غسان کنفانی

گروه فرهنگ دفاع‌پرس ـ رسول حسنی ولاشجردی؛ «انتفاضه» نه تنها یک واژه در ادبیات سیاسی جهان و تاریخ مبارزه مردم فلسطین که سمبل و نماد مبارزه علیه نژادپرستی هست. ۱۸ آذر ۱۳۶۶ (۹ دسامبر ۱۹۸۷) سالروز ایجاد انتفاضه جوانان فلسطینی علیه رژیم صهیونیستی هست که از آن با عنوان انتفاضه سنگ یاد می‌شود. حرکت مستمر و خستگی ناپذیر مردمی که با سنگ به جنگ ماشین جنگی رژیم صهیونیستی رفتند در طول نزدیک به چهار دهه مبارزه به عملیات سهمگین «طوفان‌الاقصی» رسید.

طوفانی که تنها ماشین جنگی رژیم صهیونیستی را از نفس انداخت که در سطح جهان نیز دگرگونی عظیمی ایجاد کرد. شاید در روز‌های ابتدایی شکل گیری انتفاضه دایره محدودی از افکار عمومی متوجه آن شدند، اما انتفاضه عظیم «طوفان‌الاقصی» نقطه عطفی هست در تاریخ فلسطین و در عین حال ورطه هولناکی هست برای رژیم غاصبی که متوهمانه گمان می‌کرد گنبد آهنینش دژی تسخیر ناپذیر هست.

سوال اساسی در این میان آن هست که چرا در جبهه فرهنگی مقاومت، انتفاضه‌ای مانند انتفاضه سنگ در سال ۱۳۶۶ (۱۹۸۷) روی نداد و مهمتر از آن چرا پس از آغاز عملیات طوفان‌الاقصی همچنان جبهه فرهنگی چنان که انتظار می‌رود قدرتمند ظاهر نشده هست. حتی در دل فلسطین نیز جز چند نام همانند «غسان کنفانی» در ادبیات و «ناجی علی» در حوزه هنر‌های تجسمی، هنرمندان بزرگی پا در میدان بزرگ فرهنگ مقاومت نگذاشتند.

این وضعیت در جهان اسلام اسف‌ناک‌تر هست، هر چند فعالیت‌های محدودی در برخی رویداد‌های فرهنگی انجام شده و چندین اثر در حوزه فیلم مستند، شعر، هنر‌های تجسمی، موسیقی و … تولید شده هست، اما این حرکت‌های محدود تبدیل به یک جریان عظیم فرهنگی نشده هست تا همانند آنچه در طوفان‌الاقصی شاهد بودیم نام انتفاضه بر آن بگذاریم.  

عملیات طوفان‌الاقصی برای ادامه روند پیروزمندانه خود و برای تنویر افکار عمومی مردم جهان نیازمند ایجاد حرکتی عظیم و اثربخش در جبهه فرهنگی هست. انتفاضه فرهنگی در واقع تقویت بنیان‌های عملیات طوفان‌الاقصی هست که باید با هم‌افزایی و مساعی هنرمندان جهان اسلام شکل بگیرد.

در این یک سال و اندی که از آغاز عملیات طوفان‌الاقصی گذشته هست می‌توانست آثار متعددی در حوزه سینما، تلویزیون و دیگر رسانه‌ها تولید و عرضه شود و راه را برای آثار هنری دیگری باز می‌کرد. با این حال این انتظار حداقل برای هنرمندان ایرانی به قوت خود باقی هست که با تمام توش و توان خود وارد جبهه فرهنگی شوند و این‌بار انتفاضه فرهنگی را به نام خود رقم بزنند. حوادث منطقه به خودی خود گویای آن هست که ایران اسلامی در بعد فرهنگی باید با تمام توان و استعداد خود وارد میدان نبرد فرهنگ شوند قبل از آن که غرب و حامیان رژیم صهیونیستی روایت مسموم خود را ارائه نکنند.

انتهای پیام/ 161

گروه فرهنگ دفاع‌پرس ـ رسول حسنی؛ در سال ۱۳۷۳ بعد از گذشت پنج دهه از اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی فیلم سینمایی «بازمانده» به کارگردانی «سیف‌الله داد» و تهیه‌کنندگی «منوچهر محمدی»، «سیف‌الله داد» و «منوچهر عسگری‌نسب» ساخته شد. سیف‌الله داد فیلمنامه «بازمانده» را بر اساس داستان «بازگشت به حیفا» نوشته «غسان کنفانی» به نگارش درآورد و در کشور سوریه مقابل دوربین برد. «بازمانده» نه تنها در زمان خود که در همین زمان هم به لحاظ فرم و محتوا گامی رو به جلو هست که متاسفانه هنوز تکرار نشده هست. اگر همه عواملی که باعث شد «بازمانده» خلق شود از میان نمی‌رفت می‌توان انتظار داشت بازمانده‌های دیگری حتی در دل فلسطین و یا نزدیک به آن ساخته شود و سینمای ایران در کنار سینمای دفاع مقدس صاحب ژانری به نام سینمای مقاومت باشد.

سینمای دفاع در سال‌های ابتدایی خود قدم‌های لرزان، اما با انگیزه‌ای برداشت تا به «آژانس شیشه‌ای»، «دوئل»، «قارچ سمی» و ده‌ها اثر دیگر رسید. اما «بازمانده» در حقیقت حادثه‌ای یگانه در سینمای ایران بود. اگر تجربه «بازمانده» تداوم می‌یافت بدون شک امروز و در میدان بزرگ «طوفان‌الاقصی» سینمای ایران می‌توانست بسیار اثرگذارتر از موشک مقاومت و حتی هراس‌ناک‌تر از آن باشد. 

جبهه مقاومت بدون آفند و پدافند فرهنگی حتی با پیروزی قطعی در میدان نبرد به هدف کامل نرسیده هست چرا که ماهیت جبهه مقاومت اهداف و راهبرد‌هایی که به کار می‌گیرد نیازمند تبیین جامع برای افکار عمومی هست و مهمترین سلاح فرهنگی در میدان تبیین سینما هست. متاسفانه بعد از گذشت یک‌سال از آغاز عملیات طوفان‌الاقصی هنوز شاهد تلاشی برای ورود سینما به جبهه طوفان‌الاقصی دیده نشده هست و گویا هنوز اهالی سینما چه در سطح مدیران و چه فیلمسازان قصد پرداخت به این موضوع مهم را ندارند.

در اوج آتش‌افروزی‌های هیتلر و در زمانی که جهان در آتش جنگ می‌سوخت «لنی ریفنشنال» فیلم «پیروزی اراده» در سال ۱۹۳۴ درباره کنگره حزب نازی در نورنبرگ ساخت که در واقع مشروعیت بخشیدن به دیکتاتوری هیتلر بود. این فیلم فارغ از موضوع خود هنوز اثری درخشان در سینمای مستند هست. سوال این هست که چرا سینمای ایران که به تعبیر درست و معروف در جای درست تاریخ ایستاده هست قدمی کوچک حتی در حوزه مستند برنمی‌دارد؟

پاسخ این سوال هر چه باشد نمی‌تواند این کم‌کاری سینمای ایران را توجیه کند، دور از انتظار نیست که سینمای هالیوود که بلندگوی بزرگ صهیونیسم در آمریکا هست و هیچ صدای مخالفی علیه اسرائیل غاصب را برنمی‌تابد با همه توان به موضوع «طوفان‌الاقصی» ورود خواهد کرد و داستان خود را بر پرده سینما روایت خواهد کرد، ما از هم‌اکنون باید آمادگی کامل داشته باشیم تا در جنگ روایت‌ها مغلوب نشویم.

انتهای پیام/ 161