فرات

به گزارش مجاهدت از مشرق، شبکه «رووداو»، امروز (دوشنبه) خبر داد که «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق در صدر هیأتی بلندپایه به‌زودی به ترکیه سفر خواهد کرد.

طبق این گزارش، نخست‌وزیر عراق با هدف بحث و بررسی چند مسئله به‌ویژه کمبود آب و پیامدهای ناشی از آن عازم ترکیه خواهد شد.

«خالد شمال» سخنگوی وزارت منابع آب عراق در گفت‌وگو با رووداو با بیان اینکه ذخایر آبی این کشور بحرانی است و به سطحی رسیده که عراق از سال‌ها پیش آن را تجربه نکرده و تنها برای آب شرب کافی است، اشاره کرد که وزیر منابع آب، نخست‌وزیر عراق را در این سفر همراهی خواهد کرد.

وزارت منابع آب عراق در ماه جاری در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که ترکیه میزان آب ورودی از طریق رودخانه‌های دجله و فرات به عراق را کاهش داده که این امر بر میزان ذخایر آب عراق تأثیر منفی گذاشته است.

در بیانیه مذکور آمده بود: «کاهش حق‌آبه در برخی از استان‌های جنوبی در این روزها به دلیل کمبود آب دریافتی از سد موصل در دجله و سد حدیثه در فرات از جانب ترکیه است که منجر به کاهش شدید ذخایر آبی کشور شده است».

کاهش سطح آب‌ رودخانه‌های دجله و فرات در جنوب عراق و در شهر الناصریه -مرکز استان ذی قار در جنوب این کشور- به حدی رسیده که قعر رودخانه در کرانه‌های رودخانه و ستون‌ پل‌ها قابل رویت شده است.

مسئله آب برای عراق -کشوری شبه‌بیابانی با ۴۲ میلیون جمعیت- یک مسئله اساسی و چالشی به شمار می‌آید. بغداد پیش‌تر دو همسایه خود یعنی ایران و ترکیه را به جلوگیری از ورود آب متهم می‌کرد که با توجه به بیانیه وزارت منابع آب عراق و توضیحات طرف ایرانی، به نظر می‌رسد اتهامات بغداد اکنون تنها متوجه ترکیه است.

به گزارش مجاهدت از مشرق، طی چند ماه اخیر، با وجود آنکه در فصل‌های سرد سال قرار داریم، رسانه‌های سوری و عربی بارها درباره کاهش سطح آب رودخانه فرات هشدار داده‌اند و ناظران سیاسی آن را از تبعات جنگ آبی علیه دمشق و نقض توافق «آدانا» از سوی ترکیه می‌دانند.

تاکنون بارها مقامات و مردم سوریه از نهادهای بین‌المللی خواسته‌اند تا ترکیه را تحت فشار قرار دهند تا به توافقنامه توزیع عادلانه آب‌های رودخانه فرات پایبند باشد و از آب به عنوان سلاحی برای فشار بر سوری‌ها استفاده نکند، اما تاکنون هیچ اقدام عملی در این زمینه صورت نگرفته است.

در حالی که این روزها، آنکارا سیگنالهای مثبت زیادی برای ازسرگیری روابط با دمشق و دیدار «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه با «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه، می‌فرستد، انتظار می‌رود که پرونده آب ها بخشی از هرگونه مذاکرات آشتی‌جویانه میان دمشق و آنکارا باشد. به ویژه که اسد چند روز پیش در دیدار با فرستاد ویژه رئیس جمهور روسیه گفت که لازمه اثر بخشی هر گونه دیدار با مسئولان ترکیه این است که اشغالگری پایان یابد و حمایت از تروریسم هم متوقف گردد.

روزنامه فرامنطقه‌ای «رأی الیوم» با انتشار یادداشتی در خصوص تداوم جنگ فاجعه‌بار آبی ترکیه علیه سوریه، به بررسی ابعاد مختلف این جنگ که در سایه سکوت جامعه بین‌الملل ادامه دارد، پرداخت.

«خیام الزعبی» روزنامه نگار و پژوهشگر روابط بین الملل در مقدمه این یادداشت تصریح کرد: «من امروز با اندوه و حزن نگاه می‌کنم، ما می‌بینیم و می‌شنویم که ترکیه با سوء‌استفاده از آب فرات، از آن به عنوان سلاح برای جنگ علیه سوریه از یک سو و به عنوان اهرم فشار برای تحقق دستاوردهای سیاسی و طمع‌ورزی‌های اقتصادی از سوی دیگر برای تقویت سیطره‌اش در این کشور، استفاده می‌کند. این جنگ، جنگ علیه سوریه به عنوان یک وطن نیست بلکه به جنگ علیه مردم، تاریخ و میراث آن که گرانبهاترین چیزی است که دارند، تبدیل شده است».

نویسنده در ادامه به مهمترین ارکان در سیاست آبی ترکیه در منطقه اشاره و می‌گوید؛ ترکیه بر این باور است که اگر بتواند منابع آبی را کنترل کند، کنترل کامل خود را بر منطقه خاورمیانه تحمیل خواهد کرد و برای دستیابی به این امر، فرات را یک رودخانه ملی داخلی تلقی می‌کند نه یک رودخانه بین المللی، آن‌طور که در قانون بین الملل ثبت شده است. لذا از زیر بار امضای هرگونه توافقنامه برای تقسیم آب طفره می‌رود و از این آب به عنوان یک کالای اقتصادی قابل فروش استفاده می‌کند.

نویسنده شاهد مثال این امر را، قرارداد همکاری امضا شده میان آنکارا و تل‌آویو می‌داند که بر اساس آن، رژیم صهیونیستی سالانه ۵۰ میلیون مترمکعب آب ترکیه را به مدت ۲۰ سال به علاوه بر معاوضه این آب با نفت، به دست می‌آورد.

نگارنده می‌افزاید که ترکیه در همین راستا، به میزان سه برابر بیشتر از نیاز خود آب یعنی ۱۹۰ میلیون مترمکعب آب جمع آوری می‌کند در حالی که ۸۰ تا ۸۵ میلیون مترمکعب نیاز دارد سپس از این آب مازاد، به عنوان سلاحی علیه کشورهای همسایه تو اجرای برنامه های خود در منطقه استفاده می‌کند.

بر این اساس، از زمان امضای توافقنامه‌ها، ترکیه هرگز به طور کامل به آن متعهد نمانده؛ در دوره‌های متوالی آب را قطع کرده و در مقاطعی دیگر مقدار آب ارسالی به سوریه را کاهش داده است. این پرونده با تحولات سیاسی و ماهیت روابط ترکیه و سوریه که پس از آغاز جنگ سوریه در سال ۲۰۱۱ قطع شد، مرتبط است.

بنا بر این یادداشت، با تیره شدن روابط سوریه و ترکیه، آنکارا بار دیگر به دستکاری مقدار آب ورودی به سوریه و استفاده از آن به عنوان سلاح در جنگ خود متوسل شد و طی ماه‌های اخیر چندین بار آب آشامیدنی حدود یک میلیون نفر را در استان الحسکه با بستن خطوط آب در ایستگاه العلوک که شریان اصلی تامین آب شرب منطقه، است، قطع کرده است.

نگارنده معتقد است که سکوت رسانه‌ای غرب در قبال این مسأله، در چارچوب اقدام علیه سوریه، پس از شکست جنگ نظامی علیه آن است و از سلاح آب در دستان ترکیه برای افزایش فشارها علیه دولت سوریه و مهاجرت ساکنان سوری باقی‌مانده در شمال این کشور و نابودی راهبرد امنیت غذایی سوریه استفاده می‌کند.

این در حالی است که دمشق اخیرا در چارچوب راهبرد امنیت غذایی، بر کشت محصولات راهبردی چون گندم در مناطق شمالی کشور که رود فرات از آن می‌گذرد، متمرکز شده است. بنا بر این تحلیل، این سیاست‌ آبی ترکیه نیز علاوه بر مواردی که در فوق ذکر شد به آسیب‌های زیست محیطی و گسترش فاجعه بیابان‌زایی ناشی از تخریب زمین‌های کشاورزی، خشکسالی و قطع برق در نتیجه عدم توانایی تولید برق از سدهای سوریه و تلف شدن ماهی‌ها و دام‌ها منجر شده است.

نویسنده تصریح می‌کند: «فریادهای کمک مردم الحسکه و حومه آن را کسی در راهروهای سازمان‌های بین‌المللی و جهانی نمی‌شود زیرا اکثر کشورهای حاضر در سازمان ملل، از این اعمال فشار دولت ترکیه علیه سوریه به منظور کسب دستاوردهای سیاسی، علیرغم نقض قوانین بین‌المللی که ضامن نظام‌مند بودن جریان آب در رودخانه‌های بین‌المللی است، حمایت می‌کنند».

در ادامه یادداشت رأی الیوم آمده است: «جنگ آب یک تاکتیک وحشتناک ترکیه است که تلاش دارد از آن به عنوان یک کارت فشار علیه دمشق استفاده کند، برای همین ترکیه دائما در تلاش است تا ساکنان شرق فرات را مجازات کند، به خصوص که آنها در مرحله پیش، در برابر حمله ترکیه ایستادگی کردند و هرگونه اشغال اراضی خود از سوی ترکیه از دروازه شبه‌نظامیان را رد کردند.

نویسنده تاکید می‌کند که کارت آب، بخشی از جنگ علیه سوریه است و در این مرحله ترکیه با سوء استفاده از شرایط شکننده بین المللی، به نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه ادامه می دهد و تلاش دارد تا جنایات خود در قطع آب فرات یا دجله بر روی سوری‌ها را تکرار کند.

نگارنده از همه کشورها می‌خواهد که دست از سر سوریه و دخالت در امور داخلی آن بردارند و توافق پایان دادن به پدیده شبه‌نظامیان و تشدید نیروهای افراطی را اجرا کنند. لازمه این امر، توقف همه انواع حمایت غرب از این گروه‌ها در سوریه و توقف حمایت مالی و تسلیحاتی از تروریست‌ها است.

وی در خاتمه نوشت: « در پایان .. من کاملا یقین دارم که صلح به سرزمین صلح “سوریه” که غرب و متحدانش که دورترین افراد از این کشور هستند و به نام آزادی آن را به سرزمین آهن، آتش ، کشتار و ویرانی تبدیل کرده‌اند، باز خواهد گشت».

به گزارش مجاهدت از مشرق، امروز، روز تاسوعای حسینی است، روزی که تداعی‌کننده نقش حضرت ابوالفضل العباس (ع) در دفاع حرم است. روزی که ذاکران اهل بیت عصمت و طهارت (ع) داستان رود فرات و نرسیدن آب به خیمه را برای عزاداران حسینی بازتعریف می‌کنند. اما این بار، روایت مصطفی نجیب از مدافعان حرم درباره رود فرات و حکایت دوباره زنده شدن آن مرثیه است. آنچه در ادامه می‌خوانید روایت این رزمنده لشکر فاطمیون از آزادسازی شهر بوکمال سوریه از کتاب «ابوباران» است:

فرات این بار آب رودش را از مدافعان حرم دریغ کرد

در حالی که ما با شط فاصله‌ چندانی نداشتیم، برای برداشتن آب نمی‌توانستیم به آن نزدیک شویم، چون به سمتمان از آن طرف شط تیراندازی می‌شد. بچه ها با این قضیه کنار آمده بودند و بین خودشان می‌گفتند: رسم فرات، همین است؛ کسانی را که نزدیکش هستند، تشنه نگه می‌دارد.

فردا صبح، چند ماشین برای انتقال مردم به آنجا آمد؛ چون احتمال هجوم داعش زیاد بود و گاهی هم خانه‌ها را با خمپاره شصت می‌زدند. از مردم خواستیم وسایلی را که می‌خواهند همراه خود ببرند، جمع کنند و بعد سوار ماشین‌ها بشوند. ما نهایت تلاش خودمان را می‌کردیم عزت و احترام مردم حفظ بشود و بچه‌ها نترسند، اما باز هم بسیاری از کودکان با صدای بلند گریه می کردند، و مادرانشان نمی‌توانستند آرامشان کنند.

در همین زمان، یکی از دوستانم را دیدم که سید بود. در گوشه‌ای ایستاده بود و گریه می‌کرد. رفتم کنارش، و پرسیدم: چرا گریه می‌کنی؟. همان‌طور که دستش را روی پیشانی‌اش گذاشته بود و شانه‌هایش تکان می‌خورد، گفت: مگر نمی‌بینی؟ ما به این مردم این‌قدر احترام کردیم و حواسمان بود آب توی دلشان تکان نخورد، اما بچه‌ها ترسیده‌اند و گریه و زاری می‌کنند. حالا ببین کربلا چه خبر بوده و با فرزندان امام حسین چه کرده‌اند؟.

به خاطر دل پاکش، پیشانی‌اش را بوسیدم و چند دقیقه ای کنارش ماندم.

به گزارش مجاهدت از مشرق به نقل از روسیا الیوم، «مهدی رشید الحمدانی» وزیر منابع آب عراق امروز شنبه اعلام کرد که آنکارا بر افزایش رهاسازی حق آبه عراق در روزهای آینده تاکید کرده است.

در بیانیه وزارت منابع آب عراق آمده است: الحمدانی امروز از طریق تلویزیون مدار بسته با ویسیل اوغلو فرستاده رئیس جمهور ترکیه در امور آب  دیداری مجازی برگزار کرد تا  وضعیت واردات آب رودخانه‌های دجله و فرات به داخل خاک عراق بررسی شود.

بر اساس این بیانیه، الحمدانی از طرف ترکیه‌ای خواست با تجدید نظر در طرح رهاسازی آب نیاز عراق به غلبه بر شرایط فعلی کم‌آبی را تضمین کند.

در این بیانیه آورده شده است: فرستاده ویژه رئیس جمهور ترکیه در امور آب آمادگی خود را برای همکاری با عراق اعلام کرد و به شرکت آب و سدهای ترکیه برای افزایش رهاسازی آب طی چند روز آینده  با توجه به ذخایری که در اختیار دارد، دستور داد.

بر اساس این بیانیه، دو طرف توافق کردند که یک هیئت فنی عراقی را برای مشاهده واقعیت ذخیره آب در سدهای ترکیه اعزام کنند و در مورد برنامه‌های عملیاتی این سدها با توجه به ذخیره موجود برای غلبه بر وضعیت فعلی بحران کم آبی که عراق با آن روبروست، گفت‌وگو کنند.

در روزهای اخیر بحث بین بغداد و آنکارا درباره سدسازی ترکیه روی رودهای حیاتی عراق به ویژه سد الجیزره بالا گرفته است.

نهاد رسانه‌ای وزارت منابع آبی عراق به تازگی در صفحه فیسبوک خود پوستری را منتشر کرد که نشان می‌داد دست ترکیه مانع بر روی دجله و فرات مانع از رسیدن آب این دو رودخانه به امتداد این رودخانه در خاک عراق می‌شود و زیر پوستر نوشته شده بود: عراق، زندگی می خواهد.

بعد از انتشار گسترده این پوستر در شبکه های اجتماعی عراقی،  وزیر منابع آبی عراق دستور حذف این پوستر را از صفحه رسمی وزارت آب صادر و در بیانیه‌ای بر ضرورت ادامه گفت‌وگو  با کشورهای منبع از طریق حرفه‌ای و دیپلماتیک و بر اساس منافع مشترک تاکید کرد و گفت، انتشار چیزهایی که به کشورهای منبع آب عراق توهین کند، قابل قبول نیست.

«ثائر مخیف الجبوری» رئیس کمیته امور آبی پارلمان عراق دوشنبه گذشته درباره قصد ترکیه برای احداث سد بزرگ الجیزره هشدار داده و گفته بود که سد جدید در دست اقدام ترکیه از خطرناکترین سدها است و در صورت احداث، یک قطره آب هم از ترکیه به عراق وارد نخواهد شد.

سد الجیزره که قرار است ترکیه آن را بر روی دجله تاسیس کند، این بار بسیاری را در عراق به واکنش واداشته است؛ از نخبگان نگران تا وزیر منابع آبی عراق که پیشتر تلاش می‌کرد بیشتر بر ۷ درصد حقابه عراق از طرف ایران نه بر شریان‌های حیاتی ۸۰ درصدی عراق از ترکیه متمرکز شود.

عراق با بحران بی‌سابقه خشکسالی ناشی از تغییرات آب و هوایی به خاطر اقدامات ترکیه در پایین آوردن میزان آب ورودی رودخانه‌های دجله و فرات روبرو است. این مسئله باعث شده تا میزان حجم آب در دسترسی زمین‌های کشاورزی در عراق به نصف کاهش یابد و در برخی از استان‌های این کشور، کشاورزی به طور کامل متوقف شود.