قاسم صادقی

گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: یادمان‌های راهیان‌نور در مناطق عملیاتی دوران هشت سال دفاع مقدس، ظرفیت‌های بزرگی برای انتقال فرهنگ ایثار و شهادت و بازگویی رشادت‌های دلیرمردان این مرز و بوم به نسل‌های جدید هستند که می‌توان در جهت استخراج گنجِ جنگ از این ظرفیت‌های بزرگ بهره‌های زیادی برد؛ به همین جهت است که رهبر معظم انقلاب اسلامی، آن را یک «رزمایش بزرگ فرهنگی» نامیده‌اند.

یادمان شهدای دشت ذوالفقاری، یکی از یادمان‌های دوران دفاع مقدس در حوالی آبادان است که نه‌تنها در ایام نوروز، بلکه در طول سال نیز از زائران راهیان‌نور میزبانی می‌کند. این یادمان به این جهت ایجاد شده است که «دشت ذوالفقاری» در دوران دفاع مقدس، رشادت‌های دلیرمردان این سرزمین، خصوصاً رزمندگان گروه «فدائیان اسلام» به فرماندهی شهید «سید مجتبی هاشمی» است را شاهد بوده است.

سردار حاج قاسم صادقی از رزمندگان و اعضای گروه فدائیان اسلام در دوران دفاع مقدس، حدود هفت سال است که با پیگیری‌ها و تلاش‌های خود، یادمان شهدای دشت ذوالفقاری را احداث کرده است. وی در گفت‌وگو با خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، به تشریح علت نام‌گذاری محل احداث این یادمان به‌عنوان دشت ذوالفقاری پرداخته و سپس بخش‌های مختلف یادمان شهدای دشت ذوالفقاری را تشریح می‌کند.

پیش از این گفت‌وگو، سردار حاج قاسم صادقی در گفت‌وگوی دیگری نیز با خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، به معرفی «شهدای احرار» – شهدایی که با پیروزی انقلاب اسلامی توبه کردند و با حضور در جبهه‌ها به شهادت رسیدند – پرداخته و سپس چگونگی تشکیل گروه «فدائیان اسلام» به فرماندهی شهید «سیدمجتبی هاشمی» را تشریح کرده است. (بیشتر بخوانید)

این پیشکسوت دوران دفاع مقدس در گفت‌وگویی که در ادامه می‌خوانید، با اشاره به چگونگی ساخت یادمان شهدای دشت ذوالفقاری و انگیزه خود در این‌ زمینه می‌گوید: من آمدم این‌جا تا طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی، گنجِ جنگ را استخراج کنم و ضمن این‌که امام خمینی (ره) نیز فرمودند که بخشی از مناطق جنگی را به همان سبک باقی نگه دارید، تا آیندگان ما را محکوم به تجاوز نکنند.

دفاع‌پرس: فدائیان اسلام چگونه در «دشت ذوالفقاری» مستقر شدند؟

پس از خبر شهید «دریاقلی سورانی» مبنی بر این‌که دشمن به‌سمت آبادان در حال حرکت است، «فدائیان اسلام» به‌همراه مردم دست به دست هم دادند و از رودخانه «بهمن‌شیر» عبور کرده و محور عملیاتی آن‌ها روبه‌روی بعثی‌ها شد؛ چراکه آن‌ها از 50 کیلومتری مرز ایران یعنی شلمچه عبور کرده و رودخانه کارون، جاده آبادان، جاده ماهشهر را تصرف کردند و وارد این دشت (دشت ذوالفقاری) شده و روی رودخانه پل زدند و می‌خواستند آبادان را محاصره 360 درجه کنند؛ لذا فدائیان اسلام پس از خبری که شهید «دریاقلی سورانی» آورد، دست در دست هم داده و دشمن را در رودخانه ریخته و وارد «دشت ذوالفقاری» شدند و حدود یک سال در این‌جا خط پدافندی تشکیل دادند.

دفاع‌پرس: آیا این دشت از ابتدا «دشت ذوالفقاری» نام داشت؟

خیر؛ من خود این اسم را روی آن گذاشتم؛ چراکه وقتی رزمندگان ما در کوی ذوالفقاری در کنار رودخانه بهمن‌شیر به شهادت می‌رسیدند، روی سنگ قبر آن‌ها می‌نوشتیم «شهید کوی ذوالفقاری» و کم‌کم که وارد این دشت شدیم هم روی سنگ قبر آن‌ها می‌نوشتیم «شهید دشت ذوالفقاری»؛ وگرنه این دشت نامی نداشت. بعد از این‌که این یادمان شکل گرفت نیز آن را به‌عنوان یادمان شهدای دشت ذوالفقاری به ثبت رساندیم و نزدیک به هفت سال است که زائران راهیان‌نور از این یادمان بازدید می‌کنند.

دفاع‌پرس: از چگونگی ساخت یادمان شهدای دشت ذوالفقاری و انگیزه خود در این‌ زمینه بگویید.

ابتدا که یادمان شهدای دشت ذوالفقاری مصوب نشده بود، برخی با آن مخالفت می‌کردند؛ اما من آمدم این‌جا تا طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی، گنجِ جنگ را استخراج کنم و ضمن این‌که امام خمینی (ره) نیز فرمودند که بخشی از مناطق جنگی را به همان سبک باقی نگه دارید، تا آیندگان ما را محکوم به تجاوز نکنند؛ بنابراین به همت سردار «بهمن کارگر» رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، شورایی تشکیل و این یادمان مصوب شد.

اولین کاری که برای ساخت این یادمان انجام دادم، این بود که محدوده آن را مشخص کردم؛ یعنی اگر دور تا دور این‌جا را محصور نمی‌کردم، آبی که در دشت وجود دارد تا کنار جاده آمده بود؛ بنابراین در فصل تابستان که آب دشت خشک می‌شود، با بیل مکانیکی محدوده یادمان را مشخص کردم.

یادمان شهدای دشت ذوالفقاری جزو یادمان‌های تقریباً بکر و دست‌نخورده است؛ یعنی بخشی از آن به‌صورت اردوگاهی و مناسب برای اسکان زائران راهیان نور بوده و در بخش دیگر از آن نیز آثاری وجود دارد که نشان‌دهنده جنایات جنگی صدام است.

دفاع‌پرس: درباره آثار موجود در یادمان شهدای دشت ذوالفقاری توضیح دهید.

هر آن‌چه که در یادمان شهدای دشت ذوالفقاری وجود دارد، یک معنای خاص خود را دارد و نمایان‌گر جنایات جنگی صدام است؛ چراکه وقتی صدام روزهای ابتدایی جنگ، از شلمچه حرکت کرده و جاده خرمشهر و رودخانه کارون را تصرف کرد، روی رودخانه پل زد و ادوات جنگی خود را آورد و جاده آبادان – اهواز و جاده آبادان – ماهشهر را نیز تصرف کرد و به دشت ذوالفقاری رسید و وقتی می‌خواست به سمت دریا برود، به تالاب شادگان برخورد کرد؛ لذا از همین دشت حرکت کرد و در بین راه شهید محمدجواد تندگویان را نیز به اسارت در آورد و به سمت آبادان رفت که بعداً وقتی ما وارد این دشت شدیم، جنایات جنگی زیادی را مشاهده کردیم؛ بنابراین انتقام خون شهدای مظلوم را گرفتیم. این شهدا، غیرنظامیان و زنان و کودکانی بودند که داشتند از شهر بیرون می‌رفتند.

زمانی که من وارد این منطقه شدم، اعلام کردم که حفظ آثار دفاع مقدس از اولویت‌های من است و از طرفی هم چون من به‌همراه پسر و عروسم هفت‌سال است که این‌جا هستیم، با همدیگر خانوادگی مشورت می‌کنیم و بر مبنای همان هم ساختمان‌ها را می‌سازیم و شهدا هم در این زمینه ما را کمک می‌کنند؛ بنابراین نمادهایی که در یادمان شهدای دشت ذوالفقاری وجود دارد، نسبت به یادمان‌های دیگر متفاوت‌تر است. مثلاً سنگری وجود دارد که تمام آن با پوکه و گلوله به‌عنوان «نماد مقاومت» ساخته شده است. همان‌طور که شعار راهیان نور امسال «ما مقاوم هستیم» است؛ چراکه ما با دست‌های خالی مقابل ارتش مجهز بعثی، مقاوم بودیم و من خودم با اسلحه M1 مقابل تانک‌های بعثی آمدم! این مقاومت با «توکل به خدا»، «توسل به ائمه (ع)» و «تدبر» صورت پذیرفت.

دفاع‌پرس: این نماد ۱۲ متری موجود در یادمان شهدای دشت ذوالفقاری، چه مفهومی دارد؟

این نماد با ۳۳۳ گلوله خنثی‌شده، پوکه به‌جا مانده از دوران دفاع مقدس و ادوات دیگر ساخته شده و عنوان آن هم «مشو مشوش» به‌معنای «نظم در بی‌نظمی» است. این نمایان‌گر آن است که ما «نیرو‌های نامنظم» در کنار این‌که نامنظم می‌جنگیدیم، همزمان باهم زیرمجموعه یک فرمانده منظم به دشمن می‌زدیم؛ بنابراین ما توانستیم با دست خالی در برابر ادواتی که همه دنیا به صدام می‌دادند، با دستان خالی پوزه دشمن را در همین منطقه به خاک بمالیم.

دفاع‌پرس: در میان صحبت‌های خود، بر ضرورت حفظ آثار دفاع مقدس تأکید کردید؛ در این رابطه چه اقداماتی را در یادمان شهدای دشت ذوالفقاری انجام دادید؟

بعضی از سنگر‌هایی که در یادمان وجود دارد، براساس سبک قدیمی ساخته شده و در کنار آن‌ها نیز برخی سنگر‌ها هم به سبک جدید ساخته شده است؛ چراکه رهبر معظم انقلاب اسلامی فرموده‌اند برای بازسازی و نوسازی مناطق جنگی، نوآوری، نوسازی و خلاقیت به خرج دهید؛ بنابراین یکی از خلاقیت‌هایی که در این یادمان وجود دارد، همین سنگر‌های با سبک جدید است که سقف آن با ریل راه‌آهن ساخته شده است، به آن مفهوم که بعثی‌ها از خرمشهر تا ۱۰ کیلومتری اهواز، هرچه ریل قطار بود را برش دادند و در سقف سنگر‌های خود به‌کار بردند.

این سنگر‌ها به‌عنوان سنگر‌های «مقاومت شهدا» برای اسکان نیز به‌کار می‌روند و ما در آن برای زائران راهیان نور خاطرات شهدا را بازگو می‌کنیم.

انتهای پیام/ 113

گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: انقلاب اسلامی ایران موجب ایجاد انقلاب اعتقادی در برخی افراد شد و آن‌ها را وارد جبهه حق کرد؛ به‌عبارتی دیگر برخی افرادی که در دوران حکومت پهلوی خطاکار بودند، در جریان انقلاب اسلامی متحول شدند، توبه کردند و به سیل خروشان مریدان امام خمینی (ره) پیوستند و در دوران دفاع مقدس نیز بسیاری از این افراد، جزو اولین افرادی بودند که به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شتافتند و مقابل دشمن تا به دندان مسلح بعثی ایستادند و از این میان، تعدادی نیز به شهادت رسیدند که این شهدا را به‌عنوان «شهدای احرار» می‌نامند.

سردار «قاسم صادقی» یکی از یادگاران دوران هشت سال دفاع مقدس است که از ابتدای جنگ تحمیلی در جبهه‌ها حضور داشته و در گروه «فدائیان اسلام» به فرماندهی شهید سید مجتبی هاشمی، در کنار شهدای احرار جنگیده است. وی چند سالی است که برای زنده نگه داشتن یاد و خاطرات «شهدای احرار»، یادمانی را با عنوان یادمان شهدای «دشت ذوالفقاری» در حوالی شهر آبادان احداث کرده است و خود نیز به روایت‌گری از این شهیدان والامقام برای زائران راهیان‌نور می‌پردازد.

شناخت بیشتر شهدای احرار و این‌که آن‌ها چگونه پای در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل گذاشتند، موجب شد تا خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس به سراغ این یادگار دوران دفاع مقدس برود، تا روایت‌های وی از همرزمان شهیدش را به نگارش دربیاورد.

سردار قاسم صادقی در این گفت‌وگو به یکی از دیدارهای خود با رهبر معظم انقلاب اسلامی اشاره می‌کند و می‌گوید: من یک‌بار که خدمت رهبر معظم انقلاب اسلامی رفته بودم، وقتی می‌خواستم خاطره بگویم، گفتم که من معمولاً از شهدای منفی می‌گویم. ایشان فرمودند که شهدای منفی چه کسانی هستند؟ گفتم شهدایی که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برای خود دار و دسته و بساطی داشتند؛ اما وقتی انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، متحول شدند؛ لذا آقا فرمودند «این درست است که ما همه شهدا را به میدان بیاوریم و معرفی کنیم و بگوییم که شهدا دست‌یافتنی هستند».

آن چه در ادامه می‌خوانید، بخش نخست ماحصل گفت‌وگوی خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس با سردار قاسم صادقی است.

دفاع‌پرس: شهدای دشت ذوالفقاری چه کسانی بودند؟

بخشی از شهدای «دشت ذوالفقاری» از «شهدای احرار» بودند؛ یعنی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی خطاکار بودند؛ ولی با نهضت امام خمینی (ره) متحول شدند و توبه کردند. قرآن کریم درباره کسانی که خطاکار هستند، می‌گوید که اگر آن‌ها توبه کنند و عمل صالح انجام دهند، ما گناهان آن‌ها را به خوبی تبدیل می‌کنیم [۱]. همچنین خداوند در آیه‌ای دیگر از قرآن می‌گوید که قطعاً خداوند توبه‌کنندگان و پاکیزگان را دوست دارد [۲]؛ پس خداوند بخشنده و توبه‌پذیر است.

همین توبه‌کنندگان جزو اولین افرادی بودند که به صف انقلاب اسلامی پیوستند و وقتی جنگ تحمیلی آغاز شد نیز همین افراد جزو اولین کسانی بودند که به دفاع مقدس پای نهادند؛ آن‌هم با آلات قتاله‌ای نظیر «گُرز»، «قمه»، «چاقو»، «زنجیر»؛ چراکه «بنی‌صدر» آن‌زمان اعلام کرده بود که به نیرو‌های داوطلب مردمی، سلاح ندهید؛ اما این توبه‌کنندگان نیز مانند همه مردم ایران، ناموس‌دوست، وطن‌دوست بوده و ولایت‌پذیر شده بودند و می‌خواستند از کشور خود دفاع کنند؛ پس یکی از خصوصیات دفاع مقدس این است که توبه‌کنندگان نیز در آن حضور داشتند و مردانه در مقابل دشمن ایستادگی کردند و برخی از آن‌ها به شهادت رسیدند.

دفاع‌پرس: شهدای شاخص احرار چه‌کسانی هستند؟

تعدادی از این شهبدان، «حسن بشرویه» اهل ساری، «شاهرخ ضرغام» اهل تهران و «علی مصطفی قناد» اهل اصفهان هستند؛ این‌ها کسانی بودند که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اهل نماز، خمس و زکات نبودند؛ بنابراین وقتی می‌خواستند به سپاه بپیوندند، آن‌ها را راه ندادند و این‌گونه شد که یک عده از آن‌ها یا نزد شهید «مصطفی چمران» رفتند، یا نزد شهید «سید مجتبی هاشمی».

دفاع‌پرس: چرا این افراد نزد شهیدان «مصطفی چمران» و «سید مجتبی هاشمی» می‌رفتند؟

چراکه شهید «مصطفی چمران» فراجناحی فکر می‌کرد و این عقیده را داشت که همه افراد می‌توانند وارد عرصه جنگ شوند؛ بنابراین همه این افراد که نباید لزوماً نمازخوان باشند و توبه‌کنندگان و حتی خلافکار‌ها هم ناموس و وطن خود را دوست دارند؛ حالا چه کسی باید آن‌ها را جذب می‌کرد؟

همچنین، شهید «سید مجتبی هاشمی» هم که به‌اصطلاح یکی از لوطی‌ها و داش‌مشتی‌های متدین تهران بود، وقتی گروه «فدائیان اسلام» را تشکیل داد؛ همه‌جور افراد را جذب کرد؛ از نمازشب‌خوان و متدین گرفته تا بی‌نماز و خطاکار قبل از انقلاب اسلامی؛ لذا این موضوع کم‌کم در جامعه پیچید و خطاکار‌ها و توبه‌کنندگان دیگری هم که می‌خواستند به جبهه بروند نیز یا می‌رفتند نزد شهید چمران یا می‌رفتند نزد شهید هاشمی.

من یک‌بار که خدمت رهبر معظم انقلاب اسلامی رفته بودم، وقتی می‌خواستم خاطره بگویم، گفتم که من معمولاً از شهدای منفی می‌گویم. ایشان فرمودند که شهدای منفی چه کسانی هستند؟ گفتم شهدایی که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برای خود دار و دسته و بساطی داشتند؛ اما وقتی انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، متحول شدند؛ لذا آقا فرمودند «این درست است که ما همه شهدا را به میدان بیاوریم و معرفی کنیم و بگوییم که شهدا دست‌یافتنی هستند»؛ چراکه همه نوع افراد در جبهه حق وارد می‌شوند.

دفاع‌پرس: به‌عنوان یکی از اعضای گروه «فدائیان اسلام»، بگویید که این گروه چگونه تشکیل شد؟

همان‌طور که گفتم؛ شهید «سید مجتبی هاشمی» شخصیتی داش‌مشتی، لوتی‌مرام داشت؛ اما در عین حال مثبت و متدین بود. وی یکی از مسئولان کمیته انقلاب اسلامی منطقه ۹ تهران حوالی بهارستان بود که به‌عنوان یکی از مناطق بحران‌زا شناخته می‌شد؛ بنابراین مفسدین را شناسایی و دستگیر می‌کردند. وی همچنین در قائله کردستان و عرصه‌های دیگری نیز حضور داشت تا این‌که وقتی جنگ آغاز شد، یک لیست حدود ۱۰۰ نفره تهیه کردند تا به جبهه بروند.

آ‌ن‌زمان مرحوم حجت‌الاسلام «صادق خلخالی» به‌عنوان دادستان، به «سید مجتبی هاشمی» حکم می‌دهد که با این ۱۰۰ نفر به سمت خوزستان برود و به «محمد غرضی» استاندار خوزستان نیز نامه‌ای می‌نویسد و به وی اعلام می‌کند تا او هم این افراد را یاری کند؛ بنابراین این گروه که یک عده از آن‌ها چاقو، قمه و پنجه بوکس به‌همراه داشتند از تهران حرکت می‌کنند و در مدرسه‌ای مستقر می‌شوند که «فدائیان اسلام» نام داشت؛ این‌گونه شد که کم‌کم این اسم بر روی آن‌ها ماند و به‌تدریج ستاد تشکیل داده و توسعه پیدا کردند، تا این‌که به خرمشهر رفتند و نزدیک به ۳۴ روز دفاع کردند که در این مدت، تعدادی از نیرو‌های آن‌ها به شهادت رسیده و از طرفی دیگر هم تعدادی نیز به آن‌ها پیوستند؛ تا جایی که در مقطعی، در هتل «کاروانسرا» آبادان حدود هزار نفر نیرو از همه قشر کارگر، کارمند، دانش‌آموز، دانشجو، طلبه داشتند؛ یکی از این افراد «محمدعلی حبیب‌الله» بود که بعد از ۱۰ سال از آمریکا بازگشته بود و دکترای انفورماتیک داشت؛ حتی نیرو‌های مسلح هم برخی از نیرو‌های خود را به فدائیان اسلام مأمور می‌کردند.

[۱]: آیه ۷۰ سوره فرقان
[۲]: آیه ۲۲۲ سوره بقره

انتهای پیام/ 113