عنصر اصلی، قرآن کریم می‌چرخد. در «محفل»، جمعی از علاقه‌مندان و متخصصان قرآنی گرد هم آمده‌اند تا لحظاتی شاد و روح‌بخش را با محوریت کلام الهی خلق کنند. این برنامه، نوعی دورهمی معنوی است که به بهانه ماه رمضان از قرآن و موضوعات مرتبط با این معجزه می‌گوید.

«محفل» نشان داد که قرآن بستری بی‌پایان برای شکوفایی استعدادهای گوناگون است؛ از حفظ و قرائت گرفته تا تدبر، تفسیر و حتی جلوه‌های هنری مثل تواشیح. در این برنامه، قرآن کریم موضوعی اصلی است اما توانسته آن را با لحن و بیانی متفاوت و در قالبی جدید و جذاب ارائه دهد. «محفل» به‌خوبی خلأ یک برنامه جذاب، عمیق و متفاوت رمضانی را پر کرده و توانسته فضایی فراهم کند که مخاطبان نه‌تنها لحظات پیش از افطار را به تأمل سپری کنند، بلکه با کلام خداوند ارتباطی تازه و عمیق‌تر برقرار کنند.

سریال «بدل» به کارگردانی علیرضا مسعودی که به دلیل شهادت رئیس‌جمهور و عزای عمومی در کشور، پخش آن عقب افتاد. پس از آن به دلیل نامنظمی در پخش فوتبال‌های جام ملت‌های اروپا، ادامه پخش آن به زمان دیگری موکول شد. رئیس مرکز سیمافیلم همان موقع که عدم پخش این سریال حاشیه شده بود، اعلام کرد که پخش این سریال به محض اتمام ایام محرم و صفر در کنداکتور قرار می‌گیرد و این تأخیر ناشی از شرایط خاص پخش تلویزیون است و نه ضعف سریال. وی افزود که برخی اخبار مبنی بر کیفیت پایین کار فاقد اعتبار بودند و سریال «بدل» با داستان و بازیگران موفق خود پیش‌بینی می‌شد که به موفقیت برسد. درنهایت، تصمیم برای پخش «بدل» با تأکید بر اینکه سریالی ضعیف نبوده است، به زمان مناسب‌تری موکول شد. حالا با گذشت بیش از هشت ماه، قرار است این سریال کمدی در ماه رمضان به نمایش در بیاید.

در کنار سریال بدل، سریال کمدی «قول مردونه» یکی از تولیدات جدید شبکه سه است که ویژه ماه رمضان ساخته شده است. این مجموعه به کارگردانی قربانعلی طاهرفر، تهیه‌کنندگی ایرج محمدی و نویسندگی مصطفی زندی، از آبان‌ماه امسال کلید خورد و فیلمبرداری آن همچنان ادامه دارد. داستان سریال در بازه زمانی اوایل دهه ۶۰ تا سال ۶۸ روایت می‌شود و زندگی یک خانواده را به تصویر می‌کشد که در این دوران با چالش‌هایی مواجه می‌شوند. «قول مردونه» ملودرامی با حال و هوای کمدی است و در ۳۰ قسمت تولید می‌شود.

قربانعلی طاهرفر درباره فضای سریال گفته است که به جای استفاده از دکورهای تکراری شهرک غزالی، تلاش شده تا لوکیشن‌هایی انتخاب شود که فضای دهه ۶۰ را به شکلی تازه و باورپذیر بازسازی کند. او این سریال را اثری توصیف کرده که زیست‌بوم فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مردم آن دوره را به تصویر می‌کشد و در سبک و سیاق خود شباهت‌هایی به سریال‌هایی مانند «وضعیت سفید» دارد. ازجمله بازیگران این مجموعه می‌توان به محمدرضا هدایتی، شهره سلطانی، سروش جمشیدی، رویا میرعلمی، آشا محرابی، سیروس میمنت و بهراد خرازی اشاره کرد. این سریال محصول گروه تولیدات طنز مرکز سیمافیلم است و تلاش دارد با روایتی جذاب از زندگی در دهه ۶۰، مخاطبان را همراه کند.

شبکه چهار و ادامه «زندگی پس از زندگی»

شبکه چهار سیما، که از سال ۱۳۷۵ با شعار «شبکه چهار، شبکه دانایی» آغاز به کار کرد، در ابتدا شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که در ایام ماه رمضان بتواند برای مخاطبان خود محتوای ویژه‌ای ارائه دهد. اما طی سال‌های اخیر، این شبکه توانسته با تغییر و تحولات چشمگیر، جایگاه خود را در میان دیگر شبکه‌ها تثبیت کند و در عرصه تولید محتوا برای رمضان، حرف‌های تازه و نوآورانه‌ای برای گفتن داشته باشد.

یکی از بارزترین گام‌های این شبکه در این مسیر، پخش برنامه‌ای متفاوت و تأمل‌برانگیز به نام «زندگی پس از زندگی» بوده است. این برنامه نه‌تنها به تأثیرگذاری خود در ماه رمضان ادامه داده، بلکه نشان‌دهنده تحول و تکامل رویکرد شبکه چهار در تولید محتوای معنوی و عرفانی برای این ایام است. «زندگی پس از زندگی» نمادی از تلاقی دانایی و مفاهیم عمیق انسانی است که در قالبی تازه و جذاب، جایگاه ویژه‌ای در برنامه‌های رمضانی تلویزیون پیدا کرده است.

برنامه «زندگی پس از زندگی»، یکی از متفاوت‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در ساعات پیش از افطار است که از شبکه چهار سیما پخش می‌شود. این برنامه از سال ۱۳۹۹ به روی آنتن رفته و در ماه رمضان هر سال در ۳۰ تا ۳۳ قسمت پخش شده است. این برنامه به روایت تجربه‌های نزدیک به مرگ (Near Death Experience) می‌پردازد و قصه‌هایی را بازگو می‌کند که در آن افراد پس از خروج از کالبد جسم، لحظاتی را در بی‌کرانه‌های عالم غیب سپری کرده و سپس به زندگی بازگشته‌اند.

محور اصلی این برنامه، روایت‌های واقعی افرادی است که از این تجربیات شگفت‌انگیز سخن می‌گویند، روایت‌هایی که از نقاط مختلف ایران و جهان جمع‌آوری شده و مخاطبان را مهمان این سفرهای معنوی می‌کند. «زندگی پس از زندگی» با حال و هوای ماه رمضان همخوانی دارد و تلاش می‌کند با بهره‌گیری از اکسیر یاد مرگ، فضایی تأمل‌برانگیز و عرفانی ایجاد کند. این برنامه، مخاطب را به فکر فرو می‌برد و او را به بازنگری در زندگی، ارزش زمان و ارتباط با عالم ماوراء دعوت می‌کند. اگرچه این برنامه طی سال‌های گذشته جایگاه ویژه‌ای در میان بینندگان پیدا کرده، اما برای حفظ جذابیت و تأثیرگذاری، شاید نیاز باشد ساختار یا رویکرد خود را به‌روزرسانی کند تا همچنان بتواند مفاهیم عمیق خود را به شکلی تازه و اثرگذار ارائه دهد. فصل پنجم این برنامه در ماه رمضان امسال از طریق شبکه چهار سیما به نمایش درمی‌آید.

شبکه افق

بر اساس شنیده‌های احتمالی، برنامه‌های شبکه افق از مشهد پخش می‌شود. یکی از کارشناسان این شبکه محمدمهدی طباخیان است. سال گذشته، برنامه سحرگاهی «وقت سحر» شبکه افق ویژه ماه مبارک رمضان با مشارکت مرکز هنری رسانه‌ای نهضت، به‌اجرا و سردبیری حامد عسگری، محمد قاسمی، حاج حسین یکتا، محمدمهدی طباخیان و علی غلامی پخش شد. هنوز مشخص نیست که طباخیان در برنامه سحر حضور دارد یا برنامه افطار.

بدون شبکه

سریال «به خاطر یک مشت آجیل» به تهیه‌کنندگی علیرضا خرسند و کارگردانی مشترک او با سیاوش قاسمی در ۱۳ قسمت ویژه نوروز در حال ساخت است. این مجموعه تلویزیونی به مشکلات قشر متوسط و ضعیف جامعه در تأمین هزینه‌های شب عید می‌پردازد و داستان آن حول یک خانواده از طبقه متوسط است که برای تهیه لباس و خوراک شب عید خود با چالش‌های متعددی مواجه می‌شوند.

این سریال با فیلمنامه‌ای از شهیاد ضیائی و ۳۴ کاراکتر، ترکیبی از بازیگران شناخته‌شده و هنرمندان تئاتر را معرفی می‌کند. همچنین ۶۰ درصد لوکیشن‌های آن در تهران و ۴۰ درصد دیگر در استان گیلان فیلم‌برداری خواهد شد.

علیرضا خرسند تأکید دارد که در این مجموعه، آیین‌های فراموش‌شده شب عید گیلان نیز بازسازی و به تصویر کشیده خواهد شد تا این سنت‌ها احیا شوند. به گفته عوامل، «به خاطر یک مشت آجیل» با الهام از فضای نوستالژیک سریال‌هایی چون «گل پامچال» و «پدر سالار» ساخته می‌شود و تلاش دارد الگوهای رفتاری خانواده‌های ایرانی را در فضایی با سبک ایرانی-اسلامی به نمایش بگذارد.

خرسند و قاسمی که پیش‌تر در سینما آثاری همچون «شکستن»، «بازی اجباری» و «چادر سفید» را تولید کرده‌اند، اکنون وارد پیش‌تولید این پروژه شده‌اند و فیلم‌برداری از پاییز آغاز خواهد شد. تاکنون با بازیگرانی چون اکبر عبدی، نیما شعبان‌نژاد، پژمان جمشیدی، علیرضا خمسه، گیتی قاسمی، رضا شفیعی‌جم، جواد رضویان، بهنوش بختیاری، نعیمه نظام‌دوست، یوسف تیموری و یوسف صیادی برای ایفای نقش مذاکره شده است. به گفته برخی از افراد این سریال تلاش دارد رقیبی سرسخت برای «پایتخت ۷» باشد و با فضایی نوستالژیک، مخاطبان رسانه ملی را جذب کند. البته هنوز شبکه‌ای که قرار از این سریال از آن پخش شود، منتشر نشده است.