فرهنگ

به گزارش خبرنگار مجاهدت به نقل از مشرق، روزنامه فرهیختگان، یادداشتی از حجت الاسلام و المسلمین رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا منتشر کرده است که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.

آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور محبوب و منتخب، ضمن عرض سلام و تبریک به‌خاطر جلب‌اعتماد ملت شریف ایران و با آرزوی توفیقات روزافزون برای جناب‌عالی، به‌عنوان یک طلبه و معلم دانشگاه که سال‌هاست در عرصه حکمرانی می‌اندیشم و در فرهنگ هم از نزدیک دستی بر آتش دارم، نکاتی را مشفقانه و متواضعانه در همان بدو پیروزی شما در رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری به حضورتان عرضه می‌دارم:

۱ جنابعالی رویکرد عالمانه، واقع‌بینانه و راهگشایی به اداره کشور دارید و در بعضی عرصه‌ها نیز به ایده‌های بسیار خوبی برای تحول دست پیدا کرده‌اید اما هنوز فاقد یک برنامه جامع و حرفه‌ای برای تحقق وعده‌های خود به مردم هستید که جا دارد هرچه زودتر با تشکیل تیم‌های قوی، متشکل از نخبگان انقلابی و سپس ایجاد فرصت‌های مناسب برای نقادی برنامه‌ها، به یک برنامه جامع، منسجم و کارآمد دست پیدا کنید.

۲ مردم ما اغلب از ناکارآمدی دولت سابق به ستوه آمده‌اند اما قشر محروم و مستضعف به‌طور مضاعف و همین الان در رنجند و تحمل وضع اقتصادی برایشان واقعا دشوار است لذا جا دارد دولت جنابعالی برای پایان‌دادن به رنج این طیف از مردم، سریعا یک برنامه کوتاه‌مدت تهیه کرده و با آغاز به کار دولت با فوریت اجرا کند.

۳ جدای از نیاز مبرم دولت جنابعالی به برنامه قوی، وجود یک عقلانیت پیشرفته سیاسی لازمه توأما تهیه و اجرای موفق برنامه است. بعضی از دولت‌های قبل، فاقد این عقلانیت بودند و لذا با وجود برخورداری از برنامه یا شبه‌برنامه، در حکمرانی صحیح و منسجم کشور ناکام بودند و در مواردی، ناخواسته بحران‌سازی کردند. هرچند شکل‌گیری این عقلانیت با تشریک‌مساعی همه اعضای دولت خلق می‌شود اما در این بین، سهم شخص رئیس‌جمهور و قدرت عقل‌ورزی او در ساحت سیاست بسیار بالاست.
۴ اجازه نفرمایید کابینه شما به شرکت سهامی تبدیل شده و با تحمیل عناصر ناتوان یا غیرهمسو با افکار جنابعالی، دولت را به ضعف و ناکارایی بکشند. تحقق وعده‌ها و پاسخگویی به توقعات مردم، جز با تشکیل یک دولت قوی و همسو میسر نخواهد شد و راه رسیدن به چنین دولتی فقط رعایت جدی و بدون‌تعارف شایسته‌سالاری است. امروز نیروی جوان و شایسته در کشور کم نیست اما حلقات پنهان قدرت از ورود آنها به صحنه مدیریت کشور جلوگیری می‌کنند.

۵ به‌رغم تاکیدات فراوان رهبر عزیز انقلاب طی چند دهه اخیر، هیچ‌یک از دولت‌های قبل تن به استفاده روشمند و غیرتشریفاتی در بهره‌گیری از نخبگان جهت اداره کشور ندادند و به‌عبارت واضح‌تر، مدیریت ذوقی و سیاست‌زده را به مدیریت علمی ترجیح دادند. جنابعالی حتما مستحضرید که امروز کشور با مسائل بسیار پیچیده‌ای روبه‌روست که جز با به میدان آوردن طیف‌های نخبگانی در دانشگاه‌ها، دستیابی به فرمول‌های قویِ علمی و سپس اعتماد به آنها قابل‌حل نیست.

۶ تعیین گفتمان عدالت از سوی جنابعالی پاسخی شایسته به انتظارات مردم و عاملی مهم در جهت پیروزی جنابعالی در انتخاب بود لکن مستحضرید که در جزئیات و در ساحت عمل، فقدان یک نظریه اسلامیِ جوابگو و مبتنی‌بر آن، یک مدل محاسبه‌شده و دقیق برای اجرای عدالت می‌تواند اجرای عدالت از سوی دولت شما را به‌طور آشکار یا پنهان به ضدخود تبدیل کند. بنابراین، سزاوار است با تعیین متخصصانی از علوم انسانیِ اسلامی و با مشارکت مدیران مجرب و درعین‌حال باورمند به عدالت، روی تهیه مدل جامع اجرای عدالت در همه عرصه‌ها کار جدی شود.

۷ شروع مبارزه قاطع با فاسدان در هر مقام و لباسی، جزء افتخارات جنابعالی در دوره ریاست بر قوه قضائیه است و حتما در رأی‌آوری شما اثر فراوانی داشته است لکن مستحضرید که مبارزه جانانه با اژدهای هفت‌سر فساد در دولت، که از وعده‌های صریح جنابعالی به مردم است، تنها با حرف یا انتصاب مدیران پاکدست حاصل نمی‌شود. درواقع، جنابعالی برای مبارزه با فساد و خشکاندن ریشه‌های آن در دولت، جدای از حداکثرسازی شفافیت، بهادادن به نظارت عمومی و ریل‌گذاری برای آن، به تغییرات لازم در خیلی از مقررات و از همه مهم‌تر، به سیستمی دقیق و فراگیر نیاز دارید که از همین الان باید گروه‌های زبده‌ای برای شکل‌گیری آن مامور شوند.

۸ هرچند اجرای عدالت یا مقابله با فساد نیازمند تحول در خیلی از دستگاه‌هاست اما در این میان اگر بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه (به منزله مغز کشور) که بعد از ۴۲ سال از پیروزی انقلاب اسلامی همچنان گرفتار لیبرال‌زدگی هستند، زودتر اصلاح نشده و با گفتمان عدالت همراه نشوند تلاش‌های دولت جنابعالی را به راحتی ضایع می‌کنند و البته روشن است که اصلاح این دو مجموعه، نیازمند داشتن طرح پخته و البته شجاعت و خطرپذیری است.

۹ جنابعالی به‌خوبی از آمار و دلایل کسانی که در انتخابات شرکت نکردند یا به شما رأی ندادند آگاهید. در این شرایط، جا دارد با رویکرد جذب حداکثری و برای پاسخگویی به سوءتفاهمات آنها که ممکن است بخشی از آن، زاییده تبلیغات سوء رسانه‌ها باشد برنامه‌ریزی بفرمایید. به بیان دیگر، جنابعالی رئیس‌جمهور همه مردم ایران هستید نه کسانی که تنها به شما رأی دادند و تامین حقوق و انتظارات درست آنها – با هر ظاهر و سلیقه‌ای- و درکل، جلب اعتماد این طیف از مردم شریف ایران نباید مغفول واقع شود.

۱۰ خیلی از مردم ایران برخلاف تبلیغات برخی رسانه‌ها، جنابعالی را به‌عنوان یک فرد روشن‌بین و واقع‌گرا شناختند که نه‌فقط اهل تحجر و دگم‌اندیشی نیستید، بلکه از افکار جدید و راه‌های نو و منعطف برای تحول و تغییر در شرایط کشور استقبال می‌کنید. تقاضا دارم با پایبندی به این منش، هم از تصویری که به درستی از خودتان ساخته‌اید صیانت کنید و هم به نیاز کشور به نوآوری و انعطاف‌پذیری پاسخ دهید.

۱۱ هرچند در سال‌های گذشته صحبت از مسائل زنان و اغراق‌گری درباره آنها، یکی از شگردهای رایج برای دوگانه‌سازی از سوی رقبای جریان سیاسی انقلاب بوده است اما حتما التفات کافی دارید که به‌رغم تکریم تاریخی انقلاب اسلامی از زنان ایرانی و خدمات منحصربه‌فردی که به آنها در برخی عرصه‌ها شده است، درحال حاضر زنان ایرانی با مسائل عدیده‌ای روبه‌رو هستند که دولت‌های قبل به جز شعار، قدم موثری برای حل این مسائل برنداشته و حتی به این مسائل افزوده‌اند. بنابراین، جا دارد جنابعالی با شناسایی دقیق این مسائل و اولویت‌بندی آنها و همچنین تعیین افراد فهیم، روشن‌بین و توانا، فرصت حل این مسائل و نشاندن زنان در جایگاهی که شایسته آن هستند را فراهم فرمایید.

۱۲ بهتر از من می‌دانید که مغزافزار اداره کشور در همه جوامع علوم انسانی است و کشورهای به‌اصطلاح پیشرو استعدادهای برتر خود را به سمت علوم انسانی سوق می‌دهند؛ از سوی دیگر، کشور ما یک کشور اسلامی است و بنا به خواست مردم باید احکام و ارزش‌های اسلامی در رگ‌های کشور جریان یابد. در چنین شرایطی راهی جز سرمایه‌گذاری جدی روی بسط و تکامل علوم انسانیِ اسلامی نیست. تا الان با کوشش‌های جمع کثیری از اساتید برجسته دانشگاه و حوزه، قدم‌های خوب و موثری برداشته شده و مجمعی به نام مجمع عالی علوم انسانیِ اسلامی راه‌اندازی شده است اما تا دولت ورود باورمندانه‌ای به این حرکت نداشته باشد و میدان را باز نکند، یقینا برداشتن قدم‌های بعدی ممکن نخواهد بود.

۱۳ جنابعالی کاملا مستحضرید که نه‌تنها در سال‌های گذشته از مظلومیت فرهنگ کاسته نشده است، بلکه سیاست‌زده شدن فرهنگ از یک‌سو و نگاه لیبرال به مدیریت فرهنگ از سوی دولت قبل، مظلومیت فرهنگ را چند برابر کرده است. جناب آقای رئیس‌جمهور؛ حال فرهنگ واقعا خوب نیست و بدحالی فرهنگ رابطه غیرقابل انکاری با بدحالی اقتصاد، جامعه و سیاست دارد. البته در سال‌های گذشته لشکری از تشکل‌های مردمی پرانگیزه، پا به این میدان خطیر گذاشته و با دست خالی قدم‌های خلاقانه‌ای برداشته‌اند و لکن ما امروز جدای از مدیریت ضعیف و نابسامان فرهنگ، با صدها ایده مبتکرانه برای تحول فرهنگی روبه‌رو هستیم که بدون حمایت روشمند و بی‌وقفه دولت قابل‌تحقق نیست.

۱۴ درمیان مسائل کلان و متنوع فرهنگی، شرایط نابسامان نظام آموزش‌وپرورش را باید یک ابرمساله فوق‌حساس برای کشور معرفی کرد. من اهل اغراق نیستم لکن به‌عنوان یک کارشناس، ساختمان آموزش و پرورش را در معرض فروپاشی می‌دانم. طی سال‌های گذشته، جدای از بازی‌های سیاسی با آموزش و پرورش، نه‌تنها یک ایده عقلانی و پاسخگو برای اداره آن و غلبه بر مشکلات وجود نداشته، بلکه نفوذ غربگراها و از همه بدتر، بی‌ثباتی عجیب مدیریتی، امکان تحقق هرگونه ایده تحول‌آفرینی را از بین برده است. لذا به نظر می‌رسد حساب این وزارتخانه را باید از جهت رسیدگی از سایر وزارتخانه‌ها جدا دیده و ضمن تعیین یک وزیر پهلوان، وقت خاصی را شخصا به آن اختصاص دهید.

۱۵ فضای مجازی و جهان جدیدی که در درون جهان سنتی همچون دو روی یک سکه شکل گرفته است، علاوه‌بر تغییر شکل و سبک زندگی، تقریبا اکثر معادلات حکمرانی داخلی و جهانی را تحت‌تاثیر خود قرار داده است. برخلاف ادعای کذابان، رویکرد نظام اسلامی به فضای مجازی فرصت‌محور است، هرچند به قاعده عقلا، تهدیدهای آن را نیز دست‌کم نگرفته و نمی‌گیرد.
مع‌الاسف رئیس‌جمهور سابق و اسبق هردو با برداشت‌های توهم‌آمیز و کودکانه از شکل‌گیری و کارکرد شورای عالی فضای مجازی تا می‌توانستند تاثیر این شورا در مدیریت کلان فضای مجازی را خنثی کردند که امید می‌رود از سوی جنابعالی جبران شود. اما من معتقدم مشکل جمهوری اسلامی با مدیریت فضای مجازی نداشتن ایده‌ای کانونی برای مواجهه مبتکرانه با این پدیده است و تا چنین ایده‌ای خلق نشود، فعال‌سازی شورای عالی فضای مجازی و اقدامات پراکنده دستگاه‌ها منجر به تحول در این عرصه نخواهد شد.

۱۶ یقینا نه بعضی از رقبای جنابعالی و نه رسانه‌های معاند، دست از تداوم تخریب گسترده دولت شما برنخواهند داشت و حتی موفقیت‌های جنابعالی را هم به‌مثابه شکست معرفی خواهند کرد. در چنین شرایطی که من از آن به‌عنوان شرایط فوق‌العاده برای دولت سیزدهم تعبیر می‌کنم، اتخاذ سیاست‌های هوشمند رسانه‌ای و زمینه‌سازی برای اجرای دقیق این سیاست‌ها درکنار برنامه‌ریزی برای ارتباط مستقیم و مداوم مدیران دولت با مردم و گروه‌های مرجع برای خنثی‌سازی پروژه تخریب دولت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.