غرب آسیا

سرویس جهان مشرق – دروز که خود را مُوَّحِدون می‌نامند، گروه مذهبی باطن‌گرای عرب از غرب آسیا هستند که به آیین دروز پایبندند. این آیین، دینی التقاطی است که اصول اصلی آن بر یگانگی خدا، تناسخ و جاودانگی روح تأکید دارد.

اگرچه آیین دروز از اسماعیلیه سرچشمه گرفته، دروز خود را مسلمان نمی‌دانند. آن‌ها زبان و فرهنگ عربی را بخش جدایی‌ناپذیر هویت خود می‌دانند و عربی زبان اصلی آن‌هاست. بیشتر آموزه‌های مذهبی دروز مخفی است و پذیرش افراد خارجی در این دین مجاز نیست. ازدواج بین ادیان نادر و به‌شدت نهی شده است.

آنها میان افراد روحانی، معروف به «عقال» که اسرار دین را حفظ می‌کنند، و افراد عادی، معروف به «جهال» که به امور دنیوی مشغول‌اند، تمایز قائل می‌شوند.دروز معتقدند که پس از تکمیل چرخه تناسخ، روح با عقل کلی یکی می‌شود.

آیین دروز یکی از گروه‌های دینی اصلی در منطقه شامات است و بین ۸۰۰٬۰۰۰ تا یک میلیون پیرو دارد. آنها عمدتاً در لبنان، سوریه و سرزمین‌های اشغالی ساکن‌اند و جوامع کوچک‌تری در اردن دارند. دروز ۵٫۵ درصد جمعیت لبنان، ۳ درصد سوریه و ۱٫۶ درصد رژیم صهیونیستی را تشکیل می‌دهند. قدیمی‌ترین و پرجمعیت‌ترین جوامع دروز در کوه لبنان و جنوب سوریه، اطراف جبل‌الدروز (به معنای واقعی «کوه دروز») قرار دارند.

ارتباط دروزی‌ها با رژیم صهیونیستی

دروزی‌ها و رژیم صهیونیستی رابطه‌ای پیچیده و چندبعدی دارند که تحت تأثیر عوامل تاریخی، سیاسی و اجتماعی شکل گرفته است. در سرزمین‌های اشغالی، دروزی‌ها به‌عنوان یک اقلیت شناخته می‌شوند و روابط خاصی با دولت اسرائیل دارند. موارد کلیدی در رابطه دروزی‌ها با رژیم صهیونیستی عبارتند از:

خدمت در ارتش و نهادهای امنیتی اسرائیل:

بسیاری از دروزی‌های ساکن فلسطین اشغالی به‌صورت داوطلبانه در ارتش اسرائیل (IDF) و نیروهای امنیتی خدمت می‌کنند. این همکاری به‌ویژه پس از تأسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸ شکل گرفت و برخی رهبران دروزی آن را به عنوان “پیمان خون” با اسرائیل توصیف کرده‌اند.

با این حال، همه دروزی‌ها موافق این مشارکت نیستند و برخی مخالفت‌هایی نیز وجود دارد.

وضعیت شهروندی و تبعیض:

دروزی‌های ساکن سرزمین‌های اشغالی دارای تابعیت اسرائیلی هستند و از برخی حقوق مدنی برخوردارند، اما همچنان با چالش‌هایی مانند تبعیض در مسکن، اشتغال و بودجه‌های دولتی روبه‌رو هستند. برخی فعالان دروزی معتقدند که اسرائیل از وفاداری آنان استفاده می‌کند، اما حقوق کامل به آنان نمی‌دهد.

روابط با دروزی‌های سوریه و لبنان:

دروزی‌های سوریه و لبنان عموماً نسبت به اسرائیل موضعی منتقدانه یا خصمانه دارند و همکاری دروزی‌های ساکن سرزمین‌های اشغالی با دولت رژیم صهیونیستی را محکوم می‌کنند. درگیری‌های مرزی رژیم صهیونیستی با حزب‌الله در لبنان و جنگ در سوریه، گاهی باعث تنش بین جوامع دروزی در کشورهای مختلف شده است.

تأثیر تحولات سیاسی اخیر:

پس از تصویب قانون “ملت‌—دولت یهودی” در سال ۲۰۱۸، برخی دروزی‌های اسرائیل احساس کردند که موقعیت آنان به عنوان شهروندان غیریهودی تحت تأثیر قرار گرفته است. از این رو اعتراضات و انتقادات دروزی‌ها منجر به برخی تعدیل‌ها در سیاست‌های رژیم صهیونیستی شد، اما تنش‌ها همچنان وجود دارد.

به صورت کلی، درواقع روابط دروزی‌ها با رژیم صهیونیستی ترکیبی از همکاری و تنش است. در حالی که بسیاری از دروزی‌های فلسطین اشغالی با دولت رژیم صهیونیستی همکاری می‌کنند، برخی نیز از تبعیض و سیاست‌های رژیم صهیونیستی انتقاد دارند. همچنین، این رابطه تحت تأثیر تحولات منطقه‌ای و مواضع دروزی‌های دیگر کشورها قرار دارد که مهم ترین آن در ماه‌های اخیر، حول مسئله سوریه و دروزیان ساکن این کشور بوده است.

نگرانی ناگهانی رژیم صهیونیستی برای دروزی‌های سوریه

همانطور که اشاره شد، مسئله دروزی‌ها و رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر مجددا برجسته شده است که اصلی ترین محور آن، مسئله تحولات سوریه و دروزی‌های ساکن جنوب این کشور است که هم مرز با رژیم صهیونیستی هستند.

مسئله دخالت رژیم صهیونیستی در سوریه تحت عنوان “حمایت از دروزی‌ها” یک موضوع دو بعدی است که در آن منافع استراتژیک اسرائیل نقش اصلی را ایفا می‌کند، هرچند که گاهی از جامعه دروزی به عنوان ابزاری تبلیغاتی یا توجیهی برای اقدامات خود استفاده می‌شود. برای تحلیل دقیق‌تر، باید چند جنبه را در نظر گرفت:

۱. نقش دروزی‌های سوریه و مواضع آنان

دروزی‌های سوریه در زمان حکومت سابق، عموماً وفادار به دولت اسد بودند و برخلاف دروزی‌های اسرائیلی، رابطه‌ چندان برجسته و یا گسترده‌ای با رژیم صهیونیستی نداشتند. همچنین، ضدیت فعلی آنها با جولانی و عناصر آن، لزوما به معنای نزدیک شدن آنها به صهیونیست‌ها نیست. با این وجود، برخی از دروزی‌های سوری خواهان ارتباط گسترده با رژیم صهیونیستی هستند.

در طول جنگ سوریه، برخی دروزی‌ها در جولان تحت اشغال اسرائیل، نگران سرنوشت همکیشان خود در سوریه بودند، اما این به معنای حمایت از مداخله اسرائیل نبود.

برخی گروه‌های دروزی در سوریه (مثل “مشایخ العقل”، نهاد مذهبی دروزی) بارها مخالفت خود را با هرگونه دخالت رژیم صهیونیستی در تحولات سوریه اعلام کرده‌اند.

۲. اهداف واقعی رژیم صهیونیستی در سوریه

اسرائیل از زمان روی کار آمدن گروهک تحریر الشام، به بهانه‌های مختلف از جمله “حمایت از دروزی‌ها” عملاً در امور داخلی سوریه دخالت کرده است، اما اهداف اصلی آن عبارتند از:

پیشبرد طرح تجریه سوریه از طریق ایجاد ناامنی در مناطق جنوبی و کمک به بالا گرفتن آتش درگیری‌ها میان دروزی‌ها در جنوب با رژیم الجولانی در دمشق

جلوگیری از نزدیک شدن نیروهای حامی الجولانی به مرزها

ایجاد منطقه حائل در جنوب سوریه تحت نفوذ گروه‌های ضعیف و وابسته، به منظور تامین امنیت مرزهای رژیم صهیونیستی

۳. استفاده تبلیغاتی از دروزی‌ها

رژیم صهیونیستی گاهی از نگرانی‌های انساندوستانه دروزی‌ها برای توجیه حملات یا کمک‌های نظامی خود استفاده می‌کند، اما در عمل، این اقدامات بیشتر در راستای امنیت خودش است. طی ماه‌های اخیر رژیم صهیونیستی بارها به بهانه حمایت از دروزی‌ها اقدام به هدف قرار دادن مواضع نظامی در سوریه کرده است که این حملات همچنان ادامه دارد.

حتی برخی رهبران دروزی سوریه و لبنان اسرائیل را متهم کرده‌اند که از وضعیت دروزی‌ها سوءاستفاده می‌کند تا حضور نظامی خود در سوریه را مشروع جلوه دهد.

۴. واکنش جامعه دروزی به این دخالت‌ها

دروزی‌های سوریه و لبنان عموماً مخالف دخالت صهیونیست‌ها هستند و آن را نقض حاکمیت سوریه می‌دانند.

حتی دروزی‌های اسرائیلی گاهی نسبت به سیاست‌های اسرائیل در قبال سوریه انتقاد دارند، چون این اقدامات باعث تنش بیشتر با همکیشانشان در دیگر کشورها می‌شود.

آیا واقعاً مسئله دروزی‌هاست یا منافع رژیم صهیونیستی؟

مسئله اصلی، منافع امنیتی و استراتژیک رژیم صهیونیست است، نه حمایت واقعی از دروزی‌ها. رژیم صهیونیستی از اختلافات مذهبی و قومی در منطقه (از جمله وضعیت دروزی‌ها) برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کند.

دروزی‌های سوریه عموماً خواهان ثبات و حل بحران به‌صورت داخلی هستند، نه مداخله خارجیِ صهیونیست‌ها. به عبارت ساده، حمایت اسرائیل از دروزی‌های سوریه بیشتر یک بهانه است، در حالی که هدف واقعی، تأمین امنیت رژیم صهیونیستی و مقابله با ایران و حزب‌الله در سوریه است.