فرش

سرویس سیاست مشرق – «وبلاگ مشرق» خوانشی روزانه در لابه‌لای اخبار و اتفاقات کشور است. ما درباره این خوانش البته تحلیل‌ها و پیشینه‌هایی را نیز در اختیار مخاطبان محترم می‌گذاریم. ۷:۳۰ هر روز با بسته ویژه خبری-تحلیلی مشرق همراه باشید.

***

۱۰ معجزه در دولت پزشکیان!

فردی به نام جعفر گلابی، اخیراً طی یادداشتی که اعتمادآنلاین آنرا منتشر کرد، برای مدح مسعود پزشکیان نوشت:‌ او قرار نیست معجزه کند و وعده‌های ناشدنی نخواهد داد ولی…

گلابی سپس وعده و وعیدهایی را به پزشکیان نسبت داده است که تیترهای آنها را در ادامه می‌خوانید:

۱_در رفع تحریم‌ها ابتکارات عملی به خرج خواهد داد.

۲_با غول‌های افسارگسیخته تورم و فساد و تهدیدهای خارجی و شکاف میان دولت و ملت گلاویز می‌شود.

۳_وزیر خارجه‌اش زبان دنیا را خوب خواهد دانست.

۴_وزیر اقتصادش تمام ظرفیت‌های علمی کشور را به‌ کار خواهد بست.

۵_وزیر ارشادش با سینما و هنر و فرهنگ و روزنامه‌ها و دنیای مجازی آشتی خواهد کرد.

۶_ وزیر کشورش با زبانی نرم و فروتنانه با زنان و دختران و جوانان و نوجوانان سخن خواهد گفت.

۷_وزیر کارش بدون شعار کارگران را بر صدر خواهد نشاند.

۸_وزیر علومش در اکرام و احترام اساتید دانشگاه و دانشجویان عملا وارد میدان خواهد شد.

۹_با آقای پزشکیان اخلاق و برادری و آگاهی و دوستی و عدالت جانی تازه خواهند گرفت.

۱۰_ آشتی بزرگی صورت می‌گیرد و حبس‌ها و حصرها به حداقل می‌رسند. [۱]

*با خوانش ۱۰ وعده فوق که به آقای پزشکیان نسبت داده شده، آقای پزشکیان همانند دولت روحانی، جهان را گلستان خواهد کرد!

جالب آنکه نویسنده محترم در عین حال مدعی شده است که قرار نیست پزشکیان معجزه کند!

ما قضاوت درباره این وعده‌ها و کارنامه پزشکیان پیرامون آنها را بر عهده مخاطبان محترم می‌گذاریم.

بماند که برخی از این وعده‌ها اساسا در سطح اختیار یا توانایی هیچ رئیس‌جمهوری نیست!

***

واردات فرش دستباف ایرانی؛ آتش در خرمن قالیبافان

بر اساس یک تصمیم عجیب دولت سیزدهم؛ فرش دستباف ایرانی که به خارج از کشور صادر شده است؛ ‌من‌بعد می‌تواند مجددا بعنوان فرش مستعمل به کشور وارد شود و حتی در نمایشگاه نیز فروخته شود!

اتفاقی عجیب، تلخ و بی‌منطق که بهانه آن امکان عملیات تعمیر، رفوگری، شست و شو و رنگ برداری در داخل کشور عنوان شده است.

به گزارش مجاهدت از تسنیم، این رخداد تلخ که از بهمن ماه گذشته به تصویب دولت رسیده است؛ همچنین به فرش‌های بازآوری شده به ایران اجازه عرضه در نمایشگاه را هم می‌دهد! [۲]

در همین راستا رئیس مرکز ملی فرش دستباف نیز اخیراً طی اظهاراتی با افتخار گفته است:‌ ورود موقت فرش‌دست‌باف به منظور رفوگری از سال گذشته در حال انجام است.

به گزارش مجاهدت از ایرنا، او می‌افزاید: در خصوص ورود قطعی فرش دست‌باف هم لایحه مربوطه در هیات دولت است، که به زودی انجام خواهد شد! [۳]

*ما اعتراف می‌کنیم که با چشمان پر از اشک این خبرهای مرتبط با صنعت فرش دستباف را خواندیم…

فرشی که دسترنج هزاره‌ی ایرانیان است و از گرده همین دیرینگی و رنج‌زادگی و مردمی بودن به گرانقیمتی و یکتایی رسیده اما حالا به یمن نگاه عجیب مسئولان امر قرار است تبدیل به کالایی دم دستی و بی‌ارزش شده به نحوی که خارجی‌ها بتوانند پس از استفاده؛ آنرا به خودمان بفروشند!

و ما هم قانون‌مدار و با افتخار؛ این فرش مستعمل را روی سر نهاده و به کشور برگردانیم و اگر هم دیگر آنرا نخواستند؛ هیچ ایرادی ندارد!

عجیب آنکه می‌بینیم بهانه‌هایی مثل رفوکاری و تعمیر برای واردات فرش‌های دستباف عنوان شده و این در حالی است که رفوکاری و تعمیر صرفا باید برای فرشی به کار برود که در داخل ایران تولید و مستعمل شده زیرا طبعا تعمیر برای فرش گرانقیمت صادر شده هیچ معنایی ندارد!

در واقع مشتری خارجی باید پس از استفاده از کالای مصرفی فرش؛ قالی نو بخرد نه اینکه به بهانه رفو کاری و غیره همان قالی را به خودمان پس بدهد یا خواستار خدمات پس از فروش در کالای مصرفی باشد!

و ما هم با افتخار قاشق غذا را دور سر بچرخانیم و همان قالی را به ایران وارد و تعمیر کنیم و احیانا اگر مشتری خارجی تقاضامند دریافت فرش تعمیری خودش نبود هم آنرا در نمایشگاه‌های فرش ایران به فروش برسانیم!

این عملا یک کاپیتولاسیون در صنعت فرش است که در ماه‌های اخیر اتفاق افتاده و از رحم ناپاک آن نیز یک اتفاق بسیار بد متولد می‌شود که همان “ارزانی و تبدیل شدن فرش دستباف ایرانی به دستمال” است.

جالب است که مخاطبان محترم بدانند آن دسته از کشورهای دنیا که کالاهای گرانقیمت مصرفی بااصالت دارند؛ در صورت صادرات هرگز چنین گشاده‌دستی‌های بیجایی را در قبال آن کالاها ندارند و معتقدند کالای گرانقیمت صادر شده؛ رفت که رفت!

بماند که این هم جای سوال است که صادرکنندگان قَدَر فرش ایرانی چرا به خود زحمت ایجاد چند واحد تعمیرکاری فرش در کشورهای هدف را نمی‌دهند اما در مقابل زحمت صدبرابری دریافت همان فرش، وارداتش به ایران، تعمیرش و سپس عودت آن به مشتری خارجی یا فروشش در نمایشگاه ایرانی را به جان می‌خرند!؟

این قضیه به شدت تأسف‌انگیز و مشکوک است و جا دارد که حتی نهاد امنیتی به مسئله ورود کند.

مجددا تأکید می‌شود که فرش‌بافی و هنر قالی؛ یک هنر هویتی و گرانقیمت ایرانی است که بار اصلی آن بر دوش زنان و مردان و دختران زحمتکشی است که با عزت نفس در کارگاه‌های کوچک و خانه‌های محقّرشان اما دوست‌داشتنی‌شان کالای مهم فرش را تولید می‌کنند اما به جای اینکه ذینفع اصلی بهای فرش باشند؛ اینچنین قربانی قوانین عجیب و ابعاد تاریک ماجرای “واردات فرش دستباف ایران به ایران” می‌شوند!

این ماجرا باید هرچه سریعتر ملغی شود.

“جای آن است که خون موج زند در دل لعل/ زین تغابن که خزف می‌شکند بازارش”

***

سکوت تئوریسین‌های پزشکیان درباره تورم و “گرانی”

عباس عبدی، از تئوریسین‌های جریان چپ در یادداشتی که در شماره دوشنبه گذشته روزنامه اعتماد منتشر کرده؛ خطاب به پزشکیان نوشته است:

“وعده‌های بی‌پایه و نشدنی ندهید. سال ۱۴۰۰ را به یاد بیاورید، مبادا بگویید که تورم را نصف و تک‌رقمی می‌کنم. آنان که به شما رأی می‌دهند این حرف‌ها را توهین به خود خواهند دانست. من سعی می‌کنم ایده‌های خود را به نحوی منعکس کنم یا به اطلاع برسانم ولی می‌دانم که در یک موقعیت تاریخی خطیری هستید، مسوولیت شما تکرار نشدنی است.“[۴]

*ما هم با آقای عبدی موافقیم که وعده نصف یا تک‌رقمی کردن تورم وعده معقولی نیست. اما کاهش آن که معقول است!

ما و مردم توقع این را نداریم که آقای عبدی بعنوان تئوریسین، لام تا کام درباره “لزوم کاهش تورم” چیزی به روی مبارک نیاورد و آقای پزشکیان هم با سخنانی که چند ماه قبل در انتقاد از پایین بودن تعرفه‌های درمانی بیان کرده بود؛ عملا نوید گرانی‌های بیشتر را بدهد! [۵]

با این توصیه‌های عبدی و آن اظهارات پزشکیان یعنی مردم ایران در صورت پیروزی پزشکیان باید شاهد گرانی بیشتر باشند و قاتق نانشان را به کشاکش‌های سیاسی گره بزنند!

و البته این بسته به انتخاب خود مردم است…

***

۱_https://www.etemadonline.com/tiny/news-۶۶۲۹۷۵

۲_https://tn.ai/۳۰۳۸۲۶۱

۳_https://irna.ir/xjQMJm

۴_ https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/۲۱۸۰۴۵/۵۱-

۵_ mshrgh.ir/۱۶۱۱۳۱۶

به گزارش مجاهدت از مشرق، قالی پازیریک قدیمی‌ترین فرش جهان است که در سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ خورشیدی (۱۹۴۹–۱۹۴۷) توسط سرگی رودنکو، باستان‌شناس روسی در درهٔ پازیریک واقع در ابتدای رشته‌کوه‌های آلتای در محدودهٔ کشور روسیه، در کنار اشیاء باستانی مشهوری مانند گلدان چوبی، مومیایی دوید، نقش اسب سواری به همراه آثاری دیگر در گور یخ‌زدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی کشف شد.

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، به گواهی تاریخ مصرف فرش از ابتدای ظهور آن، با شکل زندگی عشایری و روستایی پیوند داشته و بر این اساس آفرینش آن بر پایه نیاز بوده است. به مرور بر اثر علاقه به زیبایی و ذوق‌آزمایی، همانند سایر هنرها نقش‌اندازی بر آن رواج یافت. افزایش بُعد زیبایی، بدون شک ارزش و ماهیت هنری آن را بیشتر کرد.

از آنجا که فرش یکی از مهمترین کالاهای صادراتی ایران هم در جایگاه هنری و هم مصرفی است، شناخت ویژگی‌ها و کارکردهای مختلف آن در اعصار و حوزه‌های جغرافیایی مختلف حائز اهمیت بوده و می‌تواند جهت‌دهی مناسبی در حوزه تولید و برای بازارهای مختلف با کارکردهای مختلف داشته باشد.

فرش تبریز، طرح لچک ترنج، حیواندار ـ کتیبه‌دار

از قرون ۱۱ و ۱۲ میلادی (۵و ۶ هجری قمری) پارچه‌های لوکس گران‌قیمت به تعداد زیاد در خانه ثروتمندان اروپایی وجود داشت. علاوه بر آن تعداد قابل توجهی از اسناد مربوط به آغاز قرن ۱۴ نشان می‌دهد که پارچه‌های با تکنیک بافت تاپستری وجود داشته که عموماً شامل موتیف‌های تکراری بوده است.

منسوجات گرانبها خصوصاً انواع تاپستری (نوعی پارچه دیوارکوب) در سده‌های میانه و رنسانس از مهمترین مؤلفه‌های ثروت و شکوه بود که توسط افراد مذهبی یا خانواده‌های اشراف برای نمایش قدرت به کار می‌رفت.

فرش زیر پای مدونا و کودک، اثر: آلسو بالدووینتی (۱۴۲۷ – ۱۴۹۹)، موزه فلورانس

«مدونا» برای توصیف نقاشی‌ها یا مجسمه‌های مریم مقدس در دوره رنسانس به کار می‌رفت.

اگر چه نمونه فرش‌های قابل استنادی از پیش از قرن ۱۶ میلادی (۱۰ قمری) در دست نیست اما بنابر توصیفاتی که در برخی تاریخ‌نگاری‌ها آمده، فرش‌هایی وجود داشته که با سنگ‌های قیمتی و مواد گران‌قیمت بافته بودند یا تزیین شده بودند. از حدود قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی، فرش‌هایی در ابعاد بزرگ و با استفاده از تار و پود طلا و نقره باقی مانده است که در زیبایی و نفیس‌بودن، از شاهکارهای فرش‌بافی به شمار می‌آیند. البته این فرش‌ها برای مصارف عمومی و خانگی نبود، بلکه صرفاً برای استفاده در کاخ‌ها و مکان‌های پر اهمیت همچون عتبات، مساجد و کلیساها بافته می‌شده‌اند.

اثر: جیووانی دی نیکولو مانسوئتی،‌ سال ۱۴۹۴

در زمان رنسانس، در مراسم عمومی و مسابقات، آویزان کردن فرش از بالکن‌ها و پل‌ها رایج بود.

فرش به عنوان کالایی لوکس و گران‌قیمت، یکی از نشانه‌های ثروت و متمایز بودن خانواده به شمار می‌رفت.

به این ترتیب فرش دستباف به عنوان کالایی لوکس و فاخر، نه تنها در کشورهای شرقی تولیدکننده، که در کشورهای غربی نیز مورد توجه قرار گرفت. به گواهی تاریخ، در دوران کهن اروپا خصوصاً در ایتالیا به ویژه سده‌های میانه نمایش تاپستری در فضاهای عمومی، میادین و کلیساها، خصوصاً در مناسبت‌های مختلف و جشن‌ها امری رایج بوده است.

اثر: کارپاچیو،‌ سال ۱۴۹۵ میلادی

ایتالیا به عنوان قطب اصلی تجارت و سرمایه‌داری در سده‌های میانه، هلند و فرانسه به دلیل داشتن بیشترین نقاشی‌های درباری با تصویر فرش، و انگلیس به دلیل داشتن نمونه‌های تصویری از زندگی طبقه متوسط، از جمله کشورهایی هستند که فرش دستباف در آن‌ها مصرف داشته و آثاری از آن باقی مانده است.

فرش آناتولی، قرن ۱۵، موزه فرش و گلیم واکیفلار استانبول

در سده‌های میانه و همزمان با عمومیت یافتن مصرف منسوجات دیوارکوب، طبقات بالای جامعه در پی تمایل به ایجاد تمایز و هویتی نو، به دنبال کالایی متفاوت بودند که در این میان فرش با داشتن ویژگی‌های تصویری منحصر به فرد از یک سو و از سوی دیگر، امکان برآورده ساختن نیازهای تزئینی به لحاظ کارکردی همچون پارچه‌هایی که پیش‌تر استفاده می‌شد، بیشتر مورد توجه قرار گرفت.

پرتره‌های هنری هشتم و پسرش، متعلق به قرن ۱۶، مجموعه دوک راتلند انگلیس

با افزایش شناخت و تمایل برای فضاسازی‌های شرقی، فرش به عنوان نمادی از شرق به مرور تا حد زیادی جایگزین انواع تاپستری‌ها از جمله منسوجات گلدوزی شده هندی شد و ماهیتی نمادین و فاخر یافت. به مرور کارکرد فرش فراتر رفت تا آنجا که افراد طبقات بالای جامعه خصوصا شاهان، مذهبیون و تجار در نقاشی‌ها و تصاویر ثبت شده از خود، از فرش نه تنها به جهت زیبایی تصویر، که به عنوان نماد ثروت و به نشانه تفاخر ناشی از مالکیت آن، استفاده می‌کردند.

فرش پولونزی با نشان خانوادگی پادشاه لهستان، قدمت: احتمالاً سال ۱۶۰۲ میلادی بافته شده در ایران، موجود در موزه رزیدانس مونیخ

نقش عقاب لهستانی در مرکز فرش پولونزی

یافته‌ها نشان می‌دهد که فرش در سده‌های ۱۵ و ۱۶ میلادی عموماً به مصرف طبقات بالای جامعه خصوصا دربار می‌رسید که به مرور در قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی با رواج نظام سرمایه‌داری و شکل‌گیری طبقه متوسط و تقلید آن‌ها از شکل زندگی طبقه بالاتر و مصرف تفاخری، کاربردی نمادین یافت.

این در حالی است که فرش‌های مصرفی طبقه متوسط شکوه و تجمل فرش های مصرفی دوران پیش‌تر را نداشت اما همچنان به عنوان نمادی از اصالت و ثروت، به تقلید از طبقه بالاتر در تصاویر و تزئینات منزل استفاده می‌شد.

قالیچه سجاده اوشاک (نام استانی در ترکیه) با الگوی «بلینی»، قرن ۱۶ میلادی- محل نگهداری: موزه هنرهای اسلامی، برلین

به طور کلی کارکرد مصرفی فرش در اروپا از سده‌های میانه تا قرن ۱۸ میلادی را می‌توان به طور خلاصه در جدول زیر بیان کرد:

زمان (میلادی)	محل استفاده	طرح و نقش	شکل استفاده
قرن ۱۵ و پیش‌تر	استفاده در جشن‌ها، مراسم کلیساها، نمایش نشان خانوادگی یا نظامی	عمدتا موتیف‌های تکراری به صورت هندسی	آویزان کردن از دیوارها
قرن ۱۶	در دربار مصرف زیبایی‌شناختی (استفاده در تصاویر شخصی)	نقوش رایج فرش شرقی	بخشی از ترکیب‌بندی نقاشی و به نشانه تفاخر به‌صورت کفپوش یا آویزان
قرن ۱۷ و ۱۸	در منازل طبقه متوسط به عنوان کفپوش یا رومیزی	نقوش رایج فرش شرقی	بخشی از تزیین خانه

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که استفاده از نقوش و عناصر بصری تا پیش از سده نوزدهم کارکردی تزیینی داشته و پس از آن از عاملی تزئینی در ترکیب‌بندی تابلوها به عنصری بیانی تبدیل می‌شود.