فقر

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی یادآور شد: تا اواسط دهه ۸۰ حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد فقر مطلق داشتیم که بعد از موج اول تحریم‌ها تا میانه دهه ۹۰ به حدود ۲۰ درصد رسید، اما با شروع موج دوم تحریم‌ها و تورم شدید، از سال ۱۳۹۷ با شیب تندتری افزایش پیدا کرده و به ۳۰ درصد در سال ۱۳۹۸ رسید. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران و گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ نرخ فقر نسبتاً ثابت و حدود ۳۰ درصد یا ۲۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بوده است.

وی ادامه داد: از بین بردن فقر مطلق فرآیند پیچیده‌ای است و بدون تردید شرایط اقتصاد کلان، یعنی تورم و رشد اقتصادی، دو متغیری است که در موفقیت آن نقش پررنگی دارد. ولی صرف رشد اقتصادی خوب و کنترل تورم، فقر مطلق را از بین نمی‌برد و نباید منتظر ماند که رشد اقتصادی خیلی بالایی اتفاق بیفتد، بلکه ما باید برای کاهش فقر اقدامات متفاوتی را انجام بدهیم.

میدری با اشاره به اینکه اقدام اول و تجربه همه کشورها این است که «فقر شدید» را از بین ببریم، تصریح کرد: فقر شدید یعنی درآمد یک فرد کفاف هزینه خوراک را نمی‌دهد. به عبارت دیگر اگر فرد همه درآمدش را هم خرج کند، نمی‌تواند نیاز خوراکش را تأمین کند؛ یعنی شما فرض کنید که هزینه مسکن، حمل و نقل و بهداشت ندارد و فقط می‌خواهد غذا بخورد. فقر مطلق به موضوع تأمین حداقل نیازهای اساسی (مانند خوراک، پوشاک، مسکن، حمل و نقل و…) می‌پردازد. به عبارت دیگر، فقر مطلق را می‌توان ناتوانی در کسب حداقل استاندارد زندگی تعریف کرد. بنابراین فقر مطلق، اعم از فقر شدید است.

وی افزود: کسانی که دچار فقر شدید هستند عمدتاً افراد بیکار هستند. در حالی که اغلب کسانی که به فقر مطلق دچارند، شغل و درآمد دارند اما درآمد آنها کفاف زندگی‌شان را نمی‌دهد. بر اساس داده‌های مرکز آمار، نرخ فقر شدید در کل ایران حدود ۶ درصد با جمعیتی حدود ۵ میلیون نفر بود و برنامه‌هایی ریخته و منابعی داده شد که بتوانیم این را از بین ببریم. در دنیا برای از بین بردن سطح‌بندی می‌کنند و بنابراین اگر ما الآن نمی‌توانیم فقر مطلق را هدف قرار بدهیم، در عوض می‌توانیم خط‌های کمتر را بگیریم و به تدریج آن را بهبود ببخشیم.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهار داشت: برای اینکه این امر محقق شود چند کار را باید انجام بدهیم. یکی از آنها هماهنگی بین نهادهای عمومی دولتی، غیر دولتی و مؤسسات خیریه برای هم‌افزایی است. نظام حمایتی ما خیلی چندگانه است و این چندگانگی تنها ویژگی ایران نیست؛ یعنی خیلی از کشورهای دنیا این تکثر را دارند ولی از طریق سازوکارهایی مثل شهرداری در برخی کشورها این هماهنگی انجام می‌شود. یعنی در هر شهر کسانی که در زمینه فقر کار می‌کنند دور هم جمع می‌شوند و جمعیت را بین همدیگر تقسیم می‌کنند. مثلا در ترکیه موقوفات و سازمان‌های مردم نهاد هستند و اینها در شهرداری دور هم جمع می‌شوند.

وی افزود: همچنین از طریق یک سامانه متمرکز این کار می‌تواند انجام شود که مشخص شود هرکسی از کجا خدمات می‌گیرد. این سیاستی است که در برنامه هفتم طرح عنوان پنجره واحد خدمات حمایتی آمده و ما باید آن را اجرا کنیم. مقدماتش در دو دولت قبل فراهم شده و باید بتوانیم این را اجرا کنیم.

میدری یادآور شد: کار دیگری که انجام نمی‌شود و خیلی برای اقتصاد کشور، فقرزدایی و همه زمینه‌ها ضروری است، بحث «ارزیابی اثربخشی سیاست‌ها» است. مثلا ما برای جوانی جمعیت خیلی سیاست‌ها راانجام می‌دهیم ولی پول کم داریم؛ و حالا که پول کم داریم باید ببینیم کدام کار مؤثرتر است نه اینکه سیاستی با اثربخشی کمتر را اجرا کنیم. باید ببینیم از بین این بسته سیاستی کدامش اثربخشی بیشتری دارد. در کاهش فقر هم باید همین کار را بکنیم.

وی گفت: در دوره‌ای که در معاونت رفاه بودم، برای سیاست‌های یک وعده غذای گرم دیدیم که به خاطر نوسانات پولی و نیازهای دیگری که وجود دارد، گاهی اوقات به موقع پول داده نمی‌شود و این باعث پایین آمدن اثربخشی آن سیاست می‌شود؛ لذا این سیاست باید بازنگری می‌شد. ما در آینده نیز باید این بازنگری‌ها را بر روی سیاست‌های رفاهی انجام بدهیم.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: نکته دیگر این است که ما باید این ایده را در عرصه سیاستگذاری بپذیریم که برخی از اموری که الآن دولت در ایران انجام می‌دهد، شیوه‌های تأمین مالی آنها وجود دارد. یعنی خیلی از امور هست که دولت دارد با منابع خودش تأمین مالی می‌کند و باید آن حوزه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنیم ولی یک سری حوزه‌ها مثل بحث آموزش و پرورش، بهداشت و حمایت‌های اجتماعی کاری نیست که آن را به بخش خصوصی واگذار کنیم. برای کارهای حمایتی مؤسسات خیره هستند، ولی کفاف نیاز ما را نمی‌دهند؛ ما باید منابع بیشتری به بخش حمایتی انتقال بدهیم.

به گزارش مجاهدت از مشرق، داده‌های وزارت کار و امور بازنشستگی انگلیس حاکیست که طی سال ۲۰۲۳ میلادی، ۶۰۰ هزار نفر به آمار فقرا در این کشور اضافه شده‌ که از این میزان ۳۰۰ هزار نفر کودک بوده‌اند.

ارقام دولت لندن نشان می دهد که آمار فقرا از ۱۱.۴ میلیون نفر در سال ۲۰۲۲ میلادی به ۱۲ میلیون نفر در سال گذشته رسیده است. شمار کودکان در فقر مطلق هم در همین بازه زمانی از ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر به ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار افزایش یافته است. فقر مطلق به شرایطی اطلاق می‌شود که فرد قادر به پرداخت هزینه های اولیه زندگی مانند غذا، مسکن و سایر قبوض نباشد.

اما شمار فقرا در انگلیس در حالی رو به افزایش است که دولت طی سال گذشته حدود ۹۰۰ پوند به اقشار کم درآمد کمک کرده است. با این حال موسسات خیریه هشدار دادند که این مبالغ کفاف مشکلات عمیق اقتصادی جامعه را نمی‌دهد.

کلر آچیا مک مستر، مدیر امور خارجی موسسه خیریه ترن۲آس (Turn۲us) گفت: «افزایش آمار فقر کودکان در بریتانیا باید به عنوان یک وضعیت اضطراری ملی تلقی شود. در کشوری به ثروت ما، غیرقابل قبول است که میلیون‌ها کودک از وسایل ضروری مانند غذا و پوشاک محروم باشند.»

مگان میک اوکانر، عضو ارشد موسسه «از کودکان حفاظت کنید» هم گفت: «این ارقام تکان دهنده باید زنگ خطری فوری برای همه ما، به ویژه دولت بریتانیا باشد. هیچ دلیلی وجود ندارد که کودکان بدون غذا، گرما، اسباب بازی یا مکان خواب باشند.»

موسسات خیریه در انگلیس مدت‌هاست که زنگ خطر درباره گسترش فقر در این کشور را به صدا درآورده‌اند. چندی پیش هفته‌نامه آبزرور در گزارشی تکان‌دهنده نوشت که فقر در میان کودکان انگلیس از کنترل خارج شده و مدارس این کشور ناگزیر به اسکان، استحمام و شستن لباس‌های فرم دانش‌آموزان روی آورده‌اند.

مدیر یک دبستان در منطقه‌ای محروم در شمال غرب انگلیس که به‌طور ناشناس صحبت می‌کرد، به این نشریه انگلیسی گفت: «ما دانش‌آموزی داریم که هفته‌ای یکی دو بار او را دوش می‌گیریم.» وی حمام خانواده دانش‌آموزش را نفرت‌انگیز توصیف کرد و گفت که آنها توان خرید محصولات شوینده را ندارند.

به گفته او، مدرسه همچنین لباس فرم دانش‌آموزانی را که ماشین لباسشویی ندارند، می‌شوید. وی افزود: «ما دانش‌آموزان زیادی داریم که در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که تخت کافی ندارند و یا مادری با دو یا سه کودک روی یک تحت می‌خوابد. به همین خاطر پشتیبان‌ مدرسه اغلب کودکانی را که از کمبود خواب رنج می‌برند از کلاس خارج می‌کنند تا یک یا دو ساعت بخوابند.»

وی ادامه داد: بسیاری از دانش‌آموزان مدرسه او، «روی مبل ها و در خانه‌هایی با شیشه های شکسته، بدون پرده و یا دارای موش می‌خوابند.» او بیان داشت: «من از برخی از این خانه‌ها که بازدید می‌کنم واقعاً ناراحت می شوم.»

آمارها نشان می‌دهد که نرخ تورم در انگلیس از اوج ۱۱ درصد در اکتبر سال ۲۰۲۲ میلادی به ۳.۴ درصد رسیده و دولت لندن هم پیش‌بینی کرده است که این رقم طی ماه‌های آینده به زیر ۲ درصد خواهد رسید.

با این حال احزاب سیاسی مخالف می‌گویند که دولت باید وضعیت میدانی را ملاک قرار داده و مشکلات مردم را حل‌وفصل کند. عمده‌ترین چالش مردم انگلیس هزینه فزاینده مسکن است که طی دو سال گذشته جهش قابل توجهی را تجربه کرده و بخش عمده درآمد آن‌ها را جذب می‌کند.

بانک مرکزی انگلیس در همین مدت نرخ بهره پایه را برای مهار تورم به بالاترین حد طی ۲ دهه گذشته افزایش داده و این مساله فشار زیادی را به مخارج میلیون‌ها خانوار انگلیسی که از تسهیلات وام مسکن استفاده می‌کنند وارد کرده است.

بر اساس گزارش بانک مرکزی انگلیس، آمار کسانی که اقساط وام مسکن آن ها به تعویق افتاده است، در سه ماهه آخر سال ۲۰۲۳ میلادی ۹.۲ درصد و در قیاس با سال قبل ۵۰ درصد افزایش یافته است. این بدهکاری ۲۰.۳ میلیارد پوند محاسبه شده که به گفته کارشناسان، در این مقطع رقم بالایی نیست اما احتمال تشدید اوضاع، باعث نگرانی مدیران بانک مرکزی و کسانی شده است که درباره تعیین نرخ بهره پایه تصمیم‌گیری می‌کنند.

واقعیت این است که اقتصاد انگلیس بر اساس آمارها در بدترین وضعیت نیم قرن گذشته قرار دارد. نشریه اکونومیست چندی پیش در گزارشی وضع موجود اقتصاد انگلیس را یک بحران مزمن نامید که با خروج این کشور از اتحادیه اروپا تشدید شد.

در این گزارش آمده است؛ انگلیس در یک بلاتکلیفی ۱۵ ساله گرفتار شده است. این کشور تمایل دارد خود را به عنوان یک مکان پویا و بازار آزاد تصور کند اما اقتصادش از بسیاری از کشورهای ثروتمند دنیا عقب است. به نوشته اکونومیست یک حفره عمیق در اقتصاد بریتانیا ریشه دوانده و خروج از اتحادیه اروپا اوضاع را بدتر کرده است.

به گزارش مجاهدت از مشرق، آبزرور نوشت: مدیران مدارس می‌گویند که علاوه بر کمک به رفع گرسنگی، با افزایش تعداد کودکانی روبرو هستند که در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که تخت کافی برای خواب ندارد و یا به دلیل سرد بودن هوا قادر به خوابیدن نیستند. آنها هشدار می‌دهند که فقر باعث مشکلات رفتاری، غیبت مداوم و سلامت روان دانش‌آموزان شده است.

مدیر یک دبستان در منطقه‌ای محروم در شمال غرب انگلیس که به‌طور ناشناس صحبت می‌کرد، به این نشریه انگلیسی گفت: «ما دانش‌آموزی داریم که هفته‌ای یکی دو بار او را دوش می‌گیریم.» وی حمام خانواده دانش‌آموزش را نفرت‌انگیز توصیف کرد و گفت که آنها توان خرید محصولات شوینده را ندارند.

به گفته او، مدرسه همچنین لباس فرم دانش‌آموزانی را که ماشین لباسشویی ندارند، می‌شوید. وی افزود: «ما دانش‌آموزان زیادی داریم که در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که تخت کافی ندارند و یا مادری با دو یا سه کودک روی یک تحت می‌خوابد. به همین خاطر پشتیبان‌ مدرسه اغلب کودکانی را که از کمبود خواب رنج می‌برند از کلاس خارج می‌کنند تا یک یا دو ساعت بخوابند.»

وی ادامه داد: بسیاری از دانش‌آموزان مدرسه او، «روی مبل ها و در خانه‌هایی با شیشه های شکسته، بدون پرده و یا دارای موش می‌خوابند.» او بیان داشت: «من از برخی از این خانه‌ها که بازدید می‌کنم واقعاً ناراحت می شوم.»

این گزارش در حالی منتشر می‌شود که وزارت کار و امور بازنشستگی انگلیس چندی پیش گزارش داد که حدود یک سوم کودکان در این کشور در فقر زندگی می‌کنند. بر اساس این گزارش، ۴.۲ میلیون کودک معادل ۲۹ درصد از جمعیت زیر ۱۸ سال، در فقر نسبی بوده‌اند. فقر نسبی به شرایطی نسبت داده می‌شود که هر خانوار بعد از کسر هزینه‌های مسکن، با کمتر از ۶۰ درصد درآمد متوسط زندگی کند.

آمارها نشان می‌دهد که حدود ۳۵۰ هزار کودک دیگر پس از تصمیم دولت برای توقف کمک هزینه‌ معیشتی اضافی که برای دوران همه‌گیری کرونا تخصیص داده شد، در پی افزایش افسارگسیخته هزینه‌های زندگی به فقر نسبی کشیده شدند.

همچنین آمارها حاکیست که در مجموع ۴۵ درصد از همه کودکان فقیر در خانواده‌هایی بودند که کوچک‌ترین فرزندشان زیر پنج سال داشت این درحالیست که ۷۱ درصد در خانواده‌های کارگری زندگی می‌کردند. بیش از ۸۰۰ هزار کودک هم در خانواده‌ای زندگی می‌کردند که برای امرار معاش به بانک غذا وابسته هستند.

طبق آمار منتشر شده خانواده‌های فقیر طی سال‌های اخیر دچار فقر عمیق شده‌اند. فقر عمیق به شرایطی گفته می‌شود که هر خانوار بعد از کسر هزینه‌های مسکن، با کمتر از ۵۰ درصد درآمد متوسط زندگی کند. آمارها نشان می‌دهد که حدود ۲.۷ میلیون کودک در فقر عمیق بسر برده که ۵۰۰ هزار نفر بیشتر از سال ۲۰۱۰/۱۱ است.

داده‌های وزارت کار و امور بازنشستگی انگلیس همچنین از فقر بیشتر کودکان غیربومی در انگلیس حکایت دارد. در مجموع ۵۳ درصد از کودکان در خانواده‌های سیاه پوست بریتانیایی، آفریقایی یا کارائیب ساکن انگلیس در فقر بودند.

کمپین موسوم به «کودک شمال» هم روز جمعه با انتشار گزارشی هشدار داد که پس از دهه‌ها کاهش خدمات عمومی در انگلیس، مدارس این کشور اکنون در «خط مقدم نبرد علیه فقر کودکان» هستند. این سازمان از دولت لندن خواسته تا بودجه خود را برای کمک به مدارس برای حمایت از بیش از ۴ میلیون کودکی که اکنون در فقر زندگی می کنند، افزایش دهد.