فرزانه قلعه قوند

به گزارش مجاهدت از خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، پژوهش پشتوانه‌ای قابل اتکا و مهم برای اعتباربخشی به موضوعات قابل پژوهش است، خواه این پژوهش در خصوص یک پدیده اجتماعی باشد، یا یک دوره تاریخی، در خصوص فرد باشد یا یک ملت و کشور، پژوهش درست و دقیق می‌تواند زوایای مختلف موضوع را به روشنی بیان کند و در اختیار طیف گوناگونی از مردم قرار دهد.

دفاع مقدس به عنوان یکی از برهه‌های سرنوشت‌ساز تاریخ ایران اسلامی با طی کردن هشت سال سخت و با اندوخته و تجربه فراوان جایگاه خاصی در حوزه‌های پژوهشی دارد. این دوران پر افتخار از جنبه‌های مختلف الهام‌بخش آثار و تولیدات بسیاری در حوزه‌های ادبی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی، اجتماعی و … شده است که می‌تواند به عنوان الگو در اختیار نسل‌های بعدی این سرزمین قرار گیرد. با توجه به اهمیت و ضرورت پژوهش و نیز جایگاه هشت سال دفاع مقدس در تاریخ ایران پیوند این دو می‌تواند میراث گران‌بهایی را بر جای گذارد.

از این رو مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با همکاری خبرگزاری دفاع مقدس در سلسله نشست‌هایی با نویسندگان و پژوهشگران حوزه دفاع مقدس به تبیین جایگاه پژوهش در آثار مکتوب دفاع مقدس پرداخته‌اند. پیش از این مشروح صحبت‌های ارائه شده در سه نشست منتشر شد. بخشی از نشست چهارم با حضور «سعید فخرزاده» و «فرزانه قلعه قوند» از پژوهشگران و نویسندگان حوزه دفاع مقدس در ادامه آمده است.

در صورت شناسایی درست فرهنگ جبهه ما موفق به بهره برداری از فرهنگ آن دوران شده‌ایم

فخرزاده: اگر فرهنگ جبهه فرهنگ خوبی بوده است، این که ما فقط بشنویم و لذت ببریم کفایت می‌کند؟ مثل آنچه در حادثه کربلا رخ داد و ما در مراسم سوگواری و عزاداری و روضه خوانی شرکت می‌کنیم، می‌گرییم تا روحمان تلطیف شود و لذت می‎بریم، اما تنها با گریه کردن باید با این پدیده رو به رو شد؟ یا باید تلاش کنیم آن فرهنگ شهادت و عاشورایی را در جامعه اجرا کنیم. ضرورت پژوهش اینجا مطرح می‌شود که ما باید این فرهنگ جنگ و جبهه را شناسایی و سپس در جامعه جاری و ساری کنیم، اگر این اتفاق افتاد، ما موفق شده‌ایم از آن

فرهنگ بهره‌برداری درست کنیم. لازمه این اتفاق پژوهش درستی است که شناخت کاملی به ما بدهد و سپس تصمیم گیرندگان براساس آن تصمیمات فرهنگی و اجتماعی لازم را اتخاذ کنند.

باید سراغ زندگی بازماندگان دفاع مقدس برویم/ مقاومت اسرا در مقابل تحریم‌ها قابل مقایسه با تحریم امروز نیست

قلعه‌قوند: در بحث سبک زندگی و فرهنگ آنقدر لایه‌های زیروستی و نانوشته برای پژوهش وجود دارد که شاید هیچ گاه به آن پرداخته نشود. امروز یکی از مشکلات ما تحریم و تنگنا‌های ناشی از آن است. ما این فشار‌ها را به شدت در دوران اسارت داشتیم. مگر از دوران اسارت هم بیشتر تحریم و تنگنا داریم؟ برای هر چی که فکر کنید اسرا تحریم بودند. یعنی محروم از همه چیز‌هایی که جزو یک زندگی است. من وقتی این‌ها را می‌خوانم بسیار متاثر می‌شوم، در یک جایی خواندم یکی از آزاده‌ها دعا می‌کرد روزی آزاد بشود که به راحتی دستشویی برود. یعنی حتی برای یک دستشویی رفتن در مضیقه بودند و این خیلی درد است. اتفاقاً این اسیر ده ساله بود و شما فکر کنید ده سال یک اسیر نتواند یک دستشویی راحت برود، چون برای دستشویی رفتن اسرا زمان مشخص کرده بودند و اگر زمان می‌برد آن‌ها را می‌زدند و خیلی برخورد‌های وحشیانه‌ای انجام می‌شد. عده‌ای از اسرا در ابتدای اسارات در همان ظروفی که غذا می‌خوردند در بعضی مواقع باید دستشویی می‌کردند. آنقدر این مواد در اتاق می‌ماند که تمام اتاق بوی تعفن می‌گرفت. در یک فضای بسته‌ای که هیچ روزنه‌ای نداشت. آیا از این تنگنا بیشتر؟ ولی این‌ها زندگی کردند و رشد کردند و توانستند این مشکلات و موانع را پشت سر بگذارند پس ماهم می‌توانیم. بیشتر این اسرا محصل بودند و وقتی به اسارت گرفته شدند باسواد برگشتند. کسانی بودند که به چند زبان زندة دنیا اشراف پیدا کردند و برگشتند.

ولی ببینید وقتی برگشتند، جامعه با آنان چه رفتاری داشت؟ اسیری که با مدرک سوم راهنمایی رفت، حالا که برگشته به لحاظ کلاسیک مدرک دکتری ندارد، یا فوق‌لیسانس و یا حتی دیپلم هم ندارد، برای همین پیشنهاد کاری که به او می‌دهند، خدمتگزاری مدرسهاست. نمی‌گویم این شغل عیب است، نه، این یک شغل شریفی است، ولی چرا هیچ فرصتی برای آنان فراهم نشد؟ این‌ها چیز‌هایی است که نیاز مبرم به پژوهش دارد.

صدام اسرای خودش را پایش سلامتی کرد، ولی اسرای ما فقط رها شدند. جایی شنیده‌ام که به یک مجروح قطع نخاع روسیه که از گردن به پایین فلج است و فقط دستش آزاد است، در داخل خانه شغل داده‌اند، به او پیچ و مهره دادند و گفتند همین طور که خوابیده است این‌ها را سرهم کن. ولی چرا اسیر ما باید برگردد و بعضا دچار مشکلات روحی بشود؟ این یک دنیا درس با خودش آورده بود. ولی عین برگ خزان می‌ریزد و دنیای درس و تجربه را با خودش می‌برد.

من می‌گویم باید برویم سراغ زندگی بازماندگان دفاع مقدس. باید روی دستاورد‌های دفاع مقدسمان که نیاز به صدور، نیاز به پژوهش و آسیب‌شناسی و نیاز به کار علمی دارد کار کنیم. ما اصلاً روی این‌ها مانور نداده‌ایم.

مسوولان و فرماندهان کمتر وارد کار پژوهش شده‌اند

دفاع‌پرس: چرا پژوهشگران به این سمت نمی‌رود؟ آیا کار‌هایی پیرامون موضوعاتی که شما گفتید انجام شده؟

قلعه‌قوند: نه اینکه پژوهشی انجام نشده، ولی کسانی که وارد حوزه نویسندگی می‌شوند افراد خرد هستند، یعنی من رزمنده عادی خاطراتم را می‎‌نویسم، باز می‌بینیم جای کار پژوهشی خالی است، شما کار پژوهشی را مقایسه کنید با کار خاطره، داستان، رمان و زندگینامه ببینید چقدر کمتر است.

فرماندهان و مسوولین ما و تصمیم‌گیرندگان اصلی جنگ، خیلی کمتر وارد حوزه خاطره نگاری می‌شوند. یک تحقیقی بکنید ببینید ما چقدر کتاب داریم، چقدر مربوط به افراد عادیست و چقدر مربوط به مسوولان و تصمیم گیرندگان جنگ، چرا نباید وارد این حوزه بشوند؟!

دفاع‌پرس: در ادامة صحبت‌های خانم قلعه قوند این سوال مطرح است که ما اساسا به چه نوع پژوهشی احتیاج داریم و پژوهش ما در عرصه دفاع مقدس چگونه باید باشد؟ آیا ویژگی‌های این پژوهش با پژوهش‌های دیگر فرق می‌کند؟

خانم قلعه‌قوند: فکر می‌کنم هدف از سوال شما این است که ما چه موضوعاتی را باید مورد پژوهش قرار بدهیم. الان، چون به طور تخصصی موضوع این نشست ما پژوهش در دفاع مقدس است، ما فقط در این مورد صحبت می‌کنیم، این هم نیاز به یک اتاق فکر دارد و این طور نیست که با یک جلسه صحبت در یک زمان کوتاه بتوانیم تعریف کلی ارائه بدهیم. اتفاقاً باید برای همین پژوهش کرد که ما باید سراغ کدام قسمت برویم.

اولاً نیازسنجی لازم است که بدانیم نیاز روز جامعه چیست. هر کس از منظر خودش به موضوع توجه می‌کند، من در عرصه‌ای که کار می‌کنم اگر بخواهم سراغ موضوعی بروم و در خصوص آن پژوهش انجام دهم سواد رسانه و سبک زندگی است. چرا که جامعه با آن درگیر است.

آزاده ما بدون تحصیلات دانشگاهی سواد رسانه‌ای داشت/ اگر سواد رسانه‌ای به کودک و نوجوان امروز یاد دهیم دیگر نگران قدرت ماهواره نمی‌شویم

یک اسیر ۱۳_۱۴ سالة ما بدون این که تحصیلات دانشگاهی داشته باشد، سواد رسانه‌ای فطری داشت که درگیر و اسیر رسانه نمی‌شد. آزاده ۹ ساله‌ای داریم که وقتی آب به او دادند بخورد، آب را ریخت زمین و گفت تا همه نخوردند من هم نمی‌خورم. این عمل را در مقابل رسانه انجام داد. یا اسیر کم سن و سالی که دوربین‌ها آمدند از او فیلم بگیرند کلی اسباب‌بازی، ماشین، تفنگ، برایش آورده بودند وقتی گفتند چیز دیگری هست که بخواهی او یک نگاهی به دوربین کرد و گفت یک قرآن برای من بیاورید. ما به اتاق فکر نیاز داریم، افرادی که اهل فن هستند و در بطن جنگ بودند و جزو برنامه ریزان این عرصه هستند با توجه به نیاز جامعه نیاز سنجی کنند. امروز اگر سواد رسانه‌ای را به بچه‌ها و نوجوانان تزریق کنیم دیگر نگران دیش ماهواره نیستیم، نگران نیستیم که این بچه در گوشی خودش چه عکسی را سرچ می‌کند و می‌بیند. چون بچه قوی و ضدضربه شده است. وقتی جلوی او را نمی‌توانیم بگیریم، باید او را قوی کنیم.

انتهای پیام/ ۱۴۱

به گزارش مجاهدت از خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، پژوهش پشتوانه‌ای قابل اتکا و مهم برای اعتبار بخشی به موضوعات قابل پژوهش است، خواه این پژوهش در خصوص یک پدیده اجتماعی باشد، یا یک دوره تاریخی، در خصوص فرد باشد یا یک ملت و کشور، پژوهش درست و دقیق می‌تواند زوایای مختلف موضوع را به روشنی بیان کند و در اختیار طیف گوناگونی از مردم قرار دهد.

دفاع مقدس به عنوان یکی از برهه‌های سرنوشت ساز تاریخ ایران اسلامی با طی کردن هشت سال سخت و با اندوخته و تجربه فراوان جایگاه خاصی در حوزه‌های پژوهشی دارد. این دوران پر افتخار از جنبه‌های مختلف الهام بخش آثار و تولیدات بسیاری در حوزه‌های ادبی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی، اجتماعی و … شده است که می‌تواند به عنوان الگو در اختیار نسل‌های بعدی این سرزمین قرار گیرد. با توجه به اهمیت و ضرورت پژوهش و نیز جایگاه هشت سال دفاع مقدس در تاریخ ایران پیوند این دو می‌تواند میراث گرانبهایی را بر جای گذارد.

از این رو مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با همکاری خبرگزاری دفاع مقدس در سلسله نشست‌هایی با نویسندگان و پژوهشگران حوزه دفاع مقدس به تبیین جایگاه پژوهش در آثار مکتوب دفاع مقدس پرداخته‌اند. پیش از این مشروح صحبت‌های ارائه شده در سه نشست منتشر شد. بخشی از نشست چهارم با حضور «سعید فخرزاده» و «فرزانه قلعه قوند» از پژوهشگران و نویسندگان حوزه دفاع مقدس در ادامه آمده است.

اسناد سال ۶۰ قابل ساخت نیست/ خاطرات شخصی در دفاع مقدس نداریم

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: کمی درباره اعتبار بخشی بیشتر توضیح می‌دهید؟

قلعه‌قوند: اعتباربخشی همان افزودن به غنایی هست که نتیجه‌اش چیزی می‌شود کیفی. یعنی اثری که اعتبار داشته باشد. کار سطح‌سنجی و مستندسازی بشود. صحت‌سنجی بشود و برپایة اسناد و مدارک باشد. حتی خاطرات باید اینگونه باشد. چه کسی گفته یک خاطره شخصی است؟ وقتی من در گروه دفاع مقدس و دایرة دفاع مقدس قرار می‌گیرم، به تنهایی خاطره‌ساز نیستم و صحبت‌هایم باید بر پایه اسناد و مدارک باشد، والاّ هیچ ارزشی ندارد.

در یک برهه‌ای اسناد و مدارک بوده و دیگر هم ساخته نمی‌شود. سند سال ۶۰ – ۶۲ دیگر ساخته نمی‌شود، ولی ذهن فعال من می‌تواند خیالپردازی کند و مطالب جدید بسازد، ولی آن اسناد تولید نمی‌شود. وقتی من حرفی را می‌زنم که بر پایة اسناد باشد، دهان همه بسته می‌شود، اما متأسفانه ما به اسناد بها نمی‌دهیم.

مدتی پیش برای یک کار پژوهشی به دفتر یک روزنامة رفتم. آرشیوی در اختیار من قرار دادند که وقتی داشتم ورق می‌زدم روزنامه‌ها پودر می‌شد. همانجا گریه‌ام گرفت و گفتم خدای من، چطور یک سند به این راحتی در حال از بین رفتن است. میبینم در فضای مجازی می‌گویند هویدا وقتی آمد قیمت خودکار یک قیمت بود و وقتی می‌خواست برود قیمت همان بود، خب خلاف این موضوع در روزنامه‌های آن زمان هست، اما متاسفانه این سند‌ها دارد از بین می‌رود. چرا فکری برای ترمیم آن‌ها نمی‌کنیم؟

نه فقط ایران و عراق که منطقه خاورمیانه درگیر دفاع مقدس شد

دفاع مقدس: نظر شما در اینباره چیست آقای فخر زاده؟

فخرزاده: پدیده‌های اجتماعی فی‌نفسه ارزش تحقیق دارند. چون به نسبت اشراف و اطلاعات و دانایی از پدیده‌ها دست به برنامه ریزی می‌زنیم. مثل یک پزشک که وقتی می‌خواهد نسخه‌ای برای شخص بیماری بپیچد اول از بیمار می‌خواهد چکاپ انجام دهد و براساس علائمی که دریافت می‌کند درمان را شروع می‌کند و نسخه می‌پیچد. برای جامعه هم ناچاریم که اول جامعه را بشناسیم بعد برنامه ریزی کنیم.

دفاع مقدس دامنة وسیعی از جامه ما را پوشش داده و فقط در یک بخش کوچک از جامعه نبوده، بلکه همه سرزمین را درگیر خودش کرده است. جنگ، زمان زیادی را به خود اختصاص داد. هشت سالی که ۲۹۲۰ روز ملت ایران را درگیر خود کرد و از این بابت هم پدیدة بسیار بزرگی است. وقتی به قرن گذشته نگاه می‌کنیم، شاید ما جنگی به بزرگی جنگ عراق علیه ایران نداشتیم. بنابر این از نظر وسعت زمانی هم قابل توجه است. این که اکثریت مردم ایران درگیر بودند و اختصاص به بخش خاصی از جامعه نداشت. تمام اقشار شامل پزشکان، معلمان، مهندسان، کارگران کارخانه‌ها، راه‌آهن، هواپیمایی و… همه درگیر بودند و نمی‌توانیم جایی را مشخص کنیم که درگیر آن نبوده باشد.

کشور‌های زیادی غیر از کشور ما درگیر این جنگ بود. آمریکا به عنوان قدرتمندترین کشور در آن زمان درگیر بود، شوروی درگیر بود، فرانسه، آلمان، انگلیس، ژاپن و… همه درگیر بودند. کل کشور‌های عربی حاشیة خلیج فارس هم درگیر جنگ شدند، سوریه و ترکیه و مصر و الجزایر و لبنان و همة این‌ها و حتی اسرائیل به نوعی درگیر این جنگ بوده است. هرکدام به جهات مثبت و یا منفی. بنابر این، این جنگ تأثیر بین‌المللی هم داشت.

مدینه فاضله گم شده انقلابیون ما در دفاع مقدس بود/ دفاع مقدس زمینه تحول ساختار در عراق را هم ایجاد کرد

دفاع مقدس تحولی را در ساختار عراق ایجاد کرد. در انقلاب ما، مردم ایران این ساختار را تغییر دادند،، اما در عراق، جنگی که صدام علیه ما به راه انداخت، باعث شد ساختار تغییر کند. بنابر این دفاع مقدس ما زمینة تحول در عراق را هم فراهم کرد. این یک پدیدة چند بعدی و گسترده‌ای است که باید راجع به آن کار کنیم، چون ما هنوز هم با آثار جنگ درگیر هستیم. هنوز پزشکان ما دارند جانباز‌ها را درمان می‌کنند، آزادگان ما در این جامعه هستند، جانبازان حضور دارند، خانوادة شهدا و همه و همه آثارشان هست.

یک نکته دیگری که می‌خواهم بگویم و شاید این موضوع از موضوعات دیگر برای من مهمتر باشد، مسئله فرهنگی است که در جبهه خلق شد. یک فرهنگی در جبهه در کنار جنگ و بمب وگلوله و کشتار خلق شد که رزمندة ما با رفتار و اعمال خودشان آن را به وجود آوردند. این پدیده‌ای که خلق شد، به نظر من و به زعم من، همان مدینة فاضلة گم‌شده انقلابیون ماست.

وقتی که انقلاب به پیروزی رسید، مردم براساس شناخت‌هایی که از اسلام داشتند که یا از پای منبر‌ها شنیده بودند و یا با مطالعه کتاب‌های اندیشمندان به آن دست یافته بودند، یا تحقیقاتی که خودشان داشتند، به یک معرفتی رسیدند که مثلاً حکومت اسلامی باید این ویژگی‌ها را داشته باشد. مثل اینکه باید شایسته‌سالاری حاکم باشد، تلاش شاخصة اصلی فعالیت‌ها باشد. تلاش جهادی و ایثار از ویژگی‌های آن جامعه باشد. شهادت‌طلبی در جامعه باشد، انس با خدا در جامعه حاکم باشد، صرفه‌جویی، روابط عمیق و محبت‌آمیزی، ساده‌زیستی، احترام متقابل، ابتکار، مشارکت و … همه ویژگی‌هایی است که در مورد جامعة اسلامی باید دیده می‌شد.

انتهای پیام/ ۱۴۱

به گزارش مجاهدت از خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، پژوهش پشتوانه‌ای قابل اتکا و مهم برای اعتبار بخشی به موضوعات قابل پژوهش است، خواه این پژوهش در خصوص یک پدیده اجتماعی باشد، یا یک دوره تاریخی، در خصوص فرد باشد یا یک ملت و کشور، پژوهش درست و دقیق می‌تواند زوایای مختلف موضوع را به روشنی بیان کند و در اختیار طیف گوناگونی از مردم قرار دهد.

دفاع مقدس به عنوان یکی از برهه‌های سرنوشت ساز تاریخ ایران اسلامی با طی کردن هشت سال سخت و با اندوخته و تجربه فراوان جایگاه خاصی در حوزه‌های پژوهشی دارد. این دوران پر افتخار از جنبه‌های مختلف الهام بخش آثار و تولیدات بسیاری در حوزه‌های ادبی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی، اجتماعی و … شده است که می‌تواند به عنوان الگو در اختیار نسل‌های بعدی این سرزمین قرار گیرد. با توجه به اهمیت و ضرورت پژوهش و نیز جایگاه هشت سال دفاع مقدس در تاریخ ایران پیوند این دو می‌تواند میراث گرانبهایی را بر جای گذارد.

از این رو مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با همکاری خبرگزاری دفاع مقدس در سلسله نشست‌هایی با نویسندگان و پژوهشگران حوزه دفاع مقدس به تبیین جایگاه پژوهش در آثار مکتوب دفاع مقدس پرداخته‌اند. پیش از این مشروح صحبت‌های ارائه شده در سه نشست منتشر شد بخشی از نشست چهارم با حضور «سعید فخرزاده» و «فرزانه قلعه قوند» از پژوهشگران و نویسندگان حوزه دفاع مقدس آمده است.

اسناد سال ۶۰ قابل ساخت نیست/ خاطرات شخصی در دفاع مقدس نداریم

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: کمی درباره اعتبار بخشی بیشتر توضیح می‌دهید؟

قلعه‌قوند: اعتباربخشی همان افزودن به غنایی هست که نتیجه‌اش چیزی می‌شود کیفی. یعنی اثری که اعتبار داشته باشد. کار سطح‌سنجی و مستندسازی بشود. صحت‌سنجی بشود و برپایة اسناد و مدارک باشد. حتی خاطرات باید اینگونه باشد. چه کسی گفته یک خاطره شخصی است؟ وقتی من در گروه دفاع مقدس و دایرة دفاع مقدس قرار می‌گیرم، به تنهایی خاطره‌ساز نیستم و صحبت‌هایم باید بر پایه اسناد و مدارک باشد، والاّ هیچ ارزشی ندارد.

در یک برهه‌ای اسناد و مدارک بوده و دیگر هم ساخته نمی‌شود. سند سال ۶۰ – ۶۲ دیگر ساخته نمی‌شود، ولی ذهن فعال من می‌تواند خیالپردازی کند و مطالب جدید بسازد، ولی آن اسناد تولید نمی‌شود. وقتی من حرفی را می‌زنم که بر پایة اسناد باشد، دهان همه بسته می‌شود، اما متأسفانه ما به اسناد بها نمی‌دهیم.

مدتی پیش برای یک کار پژوهشی به دفتر یک روزنامة رفتم. آرشیوی در اختیار من قرار دادند که وقتی داشتم ورق می‌زدم روزنامه‌ها پودر می‌شد. همانجا گریه‌ام گرفت و گفتم خدای من، چطور یک سند به این راحتی در حال از بین رفتن است. میبینم در فضای مجازی می‌گویند هویدا وقتی آمد قیمت خودکار یک قیمت بود و وقتی می‌خواست برود قیمت همان بود، خب خلاف این موضوع در روزنامه‌های آن زمان هست، اما متاسفانه این سند‌ها دارد از بین می‌رود. چرا فکری برای ترمیم آن‌ها نمی‌کنیم؟

نه فقط ایران و عراق که منطقه خاورمیانه درگیر دفاع مقدس شد

دفاع مقدس: نظر شما در اینباره چیست آقای فخر زاده؟

فخرزاده: پدیده‌های اجتماعی فی‌نفسه ارزش تحقیق دارند. چون به نسبت اشراف و اطلاعات و دانایی از پدیده‌ها دست به برنامه ریزی می‌زنیم. مثل یک پزشک که وقتی می‌خواهد نسخه‌ای برای شخص بیماری بپیچد اول از بیمار می‌خواهد چکاپ انجام دهد و براساس علائمی که دریافت می‌کند درمان را شروع می‌کند و نسخه می‌پیچد. برای جامعه هم ناچاریم که اول جامعه را بشناسیم بعد برنامه ریزی کنیم.

دفاع مقدس دامنة وسیعی از جامه ما را پوشش داده و فقط در یک بخش کوچک از جامعه نبوده، بلکه همه سرزمین را درگیر خودش کرده است. جنگ، زمان زیادی را به خود اختصاص داد. هشت سالی که ۲۹۲۰ روز ملت ایران را درگیر خود کرد و از این بابت هم پدیدة بسیار بزرگی است. وقتی به قرن گذشته نگاه می‌کنیم، شاید ما جنگی به بزرگی جنگ عراق علیه ایران نداشتیم. بنابر این از نظر وسعت زمانی هم قابل توجه است. این که اکثریت مردم ایران درگیر بودند و اختصاص به بخش خاصی از جامعه نداشت. تمام اقشار شامل پزشکان، معلمان، مهندسان، کارگران کارخانه‌ها، راه‌آهن، هواپیمایی و… همه درگیر بودند و نمی‌توانیم جایی را مشخص کنیم که درگیر آن نبوده باشد.

کشور‌های زیادی غیر از کشور ما درگیر این جنگ بود. آمریکا به عنوان قدرتمندترین کشور در آن زمان درگیر بود، شوروی درگیر بود، فرانسه، آلمان، انگلیس، ژاپن و… همه درگیر بودند. کل کشور‌های عربی حاشیة خلیج فارس هم درگیر جنگ شدند، سوریه و ترکیه و مصر و الجزایر و لبنان و همة این‌ها و حتی اسرائیل به نوعی درگیر این جنگ بوده است. هرکدام به جهات مثبت و یا منفی. بنابر این، این جنگ تأثیر بین‌المللی هم داشت.

مدینه فاضله گم شده انقلابیون ما در دفاع مقدس بود/ دفاع مقدس زمینه تحول ساختار در عراق را هم ایجاد کرد

دفاع مقدس تحولی را در ساختار عراق ایجاد کرد. در انقلاب ما، مردم ایران این ساختار را تغییر دادند،، اما در عراق، جنگی که صدام علیه ما به راه انداخت، باعث شد ساختار تغییر کند. بنابر این دفاع مقدس ما زمینة تحول در عراق را هم فراهم کرد. این یک پدیدة چند بعدی و گسترده‌ای است که باید راجع به آن کار کنیم، چون ما هنوز هم با آثار جنگ درگیر هستیم. هنوز پزشکان ما دارند جانباز‌ها را درمان می‌کنند، آزادگان ما در این جامعه هستند، جانبازان حضور دارند، خانوادة شهدا و همه و همه آثارشان هست.

یک نکته دیگری که می‌خواهم بگویم و شاید این موضوع از موضوعات دیگر برای من مهمتر باشد، مسئله فرهنگی است که در جبهه خلق شد. یک فرهنگی در جبهه در کنار جنگ و بمب وگلوله و کشتار خلق شد که رزمندة ما با رفتار و اعمال خودشان آن را به وجود آوردند. این پدیده‌ای که خلق شد، به نظر من و به زعم من، همان مدینة فاضلة گم‌شده انقلابیون ماست.

وقتی که انقلاب به پیروزی رسید، مردم براساس شناخت‌هایی که از اسلام داشتند که یا از پای منبر‌ها شنیده بودند و یا با مطالعه کتاب‌های اندیشمندان به آن دست یافته بودند، یا تحقیقاتی که خودشان داشتند، به یک معرفتی رسیدند که مثلاً حکومت اسلامی باید این ویژگی‌ها را داشته باشد. مثل اینکه باید شایسته‌سالاری حاکم باشد، تلاش شاخصة اصلی فعالیت‌ها باشد. تلاش جهادی و ایثار از ویژگی‌های آن جامعه باشد. شهادت‌طلبی در جامعه باشد، انس با خدا در جامعه حاکم باشد، صرفه‌جویی، روابط عمیق و محبت‌آمیزی، ساده‌زیستی، احترام متقابل، ابتکار، مشارکت و … همه ویژگی‌هایی است که در مورد جامعة اسلامی باید دیده می‌شد.

انتهای پیام/ ۱۴۱

گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: پژوهش پشتوانه‌ای قابل اتکا و مهم برای اعتبار بخشی به موضوعات قابل پژوهش است، خواه این پژوهش در خصوص یک پدیده اجتماعی باشد، یا یک دوره تاریخی، در خصوص فرد باشد یا یک ملت و کشور، پژوهش درست و دقیق می‌تواند زوایای مختلف موضوع را به روشنی بیان کند و در اختیار طیف گوناگونی از مردم قرار دهد.

دفاع مقدس به عنوان یکی از برهه‌های سرنوشت ساز تاریخ ایران اسلامی با طی کردن هشت سال سخت و با اندوخته و تجربه فراوان جایگاه خاصی در حوزه‌های پژوهشی دارد. این دوران پر افتخار از جنبه‌های مختلف الهام بخش آثار و تولیدات بسیاری در حوزه‌های ادبی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی، اجتماعی و … شده است که می‌تواند به عنوان الگو در اختیار نسل‌های بعدی این سرزمین قرار گیرد. با توجه به اهمیت و ضرورت پژوهش و نیز جایگاه هشت سال دفاع مقدس در تاریخ ایران پیوند این دو می‌تواند میراث گرانبهایی را بر جای گذارد.

از این رو مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با همکاری خبرگزاری دفاع مقدس در سلسله نشست‌هایی با نویسندگان و پژوهشگران حوزه دفاع مقدس به تبیین جایگاه پژوهش در آثار مکتوب دفاع مقدس پرداخته‌اند. پیش از این مشروح صحبت‌های ارائه شده در سه نشست منتشر شد که در ادامه قسمت اول نشست چهارم با حضور «سعید فخرزاده» و «فرزانه قلعه قوند» آمده است.

سعید فخرزاده از سال ۱۳۶۳ کار تخصصی خود در حوزهع تاریخ شفاهی را با ثبت آثار دفاع مقدس در سپاه پاسداران آغاز کرد. قریب به ۳۰ سال در این حوزه سابقه پژوهش در حوزه‌های مختلف دفاع مقدس را دارد و هم اکنون در حوزه هنری انقلاب اسلامی در حال جمع آوری و تدوین دستاورد‌های انقلاب اسلامی است.

فرزانه قلعه قوند سال ۱۳۸۶ با پایان خدمت رسمی در آموزش و پرورش وارد شهرداری شد و، چون همیشه به کار فرهنگی علاقه داشت و در آموزش و پرورش نیز یک معلم پژوهشگر بود از سوی موسسه فرهنگی پیام آزادگان دعوت به همکاری شد و هم اکنون مدیریت پژوهشی مرکز را برعهده دارد.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌‍ مقدس: ما در حوزه دفاع مقدس و بحث مقاومت که تقریبا جدید است چه ضرورتی به انجام پژوهش وجود دارد؟

فخرزاده: پژوهش در موضوعات انقلاب اسلامی و حوادث بعد از آن به ویژه دفاع مقدس و مقاومت، به معنای این است که فهمی نسبت به پدیده‌ها داشته باشیم. پدیده‌هایی که آثار آن هم چنان در جامعه وجود دارد. اگر انسان‌ها می‌خواهند نسبت به آینده برنامه‌ریزی کنند باید خود اجتماعیشان را بشناسند و این خودِ اجتماعی، یعنی شناخت اجزا و پدیده‌ها. برای همین، پژوهش لازمة حرکت انسان است تا بتواند آینده را ترسیم کند.

قلعه قوند: معتقدم پژوهش با فطرت بشر عجین شده و ما زمانی که به دنیا آمدیم خداوند به ما چند ابزار داد، یکی از این ابزار‌ها حواس بود، دیگری تفکر و عقل بود. ما با پژوهش زندگی را شروع کرده‌ایم. هر جنبده و موجود زنده‌ای پژوهشگر است و میل به جستجو جزو فطرت ماست. پژوهش با زندگی ما توأم شده، برای هر کدام از بخش‌های زندگی می‌توانیم کار پژوهشی داشته باشیم. اما به طور عام جستجو برای یافتن هدف و دستاویزی که به حیات و زندگی خودمان ادامه بدهیم معنای پژوهش است. زندگی صرفاً زنده بودن نیست، حیات فرهنگی، نیاز به پژوهش دارد. حیات علمی، پزشکی، اجتماعی، هنری، همة این‌ها نیاز به پژوهش دارند و برای اینکه بتوانیم راهی که می‌خواهیم پیدا کنیم، فرصت‌ها را بشناسیم، تهدید‌ها را از بین ببریم، از قوت‌ها استفاده کنیم و ضعف‌ها را بپوشانیم تا به هدفی که می‌خواهیم برسیم، همة این فرآیند اسمش می‌شود پژوهش.

آسیب تحریف در آثار اهالی دفاع مقدس نیز دیده می‎شود

پژوهش ضرورت زندگی بشر است و نمی‌تواند نباشد. شما در خانة خودتان هم برای هر کاری نیاز به جستجو و انتخاب بهترین را دارید. وقتی ما به مهمترین پدیده و دستاورد انقلاب اسلامی، یعنی دفاع مقدس می‌رسیم، می‌بینیم موضوعات دیگری وجود دارد که نیازمند پژوهش‌های گسترده هستیم. یکی از مهمترین علت‌های پژوهش در دفاع مقدس نیز جلوگیری از تحریف است. شاه‌کلید بحث امروز ما سخن نغز رهبر انقلاب است که فرمود اگر حقایق را روایت نکنیم، دشمن می‌آید و با دروغ و تحریف جای ظالم و مظلوم را عوض می‌کند.

به نظرم ما ۲ جور تحریف داریم. یکی تحریفی که خودمان جاهلانه انجام می‌دهیم و می‌توانیم بگوییم تحریف داخلی. ممکن است من از اهالی دفاع مقدس باشم و این اتفاق در آثار من هم بیفتد. اما تحریف دیگر همانی است که یک دشمن خارج از مرز‌ها انجام می‌دهد که قطعاً جنس آن فرق می‌کند، اول اینکه حسابشده است، دوم روی آن مطالعه زیادی انجام شده و قطعاً یک آبشخوری مثل پهلوی یا اسرائیل یا کسی دیگر پشت آن هست. در واقع آنان انتخاب می‌کنند و بعد دست به تحریف می‌زنند.

غلوگویی زمینه نفوذ دشمن را فراهم می‌کند

تحریف یعنی حقایق را آنجور که می‌خواهیم بیان می‌کنیم و نه آن چیزی که هست. یادم هست اوایلی که در موسسه مشغول به کار شدم به خاطر اشتباهی که داشتیم مجبور شدم یک چاپ کتاب را خمیر کنم، این کار خیلی شجاعانه‌ای بود، با اینکه آن کتاب شاید ضربه‌ای جدی به واقعیت نمی‌زد، اما چون فاصله کمی با حقیقت داشت آن را از بین بردم.

یا در مقطعی حس غلو کردن در حدی که افراد را فرا انسانی ببینیم بعد از جنگ زیاد شد. این در حالی بود که حتی پیغمبر خدا هم یک انسان بود و ما نمی‌توانیم درباره یک رزمنده یا یک شهیدی که بسیار فراتر از انسان‌های معمولی نسل خودش است، جوری صحبت کنیم که برای نسل امروز باورپذیر نباشد. همین مسائل به اصل دفاع مقدس ضربه می‌زند و زمینه را برای نفوذ دشمن باز می‌کند.

انتهای پیام/ ۱۴۱